^vallen v erpieegkundigen bang voor vervolging Zes uur Koning Arthur aan oever van de Maas Vroli jke opera van Cavalli voldoet niet in concertvorm Tentoonstelling in dierenpark Wassenaar NEDERLANDSE FILMS SLECHT Dure scheiding ONTVANGEN IN VENETIË NA STERF- T7111* 1 1 Prijs voor Petra Veenswijk op Nationaal Orgelconcours KUNST CcidócOouAfuvt MAANDAG 2 SEPTEMBER 1985 PAGINA 6 ROME Als de filmrecensen ten van de Italiaanse dagbla den moeten beslissen wie het filmfestival in Venetie wint, valt Nederland waarschijnlijk niet in de prijzen. De kritieken in de kranten op „A strange love affair" van Eric De Kuy- per en Paul Verstraeten en ..Flesh and blood" van Paul Verhoeven zijn vere van en thousiast. „Inderdaad een heel vreemde liefdesgeschiedenis", schrijft de Repubblica over de eerste film. De Stampa vindt de film „merkwaardig en interessant". De Corrière de la Serra is niet „kapot" van deze liefdesge schiedenis. De „Messagero" ziet zelfs helemaal niets in de film, haar filmrecensent gaat er aan voorbij. Verhoevens „Flesh and Blood" lijkt volgens de beschrijving in de „Repubblica" regelrecht uit het abattoir gekomen. De scè nes zijn bloedig, boordevol in stukken gehakte lichamen, rottende lijken en ander rea listisch geweld. Een eigenaar dige film, met aardige toespe lingen op het heden, schrijft de Repubblica. Hoofdrolspeler Rutger Hauer zal volgens deze krant evenals andere filmster ren altijd achtervolgd blijven door een vorige rol, met name die in „Bladerunner". Andere kranten besteden nauwelijks of geen aandacht aan dit Ne derlandse filmepos. „Flesh and Blood" werd in de nacht van vrijdag op zaterdag vertoond, toen de kranten al lang ge drukt waren. Orlow Seunkes „Pervola" wordt woensdag middag in Venetië vertoond. voor TV-ster Johnny Carson LOS ANGELES Johnny Carson, de best be taalde televisiepersoonlijkheid van de Verenig de Staten, moet de scheiding met zijn derde vrouw Jona duur betalen. Volgens de 80 pagi na's tellende echtscheidingregeling krijgt Jona eertslordige 7 miljoen gulden, alsmede drie hui zen, twee auto's en een pakket aandelen. De 58-jarige Carson en zijn 15 jaar jongere vrouw zijn 13 jaar getrouwd geweest, maar leefden de afgelopen drie jaar gescheiden wegens „onover komelijke problemen". Het jaarinkomen van Carson, gastheer van het praatprogramma „The tonight show" en eigenaar van enkele onderne mingen, bedraagt per jaar ongeveer 15 miljoen dollar, bijna 50 miljoen gulden. UTRECHT De Vlaamse countertenor René Jacobs pre senteerde gisteravond in de dubbele functie van muzikaal leider en hoofdrolvertolker de opera „Xerse" van Francesco Cavalli. En dit niet scènisch, maar in concertvorm. Cavalli, leerling van Monteverdi, kennen we tegenwoordig nauwe lijks als componist van uitstekende kerkmuziek en als operacomponist kennen we hem niet veel langer dan een jaar of vijftien. In 1972 kwam de Nederlandse opera met zijn „L'Ormindo" (later nog eens herhaald in een beter reconstructie) en in 1974 met zijn „L'Erismena". Het muziektheater van gisteravond bracht de Perzische koning Xerxes ten tonele, die de hele wereld van zijn tijd wilde veroveren en tijdens deze handeling in het Egyptische Abydos verbleef. De opera is een vrolijk werk, dat lichtelijk de spot drijft met overdre ven heroïek en pathetiek, waarmee verhalen uit ae antieke wereld vroeger doorgaans gepaard gingen. Het Venetiaanse publiek amuseerde er zich bij de première in 1655 kos telijk mee, te meer waarschijnlijk omdat zowel de componist als de Koning Arthur is in. Al thans, op zoek naar oude mythen om opnieuw te vertellen, op te vullen met hedendaagse bood schappen stuiten schrij vers blijkbaar herhaalde lijk op de stof van de rid ders van de Ronde Tafel, hun Graal-ideaal en de to venaar Merlijn. Het stikt op het ogenblik van de Arthur-literatuur. De Duitse toneelschrijver Tan- kred Dorst gebruikte de Art- hur-mythologie om een beeld van de „Werdegang" van de mensheid te schetsen. Dat deed hij in een immens thea terstuk, geschreven in op dracht van de Duitse topregis- seur Peter Zadek, die het oor spronkelijk in een leegstaande vishal van Sankt Pauli (Ham burg) wilde ensceneren, al kwam de première toch in een „normaal" theater tot stand. Het Rotterdamse RO-theater pikte de oorspronkelijke ge dachte op en projecteerde het stuk op het Utopia-terrein, bij de oude Watertoren aan het eind van de Maasboulevard. De bekorte versie van „Merlijn, of 't barre land" die daar te zien is duurt zes uur en speelt zich af in een grote hal en een loods, die gedeeltelijk over een van de waterbassins is heengebouwd. Op zichzelf is het goed voor een bijzonder uitje: de entou rage is uniek, zo'n hal aan een kant volgezet met stoelen in allerlei formaten .zo van de rommelmarkt leunstoelen, rechte ruggen, hangfauteuils en pluchen bankjes en die loods waar enkele van de ac teurs in het water duiken. En de regie van Uitdehaag en Thie past zich op veel meer momenten aan: „special ef fects" in het voetspoor van de film, een heus paard dat even door de hal rijdt, een taxi-Mer- cedes die de duivel aan- en af voert, een heuse fontein, en zo voort. Wie zich naar Rotter dam begeeft voor deze voor stelling, heeft in elk geval iets om over te praten. Zelfs als je. zoals ondergetekende, het al na een uur of vier voor gezien houdt en de lange weg huis waarts kiest. Te lang Of je briljant, of gewoon goed, of alleen maar wezenlijk inte ressant toneel ziet, is een twee de. Het stuk van de Duitse schrijver Dorst is - zelfs in de bekorting - lang, te lang. Dorst RO-Theater, Rotterdam: Merlijn of 't barre land. Auteur. Tankred Dorat. Vertaling: Martin Hartkamp. Regie: Antoine Uitdehaag en Jos Thie. Met Jaap van Donselaar, Hubert Fermin, Pieter Lutz, Pauline van Rhenen, Huub Stapel, Adriaan Olree, Lineke Rijxman, Jaap Hoogstra. Gezien: 31/8. Te zien t/m 29/9. volgt de rijke Arthur-mytholo- gie, op zichzelf al een meng vorm van allerlei culturen en motieven, tamelijk correct. Dus je ziet ze allemaal, zoals ze via Mallory de Engelse litera tuur in dwaalden en ze via de hoofse traditie van de ridder romans ook bij ons terecht kwamen: Koning Arthur, zijn vrouw Guinevere, haar min naar Lancelot, diens kind Ga lahad bij Eileen, de ridders Parsifal, Gawain en broers en uiteraard Merlijn. Zijn de Art- hurverhalen al een lappende ken van heidense thema's. Christelijke motieven (de Graal zou tenslotte de beker van het Laatste Avondmaal zijn, waarin Jozef van Arima- thea later het bloed van Jezus opving nadat die aan het kruis door een lans was getroffen) en de romantiseringen van de vele vertellers die aan de uit eindelijke op-schrift-stelling vooraf gingen, Dorsts theater stuk maakt er helemaal een soort wereldomspannend can vas van. Arthur en de Graal ridders als de bewoners van een super-Dynasty, strijdend, konkelend, belerend, dro mend, goedwillend, kwaadaar dig, nietige schepsels die zich zelf tot mythische proporties opblazen, die steeds weer een heilsleer creeren met steeds weer een Messiasverwachting, idealen om wier wille dood en verderf wordt gezaaid. „Mer lijn, of 't barre land" is in de eerste plaats de kroniek van die ondanks alles onverwoest bare mens. Dorst houdt niet op er van al les bij te slepen. Naast prachti ge passages levert dat even goed ook bij het lezen ir ritaties op en je wordt wel heel erg met je neus op de diepere bedoelingen gedrukt. Dorst slaat ie bijna om de oren met zijn: denk er om, die Graalrid ders zijn wij, dit is de wereld en dat is mijn boodschap. De jonge regisseurs Uitdehaag en Thie hebben niet echt een freep op het geheel gekregen, e illustreren Dorst op allerlei manieren, soms met vinding rijke theaterfantasie, soms met smakeloze Hollywood-effec- ten, maken de tekst helaas NOG duidelijker dan hij al is, door van bijna alle figuren ka rikaturen te maken en hebben Scène uit „Merlijn, of 't barre land" van het RO-Theater. nergens ook maar even de handrem willen grijpen. Dat je zo'n spektakelstuk (want dat is het, al wilden Uit dehaag en Thie dat volgens het programma niet) nauwe lijks adequaat kunt bezetten is een tweede. Hele en halve amateurs moeten het gebrek aan echte acteurs opvangen en dat levert pijnlijke momenten op. De goede springen er dan ook extra uit (enige voordeel): Pieter Lutz als clown, Lineke Rijxman als Vivian, Hubert Fermin als Parsifal, Pauline van Rhenen als zijn moeder Herzeloide, Huub Stapel als Gawain-met-vetkuif en vooral Adriaan Olree als Merlijn, de tovenaar en satanszoon, die tussen goed en kwaad in, met de wereld, die niet luisteren wil, aan het goochelen is. Dat je aan de vele uren toch iets van een kermisachtig sch ouderophalen overhoudt, iets van: ach, 't was wel gek, is te kenend. „Merlijn, of 't barre land" kan je niet wezenlijk be roeren, laat staan ontroeren. BERT JANSMA tekstdichter het Italiaans doorspek-, ten met zogenaamde madrigalis- men, die toen in de opera opgeld de-s den. 5 I Hoewel er door de negen solisten t uitstekend is gezongen en de tienjf- instrumentalisten op oude instru-^ menten bijzonder zorgvuldig en r toch geïnspireerd speelden, kon de( concertuitvoering de opera niet ge-v heel recht doen. Uit de voordracht t bleek wel duidelijk dat het om eend vrolijke opera ging, maar de typisch g parodistische elementen kwamenv door gebrek aan actie, kostumering^ en decors lang niet altijd duidelijks genoeg over. Zingen achter lessenaars maakt van een opera onver mijdelijk een oratorium, tenzi. de dirigent erin slaagt de actie in het musiceren markant tol uitdrukking te brengen. Dal nu lukte René Jacobs niet. In het afgelopen weekeinde is op het Utrechtse festival ook de eerste van een serie wèl' scènische opvoeringen gege ven van een stuk geestelijk muziektheater dat nog een halve eeuw ouder is dan de „Xerse". Het heet „Rappresen- tatione di Anima e di Corpo" een muzikale dialoog tusser een ziel en een lichaam die op weg zijn naar de hemel en be laagd worden door het kwaad Dit voorjaar is deze voorstel ling van het Haagse Conserva torium door koningin Beatrix meegenomen op een statiebe zoek naar Italië. Zij heef daarmee veel eer ingelegd er het lijdt geen twijfel dat d( Utrechtste heropvoeringen ook veel waardering zullen krijgen. Er waren dit weekend Utrecht meer dan 20 concerten en andere muzikale manifesta ties, zoals een Oude Muziek markt, waar bouwers muziekinstrumenten, uitge vers van boeken en bladmu ziek en handelaren in gram mofoonplaten ook heel wat te verwerken kregen. De publie ke belangstelling voor het Fes tival Oude Muziek zal dit jaar de toch al grote toeloop van 1984 nog overtreffen. JOHN KASANDER Geen krant ontvangen? tussen 18.00 en 19.00 uur, za terdags tussen 14.00 en 15.00 telefoonnummer 071-122246^ en uw krant wordt nog dezelf-j de avond nabezorgd. DEN HAAG „Zelf was ik ook bij de voor bereidingen van een euthanasiegeval betrok ken. Zo'n kwestie wordt onderling bespro ken en er wordt nog eens intensief overlegd. Je denkt dan: het zal wel goed zijn. Nu blijkt echter plotseling dat je strafbaar bent en de kans bestaat zelfs dat je wordt vervolgd". Verpleegkundige Wil Bos (36) uit Den Haag is de initiatief neemster van het Red-comité Verpleging Nederland. Samen met vijf anderen zamelt ze geld in voor onder meer de proceskosten van de 33-jarige ex-hoofdverpleegkundige van het Haagse verzorgingshuis De Terp. Daarnaast beijvert zij zich voor de rechtspositie van de verpleegkundigen bij gevallen van euthanasie. Er zijn al veel reacties binnenge komen. Allemaal positief, al dus Wil. Zoals bekend werd een 32-ja- rige huisarts onlangs tot een jaar gevangenisstraf veroor deeld voor de moord op drie bejaarden in De Terp. De huisarts gaat in hoger beroep omdat hij van mening is dat er sprake was van euthanasie. In verband met deze zaak werd ook de hoofdverpleeg kundige gearresteerd op ver denking van medeplichtig heid aan de moord op twee bejaarden. Ook zou hij mede werking hebben verleend aan het onjuist invullen van de overlijdensverklaringen. Na negen weken voorarrest werd hij voorlopig op vrije voeten gesteld. Vermoedelijk in okto ber wordt de zaak behandeld door de Haagse rechtbank. Twee maten Het bestuur van De Terp heeft de hoofdverpleegkundi ge inmiddels ontslagen. Wil: „Er wordt met twee maten gemeten. De arts is veroor deeld, maar hij is weer druk bezig in zijn praktijk. De twee zieken verzorgsters die de va- lium-injecties voor de arts hebben klaargelegd worden niet vervolgd. De hoofdver pleegkundige is nu zijn baan kwijt en ik betwijfel of hij ooit nog werk in de gezond heidszorg kan vinden. En dit, terwijl de huisarts voor de rechtbank heeft verklaard alle schuld op zich te nemen". Wil, die werkzaam is in een ander Haags verzorgingshuis, kent de hoofdverpleegkundi ge al enige jaren. Als be stuurslid van de Abva/Kabo hielp hij een ondernemings raad in dat verzorgingshuis op poten te zetten, waarvan Wil lid is. De initiatiefneemster is niet van mening dat zij te ma ken heeft met een verdachte, die volgens het wetboek van strafrecht een misdaad heeft begaan en daarvoor moet worden vervolgd. „De politie is veel teveel ingegaan op de roddelverhalen die over de broeder de ronde hebben ge daan. Justitie heeft zich laten misleiden. En het bestuur van De Terp had een zondebok nodig. Ze hebben de broeder verweten dat hij de euthana siegevallen niet heeft gemeld. Er lopen daar echter heel veel huisartsen rond. Je kunt niet alle handelingen melden die de artsen bij patiënten hebben verricht". Ook niet als het volgens de Haagse rechtbank om moord gaat? Wil: „Er be staat ook nog iets als een be roepsgeheim. Het zou toch een vreemde zaak zijn wan neer je alles waar je het wel en niet mee eens bent aan het bestuur vertelt. Er zijn door het bestuur van De Terp ook nooit richtlijnen gegeven. En die hoort met de medisch ad viseur het beleid te maken" Mank Wil is al veertien jaar gediplo meerd verpleegkundige. Ze weet, en met haar vele ande ren, dat in ziekenhuizen en verpleeghuizen passieve of ac tieve euthanasie wordt toege past zonder dat daar ooit een haan naar kraait. „Dat hoor je van collega's of je maakt het zelf mee. Maar waar is de rechtspositie van de verpleeg kundige in deze? Uitgebreid wordt gesproken over de arts, maar hoe zit het met de ande re hulpverleners? Het wordt tijd dat hier eens een duidelij ke uitspraak over wordt ge daan. Ik heb gehoord dat er al verpleegkundigen zijn door deze hele toestand uit het vak willen stappen, omdat ze er niets voor voelen in de gevangenis terecht te komen. Tijdens de opleiding wordt er Wil Bos: „Er zijn al verpleegkundigen die door deze hele toestand uit het vak willen stappen". ook nooit over gesproken. Als je nu bij een euthanasiegeval I aanwezig bent, zou je straf-1 baar zijn. Maar dan zouden familieleden die toestemming hebben gegeven ook moeten worden vervolgd. Je ziet: deze I zaak gaat op alle punten mank". Wil bladert door het rapporti van de Staatscommissie Eut-I hanasie. Dit lijvige werk ver-I meldt dat tijdens de sollicita-* tieprocedure moet worden verteld welk beleid de werk gever voert. Ook moeten ver- pleegkundigen worden uitge- sloten van strafvervolging wanneer bij een euthanasiege- - val door de arts aan alle voor waarden is voldaan. Alleen 1 als de verpleegkundige eutha- nasie uitlokt of op eigen initi- atief toepast kan hij of zij worden vervolgd. Een voor wetsontwerp van de Commis- sie Beroepen in de Gezond-LI heidszorg heeft het over deLe zogeheten „theorie van detei verlengde arm", met als in-aa, houd dat een verpleegkundige alleen verantwoordelijk kaniy worden gesteld voor de tech-Va nische uitvoering. „En diena; theorie", besluit Wil, „wordtpo] volgens het wetsontwerp inWe brede kring aanvaard". LOEK MOOR?* LEIDEN Het eerste Nationale Orgelconcours voor studenten aan de Ne derlandse conservatoria, vorige week in de Sleutel stad georganiseerd door de Stichting Orgelstad Leiden, is zaterdagavond feestelijk beëindigd in de Pieterskerk. Overdag was de finale van het concours gehouden in achtereen volgens de Hooglandse Kerk (categorie renaissan- ce-barok-rococo), de Har- tebrugkerk (categorie ro mantiek) en de Marekerk (categorie 20e eeuw). Drie van de kandidaten kon den hierna door de jury als ge lukkige winnaar in één van de categorieën worden aangewe zen. Het lot wilde dat ze alle drie uit de provincie Zuid-Hol land. komen. De winnares mo derne muziek, Petra Veens wijk, is zelfs een geboren en .getogen Leidse. De categorie oude muziek werd gewonnen door Paul Kievit uit Sommels- dijk, terwijl Anton Doornhein uit Rijnsburg eerste werd in de categorie romantiek. De drie winnaars mochten het presentatieconcert in de Pie terskerk verzorgen. Voorwaar geen gemakkelijke opgave, want ze wisten ieder maar en kele uren tevoren dat ze 's a- vonds een concert moesten ge ven, en hadden dus nauwelijks tijd om met het zeer moeilijk bespeelbare orgel vertrouwd te raken. Zeker in dit licht gezien, wa ren de geleverde prestaties be wonderenswaardig. Petra Veenswijk opende het concert met „Sonate III" van Paul Hindemith en de „Tanz Tocca ta" van Anton Heiller. Hoewel het Pieterskerkorgel in wezen minder geschikt is voor dit soort muziek, wist zij er door haar heldere voordracht &ch een boeiend geheel van te ma ken. Paul Kievit vervolgde met twee koralen van J.S. Bach, „Vater unser ins Himmel- reich", en „Dies sind die heili ge zehn Gebot" en de „Toccata in d-moll" van D. Buxtehude. Anton Doornhein besloot de rij met de geweldige „Fantasie en fuga over b.a.c.h." van Max Reger. Hierna reikte de burgemeester van Leiden, mr. C.H. Goe- koop, aan de drie winnaars een geldprijs en een bos bloe men uit. Alle deelnemers ont vingen uit handen van Folkert Grondsma, voorzitter van de jury, een oorkonde. Grondsma toonde zich zeer tevreden over het niveau waarvan men tij dens het concours had blijk ge geven. Hij benadrukte, dat de verschillen tussen de deelne mers vaak minimaal waren, maar dat er helaas maar 3 prij zen beschikbaar waren. ANNETTE JASPEftSE Fietser gewond LISSE Een 11-jarig jongetje uit Sassenheim is gisteren na ,een aanrijding met schaafwon den, kneuzingen en een open kin overgebracht naar het St. Elisabethziekenhuis in Leider dorp. De jongen was volgens de politie op zijn fiets vanuit de uitrit van het sportcomplex aan de Spekkelaan in Lisse de weg op komen rijden. Een 47- jarige automobilist uit Noord- wijkerhout kon hem niet meer ontwijken. Dansfestijn in Sassenheim SASSENHEIM Het dansfes tijn zaterdagmiddag voor het postkantoor in de Hoofdstraat op initiatief van de onderne mersvereniging, georganiseerd door Dansschool v.d. Geest, is een groot succes geworden. Om half twee werd begonnen met een „quick-step prestatie- dans" door leerlingen uit Sas senheim en omgeving. Hier voor hadden zich 32 paren ge meld, van 15 tot 20 jr., die op een v&k van 70 m. 25 rondjes moesten dansen om aan de vereiste 4 km. te komen. Het eerste paar dat de 4 km. vol maakte werd gevormd door Robert Jan Booy en Ger- trud v. Leyen. Hierna zorgden vijf paren voor een fraaie de monstratie met een spectacu lair karakter. Dit begon met het Leids paar Lissi Sassen- /Rob Leemans dat magnifiek een „Latting", een „Rumba" en een „Samba" danste. Dit werd gevolgd door het forma tieteam van Ponne uit A'dam, die met 4 paren grandioos een „Rock en Roll" optreden ver zorgden. Behalve ovationeel applaus van het enthousiaste publiek kregen de 5 paren na afloop bloemen en een fles wijn. Vrouw gewond ALPHEN AAN DEN RIJN Een 64-jarige inwoonster van Alphen is zondagmiddag ge wond geraakt na een aanrij ding met een auto. De vrouw fietste over de kruising Prins Bernardlaan Tolstraat omdat haar verkeerslicht op groen stond. Een 28-jarige automobi list uit Baarn reed echter door rood licht en raakte de vrouw, die rug- en knieletsel opliep en overgebracht is naar zieken huis Rijnoord. „RECORDHOUDERS IN HET DIERENRIJK" bli sfe lijk lui' WASSENAAR Een pis toolschot van Museon-di- recteur drs. W.G. van der Weiden luidde zaterdag middag de tentoonstelling „Recordhouders in het dierenrijk" in het dieren park Wassenaar in. Een educatieve expositie, die zonder meer tot de ver beelding van jong en oud zal spreken. De tentoonstelling geeft een beeld van de verscheidenheid aan dieren met bijzondere ka raktertrekken. Zoals het kleinste antiloopje ter wereld, de Dik-dik, die met z'n dertig centimeter hoogte nauwelijks boven hoog gras uit komt. Maar bijvoorbeeld ook de grootste schildpad ter wereld, de ruim 3,5 meter lange leder schildpad. Zeer veel records zijn vertegenwoordigd in de vitrines die staan in de ont vangsthal van hét dierenpark. In die vitrines staan opgezette dieren, en andere „produkten" die er nauw mee zijn verwant. Daarbij denken we even aan het zwaarste ei ter wereld. Het struisvogelei met een maxi maal gewicht van 1,65 kilo. De tentoonstelling blijft in ie der geval nog een maand in het Wassenaars dierenpark. De organisatoren zijn het Mu- seon, het Rijksmuseum voor Natuurlijke Historie in Leiden en het Instituut voor Taxono- mische Zoölogie in Amster dam. Vooral Henri Lelieveld, werkzaam bij het Museon in Den Haag, heeft borg gestaan LEI ïex voor het totstandkomen ervaf1 Ook een verzekeringsmaat'as schappij en een Engelse bierat brouwerij inderdaad, daaai van het Guinnessbook of ree l' cords hebben de helpend; hand geboden. 'en >onl Over het verschijnsel mens zte^ zaterdagmiddag de educati(T?r specialist P. Steltman:„r°° mens zou eigenlijk uit hJe&£ Guinnessbook of records mo/c*Jt ten worden geschrapt. mens is namelijk kampio^^' bevuiler van zijn eigen nest0.n& Hij liet er aldus geen twijfr!°®| over bestaan dat het de mei}!1 is, die onder meer het uitste|'en ven van vele diersoorten ve!ere oorzaakt. K De tentoonstelling is voor b<°ne zoekers van het dierenparl" *j Wassenaar gratis toegankelijk ercl

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1985 | | pagina 6