Nieuw-Zeeland biedt hulp
aan in zaak Rainbow Warrior
pjagers bedreigen roofvogelstand
BRITSE
POLITIE WIL
HARDER
GAAN
OPTREDEN
BIJ RELLEN
s
Ziekenhuizen krijgen geen extra
geld voor opvang buitenlanders
KNOV: lbo moet uitdaging
worden voor mavo-leerling
„Discriminerend"
ontslag teruggedraaid
JNENLAND
£eicUc@otrumt
DINSDAG 8 OKTOBER 1985PAGINA3
edewerker
raudeerde
.smj
AMSTERDAM De pos-
ile recherche in Amster-
heeft een werknemer
irij toejn de RPS aangehouden
politifp verdenking van fraude
n van Jet hypotheken. De man
loet wfe^ z'jn betrokkenheid
j- barbij inmiddels bekend.
|i heeft met zijn praktij-
l b'Jv«£n voor naar schatting
LJisesch|n tot twee en een halve
le ma^n verduisterd. Mogelijk
»n in dorden nog meer aanhou-
en vokn verricht, maar ze-
niet onder het
l-personeel.
I uit i
Dirk Nauta
derde
in zeezeilrace
LEEUWARDEN Na
het eerste traject van de
Whitbread zeilrace rond
de wereld, waarin de
weersomstandigheden tot
nu toe ideaal te noemen
zijn, bezet Dirk Nauta met
zijn Philips Innovator in
de buurt van de Canari-
sche Eilanden de derde
plaats in het handicapklas
sement en de tweede in di
visie C. Pleun van der
Lugt neemt met zijn Equi
ty Law de tiende plaats
Staatshoofd
blijft munt sieren
DEN HAAG Staatssecretaris Ko
ning (financiën) voelt er niets voor in
voorkomende gevallen te breken met
de bepaling, dat de voorzijde van een
munt het borstbeeld van het staats
hoofd moet dragen. Er is, zo meent
hij, sprake van een door zeer velen
gewaardeerde traditie. Een suggestie
om in voorkomende gevallen van de
bepaling af te wijken „spreekt mij
niet aan", aldus de staatssecretaris gis
teren in een mededeling aan de Twee
de Kamer. Een speciale commissie
had voorgesteld dat het bij bijzondere
muntuitgiften mogelijk z
zijn incidenteel te kiezen v
dere afbeelding.
Atlantische
onderscheiding
Van der Beugel
DEN HAAG Oud-staatssecreta
ris Van der Beugel van buiten
landse zaken, tevens oud-hoogle
raar in het internationaal recht en
oud-voorzitter van het Institute of
Strategie Studies in Londen, is on
derscheiden met de „Atlantic
Award". De onderscheiding is
hem verleend voor zijn buitenge
wone bijdrage aan het verwezen
lijken van de doelstellingen in ar
tikel II van het NAVO-Verdrag:
het verder ontwikkelen van
vreedzame en vriendschappelijke
internationale betrekkingen.
UTRECHT Ziekenhuizen in
gebieden met grote concentra
ties minderheden krijgen
daarvoor geen extra budget.
Dit heeft staatssecretaris Van
der Reijden (Volksgezondheid)
vanmorgen in Utrecht laten
weten op een symposium over
buitenlandse patiënten in het
ziekenhuis. Het congres was
georganiseerd door het Acade
misch Ziekenhuis Utrecht
(AZU), het Bureau Voorlich
ting Gezondheidszorg Buiten
landers en de Nationale Zie
kenhuisraad.
Volgens Van der Reijden heb
ben de ziekenhuizen genoeg
ruimte binnen de huidige bud
getten. Bovendien zijn de kos
ten van de noodzakelijke aan
passingen niet zo hoog en
staan ze in elk geval in geen
verhouding tot die van de aan
schaf van hypermoderne ap
paratuur. De ervaringen in het
AZU, waar een speciaal pro
ject gaande is, leren volgens
Van der Reijden dat het veel
meer een kwestie is van men
taliteit dan van geld.
Het AZU geeft voorlichting
aan zwangere Turkse en Ma
rokkaanse vrouwen, aan bui
tenlandse ouders en kinderen
(over amandelen knippen en
oorbuisjes plaatsen) en er is
een patiëntenboekje met infor
matie in het Turks en Marok
kaans. De ziekenhuisomroep
geeft onder meer informatie
over de islamitische gebeds
ruimte in het AZU, cassette
bandjes met de Koran, de mo
gelijkheid om ritueel geslacht
vlees te bestellen en taallessen
voor patiënten die drie weken
in het ziekenhuis blijven.
Eerst tentamen
voor rij-examen
DEN HAAG Wie in de toe
komst rij-examen wil doen, zal
bij de rijschool eerst een „toe
latingstentamen" moeten af
leggen. Pas als voor deze test
een voldoende is behaald, kan
bij het CBR een examen wor
den aangevraagd. Zo luidt een
advies aan staatssecretaris
Scherpenhuizen. Volgens de
commissie (waarin naast amb
tenaren ook vertegenwoordi
gers van ANWB. BOVAG en
rijschoolhouders) moeten er
kende rijscholen bij het rijexa
men een belangrijker rol gaan
spelen.
het pleidooi voor
da" dïpname kuren in
:7urm1ekenfonds-
door takket
IEUWESCHANS Vier
yeede-Kamerleden hebben
f afloop van een werkbezoek
ttoent West-Duitsland verklaard
t kuren in Nederland
t, dat el mogelijk in het zieken-
alestiji ndspakket moet worden op
zijn.
Het viertal bepleit
-t kleiP 1,1 ten 6ezamenbjke ver-
garing, die gisteren in Nieu-
p zulljgSChans js uitgegeven.
»t zullfe kamerleden G. Mik
'66), H. Janmaat-Abee
DA). P.M. Blauw (VVD) en
Spieker (PvdA) bezoch-
iordco|n Cp uitnodiging van het
loeilijl lurcentrum Nieuweschans
>arke< rscheidene Westduitse kuur-
meev rden.
ormal verklaarde na afloop dat
ichtpi, ;t kuurcentrum in Nieuwe-
schip hans een belangrijke rol gaat
^elen in de totale volksge-
indheid. „Kuurcentra kun-
en voor een groot gedeelte de
lat regak van streekziekenhuizen
ntrac vernemen. Door in deze cen-
Het a minder geavanceerde zie-
risten enku'szor6 toe 16 passen, kan
aanzienlijk bezuinigd wor-
esnssi ;n jn <je gezondheidszorg",
ijnse i dus Mik.
der v
vanjfevrouw Janmaat stelde wel
)r de nadrukkelijk, dat alleen het
Juren op medische indicatie
t »or het ziekenfonds moet
lsra7orden vergoed. „We moeten
inis n ildgroei van kuuroorden in
inen ederland voorkomen".
>ing. eerste fase van het bron-
ënbad in Nieuweschans
fordt op 3 december door
i de Baatssecretaris P. van Zeil
ïrikaiZ) geopend.
ite st(
:a al u
gen
DEN HAAG Nieuw-
-Zeeland is bereid de Ne
derlandse regering alle
medewerking en informa
tie te verschaffen in de
zaak van de Nederlandse
fotograaf Fernando Perei-
ra, die is omgekomen bij
de aanslag door de Franse
geheime dienst op de
Rainbow Warrior in de
haven van Auckland. De
zaak heeft inmiddels in
Frankrijk het hoofd ge
kost van minister van de
fensie Charles Hernu. De
Nieuwzeelandse vice-pre-
mier Geoffrey Palmer die
een bezoek brengt aan
Den Haag, deed gisteren
dit aanbod in een gesprek
met premier Lubbers en
minister Van den Broek.
Palmer maakt een rondreis
langs verscheidene westerse
landen, waaronder de Vere
nigde Staten, Groot-Brittannië
en West-Duitsland, om de po-
Een Frans fregat kruist voorlangs een van de schepen van Greenpeace die de wacht houden bij de
Franse atol Mururoa. Hoewel Parijs verzekert geen geweld tegen Greenpeace te willen gebruiken
en de milieu-organisatie van haar kant zegt geen commando-actie te overwegen, heerst er toch
opwinding in het gebied waar Frankrijk overweegt nieuwe kernproeven te nemen.
si tie van Nieuw-Zeeland te
verduidelijken. Het land heeft
zich, ondanks zijn afgelegen
ligging, snel opgewerkt tot het
„enfant terrible" van de inter
nationale gemeenschap sinds
de Labourregering van pre
mier David Lange in juli vorig
jaar aan de macht kwam. De
betrekkingen met zowel de
Verenigde Staten als Frank
rijk zijn snel verslechterd. Dit
is een gevolg van het anti-nu
cleaire beleid van Lange, die
als minister-president conse
quent uitvoering heeft gege
ven aan zijn verkiezingsbelof
te geen kernwapens op
Nieuwzeelands grondgebied te
zullen dulden.
In een rede tot het Nederland
se instituut voor internationale
betrekkingen Clingendael
heeft Palmer vanmiddag ver
klaard dat Wellington niet van
plan is te buigen voor Was
hington of Parijs. Om het ver
zet tegen de kernwapens te
rechtvaardigen wijst hij erop
dat de situatie in het zuidelijk
deel van de Stille Oceaan an
ders is dan die in West-Euro
pa. In het zuiden van de Paci
fic bestaat geen directe drei
ging. Het gebruik van kernwa
pens in de regio zou neerko
men op het gebruiken van een
voorhamer om pinda's te kra
ken, aldus Palmer. Het Nieuw
zeelandse standpunt wordt ge
deeld door Australië en de
overige landen in de regio.
Overigens heeft Nieuw-Zee
land zijn defensiebegroting
sterk verhoogd.
dreig* KRITISCH FAUNABEHEER EIST BETERE BESCHERMING
SUSTEREN (L) Roofvogels
zijn in ons land bij wet be
schermde dieren. Anno 1985,
twintig jaar nadat een groot
aantal soorten door het ge
bruik van DDT bijna was uit
gestorven wordt de nog maar
nauwelijks herstelde roofvo
gelstand opnieuw bedreigd.
Geweren, klemmen en ver
giftigd aas worden ingezet
met slechts één doel: uitroei
ing van de buizerds, haviken,
sperwers en torenvalken en
blauwe kiekendieven. „Drie
jaar geleden is het begonnen
met een paar meldingen. In
middels is de moord op deze
dieren uitgegroeid tot een
rampzalig, grensoverschrij
dend probleem", zegt voorzit
ter Har Pluijmakers van de
Limburgse afdeling van de
Stichting Kritisch Faunabe-
12 i heer (SKF).
12 1 Komende zondag houdt de
22 stichting met de Duitse zus-
Ij terorganisatie „Komitee ge-
gen den Vogelmord" in het
Duitse Schalbruch. vlakbij de
grens met het smalste deel
eng van Limburg, een grote de-
ref za monstratie om aandacht te
het I vragen voor het lot van de
roofvogel.
mart „De buizerd is onthoofd ge
vonden en in staat van ont-
binding", vermeldt één van
boii de talrijke rapporten die dit
jaar al zijn opgemaakt door de
2 p controleurs van de Vogelwet.
In dit geval gaat het zoals zo
vaak om een vogel die het
slachtoffer is geworden van
jagers, die zich beconcurreerd
voelen in de door hen zo fer
vent beoefende fazantenjacht.
In Drenthe, Overijssel, maar
vooral Limburg doen zich
alarmerende situaties voor. In
de zuidelijkste Nederlandse
provincie komen roofvogels
als gevolg van opzettelijke
verstoring nauwlijks meer tot
broeden.
„Na het eerste alarm hebben
op 5
het gebied bij Susteren sy
stematisch doorzocht. We zijn
ons rot geschrokken", zegt
Pluijmakers. De natuurbe
schermers deden de afgrijse
lijkste ontdekkingen. Het is
dan ook geen wonder dat juist
de afdeling Limburg van de
SKF het voortouw heeft ge
nomen tot de grote demon
stratie in Schalbruch.
Tocht
De demonstratieve tocht gaat
zondag door de prachtige na
tuurreservaten „Het IJzeren
Bos" en „lm Eilëndchen".
Aan het eind van de mars zal
aan de Westduitse autoriteiten
een petitie worden aangebo
den, waarin wordt gevraagd
wat te doen aan het gat in de
Duitse wetgeving. „Controle
op naleving van vogelbe-
schermingswetten is daar veel
slechter geregeld dan in Ne
derland, waardoor indirekt
ook de Nederlandse roofvo
gels hun leven niet zeker
zijn", aldus Pluijmakers. Ver
tegenwoordigers van veertig
Nederlandse en Duitse na
tuurbeschermingsorganisaties
lopen mee in de mars. De gro
te belangstelling wordt vol
gens de natuurbeschermer
veroorzaakt door het besef bij
de organisaties dat de hele
roofvogelstand in de grensge
bieden wordt bedreigd. Pluij
makers, zelf één van de 250
door de overheid aangestelde
controleurs voor de Vogelwet,
noemt het beschermen van de
roofvogelstand een internatio
naal belang. „Jarenlang signa
leren we deze brute vogel-
moorden en het worden er
steeds meer. Er dienen nu
eens doeltreffende maatrege
len getroffen te worden, die
er toe moeten leiden dat er
ook bij de oosterburen een op
sporingsapparaat komt, dat de
daders in de kraag kan vat
ten".
Als Pluijmakers „daders" zegt
Een geklemde buizerd, gevonden in het Limburgse grens
gebied.
heeft hij het impliciet over de
sportjagers in ons land. Jaar
lijks worden tienduizenden
tamme fazanten gekweekt,
die tot 15 augustus uitgezet
mogen worden in de bossen.
Vanaf 15 oktober mogen deze
min of meer tamme dieren
weer worden bejaagd. „Jagers
noemen dit natuurbeheer",
zegt Pluijmakers cynisch. „De
roofvogels worden door de ja
gers als concurrenten gezien.
De jager heeft er het grootste
belang bij dat de roofvogel-
stand drastisch achteruit
gaat".
Kwaad
In Nederland en Duitsland is
het de laatste tijd van kwaad
tot erger geworden, de mars
door de twee natuurreserva
ten had in feite overal in het
oosten van het land gehouden
kunnen worden. In het twee
honderd vierkante kilometer
grote grensgebied Heinsberg
dreigen havik, sperwer en
buizerd als broedvogel geheel
te verdwijnen. In dit gebied
zijn volgens cijfers van de
SKF 75 procent van de bui
zerd- en negentig procent van
de havikhorsten verstoord of
met hagel doorschoten. In juli
werd in het Duitse natuurge
bied „lm Eilëndchen", dicht
bij de Nederlandse grens, een
massagraf ontdekt van ge
klemde bosuilen en geschoten
roofvogels. Volgens Pluijma
kers zijn de aanwijzingen
overduidelijk: het jachtbelang
speelt voor jagers zo'n grote
rol, dat ze voor dergelijke da
den niet terugdeinzen. „Wie
een havikshorst met hagel
doorschiet, of wie de vogels
door een klem laat verplette
ren is niet uit op het verkrij
gen van gave exemplaren ten
behoeve van preparateurs", zo
zegt Pluijmakers.
Sommige jachtopzieners wer
ken volgens Pluijmakers mee
aan de roofvogelmoord, om
dat ze niet zelden voor hun
diensten worden betaald door
particuliere jagers. Onlangs
werd aan de Nederlandse
kant van de grens in de buurt
van Susteren een groot aantal
doodslagklemmen ontdekt.
Nota bene een jachtopziener
werd door controleurs op he
terdaad betrapt bij het opstel
len van zo'n klem.
De natuurbeschermers willen
ook dat er minder fazanten
worden uitgezet. „Het mag
niet langer voortduren dat
omwille van louter plezier
jacht onze beschermde roof
vogels worden uitgemoord en
dat uitgezette tamme fazanten
voor het jagersgenot als klei
duiven worden afgeschoten.
Dat is uit moreel en ethisch
oogpunt volstrekt onaan
vaardbaar", vindt Pluijma
kers.
ARJEN VAN DER SAR
/TFRIEMELS
7himoiiistisch wé? Hy
CtAATMeT2JW H4N0ENO
Vhccg SMvmimr ie «r
NG2T ifc'N 2tf'eTM0r 6ÉH
RPF WIL CONCENTRATIE
VAN HULPVERLENING
DEN HAAG De Reformatorische Politieke Federatie (RPF)
meent, dat sterke concentratie in de ontwikkelingshulp noodza
kelijk is om een zo groot mogelijk effect te verkrijgen. In het
gisteren in Den Haag gepresenteerde ontwerp-verkiezingspro-
gramma wordt ervoor gepleit het aantal landen waaraan ons
land speciale hulp geeft te verminderen. Naast Indonesië en Su
riname zouden er dat nog vijf kunnen zijn, zodat minder ver
snippering optreedt.
Het verkiezingsprogram voor de periode'1986 -1990 kreeg als ti
tel mee „Waar het op aan komt" en wordt op 23 november door
de RPF-federatieraad definitief vastgesteld. In de inleiding tot
het program wordt fundamentele kritiek geleverd op het beleid
van het huidige kabinet en wordt het kabinet-Lubbers verweten
geen fundamentele koerswijziging te hebben ingezet.
Lijk gevonden
Ambulanceperso
neel en hoofdstede
lijke agenten bren
gen een stoffelijk
overschot aan land
dat in het Noordhol-
landskanaal is aan
getroffen. De romp
is vermoedelijk van
een vrouw afkom
stig. Hoofd en lede
maten ontbreken.
De romp was ver
pakt in een plastic
zak die verzwaard
was met stenen.
HELLEVOETSLUIS Het
lager beroepsonderwijs (lbo)
mag geen restonderwijs wor
den, zeker niet nu het tekort
aan vakmensen nijpend begint
te worden. Daarom moet in de
nabije toekomst aan lbo alle
ruimte worden gegeven. Aan
Onderzoek naar
taakbelasting
leerkrachten
DEN HAAG Minister Deet:
man heeft in een brief alle
leerkrachten in het voortgezet
onderwijs gevraagd mee te
werken aan een onderzoek
naar hun taak. De studie, die
wordt uitgevoerd door het
IVA in Tilburg, moet ant
woord geven op de vraag hoe
zwaar leraren in het voortge
zet onderwijs worden belast.
De bewindsman voegt er ove
rigens aan toe dat het onduide
lijk is of extra maatregelen ge
nomen kunnen worden, in
dien uit dat onderzoek zou
blijken dat groepen leerkrach
ten te zwaar worden belast. De
overheidsfinanciën zullen daar
de eerstkomende jaren geen
ruimte voor bieden, zo laat hij
de scholen weten. Wel wil hij
aan de hand van de resultaten
inzicht krijgen in de vraag
waar de grootste knelpunten
zitten.
mavo-onderwijs bestaat, al
thans bij het midden- en
kleinbedrijf, nauwelijks of
geen behoefte. Het Koninklijk
Nederlands Ondernemersver-
bond (KNOV) stelt dan ook
voor de mavo te laten verdwij-
Dit zei drs. S. ter Steeg giste
ren bij de opening van de
scholengemeenschap Stabilo in
Hellevoetsluis. Zij is onder
wijsdeskundige van het
KNOV, organisatie van onder
nemers in het midden- en
kleinbedrijf.
De organisatie vreest dat het
lbo steeds sterker wordt uitge
hold. De daling van het aantal
Festival voor
niet-keurige
kunst
ROTTERDAM De Stichting
Weltschmerz en Kopfschmerz
houdt van 15 oktober tot 4 no
vember in Galerie „Alles voor
12 en 24 volt" aan de Wijnha
ven in Rotterdam een festival
voor niet-keurige kunst. Vijf
tig Rotterdamse beeldende
kunstenaars, acteurs en musici
nemen er aan deel.
Op het festival viert Krocht-
theater zijn vierde seizoen met
vier nieuwe produkties. Onder
leiding van Henri van Zanten
wordt een Heiner Müller-pro-
gramma hoofdzakelijk over
verkrachting gespeeld in de
zolderkamers van de galerie.
In de grote zaal gaat de voor
stelling Lear' King, over waan
zin in alle vormen, vrij naar
W. Shakespeare van de hand
van Erik-Ward Geerlings. Van
Zanten tekent ook voor de
voorstelling over zelfhaat, ge
bracht in een verwoest trap
penhuis en in de expositierui-
me onder de titel „De reis van
de hoer" van Petr Kazil. Geer
lings brengt nog een verbeel
ding van het gedicht Wervel-
kolomsfluit van Vladimir Ma-
jakowski door een dronken to
neelspeler.
Tijdens het festival zijn schil
derijen, sculpturen, objecten,
collages, foto's tekeningen, vi
deo en keramiek te zien van
Tom Dane, Peter Dekker,
Paul de Jong, Petr Kazil,
Freek Luyten, Timo Luyten,
Ronald Motta, Ruud van der
Pluijm, Magda Rodriguez, Ar
thur Sauer, Pieter van Stave
ren, Paul van Veen en Henri
van Zanten.
Het muziekprogramma ver
meldt zes concerten. Er treden
groepen op die op een nieuw
cassettelabel zullen uitkomen,
Square Wheel, dat samen
werkt met Jazzbunker in Rot
terdam en Decay Int. uit Lei
den. Het label richt zich op
vrije muziek, aldus Weltsc
hmerz en Kopfschmerz.
leerlingen wordt wat
dat betreft een teken aan de
wand genoemd. Het maat
schappelijk belang van het be
roepsonderwijs blijkt nog nau
welijks tot ouders en leer
krachten te zijn doorgedron
gen, aldus Ter Steeg. De be
roepsgerichte vakken dienen
volgens het KNOV op een zo
danig peil te worden gebracht
dat een betere aansluiting op
de behoefte van het bedrijfsle
ven wordt gewaarborgd. Het
lbo moet zo worden aangepast
dat het voor mavo-leerlingen
een uitdaging wordt zich op de
beroepspraktijk voor te berei
den.
DORDRECHT/ROTTERDAM Bij het zeehavenbedrijf Dor
drecht, een overslagbedrijf voor kolen en ertsen, heeft het per
soneel (80 werknemers) gisteren het werk vier uur neergelegd
uit protest tegen het, volgens de werknemers om discrimineren
de redenen, ontslag van een Turkse collega. De directie heeft
het ontslag als gevolg van de staking in de loop van de dag weer
ongedaan gemaakt. Volgens J. Verroen van de Vervoersbond
FNV werd de Turkse havenwerker ten onrechte gevraagd
schoonmaakwerkzaamheden te verrichten. Omdat de man de
opdracht weigerde en omdat hij zijn baas uitgescholden zou heb
ben, werd hij op staande voet ontslagen. Directeur J. Bornet van
het zeehavenbedrijf ontkent dat er sprake was van discriminatie
en spreekt van een overtrokken reactie. De Turk is al tien jaar
bij het bedrijf werkzaam
LONDEN Na de hevige on
lusten van eergisteren in de
Londense wijk Tottenham, wil
de Britse politie rubberkogels
en traangas gaan gebruiken te
gen relschoppers. „Anarchie
mag niet de overhand krij
gen", zo verklaarde de Lon
dense hoofdcommissaris van
politie, Kenneth Newman. Bij
de rellen in Tottenham werd
voor het eerst door relschop
pers gebruik gemaakt van een
vuurwapen: een geweer met
een afgezaagde loop.
Zeven personen, onder wie
drie journalisten, liepen schot
wonden op. Volgens de politie
werden 234 agenten en 11 bur
gers gewond. De politie in
Groot-Brittannië draagt geen
wapens en beschermt zich met
plastic schilden tegen projec
tielen. Behalve bij rellen in
Ulster gebruikt de Britse poli
tie geen plastic kogels en de
laatste keer dat traangas werd
gebruikt was bij de onlusten in
de Liverpoolse wijk Toxteth in
1981.
De Britten zijn altijd trots ge
weest op hun ongewapende
politie, maar nu gaan er steeds
meer stemmen op agenten dij
ongeregeldheden te bewape
nen. De regering-Thatcher is
het daarmee volkomen eens.
„Het is absoluut van essentieel
belang dat de politie in Lon
den de uitrusting krijgt, die zij
nodig heeft", verklaarde mi
nister van binnenlandse za
ken, Hurd.
Volgens de politie was het op
roer door „anarchisten" geor
ganiseerd. Ooggetuigen heb
ben de leiders van de rel
schoppers zien rondlopen met
walkie-talkies. Met voertuigen
werden stenen en andere pro
jectielen aangevoerd naar het
centrum van het geweld, het
Broadwater-complex. vanuit
dit zes verdiepingen hoge ge
bouw werd de politie onop-
'houdelijk bekogeld.
De Labourpartij wil een on
derzoek laten instellen naar de
oorzaken van het geweld. De
oppositie is van mening dat de%
hoge werkloosheid, rassendis-
criminatie en de „Starsky and
Hutch"-methodqn van de poli
tie mede de oorzaak zijn van
het geweld. De regering That
cher vindt dat echter een te
simpele verklaring.
