Bende
van
Nijvel
legt
falen
van
Belgische
rijkswacht
bloot
.lil
£eidóc@ou*a*it
3gi-
BRUSSEL - Hoe is het mogelij
an- dat de Bende van Nijvel, inmidde
verantwoordelijk voor twintig koe
bloedige moorden, na drie jaar n
steeds op vrije voeten is? Het
woord is eenvoudig en
het Belgische politie-apparaat
niet opgewassen tegen
n 1 seerde misdaad, terreur
wachte crisissituaties. Het
complete verwarring bij een
drama, het functioneert
Run ais het geconfronteerd wordt
de terreur van de Strijdende
OOr munistische Cellen (CCC) en
an- komt niet in actie als enige
bloedige moordenaars in
minuten tijd twee overvallen
gen, waarbij zonder aanzien
persoons acht mensen
ten worden.
In De Standaard, de krant die niet ver
dacht kan worden van enige sensatie
zucht, klaagt een hoge politieman dan
ook: „Wat nu is gebeurd, getuigt van
VO- verregaand amateurisme. Tegen alle
daagse dieven of moordenaars met een
duidelijk motief kunnen we het in dit
land misschien nog net redden, maar te
gen terroristisch geïnspireerde moorde-
ter- naars slaan we een kinderachtig figuur".
Om te illustreren hoe amateuristisch het
onderzoek op gang kwam toen de Bende
van Nijvel vorige week vrijdagavond
haar bloedig spoor rond Brussel trok,
moet uitgelegd worden'hoe de rijkswacht
m organisatorisch in elkaar zit. Het appa
raat, ruim twintigduizend man sterk, is
al vele jaren lang een vrijwel niet te con-
troleren instantie. Het ressorteert name-
lijk niet alleen onder de „burgerlijke"
H departementen van justitie en binnen-
jyiB landse zaken, maar ook onder het minis-
■H terie van defensie. De rijkswacht geldt
namelijk als het vierde wapen van de
Belgische krijgsmacht naast leger, vloot
en luchtmacht. De hiërarchische lijnen
zijn dan ook zeer kronkelig, hetgeen een
magistraat onlangs deed verzuchten:
,,De rijkswacht is een staat in de staat
die door niemand te controleren valt".
Bovendien, en dat is wellicht de ernstig
ste kwaal waaraan de rijkswacht lijdt, is
er „in het veld" nauwelijks sprake van
coördinatie tussen de Nederlands- en
Franstalige onderdelen. Vooral dat laat-
l ste speelt de Bende van Nijvel in de
kaart. Bij de twee overvallen, die vorige
week gepleegd werden, overschreden de
bendeleden bewust de taalgrens. Zij ko
zen eerst als doelwit de Delhaize-super-
markt in Eigenbrakel, dat behoort tot
het Franstalige arrondissement Nijvel.
Vervolgens reden zij in een zuidoostelij
ke boog om Brussel heen naar Overijse,
dat valt onder het Nederlandstalige
rijkswachtdistrict Leuven, maar onder
het parket van Brussel. Het resultaat van
deze manoeuvre was dat de rijkswacht,
die overigens pas achttien minuten na
I. het alarm de plaats des onheils in Over
ijse bereikte, niet op de hoogte was van
>r a het voorafgaande gebeuren in Eigenbra-
kel. „Het is ongelooflijk", zegt een hoge
i politieman, „maar vrijdagavond is het
parket zelfs vergeten provinciaal of na
tionaal politiealarm te geven. Daarom
zag men op geen enkel kruispunt weg
versperringen of andere bewegingen van
rfUL de politie".
BIJ DE FOTO's:
Links onder: Op
die beruchte
vrijdag van de
overvallen lag de
grond rond de
auto van Jean-
Paul Macou
bezaaid met
kogels en zat zijn
wagen vol gaten.
Macou zelf is er
nog redelijk goed
afgekomen: hij
werd door een
kogel in de
schouder
getroffen.
Links boven: De
Delhaize-
supermarkt in
Eigenbrakel.
Hier schoten de
overvallers
koelbloedig een
klant neer, nadat
zij op de
parkeerplaats al
twee mensen
hadden gedood.
Hiernaast:
Zowel in
Eigenbrakel als
in Overijse
arriveerde de
rijkswacht veel te
laat.
Onder: Naast een
blik kattevoer de
huls van een van
de kogels
waarmee de
Bende van Nijvel
dood en verderf
zaaide.
C H c,
30
Alimefl*
compte*
Dour ch#t*
'P
vernietigingsdrang. Want er zijn ook nog
de bomaanslagen, de waanzinnige agres
sieve mentaliteit van relschoppers, het
straatbanditisme. Politie en gerechtelijke
diensten slaan een zielig figuur. Zij staan
kennelijk machteloos. De Bende van
Nijvel blijft onvindbaar. De terroristen
van de CCC raken niet opgespoord. De
burger voelt zich permanent bedreigd,
onbeschermd en weerloos. Zijn vertrou
wen in de ordediensten verschrompelt
en verdwijnt. Hij geraakt steeds meer in
paniek en denkt aan zelfverdediging".
Militaire eenheid
Bindingen met rechts-extremistische
groeperingen, waarvan er nogal wat zijn
in België en die onder hun aanhang veel
ex-militairen en voormalige rijkswach
ters hebben, worden niet uitgesloten
aangezien de Bende bij al haar overval
len opereert als een militaire eenheid.
Dat blijkt onder meer uit een ingestu
deerde actie na een van de overvallen.
Tijdens de enige achtervolging die de
rijkswacht bij alle overvallen op haar
conto heeft, maakten de twee vluchtwa
gens van de Bende plotseling en op het
zelfde moment rechtsomkeer om vanuit
hinderlagen aan beide kanten van de
weg de politie-auto onder vuur te ne
men. Deze en andere technieken verra
den een training die improvisatie, laat
staan waanzinnig gedrag uitsluit. Vol
gens kenners is het uitgesloten dat de
bendeleden vorige week vrijdag zonder
voorafgaande training hun dodelijk werk
met een dergelijke timing konden uit
voeren.
De reus
Een gegeven is dat de Bende wordt aan
gevoerd door iemand die men de Reus
is gaan noemen; een man van omstreeks
1,90 meter lang, die het gezicht verbergt
achter een glimlachend carnavalsmasker,
een hoed op het hoofd draagt en gekleed
is in een groene parka. De overval in Ei
genbrakel zou hij zelf hebben geleid en
in Overijse zou hij op enige afstand van
uit een Golf GT1, de geliefkoosde auto
van de overvallers, de „operatie" heb
ben gadegeslagen.
Volgens een van de verdachten, Adriano
Vittorio, die zeventien maanden in
voorarrest zat voor men hem wegens ge
brek aan bewijs moest vrijlaten, is er
echter een relatie tussen de Bende en de
extreem linkse CCC. „Tot december
1983 stonden de kranten vol van de
Bende van Nijvel", verklaarde hij tegen
over de krant De Morgen, „en dat was
nog maar amper vergeten of daar kwam
de CCC op de proppen. En nu de CCC
enige tijd niets van zich laat horen,
duikt de Bende van Nijvel ineens op. Ik
vind dat meer dan een merkwaardig toe
val".
Psychiaters proberen ook hun steentje
bij te dragen. Zij schetsen de overvallers
als jonge mannen, die nog geen kinderen
hebben en daarom ook kinderen neer
schieten. Mannen die gek zijn op snelle
wagens, die (wellicht na een klein mis
drijf) door gezin en/of maatschappij ver
worpen zijn. Het zouden kinderen zijn
uit gebroken gezinnen, van wie de moe
ders als kassajuffrouw in een supermarkt
werken. Maar zij achten het ook niet uit
gesloten dat de leider van de Bende het
kind is van een middenstander, die grote
schade heeft ondervonden van een su
permarkt die zich in dezelfde omgeving
vestigde.
Welke theorie men ook ontvouwt, het is
duidelijk dat de eerste sporen al vernie
tigd zijn en het onderzoek weer veel te
laat op gang is gekomen. Zelfs de vondst
van een in stukken gezaagde Golf, die
zondagavond werd teruggevonden in het
dorp Lennik, biedt weinig houvast om
dat de zekerheid ontbreekt dat de wagen
gebruikt werd door de overvallers. Een
zelfde Golf werd twee jaar geleden na
een overval op een supermarkt in Beer-
sel (begin oktober, een dode) eveneens
in Lennik en ook in stukken gezaagd te
ruggevonden.
Maar bij deze aanwijzing werden even
min de meest voor de hand liggende
maatregelen getroffen. Volgens het chas
sisnummer behoort de Golf toe aan een
firma in Elsene. De politie hield het erop
dat de firma de diefstal van het voertuig
niet had gemeld en dat de Bende altijd
gebruik maakt van gestolen wagens. Ver
zuimd werd aan de betreffende firma te
vragen of zij de wagen eventueel al ge
mist had. Of had de eigenaar de wagen
misschien zelf in stukken gezaagd, ont
daan van stuur, stoelen en wielen en zo
ja, had hij hem dan misschien gedumpt.
Het werd niet gevraagd. Dus verklaarde
de ene politiedienst dat het hier inder
daad om de overvalwagen ging, terwijl
de andere dienst volhield dat het ge
woon om een gesloopte auto ging. Tot
de firma de diefstal meldde.
Geen
verandering
Wie in Belgie het dissoneren van de
rijkswacht (die zelf een ware terreur uit
oefent onder gastarbeiders, die als waan
zinnig achter snelheidsovertreders aan
jaagt en ze op levensgevaarlijke wijze
sommeert te stoppen, die elke vorm van
tegenspraak met geweld beantwoordt)
aan de kaak gesteld wil zien, komt be
drogen uit. De politieke partijen hebben
hun afschuw uitgesproken over het ge
beuren in Eigenbrakel en Overijse, hun
medeleven betoond met de nabestaan
den en zijn overgegaan tot de orde van
de dag. Opnieuw zal niet mogelijk blij
ken de rijkswacht dusdanig te reorgani
seren dat zij de misdaad professioneel te
lijf kan gaan.
De cadans kennend van het optreden
van de Bende van Nijvel - elke overval
behoorde tot dusver tot een serie -
mijdt de winkelende Belg 's avonds de
supermarkt, hetgeen de afgelopen week
een omzetdaling van twintig procent tot
gevolg had. De wapenhandelaren doen
echter goede zaken. Zij kunnen het be
proefde wapen van de Bende, de riot
gun met 9 of 12 mm munitie, vrij ver
kopen voor ongeveer duizend gulden.
Belgen, die zich veiliger wanen met een
riot-gun in huis, melden zich in toene
mende mate voor de toonbank van de
wapenhandelaar, ondanks dat een van
hen, Francois Binet uit Brussel, waar
schuwend laat weten: „Met zo'n wapen
blaas ie van kortbij iemands hoofd weg.
Vanaf vijftien meter krijg je in een deur
een gat van meer dan een meter. Wat
mij betreft moet de riot-gun direct voor
de handel verboden worden".
AAD JONGBLOED
ZATERDAG 5 OKTOBER 1985
Het geklungel dat zich na de twee over
vallen in de'twee supermarkten afspeel
de, was opvallend. In beide gevallen ar
riveerde de rijkswacht te laat, maar wel
zwaarbewapend alsof zij nog slag zou
moeten leveren met de moordenaars.
Vervolgens werkte zij er aan mee dat elk
mogelijk aanwezig spoor werd uitgewist
door iedereen toe te laten tot de plaatsen
waar de moorden hadden plaatsgevon
den. „In plaats van alles af te grende
len", aldus de politiefunctionaris, „en op
zoek te gaan naar alle mogelijke sporen,
liet men iedereen maar aanrotzooien. Ze
zullen het in dit land nooit, maar dan
ook nooit leren. Indien het publiek het
had gewild, had het hulzen en hagel als
souvenir kunnen meenemen naar huis.
Men mag nog van geluk spreken dat nie
mand op die lugubere gedachte is geko
men".
Een man, die een etentje had gehad in
een restaurant in Terhulpen (onder
Brussel) werd anderhalf uur na de over
val in Overijse aangehouden op de snel
weg waarlangs de gangsters zich zouden
hebben bewogen. Hij had toevallig van
de drama's gehoord en zijn verbazing
was dan ook groot toen hij alleen maar
in een pijpje hoefde te blazen en door
mocht rijden. De rijkswacht vroeg niet
naar zijn papieren, wilde zijn wagen niet
doorzoeken. Reden: de politiemensen
bleken van de overvallen niets te we
ten
Een rijkswachter, die een paar dagen vrij
had en vrijdagavond om 20.50 uur met
zijn hond liep te wandelen (en dat was
kort na de laatste overval), zag enige
personen in een bosje bij Overijse spul
len overbrengen van een Belgische auto
naar een Mercedes met Duits kenteken.
Toen hij thuisgekomen hoorde van de
overval, belde hij zijn collega's, vertelde
zijn verhaal dat een mogelijk verband
legde met de overval en zei zich ter be
schikking te houden om de collega's de
plek te wijzen waar hij het overladen
had gezien. Hij werd niet meer opgebeld
en besloot daarom zaterdagochtend nog
eens te gaan kijken. Hij vond in het bos
je, behalve sporen van auto's ook een
Belgische nummerplaat. Hij belde daar
op een tweede keer zijn collega's om ook
dat te melden. Hij kreeg het advies de
nummerplaat maar te gaan ophalen en
maandag mee te nemen naar zijn werk.
Geruzie
Vier dagen na de overvallen was het on
derzoek nog steeds niet echt op gang ge
komen omdat er tussen alle betrokken
diensten werd geruzied over de vraag
wie het onderzoek mocht doen en wie
met wie moest samenwerken. Uiteinde
lijk besloot men dat het onderzoek naar
de overval in Eigenbrakel uitgevoerd
zou worden door het parket in Nijvel
met de Franstalige rechtercommissaris
Charles Bayens. Het onderzoek naar de
overval in Overijse zou worden gedaan
door het parket van Brussel met een Ne
derlandstalige rechtercommissaris, Wil-
fried Mahieu. Er werden zelfs twee ver
schillende wapendeskundigen aange
steld: Dery voor Eigenbrakel en Stevens
voor Overijse. Na deze voor het onder
zoek weinig bempedigende beslissingen
had het parket in Brussel een eerste
commentaar klaar: „Wij hebben de afge
lopen dagen de kranten gelezen en veel
bijgeleerd over de drama's in Eigenbra
kel en Overijse".
De manier waarop de Belgische justitie
de zaak aanpakt is ook fnuikend geble
ken bij alle andere overvallen (twaalf in
totaal) die sinds 18 augustus 1982 aan
de Bende van Nijvel kunnen worden
toegeschreven. Begin november 1983, er
waren toen al twaalf doden gevallen,
werd de eerste van elf mannen gearres
teerd die ernstig werden verdacht van
betrokkenheid bij de Bende van Nijvel.
Op woensdag 22 mei van dit jaar moest
men de laatste verdachte uit voorarrest
ontslaan. Het onderzoek was op zo'n on
overzichtelijke puinhoop uitgelopen, dat
men geen snippertje bewijs meer had om
een van de verdachten voor de rechter te
brengen.
Terreur?
Inmiddels houdt de publieke opinie zich
bezig met de vraag uit welk soort men
sen de Bende van Nijvel - waarvan de
geschatte omvang varieert van vier tot
tien man - bestaat. Het is vrijwel zeker
dat zij onbekenden zijn in de onderwe
reld. Zonder twijfel zou de beloning van
tien miljoen frank (ruim vijfhonderddui
zend gulden), die al twee jaar geleden
werd uitgeloofd, uit „het milieu" de no
dige tips hebben opgeleverd. Bovendien
zouden „gewone" misdadigers zich beter
op de hoogte stellen van de mogelijke
buit. De Bende veroverde steeds luttele
bedragen; in een geval zelfs bestond de
buit slechts uit een paar flessen whisky
en wat pakken koffie. De vraag is voorts
waarom nutteloos geweld wordt ge
bruikt. Wil de Bende terreur uitoefenen?
Is zij uit op destabilisering van de situa
tie in België? Zijn er bindingen tussen de
Bende van Nijvel en rechts-extremisti
sche groeperingen zoals de Westland
New Post, die moordpartijen ook niet
uit de weg gaat? Of is er juist verband
tussen de Bende en de CCC?
Wat betreft de politieke effecten schreef
De Standaard al: „Overal dreigt nu de
terreur van cynisch geweld en morbide
H
