Kleine broer
kan net zoveel
als grote broer
'£eidóc Qowiant
De nieuwe vereniging wil de schimmige wereld van de recherchebureaus een duidelijker gezicht geven door het kaf van het koren te scheiden.
AMSTERDAM - „Voor het pu
bliek heerst er chaos". Henk van
der Berg, voorzitter van de zojuist
opgerichte Vereniging van Neder
landse Recherchebureaus, windt
geen doekje om de euvels waaraan
een van 's lands meest schimmige,
dus onbegrepen bedrijfstakken,
mank gaat. „Men mist elke vorm
van wegwijzer of houvast. Garan
tie? Inzicht in de kwaliteit van de
geboden dienstverlening? De men
sen hebben helemaal niets. Ze kun
nen hooguit bladeren in de Gou
den Gids. Met de vinger prikken.
Zo wordt men, vaak door schade
en schande, wijs. Wat wij willen, is
bepaalde zekerheden verschaffen".
„Van der Berg Co" staat er klein en
bondig gegraveerd in de koperen naam
plaat op de deurpost van een Amster
dams grachtenpand waarin blijkens de
gevelsteen ooit een zoutziederij geves
tigd is geweest. Het werkvertrek wordt
gedomineerd door een gapende open
haard waarin half verbrande papiersnip
pers liggen en waaromheen twee diepe,
bruinlederen banken plus een dito faute
uil staan geschaard. De geruite cape van
Sherlock Holmes aan de kapstok, zijn
kromme pijp in de asbak en het beeld
zou compleet zijn. Van der Berg zelf
oogt jong en is dat ook: 27 jaar. Hele
maal het type van de startende onderne
mer. Maar de schijn bedriegt. Hij zet een
recherchebureau voort dat reeds in een
vooroorlogs jaar door zijn vader is ge
sticht.
De nieuwe vereniging dankt zijn ver
wekking mede aan een onderzoek dat
verricht werd door M. Campman toen
deze afstudeerde aan de Nederlandse Po
litie Academie. Over de activiteiten van
privé-detectives in Nederland ging die
studie en hij bracht behartigenswaardige
zaken aan het licht. Zo bleek 89 procent
van de ondervraagden binnen de nooit
eerder gecartografeerde bedrijfstak het
noodzakelijk te vinden dat er een rege
ling komt voor de diensten die privé-de-
tectives verlenen. „Om het kaf van het
koren te scheiden, ter voorkoming van
beunhazerij, tegen wildgroei", luidde de
motivering.
Verbolgen
Campman ontdekte dat de meeste privé-
detectives nogal verbolgen zijn over het
feit dat iedereen - zonder betrouwbaar
heid en deskundigheid - een recherche
bureau kan opzetten. „Hierdoor kunnen
twijfelachtige figuren die alleen uit zijn
op geld verdienen en die alle opdrachten
aannemen, ook al zijn deze in strijd met
de wet, zich met recherche werkzaam he
den bezighouden. Dit werpt een smet op
de naam van hen die wel goed werken.
Door een regeling zou volgens de onder
vraagden de argwaan tegen privé-detecti
ves voor een groot deel kunnen worden
weggenomen. Volgens hen moet het pu
bliek te allen tijde een beroep op een pri-
vé-detective kunnen doen zonder dat het
vertrouwen ter discussie hoeft te staan".
Tot op het niveau van de rechterlijke
macht toe is er die argwaan. Campman
haalt het voorbeeld aan van een onder
zoek dat werd verricht om een wijziging
in een alimentatie gedaan te krijgen.
„De rechtbank bleek niet bepaald ge
charmeerd te zijn van de manier waarop
de zaak was aangepakt. De beide detecti
ves hadden slechts uitvoerig gepost voor
het huis waarin de onderzochte woonde.
Ze werden ter zitting flink aan de tand
gevoeld over hun vooropleiding die ze
in het geheel niet bleken te hebben geno
ten. Een van hen was bijvoorbeeld een
uitgesaneerde kruidenier. De rechtbank
liet er geen misverstand over bestaan dat
ze niet instemmend, maar eerder on
sympathiek stond tegenover het inscha
kelen van een privé-detective". Het bla
zoen van de branche is aan de poetslap
toe, dat zal duidelijk zijn. Binnen de re
chercherende gelederen klinkt de roep
om moraliteit en betrouwbaarheid, om
spelregels, een erecode.
Schemerwereld
Met de oprichting van de vereniging is
een eerste stap in de gewenste nchting
gezet. Een kleine stap, dat wel. Juiste cij
fers ontbreken in deze schemerwereld
(het gaat om een vrij beroep; inschrij
ving bij een Kamer van Koophandel
mag worden nagelaten), maar Van der
Berg schat dat er in Nederland ongeveer
vijftig particuliere bureaus bestaan. Ne
gen daarvan zijn lid geworden. Weinig?
„We streven naar een zo groot mogelijke
schifting", verklaart de voorzitter dit ge
ringe aantal. „We willen eerst eens kij
ken wat al die bureaus precies inhpuden.
Zien of ze beantwoorden aan specifieke
verwachtingen en normen. Welke? In de
allereerste plaats moet een recherchebu
reau natuurlijk een goede dienstverle
ning bieden met een professionele aan
pak waarover de cliënt tevreden kan
zijn. Maar daarnaast dient men zich bij
de beroepsuitoefening te houden aan
wettelijke bepalingen en aan maatstaven
van morele of ethische aard. Per slot
van rekening werken we in een gevoelige
sector. Het moet allemaal tot uiting ko
men in het huishoudelijk reglement
waaraan we op het ogenblik werken.
Ook denken we aan het openen van een
klachtenbureau".
Maatschappelijke acceptatie is het doel
waarnaar met dit alles gestreefd wordt,
want die bestaat nog lang niet overal.
Het aanzien dat particuliere recherche
bureaus genieten, is laag. „Ofwel de
mensen romantiseren ons werk", zegt
Van der Berg, „ofwel ze vinden het
schimmig, vaag, niet strokend met een
normale bedrijfsvoering. Dat komt na
tuurlijk door al die series op de televisie.
Het maakt me doodmoe dat we daar al
tijd mee vergeleken worden. Maar het
komt ook door de slechte ervaringen die
mensen met privé-detectives hebben op
gedaan. Daarom praat ik ook liever over
recherchebureaus. Het begrip privé-de-
tective is te beladen geraakt. Vast en ze
ker heb je binnen onze bedrijfstak mala
fide ondernemingen. Maar die kom je in
elke branche tegen. Hoe hebben sommi
ge notarissen hun ambt niet in opspraak
gebracht? In elke bedrijfstak zitten witte
en zwarte schapen. Het vervelende is dat
het altijd de zwarte schapen zijn die de
aandacht trekken".
Hetzelfde kunnen doen als je grote
broer is een hartewens van menig
jongetje. Kleiner zijn en toch de
zelfde prestaties kunnen leveren is
voorwaar geen kleinigheid. Net zo
gaat het in de computerwereld.
Ook daar geldt dat je pas voor vol
wordt aangezien als je hetzelfde
kunt als de grote broer die de
naam IBM draagt.
Maar ook als je zelf niet tot de aller
kleinsten behoort is het nog erg belang
rijk om de uitwisselbaarheid met IBM te
hebben. Gewoon omdat er zo bijzonder
veel personal computers van dat merk
zijn verkocht (overigens zouden er vol
gens de geruchten ook nog honderddui
zenden in de magazijnen staan te wach
ten op afnemers). Vandaar dat er ook
voor de Macintosh van Apple, die zo
hoog scoort op het gebied van gebrui
kersvriendelijkheid, voorzieningen zijn
getroffen.
Het Amerikaanse bedrijf Dayna Com
munications ontwikkelde voor de Mac
Duidelijk gezicht
Met het tonen van een duidelijk gezicht
wil de nieuwe vereniging bewerkstelligen
dat het commerciële recherchewerk aan
negatieve beeldvorming inboet. Een
groeimarkt lijkt ervoor te zijn weggelegd
(de toenemende druk van de criminali
teit maakt het de politie steeds moeilij
ker veel tijd en inspanning aan onder
zoek te besteden), maar juist op zo'n
markt is een pronte presentatie van le
vensbelang. Het publiek moet de arbeid
van recherchebureaus leren waarderen
als een serieuze en respectabele vorm
van dienstverlening. Hoe respectabel
echter? De term koehandel valt, hoewel
Van der Berg die niet voor zijn rekening
wil nemen. Bedoeld wordt de praktijk
dat het door recherchebureaus aangedra
gen bewijsmateriaal in het overgrote deel
der gevallen niet leidt tot de aangifte van
een strafbaar feit bij justitie. Opdracht
gevers schuwen de publiciteit die door
een rechtszaak ontketend kan worden.
En processen kunnen slepend zijn, geld
verslindend. Men geeft er de voorkeur
aan het vergaarde bewijsmateriaal op de
onderhandelingstafel te deponeren en
naar een schikking te streven.
Is dat respectabel? Wordt hier niet voor
eigen rechter gespeeld? Rust bovendien
op iedere burger niet de plicht strafbare
feiten ter kennis van justitie te brengen?
Wat de laatste vraag betreft is Van der
Berg er als de kippen bij het Wetboek
van Strafvordering in de woordenstrijd
te werpen. Artikel 160 en 161 worden
aangehaald, de artikelen 92 tot en met
110. Het komt erop neer dat de verplich
ting tot aangifte beperkt is tot strafbare
feiten die levensgevaar kunnen opleve
ren. Tot mensenroof, verkrachting. „Sla
venhandel zal er ook wel onder vallen",
zegt Van der Berg om de orde van groot
te aan te geven. Maar voor de strafbare
feiten die recherchebureaus op hun weg
vinden - diefstal, allerlei vormen van
fraude, bedrijfsspionage heel vaak -
geldt de verplichting niet. Daar spreekt
het Wetboek slechts over de bevoegd
heid om aangifte of klacht te doen. „De
wet is op dit punt ondubbelzinnig", zegt
Van der Berg. „En daar houden we ons
aan. Maar de strafbare feiten die in het
wetboek met naam genoemd worden,
daarmee komen wij zelden of nooit in
aanraking".
Schikking
Voor de rest geldt het standpunt: een re
cherchebureau draagt het bewijsmateri
aal aan, maar wat er verder mee gebeurt,
is de verantwoordelijkheid van de op
drachtgever. Meestal, voegt Van der
Berg hieraan toe, gaat het om civiel
rechtelijke kwesties. „U komt met die
koehandel, maar ik wil er op wijzen dat
de comparitie - de poging twee partijen
tot het treffen van een schikking te krij
gen - ook in de rechtspraak een heel
normaal verschijnsel is. De gemeen
schap, redeneren rechters, is niet gebaat
bij ellenlange processeri waarvan de uit
komst al bij voorbaat vaststaat. Het tref
fen van een regeling spaart tijd en geld.
Het gebeurt regelmatig in de civiel-rech-
telijke procesgang. Er zit echt geen luch
In de stand van Sinclair op de Personal
Computer Show in Londen waren louter
opgewekte gezichten te zien. Volgens on-
afhankelije onderzoeken heeft de Sin
clair Spectrum zevenendertig procent
van de markt voor huiscomputers in
handen. Na de prijsverlaging is er een
groeiende belangstelling voor de QL en
de winkelketen Dixons tekende een con
tract om voor 45 miljoen gulden pro-
dukten van Sinclair te kopen.
De winkels maken zich in Engeland al
weer op kerstcadeaus onder de aandacht
te brengen. Computers horen daarbij.
Wie Londen bezoekt zal tot zijn verba
zing zien dat je voor zo'n apparaat ook
terecht kunt in een eenvoudige boekwin
kel of bij een goed gesorteerde drogist.
Het bewijst dat de huiscomputer aan de
andere kant van het Kanaal een heel ge
woon gebruiksvoorwerp is. De concur
rentie is scherp, de prijzen zijn laag.
Vaak zoekt men het ook in speciale aan
biedingen. Anton Boyes van Sinclair
wist te vertellen dat een van de meest
spectaculaire voor ongeveer 630 gulden
het volgende heeft te bieden: een Spee
tje aan".
De bescherming van de persoonlijke
leefsfeer, in hoeverre is die gewaarborgd
bij de commerciële recherchebureaus?
De branche is uiterst privacygevoelig.
De zorgvuldigheid waarmee persoonsge
gevens worden omhuld, zal zeer bepa
lend zijn voor de mate van maatschap
pelijke acceptatie. Bij onzorgvuldigheid
zal onder de schaapskleren snel een wolf
worden vermoed. „Ik spreek nu op per
soonlijke titel", zegt Van der Berg,
„maar gegevens die privacygevoelig zijn
en niet relevant voor de uitkomst van
een onderzoek, krijgt een opdrachtgever
niet in handen. Voor zover ze tijdens het
onderzoek al op papier mochten zijn ge
zet, worden ze vernietigd. In onze com
puter stoppen we zo weinig mogelijk.
Tja, wat een medewerker van een re
cherchebureau in zijn hoofd heeft zitten,
valt niet te beschermen. Juist daarom
benadruk ik de noodzaak in deze bran
che bepaalde morele normen te hante
ren. Wij moeten roomser zijn dan de
paus".
PIET SNOEREN
corder, een spelpookje, vier program
ma's en veertien dagen gratis verblijf in
een hotel. Deze maand introduceerde
Acorn in Engeland een vergrote versie
van de BBC computer. Meer dan een
half miljoen van die apparaten zijn in
middels al verkocht, vooral terend op de
faam die het kreeg in een door de BBC
verzorgde computercursus. Voor een
prijs van ongeveer 2250 gulden krijgt
men de beschikking over een computer
met eep geheugen van 128 K, waarvan
niet minder dan 64 K kan worden ge
bruikt voor programma's in Basic. De
nieuwe computer kan alle programma's
verwerken die er al voor BBC waren.
Maar daar leg je natuurlijk geen extra
geld voor op de toonbank. Wel als er
ook programma's (als calculatie- en be
standsprogramma's) worden aangeboden-
die gebruik maken van het grotere werk
geheugen. Een deel daarvan kan als buf
fer worden gebruikt tijdens het printen.
De schrijfeenheid zet dat op papier, ter
wijl de gebruiker door kan gaan met zijn
werk op de computer door het resterend
deel van het geheugen te benutten.
een nieuw toetsenbord. Dat is groter dan
het bij de Apple behorende exemplaar. >JROENE VINGERS
De uitbreiding bestaat uit tien functie
toetsen aan de linkerkant en achttien cij-
fertoetsen aan de rechterkant. Die extra
toetsen zijn nodig om bepaalde functies
uit programmatuur van IBM te kunnen
uitvoeren. Verder hoort er in het pakket
(dat in Engeland te koop is voor 1650
pond) een dubbele diskdrive en wat pro
grammatuur. Het totale pakket heet
MacCharlie.
Waarom was dat allemaal nodig? Willi
am Sadleir, directeur van Dayna, legde
het in Londen op een computerbeurs
uit. „We onderkenden dat toen de Ma
cintosh in 1984 op de markt kwam deze
technisch superieur was aan de pc van
IBM, maar dat mogelijke kopers van
aanschaf zouden afzien omdat ze dan
hun apparatuur en programmatuur van
IBM niet meer konden gebruiken. Hun
beslissing kan nu makkelijk zijn. Je
koopt zowel een Macintosh als een Mac
Charlie en je gebruikt gewoon het pro
gramma dat het best uitkomt".
Een programma voor mensen met groe
ne vingers. Zo noemt product-manager
Jeremy Brown van Sinclair zijn pro
gramma QL Gardener. Voor de Sinclair
QL dus, die in Engeland zo enorm veel
goedkoper werd. Volgens Brown is dit
programma een voorbeeld van welke ta
ken in huis een krachtige computer als
de QL aan kan. Q1 Gardener geeft de
computerende tuirüiefhebber de moge
lijkheid uit te zoeken welke planten hij
het best kan toepassen. Het programma
beschikt daarvoor over een bibliotheek
waarin ruim elfhonderd plantesoorten
zijn opgenomen. Het programma geeft
de gebruiker gelegenheid tweeëntwintig
verschillende karakteristieken in te voe
ren met betrekking tot zaken als winter
hardheid, grootte, groeisnelheid, kleur
van de bloemen, eisen die aan de grond
worden gesteld en dergelijke. Als het
antwoord op die tweeëntwintig vragen is
gegeven verschijnen binnen seconden de
namen van de planten die zouden kun
nen worden gebruikt op het scherm.
