Relaties vol twijfels
Sport, kunst of pure show?
Leerzame
en leuke
babyboeken
DE
KLEF
Spelen in de ruimte vol voetangels en klemmef
m
Ist
BOEKEN
EeidaeGoiruwt
I
„HET SAMENZIJN" VAN JAN MEYERS
Pingo redt dorp van vloedgo^
,-lbi
Wandelenlen
door joodC
Amsterdam
VRIJDAG 20 SEPTEMBER 198S PAi
Een crisisnacht in het leven
van een niet opvallend man,
die rustig getrouwd is en net
jes leeft, met baan, huis, vrije
weekends. In het midden van
zijn leven wordt de rust danig
verstoord, door de komst van
een vriend-van-vroeger, die
nogal wat teweegbrengt in de
schijnbare rust van het be
staan. Dit is de basis van de
nieuwe roman van Jan Mey
ers, „Het samenzijn", een boek
dat opvalt door de heldere
conceptie en de sobere, maar
doeltreffende uitwerking.
De man is leraar en hij wordt
op vrijdagavond gebeld. Ter
wijl hij uitzag naar een rustige,
ontspannen avond, die hij met
zijn veel jongere vrouw thuis
zou doorbrengen, weet hij dat
het anders zal lopen. Een stem
uit het verleden, die van een
oude schoolmakker. Terwijl
buiten een storm woedt, komt
de vriend van vroeger. Arend
Mantel, op bezoek. Hij blijkt in
een moeilijke situatie: over
niet al te lange tijd zal hij ster
ven aan een hersentumor. Het
gesprek ontregelt de gastheer
zeer. Vermoeidheid en drank
doen de rest. Op zeker mo
ment wendt hij voor op zijn
stoel in slaap te zijn gevallen
en dan is hij getuige van het
begrip dat echtgenote Judith
opbrengt voor Arend. Hoe ver
gaat haar begrip? Wat blijkt er
allemaal aan de hand? Wat
klopt er van de verhalen van
vroeger, van de feiten, die in
zijn herinnering zo duidelijk
waren, maar die nu geheel en
al anders blijken te zijn ge
weest.
Meyers houdt het voor het
grootste deel van zijn verhaal
bij de gebeurtenissen van die
nacht en de daarop volgende
ochtend. In een slothoofdstuk
beëindigt hij zijn verhaal, ver
telt hij over het vervolg van
de relatie, die in die nacht tus
sen deze drie mensen ontstaan
is. En opnieuw lijkt daarbij al
les aan scherven te vallen, om
dat Arend een spel aan het
spelen is, waar Judith noch
haar man op verdacht zijn.
Dat is een knappe verrassende
wending, die tot veel twijfels
leidt. In de slotzin, waarin de
dood van Arend nabij lijkt te
zijn gekomen, zit dan ook een
reeks van vraagtekens.
„Het samenzijn" is een sobere,
bijna klassieke confrontatie
tussen drie mensen, die uitein
delijk niet tot een onderlinge
toenadering in staat zijn, ook
al zijn ze getrouwd of oude
schoolvrienden. Boven hun
twijfels komen ze niet uit.
JAN VERSTAPPEN
Jan Meyers: „Het samen
zijn" - roman. Uitgave Man-
teau. Prijs 23,50.
6(A.
Pingo, zoals hij is getekend
door Mary Milton, op de om
slag van het boek.
Van de Engelstalige kinder
boeken die in het Nederlands
wordt vertaald zijn die van
Australische auteurs verre
weg in de minderheid. Dit
verschijnsel doet zich ook
voor bij de literatuur voor
volwassenen en op andere
gebieden, zoals film en beel
dende kunst. Wel moet ge
zegd worden, dat de Neder
landse televisie het wereld
deel inmiddels als maker van
goede series heeft ontdekt.
Misschien kan het Australi
sche kinderboek „Pingo"
van de auteur Colin Thiele
een lans breken voor andere
cultuurprodukten van het
bijna vergeten continent.
„Pingo" is een dwergpin-
guin, die hij gewond is ge
raakt de vriend wordt van
de kinderen die hem hulp
bieden. Pingo biedt een niet
geringe tegenprestatie: hij
voorvoelt een zeebeving en
zorgt ervoor dat de mensen
van Sikkelbaaidorp zich tij
dig in veiligheid kunnen
brengen voor de vloedgolf,
die daarop volgt.
Pingo is een ontroerend,
spannend en zeer informa
tief boek, vertaald door Tjal-
ling Bos en met prachtige te
keningen van Mary Milton.
Het is bestemd voor jongens
en meisjes vanaf 9 iaar.
Het boek is, zoals alle boeken
van Meulenhoff Informatief,
op juistheid gecontroleerd.
Greenpeace gaat binnenkort
een expeditie naar Antarcti
ca maken en heeft Pingo
„geadopteerd" voor de cam
pagne rond die reis. De orga
nisatie heeft dan ook een
voorwoord voor dit jeugd
boek geleverd. Greenpeace
gaat naar Antarctica met het
doel te bewerkstelligen dat
mie
ser
tor c
er strenge regels koiLn
bescherming van de jjegei
Pingo is het eerste b^sur
Colin Thiele dat in V M
derlands is vertaald? kv
Thiele is een successor
teur, die wereldfaaiPve
wierf. Hij schreef
dere een twintigtal le®r
boeken, waarvan som|n°*
niet minder dan elt
werden vertaald. De"
x k
siefilm „Stormboy", j"
april werd uitgezonr
een verfilming vaj_
jeugdboek van Thiele,
Australië uiterst gelrtYl
„Pingo" heeft alles r
om dat ook hier in
land te worden.
LEO
Colin Thiele: „Pingo"l
verij Meulenhoff In
tief. ?pi
Prijs: ƒ22,50.
In de verschillende ontwikkelingsstadia blijft spelen één van de
belangrijkste zaken.
In de meeste, niet puur op literatuur gerichte boekwinkels zijn
de werken over bevallen, baby's en kleine kinderen bijna niet
meer te tellen. De markt dreigt enigszins overspoeld te worden
met dergelijke boeken, waardoor een goede selectie erg moeilijk
wordt. De laatste maanden kwamen er kort na elkaar weer en
kele bij, die in elk geval de moeite waard zijn. Of soms gewoon
leuk.
Eigenlijk onmisbaar in de categorie naslagwerken is „Handboek
voor ouders" van Penelope Leach. Vijf jaar na haar bekende
boek „Baby en kind" komt zij met dit logische vervolg. Het mas
sieve werk wil overigens niet alléén een handleiding zijn voor
de verzorging van het kind, maar behandelt ook opvoedkundige
problemen. Alles is alfabetisch gerangschikt en je kunt eigenlijk
niets verzinnen dat er niet in staat. De zaken zijn overzichtelijk
ingedeeld en helder geschreven in goed leesbare taal. Bovendien
worden beladen onderwerpen als bijvoorbeeld zelfdoding (waar
om vertaald met zelfmoord?) niet uit de weg gegaan.
Ook in noodsituaties is eenvoudig op te zoeken wat je moet
doen. Het zeer uitgebreide hoofdstuk Ongelukken gaat van in-
sektebeten tot verdrinking. Maar ook als er geen sprake is van
een noodsituatie, zou iedere ouder dit hoofdstuk moeten lezen.
En onthouden.
Penelope Leach laat herhaaldelijk blijken iemand van deze tijd
te zijn, zoals in het hoofdstuk over werkende moeders. Ze is er
bovendien in geslaagd van geen duf theoretisch boek te schrij
ven, maar een aktuele benadering van uiteenlopende onderwer
pen. Wel duur maar zeker de moeite waard om voor te sparen.
Bloed zweet en tranen
Wie maar geen genoeg kan krijgen van het lezen over bevallen,
kan niet onder het boek „Mijn bevalling" uit; een door de redac
tie van Libelle verzamelde brievenstroom. Deze persoonlijke
ontboezemingen staan vol bloed, zweet en tranen. Tranen van
geluk, ontroering, opluchting of verdriet, schrijft samenstelster
Jojanneke Claassen vooraf. Oud-hoogleraar gynaecologie prof.
dr. G. Kloosterman noemt het een uitgesproken Nederlands
boek. „Het zou nergens anders ter wereld geschreven kunnen
zijn, omdat nergens ter wereld zo „gevarieerd" wordt bevallen
als in ons land".
Het geheel is verdeeld in hoofdstukken om een zekere ordening
aan te brengen. Alle apsecten komen daarin aan de orde, ook de
nare ervaringen (doodgeboren kinderen, oorlogsbevallingen). Er
zijn ook gedichten in opgenomen. Voor iedereen die is geïnteres
seerd in bevallingen een leuk boek, bijna zelfs het ultieme boek.
Maar de mededeling op de achterflap dat het ook een gids is
waarin de aanstaande moeder (waar is de vader?) gerichte infor
matie kan vinden, is toch weer enigszins misplaatst. Daar zijn
andere boeken toch beter geschikt voor.
Gymnastiek
Voor direct na de bevalling is er, uiteraard, ook een boek: oefe
ningen voor moeder en kind. Rust en een uitgekiend opgezet
gymnastiekprogramma in de dagen en weken na de geboorte
zijn van het allergrootste belang, schrijft gynaecoloog George
Pinker in het voorwoord. Het gaat overigens niet alleen om de
lichamelijke aspecten. Ook de (oms wankele) gevoelens komen
aan bod. Het programma is uitgesmeerd over zes maanden.
Leeftijd, conditie en de bevalling zelf doen er niet toe. Behalve
oefeningen voor de moeder zelf staat er ook in hoe die in de
verschillende ontwikkelingsstadia met de baby kan spelen en
het kind kan stimuleren. De gedegen uitleg over het lichaam, de
functies van spieren e.d. zijn soms wel wat moeilijk te begrijpen.
Achterin staat een lijst met aanbevolen boeken (waarbij dat van
Penelope Leach) en nuttige adressen.
Vijf jaar
Over een veel langere periode na de geboorte gaat „Babyshock",
dat als subtitel heeft: de eerste vijf jaar van het moederschap.
Dit keer niet louter gymnastiek, maar veel informatie voor moe
ders. „Om na te gaan hoe u de lichamelijke en emotionele pro
blemen in de eerste periode kunt oplossen", aldus de inleiding.
„We laten zien dat de eisen die uw baby stelt en uw eigen be
lang niet voortdurend met elkaar om de voorrang hoeven te
strijden en wij moedigen u aan toch vooral ook aan u zelf te
denken".
Een eigentijds boek, ondersteund met een uitgebreide enquete,
waarin auteur John Cobb afrekent met het idee dat iedere moe
der de allergrootste perfectie zou moeten nastreven. „Voldoende
of goed genoeg is een veel redelijker begrip voor het moeder
schap", vindt hij.
DICK HOFLAND
Penelope Leach: „Handboek voor ouders". Uitgeverij: Kos
mos. Prijs: ƒ59,90
Jojanneke Claessen: „Mijn bevalling". Uitgeverij: Unie
boek. Prijs: 19,50
Barbara Whiteford: „Na de bevalling" (oefeningen voor
moeder en kind). Uitgeverij: Kosmos. Prijs: ƒ22,90
John Cobb: „Bahvshock". Uitgeverij: Becht. Prijs: ƒ29,90
tN(
Bodybuilding kwam ooit in
de belangstelling door die
flauwe advertenties, waarin
schrielogende heren na het
volgen van een cursus body
building er in slaagden het
meisje van hun dromen te
imponeren. Vandaag de dag
is het aankweken van ijze
ren spierbundels echter uit
gegroeid tot een doodserieu-
ze, prestatiegerichte en
hoogst ijdele business. En
het meisje? Dat heeft al lang
geleden gekozen voor de
„lichtgewicht" uit de adver
tentie.
„Poseren is een uitvoerende
kunst". Dat is althans de
mening van Arnold Schwar
zenegger en hij kan het we
ten. De voormalige Mr. Eu
ropa, Mr. Amerika en Mr.
Universe, die in het recente
verleden bekendheid heeft
gekregen als filmheld Co-
nan The Barbarian, heeft nu
alle professionele bodybuil
dersgeheimen vastgelegd in
een zevenhonderd pagina's
tellende encyclopedie over
het hedendaagse bodybuil-
den. Om zijn lezers aan te
sporen vooral door te zetten,
telt het boek bovendien
meer dan 850 foto's van het
puikje van de bodybuil
dingswereld, in allerlei po
ses gefotografeerd. Duizen
den centimetertjes geoliede
huid, die zich over ongelofe
lijke spierbundels spannen.
Het is zeker geen boek voor
teerhartige lieden. Al die
uitpuilende aderen, die om
ruimte vechten met de bal-
lonvormige spieren: bepaald
geen fraai gezicht. De mees
te vrouwen, die geen inte
resse hebben in de sport,
zullen de foto's waarschijn
lijk afschrikwekkend vin
den en de hoofdstukken
waarin Schwarzenegger uit
legt wat er gebeurt tijdens
„het oppompen" (waarbij
het bloed gestuurd wordt
naar het gebied waar de
spieren geoefend worden)
zijn genoeg om je ogenblik
kelijk in een vegetariër te
veranderen. Maar dat is een
persoonlijke mening en voor
de deelnemers aan de wed
strijden, de jury en de bezoe
kers, zijn de figuren op het
podium de belichaming van
de schoonheid van het man
nelijke lichaam.
De grondbeginselen van de
kunst van het bodybuilden
stammen uit het antieke
Griekenland, dat grote be
wondering had voor een
mooi mannenlichaam. En
het moet gezegd worden,
aan het einde van de wed
strijd is het het esthetische
aspect dat de doorslag geeft,
niet het aantal spierbundels.
In een bepaald opzicht heb
ben de deelnemers tijdens
hun „poseerroutines" eigen
lijk veel weg van levende en
bewegende standbeelden.
Schwarzenegger beschouwt
het proces van het bodybuil
den dan ook als het model
leren van het menselijke li
chaam. In de eerste jaren
bouwt men „massa" op, die
daarna in een bepaalde
vorm gebracht wordt, waar
bij de juiste grootte en vorm
van de spieren ontstaat door
geslecteerde oefeningen en
een streng dieet.
Is bodybuilden nu een sport,
een kunstuiting of alleen
maar een kwestie van show
business? De meeste mensen
zullen zeggen dat het een
combinatie is van deze drie
factoren. De huidige Mr.
Groot-Brittannië, Andy Se-
arle, vergelijkt het met
kunstschaatsen en kunst-
zwemmen: alle twee zijn dit
subjectieve sportuitingen,
waarbij een mooie uitvoe
ring en creativiteit even be
langrijk worden geacht als
techniek en uithoudingsver
mogen. Tijdens de bodybuil
dingwedstrijden zijn er een
aantal verplichte routines
net als bij het kunstschaat
sen maar er is ook een
„vrije pose", waarin de deel
nemers hun eigen gevoel
voor fantasie en drama kun
nen leggen.
Deelnemers aan dit soort
wedstrijden moeten fysiek
en mentaal op het toppunt
van hun kunnen staan. Ze
Arnold Schwarzenegger
mogen geen grammetje vet
hebben, moeten honderd
procent fit zijn en barstens
vol zelfvertrouwen zitten.
Andy Searle maakt gebruik
van hypnose om zich te con
centreren en zijn prestaties
te verbeteren. Veel deelne
mers gebruiken steroïden op
de grote dag en Schwarze
negger waarschuwt terecht
tegen een overmatig gebruik
van dergelijke middelen.
Bodybuilden is vooral popu
lair in Amerika, Zweden en
Nederland. In veel andere
landen staat men wat wan
trouwiger tegenover deze
sport: ergens heeft men het
gevoel dat het „niet netjes"
is om zoveel tijd en energie
te besteden aan het kweken
van spieren, gewoon om het
effect. En het is natuurlijk
moeilijk een sport te respec
teren waarbij „poseren" een
ingeburgerde vakterm is.
Maar wat vooral kwalijk
wordt gevonden, is de totale
obsessie voor het lichaam,
die riekt naar narcisme.
Andy Searle geeft toe dat hij
inderdaad vaak met zichzelf
bezig is. „Wanneer het me
niet kon schelen wat er zich
binnenin me afspeelde en
me meer bezig hield met ie
mand anders, dan zou ik het
idee hebben dat ik mezelf
onrecht aandeed. Ik heb
maar één leven en daar
moet ik mentaal en fysiek
het beste van maken".
Hoe ijdel en egoïstisch het
hele bodybuilden ook mag
zijn, toch spreekt er een
soort onschuld en eerlijk
heid uit de manier waarop
de beoefenaars kunnen ge
nieten van hun eigen li
chaam. En de offers die ti
telhouders zoals Schwarze
negger voor hun sport over
hebben, is werkelijk indruk
wekkend.
Een dergelijke doelgerichte
toewijding is onmisbaar voor
de wedstrijd-bodybuilders
en Schwarzenegger besteedt
een heel hoofdstuk aan het
belang van een gediscipli
neerde en goed getrainde
geest. Bodybuilders zelf be
weren dat de sport hen
helpt helderder te denken.
Maar toch is er altijd die
knagende twijfel: is het
eindprodukt dit alles waard?
Is het ontwikkelen van een
indrukwekkend spierenpak
ket en een lichaam, dat
maar weinigen echt kunnen
waarderen, nu echt een
waardevol doel in het leven?
Er zit een bizar ascetisch
element in de vastberaden
heid waarmee de bodybuil
der het zwakke lichaam
sterk wil maken, luxe voed
sel afwijst en streeft naar li
chamelijke perfectie. Maar
uiteindelijk doet hij het toch
voor zijn eigen plezier. Hij
houdt van zijn gespierde,
vet-vrije, soepel functione
rende lichaam, van hoe hij
er uit ziet en het algemene
gevoel van fitheid. Wanneer
het publiek zijn afkeer uit,
dan ligt de bodybuilder daar
niet wakker van, wanneer
de mensen geld willen ge
ven om hem te zien, dan is
dat natuurlijk prima. Maar
de voornaamste zorg en be
langstelling gaat immer uit
naar het eigen lichaam en
sinds dit de kinderen zijn
van de zogenaamde „ik-ge-
neratie", is dat niet eens zo
verbazingwekkend.
JASMINE BIRTLES
Copyright The Guardian
mir
fre:
Een erg aardig boekj^e
Amsterdam is sameipg
door Jan Stoutenbeek 4 vc
Vigeveno: „Wandeling*
joods Amsterdam", met de
dertitel „een cultuuibrg;
sche gids". Iedereen jstei
provincie" die eens eegek
of enkele dagen Mokui0vt
zou één van de uit dit b) in
schreven wandelingen pen
maken. Negen stuks stal m
plus twee excursies en»dar
ren ongeveer drie uuril h
bovendien een route vooi
voor wie slechts één tatic
ling kan maken en toclc d
langrijkste punten ni C<
missen. Sl
De jongere generatie in
schien niet eens beke(at
het feit, dat Amsterdaim
de Wereldoorlog één hiru
belangrijkste centra in f, z<
reld was voor ioden, dhe
een eigen cultuur Ijrd
anti-semitisme was er 'r^
nauwelijks (dat verd..
enigszins na 1933 toen^
vluchtelingen over de^,
kwamen en de crisis tce
Tachtigduizend menseiP0"
de joodse gemeente in ^er
dam voor de oorlog; 1?°"
nog vijfduizend. Het lr®a
straatbeeld is verd[f
maar talrijk zijn nog def
neringen aan het joodse(
deel. De routes leiden
deze herken ningspuntr
kort, maar voldoende zf,
schreven in dit boek.
duidelijke plattegrondjer
veel illustraties. Het ple
van dit boek is dat nietfj*-
historisch en architect
interessante objecten t|a/
gepasseerd, maar ook dfe i
ge aandacht wordt best^gei
de plaatsen waar het ds
leven zich afspeelde.
De beide samenstellers |-to
binnenkort hun boekjtr; 2
presenteren in New i;
Omdat de omvangrijkejpel
gemeenschap aldaar grnaa
langstelling voor „Wafce f
gen door joods Amst*86
toonde heeft de uitgevénn
nenzeer korte tijd een T
talige versie gerealiseeri
JAN LOl
Jan Stoutenbeek cn
geveno: „Wandelingen
joods Amsterdam". Ui
rij De Haan en Joods
risch Museum. Prijs
(ADVERTENTIE)
BOEKHANDH
n it
Vna
LEIDEN - LEIDERDOher
OEGSTGEEST KATW|pal
VOORSCHOTEN d7
M
Je bent commandant van het
sterrenschip Viator dat op een
routinevlucht de Pantalische
Leegte, een bekend zwart gat,
passeert. Door een mankement
aan de krommingsreactoren
valt het schip stil en wordt het
door de gigantische aantrek
kingskracht van het zwarte
gat naar binnen gezogen. Jij
en je bemanning raken bewus
teloos en worden weer wakker
in een ander universum, vol
vreemde beschavingen en on
bekende gevaren. Je opdracht
is net zo lang te zoeken tot je
het zwarte gat vindt waardoor
je weer naar je eigen univer
sum kan terugkeren.
Dat is de strekking van het
Fantasy-Avonturenboek Ster
renschip Viator, tegelijkertijd
beek er. snel.
Het is overigens het vierde
boek in een reeks van deze
vertaalde avonturen, maar dit
is het eerste boek dat zich in
de ruimte afspeelt. De lezer-
/speler wordt voortdurend
voor keuzes gesteld, die hem
kris-kras door het boek van
genummerde alinea tot ge
nummerde alinea doen sprin
gen. Zo passeert het schip re
gelmatig vreemde planeten, en
staat de gezagvoerder steeds
voor de keus door te vliegen of
een kijkje te nemen op de pla
neet. De kapitein straalt in de
regel met een aantal officieren
neer op de planeet. De lezer
beschikt onder andere over
een wetenschapsofficier, een
hoofd machinekamer en een
medisch officier. De liefheb
bers van de science fictionserie
Star Trek zullen dan ongetwij
feld mr. Spock, mr. Scott "en
Onmisbaar
Deze bemanningsleden zijn
onmisbaar bij het oplossen van
allerhande problemen, het uit
voeren van gevaarlijke op
drachten en de gevechten die
in het verloop van het avon
tuur geleverd moeten worden.
Die gevechten worden met de
dobbelsteen uitgevochten en
houden rekening met de facto
ren behendigheid en conditie,
die voor de aanvang van het
spel worden vastgesteld. Als
een gevecht fataal afloopt voor
de gezagvoerder, hetgeen bij
een vuurgevecht met fazers
(laserpistolen) niet ondenkbaar
is is het avontuur direct afge
lopen en kan weer helemaal
opnieuw wordt
Over het algemeen geldt dat
niet al te gretig een gevecht
moet worden aangegaan, zij
het dat de speler soms geen
keus wordt gelaten.
Juiste zwarte gat
Al reizend door het vreemde
universum krijgt de lezer op
enkele plaatsen informatie
over de sector waar het juiste
zwarte gat zich bevindt en
over de sterrendag waarop de
twee universums elkaar raken
zodat de terugreis kan worden
aanvaard. Die twee getallen
moeten van elkaar worden af
getrokken en dan onstaat het
nummer van de alinea die of
een goede, of een slechte af
loop van de terugreis door het
zwarte gat aangeeft. Vaak
loopt het slecht a», want e^n
moeilijker te maken niet
juist en leiden tot dood en ver
derf. Het is aan de speler de
juiste getallen er uit te lichten.
Daar moet ook niet te lang
over gedaan worden, want na
verloop van tijd raakt de be
manning gedemoraliseerd en
stort men zich wanhopig in
het eerste de beste en altijd
verkeerde zwarte gat.
Het is niet makkelijk om het
spel tot een goed einde te
brengen als de regels nauw
keurig worden gevolgd. Heel
vaak moet opnieuw worden
begonnen, waarbij eerder op
gedane ervaring de speler
steeds verder brengen. Vals-
spelen is een neiging die sterk
onderdrukt moet worden bij
de dobbelsteengevechten en
het hevige geblader door het
boek, waarbij natuurlijk ook
de passages die nog niet gele-
IA/
zen mogen worden df"*
dacht trekken. Het ve
computer-adventure,
de computer van passaggej
passage in het gel^tj
springt is wat dat betref
wat minder plooibaar; dj r'
puter is een spijke,g
scheidsrechter die zijn!,
Avonturenboek als Sfï
schip Viator de lezer h^J
leuke speeluurtjes bei
omdat hij of zij zelf de
rol speelt in een spa
avontuur en voordure^"
langrijke beslissingen mrar
.al
eer
Steve Jackson: ..S^ei
schip Viator", veiNu:
Jaap Engelsman. Uit|
Bert Bakker. Prijs ƒ9,
