TAFEL Amsterdam wordt nooit meer echt Mokum !l iw ■El Getrouwde priesters Laat ons werken" kerk wereld BURGEMEESTER ED VAN THIJN: Weg Romeinse curie voor Nederlandse katholieke universiteit onbegaanbaar Damrak blijft voortaan langer ope !4l Beurs van Amsterdam ACHTERGROND QtidteOowuwt MAANDAG 2 SEPTEMBER 1985 PAGINA Meer belangstelling voor passiespelen Tegelen De veertiende reeks van de passiespelen in het Noordlimburg se Tegelen, die eens in de vijf jaar worden gehouden, is zater dagavond besloten met de 22ste en laatste voorstelling van dit seizoen. Ruim 1.700 bezoekers uit vele delen van Nederland woonden de slotuitvoering bij. De reeks van 22 voorstellingen trok rond 35.000 bezoekers. Dat is iets meer dan vijf jaar gele den, toen ook al sprake was van meer belangstelling dan de keer daarvoor. Ook in 1990 zullen weer passiespelen worden opgevoerd, dan voor de vijftiende keer. Ruim driehonderd inwoners van Tege len hebben de afgelopen maanden geheel belangeloos elk weekeinde aan een of twee opvoeringen van het passiespel meegewerkt. Niek Scheps begint eigen blad Kerknieuwsjournalist Niek Scheps te Heerlen wordt per 1 ja nuari 1986 redacteur van een nieuw maandblad over kerk nieuws. Vanaf die datum is hij niet meer verbonden aan het blad „Kerknieuws", dat zijn vader en hij bijna 43 jaar hebben geleid. In maart van dit jaar kwam het tot een breuk tussen Scheps en de uitgever van „Kerknieuws", Vijlbrief te Haarlem. Het nieuwe maandblad zal in principe nieuws uit alle kerken, maar voornamelijk uit de protestantse kerken brengen. Scheps wil dit verzorgen door interviews, achtergrondverhalen, com mentaren en reportages. Het blad wordt uitgegeven door Van der Louw te Berkel. Scheps werkt als free lance-journalist voor onder meer het ANP, NOS-radio, EO en NCRV. Schildpadden kunnen meer over de weg vertellen dan hazen Als een rode draad loopt door de geschiedenis van de Nederlandse joden de eis tot erkenning, ener zijds als een fundamen teel recht in onze rechts gemeenschap en ander zijds als een groep, die een geïntegreerd deel van die rechtsgemeen schap vormt. Daarom raakte de uitroeiïng van tienduizenden Amster damse joden in de Tweede Wereldoorlog niet alleen de joodse gemeenschap, maar de hele stad in al haar vezels. De holocaust heeft een diepe, onbeschrijflijke wond gesla gen in de joodse gemeen schap die zozeer het gezicht van Amsterdam bepaalde. Een echt stuk Amsterdam is uitgerukt en dat zal nooit meer terug komen. Hoezeer we ons best doen Amsterdam weer een beetje te laten la chen, het zal nooit meer het echte Mokum zijn. Dit zei de Amsterdamse bur gemeester Ed van Thijn zon dag in een zwaarbewaakte RAI, waar de joodse gemeen te van Amsterdam (Neder- lands-Israëlietische hoofdsy nagoge) feestelijk haar 350-jarig bestaan herdacht. Niet alleen onder invloed van deze negatieve gebeurte nissen (de grote catastrofe Koningin Beatrix heeft zondag de plechtige synagogedienst ter herdenking van driehonderdvijf tig jaar joodse gemeente in Amsterdam met haar echtgenoot prins Claus bijgewoond. Toen ze de synagoge betrad, kreeg ze bloemen van de zevenjarige Githa Markens. Links dr. H. A. Mar- kens, voorzitter van de Raad van de joodse gemeente tussen 1940 en 1945) maar de joodse gemeenschap in ontkoombare consequentie ook van een positieve ge- Amsterdam zich met grote van eeuwen vervolgingen, beurtenis (de oprichting van veerkracht weer opgericht, aldus Van Thijn. Hij wenste de staat Israël in 1948) heeft Voor velen is Israël de on- de jarige gemeente toe dat zij zich de komende 350 jaar mag laten leiden door ener zijds de nauwe band met Is raël en anderzijds het princi pe van integratie zonder assi milatie (aanpassing). Bloeiperiode Tevoren had Van Thijn (de derde joodse burgemeester op een rij in de hoofdstad) het niet toevallig genoemd, dat de grootste bloeiperiode van Amsterdam, de Gouden Eeuw, samen viel met de op richting en uitbreiding van de joodse gemeente. Die bloei was voor een niet onbelang rijk deel het gevolg van de komst van Spaanse, Portuge se en Oosteuropese joden, maar ook van Vlamingen en Franse Hugenoten naar Am sterdam. De Calvinisten za gen met een mengeling van tolerantie en handelsgeest deze groepen ondernemende vluchtelingen komen. In die tijd was de tolerantie in Amsterdam en in de Ne derlanden steviger veran kerd dan in andere landen van Europa, aldus Van Thijn. In Oost-Europa vonden po groms plaats, in Spanje en Portugal kon alleen de dood de joden redden uit de klau wen van de Inquisitie, terwijl in andere landen een anti-se- mitische uitbarsting op elk moment kon plaatsvinden. Toch was ook in Nederland de positie van de joden in de zeventiende eeuw nog niet rooskleurig, zo zei hij. Beke ring tot het jodendom was streng verboden en de joden waren van veel beroepen uit gesloten. Met typisch joodse overdrijving („waar ik me zelf ook wel schuldig aan maak"), zo zei Van Thijn, is die situatie geschetst met de zegswijze: „Men heeft ons toegestaan psalmen te zingen en van honger te sterven". Voorzitter L. Katz van de joodse gemeente ging in zijn openingswoord in op de in terne spanningen. Het be langrijkste instituut van de gemeente, het rabbinaat, is dringend aan uitbreiding en versterking toe. Het rabbi naat moet weer in alle op zichten voor zijn taken bere kend zijn en verder goede contacten met alle leden on derhouden, zo zei hij. Katz noemde de Nederlands-Israë- lietische hoofdsynagoge een eenheidsgemeente op basis van Tora en Traditie. Hierin is volgens hem plaats voor ie dere jood die zich aan deze principes wil houden. Een af splitsing, zowel ter linker als ter rechter zijde, zou schade lijk voor allen zijn. Trouw blijvend aan ons uitgangs punt en met de nodige tole rantie gaan wij een goede toekomst tegemoet, zo zei hij. Helft gereformeerde predikanten staat achter oproep pro-Boesak Ruim 750 van de 1250 dienst doende gereformeerde predi kanten hebben zich ge schaard achter een oproep waarin solidariteit wordt be tuigd met gevangen predi: kanten in Zuid-Afrika. In een advertentie, die zaterdag in een Amsterdams ochtend blad verscheen, dringen zij er bij de Zuidafrikaanse rege ring op aan haar politiek van confrontatie en intimidatie op te geven en een eerlijke dialoog aan te gaan met de leiders van de zwarte bevol king. De gereformeerde predikan ten roepen kerken en chris tenen in ons land op tot aan houdend gebed, vooral voor degenen in Zuid-Afrika die al zo lang lijden onder het apartheidssysteem en die tot- nutoe tevergeefs voor af schaffing hebben geijverd. De oproep, waaronder in to taal 850 handtekeningen staan, is voortgekomen uit een groep predikanten die in Kampen met Boesak gestu deerd hebben. Irritaties tussen kerken en politieke partijen Vertegenwoordigers van ne gen kerken en vijf politieke partijen hebben tijdens een besloten beraad vrijdag te Amersfoort de irritaties be sproken die er wederzijds be staan. Aanleiding voor deze bijeenkomst was de klacht van de kerken dat hun poli tieke spreken zo weinig ef fect heeft. In de brief, waarin de Raad van Kerken de deel nemers had uitgenodigd, werd in dit verband van machteloosheid gesproken. „In welke bochten moeten we ons niet wringen om ge hoord te worden," zei na aU loop ds. W. R. van der Zee, die de vergadering had voor gezeten. Aan de andere kant was hij van mening dat de kerken die zich nog niet zo lang met politieke zaken bezig houden, nog veel moeten leren. In dit verband toonde hij wel be grip voor de irritatie die het politieke spreken van de ker ken soms bij politici oproept. Van de politieke partijen wa ren CDA. PvdA, D'66, PPR en EVP aanwezig. VVD en RPF hadden de uitnodiging afgewezen. De VVD wilde niet zonder het ICTO en het Hervormd Beraad Vredes vraagstukken deelnemen. De RPF was van mening dat het besloten karakter was ge schonden door uitspraken van IKV-secretaris M. J. Fa- ber voor de NCRV-radio. PROF. DR. R. A. DE MOOR: De weg die de Romeinse con gregatie voor het katholiek onderwijs wijst voor de ka tholieke universiteiten, is in Nederland een onbegaanba re. De uitwerking van deze opvattingen betekent eerder een bijdrage tot het verdwij nen van katholieke instellin gen. Aldus de rector magnificus dr. R. A. de Moor in zijn toe spraak bij de opening van het Academisch Jaar aan de Ka tholieke Hogeschool in Til burg. Prof. De Moor doelde op een document van de Romeinse congregatie dat ter bespre king is toegestuurd aan ka tholieke instellingen voor ho ger onderwijs. In het ont- werp-document wordt er van uitgegaan dat de katholieke universiteit deel uitmaakt van de kerk, deel heeft aan haar zending. Het katholieke karakter van de universiteit vloeit volgens het document voort uit de toewijding aan de integrale waarheid, zoals die wordt voorgehouden door de katholieke kerk en aan vaard door haar leden. Prof. De Moor wees er op dat de band tussen katholieke universiteit en kerk zoals die in het curie-rapport wordt verondersteld, niet bestaat in de Tilburgse situatie en ook nooit heeft bestaan. Band verbroken Hij voegde er aan toe dat sinds de jaren zestig katholie ke organisaties die statutair wél en sterke band hadden met de kerkelijke hiërarchie, deze met instemming van die hiërarchie hebben verbro ken. „Dat in Nederland geen sterke anti-clericale stroming bestaat, is zeker te danken aan de wijsheid van bisschop- "pen en lagere clerus om zich op tijd uit het gebied van de leken terug te trekken", al dus de rector magnificus. De werkelijkheid in Nederland laat volgens hem zien dat ook onder hen die zich katholiek noemen en zelfs onder hen die regelmatig naar de kerk gaan, de godsdienstige, ker kelijke en morele opvattin gen zeer verschillend liggen. Het hanteren van een „inte grale waarheid" heeft dan ook weinig van doen met de realiteit van een universiteit. Het grootste deel van de uni versitaire bezigheid is een autonome bezigheid, zonder relaties met geloofsopvattin gen en dikwijls ook zonder relaties met typisch christe lijk antropologische visies. Daarmee is volgens De Moor niet gezegd dat een christelij ke invulling van dit werk niet te geven is. Integendeel, het doordenken van de toe passingen van wetenschappe lijke ontwikkelingen vanuit christelijke geloofsopvatting is uiterst belangrijk. Aan dacht voor levensbeschouwe lijke vraagstukken is meer dan ooit noodzakelijk, omdat zich veel meer dan vroeger, ethische vragen opdringen die geheel nieuw zijn en om dat de maatstaven voor de beantwoording daarvan min der dan ooit worden gedeeld. „Het bijzonder karakter van onze instelling betekent een gunstig klimaat voor hen die zich vanuit een religieuze vensinstelling geroepen voe len om, in vrijheid, dieper liggende vragen rond het mens-zijn, vanuit een christe lijke geloofsvisie, in hun stu die en onderzoek te betrek ken. Zo'n klimaat is het bij zondere van een bijzondere instelling". Aldus prof. dr. De Moor. PERSONALIA Pater Falco J. Thuis (53), Carmeliet, is door de bis schoppen benoemd tot vice- -voorzitter van de Neder landse Missieraad. Hij volgt mevrouw J. van de Besse- laar-van der Kallen op, die per 1 januari om gezond heidsredenen is afgetreden. Pater Thuis was van 1981 tot 1983 algemeen overste van de Carmelietenorde. Hij is thans medewerker aan spiri- tualiteitsprogramma's van het Titus Brandsma Instituut te Nijmegen. Pater Chris Swtiste SJ (49) is per 1 oktober benoemd tot direkteur van het Apostolaat van het Gebed te Nijmegen. Hij volgt pater Hans Bijmans op, die vanaf 1979 deze func tie vervulde en benoemings adviseur ten dienste van de Nederlandse Jezuïeten wordt. Swtiste is jarenlang als katecheet en schoolpastor verbonden geweest aan het Nijmeegse Canisiuscollege - Mater Dei. (Door onze correspondent in Rome Cees Manders) Voor Bomers, Simonis, Ter Schure en de andere Nederlandse bisschoppen is er een dringende boodschap uit Ariccia, van de 'synode van de getrouwde priesters': „Als er in uw bisdom weer een priester weg gaat of overlijdt, weet dan dat u bij ons terecht kan, dat wij onmiddellijk bereid zijn de open plaats in te nemen". Dit zegt de Nijmeegse ex-priester Lambert van Gelder, aan het slot van 'zijn' synode in Rome. Maar de Nederlandse bis schoppen zullen op dit royale aanbod van Van Gelder (en 2100 anderen) niet in kunnen gaan, hoe spijtig sommigen van deze bisschoppen dat ook vinden en hoe desastreus het priestertekort in hun bisdom men ook is. De bisschoppen mogen niet van de paus. Zo'n 150 getrouwde priesters (ex-priesters volgens het Va- ticaan) uit de hele wereld hebben de afgelopen week in Ariccia onder Rome 'synode' gehouden, in het gezelschap van hun dames. En uit dit sa menzijn blijken ze de nodige kracht te hebben geput om door te gaan met hun strijd voor een kerkelijke erken ning van hun gehuwde staat. Deze kracht gaan zij nu over brengen op hun 80.000 lotge noten, thuis in de Amerika's, in Afrika, Europa en Azie. Zoveel getrouwde priesters telt de katholieke kerk. De synode heeft besloten door te gaan en als interna tionale organisatie van ge trouwde priesters en hun echtgenotes te blijven be staan. De volgende synode is al over twee jaar. De 'synodevaders' hebben er zaterdag in een slotbijeen komst met de pers aan herin nerd dat er in de wereld ook nog eens 200.000 uitgetreden en getrouwde kloosterzusters bestaan, die misschien nog meer „gediscrimineerd en ge negeerd" worden door haar vroegere omgeving dan de getrouwde priesters. Het moeilijkst hebben zowel de getrouwde priesters als de ge trouwde kloosterzusters het in de landen (Italië met name) die traditioneel dicht bij het Vaticaan staan, rela tief het makkelijkst in lan den als Nederland. „Horende doof en ziende blind" is het Vaticaan ge weest ten opzichte van de 'Synode van Ariccia'. Radio Vaticaan en de Osservatore Romano (het Vaticaanse dag blad) hebben er met geen woord melding van gemaakt, op bevel van de paus zelf, zo beweren de getrouwde pries ters. „Maar we gaan ervan uit dat ze in het Vaticaan niet enkel de Osservatore lezen en naar Radio Vaticaan luis teren en onze synode via de Italiaanse en internationale pers goed hebben gevolgd", zegt de Italiaanse getrouwde priester Gennari. Slotdocument De getrouwde priesters be vestigen in de slotdocumen ten hun „geloof zoals dat ge definieerd is door de kerk", en wel eenstemmig (110 voor, geen tegen en een onthou ding). „Misverstand daarover is dus niet mogelijk". Vervol gens herhalen zij de 'traditio nele' eisen tot afschaffing Lambert van Gelder: „bereid direkt aan het van de celibaatsplicht en tot de volledige gelijkberechti ging van de getrouwde ge- loofsdienaren. „Christus heeft de apostelen en alle verkondigers van het evan gelie het recht gegeven om te trouwen, en de kerkelijke wetgever (de paus dus, CM) kan dat ons dan niet zomaar afnemen". Volgens de getrouwde pries ters is het voor de kerk veel voordeliger het celibaat op te heffen: Het priestertekort is nu zo groot dat de kerk de ge trouwde priesters eenvoudig weg niet kan missen; het feit dat een priester kan kiezen tussen celibaat en hu welijk komt de „rijpheid" zijn uiteindelijke keuze ten goede; het is beter dat er in de rege ring van de kerk ook ge trouwde mensen zitten; zonder het celibaat zouden ook de vrouwen deel kunnen nemen aan de besluitvor ming in de kerk; getrouwde priesters kunnen zich beter verplaatsen in het leven van de gelovigen; de celibaatsplicht staat een toenadering van de RK kerk tot andere christelijke confes sies (die het celibaat niet kennen) in de weg; en de opheffing van de celi baatsplicht zou een einde ma ken aan de illegale en heime lijke relaties tussen priesters en vrouwen. Deze clandesti niteit is in strijd met de men selijke waardigheid en ver oorzaakt bovendien bij de be trokkenen zeer veel leed. Wat Nederland betreft is (volgens Lambert van Gel der) in Ariccia door de twin tig leden van de Nederlandse delegatie besloten om elkaar voortaan elk jaar in Neder land te blijven ontmoeten, om de krachten gebundeld te houden en „om beter onder de aandacht van de bisschop pen te kunnen brengen dat we als getrouwde priesters beschikbaar zijn". NIEUW WAPEN IN CONCURRENTIESTRIJD AMSTERDAM De Amsterdamse Effectenbeurs heeft vanpo daag een eind gemaakt aan een lange traditie. Het systeem een voor- en nabeursperiode is vervangen door een doorlopendPerl handel in alle fondsen: de hoofdfondsen van tien uur tot ha*OUl vijf en de overige van half twaalf tot half vijf. £n De effectenbeurs werpt hiermee een nieuw wapen in de concur01, rentiestrijd tussen effectenbeurzen over de hele wereld. De veipe schillende vormen van financieel verkeer zijn namelijk in tr^Vf1 nemende mate een internationale zaak geworden. Grote beli gingsinstellingen en effectenfirma's willen op elke plaats in a|i" wereld doorlopend kunnen handelen. Afstand en tijd spele#n nauwelijks nog een rol nu de (koersen)informatie vrijwel overi met de computer verwerkt wordt. Het Damrak moet bovendiej bij de tijd blijven nu de meest directe concurrent, de beurs vaU Londen die in dezelfde tijdszone ligt, omzet uit Amsterdaj-J dreigt weg te trekken door de handel steeds efficiënter te org. niseren. De beursvloer in Amsterdam heeft met ingang van vandaag vens een nieuw elektronisch koersenbord, waarmee meer infoi matie dan voorheen gegeven kan worden. Het is de bedoelin dat mettertijd ook alle halftwaalf-fondsen om tien uur in de n< tering komen. tijl rga Amro-Bank Ass.R'dam Bhrm.Tet. DordtscheP. Eiseviei Fokker FrieschGr.H. r-NDU Slol- Voor beurs 30-8 beurs 2-9 100,00 101,004 241,00 242,00 124,70 125,00 513,00 513.00 149,40 149,60 292,50 269,60d 89,90 90,00 123,00 123,50 103,50 103,00 182,00 182,50 131,50 131,00 79,50e 79,50 60,00 60,30 214,50 214,00 149,80 149,80 140,00 140,80 136,00 135,30 62,90 63,00 VolkerStevlr Wessanen W.U.H. 36,00 176.20 98,80 Regen en wind DE BILT (KNMI) Een van de Atlantische Oceaan afkom stig lagedrukgebied trekt via de Britse Eilanden naar de Noordzee, waar het in de nacht van dinsdag op woens dag wordt verwacht. Van nacht neemt de bewolking vanuit het westen toe. De mi nimumtemperatuur wordt on geveer 14 graden. Morgen zal het geruime tijd regenen. Er bestaat ook kans op onweer. De middagtemperatuur ligt rond de 19 graden. De wind is zuidwestelijk en neemt toe tot vrij krachtig, aan de kust en op het IJsselmeer tot hard. De rest van de week is het weer wisselvallig. Er vallen van tijd tot tijd buien, vooral woensdag Karbonade met sperziebonen en aardappelen zachtzure rijstevla Nodig voor twee personen: 2 schouderkarbonaden, 25 g margarine, zout, peper, tijm; 500 g sperziebonen, zout, takje bonekruid, 1 ui, 10 g margarine, paar plakjes ontbijtspek, peper, azijn, Vt tot 1 kg aardappelen; 2 Vi dl melk, 50 g pap- of droogkokende rijst, 2 '/t dl karnemelk, bruine basterd suiker. Bak de karbonaden vlot bruin in de margarine. Tem per het vuur vervolgens sterk, leg het deksel schuin op de pan en schenk daar zo veel lauw water op dat het erge bruisen van het vet minder gaat worden. Doe zout, peper en tijm bij het vlees en stoof het in een uur mals op een kleine pit. Kook de sperziebonen in weinig water met zout en een takje bonekruid gaar in twintig minuten. Fruit de kleingesneden ui in de mar garine lichtbruin, bak ver volgens nog even snippertjes spek mee en voeg dan naar smaak peper en azijn toe. Giet de gare bonen af en schep ze zonder het bonek ruid door het uimengsel. Verwarm de groente nog een paar minuten met een deksel op de pan. Was de rijst in een zeef on der de koude kraan tot er helder water af komt en laat hem uitlekken. Breng ds melk aan de kook en strooi er al roerende de rijst in. Blijf roeren tot de melk weer kookt en laat het mengsel een half uur zacht doorko ken. (Gebruik om aanzetten te voorkomen, de middenpit of een sudderplaat). Laat de rijstepap lauw wor den en meng er de karne melk door. Wie graag zilver vliesrijst gebruikt, kan de vla op dezelfde manier maken, maar moet de kooktijd wel met een kwartier verlengen. JEANNE 1 is daarbij nog onweer mogi lijk. De middagtemperatutf loopt terug tot ongeveer graden. Er is aanhoudend melijk veel wind. Zuid-Scandinavië: Half tifend zwaar bewolkt en van tijd t4ali< tijd regen. Middagtemperatui^n rond 16 graden, donderden langs de Noorse westkust en ibre Denemarken tussen 10 en Jen graden. jver Voo Britse eilanden, Ierland: Wjfee selend bewolkt en enkele bujers en. Middagtemperatuur van toert graden in noord-Schotland tcver 17 in zuid-Engeland en zuiqen -Ierland. Jed Benelux, Duitsland: Wisselerlgei bewolkt en vooral woensdiore buien, mogelijk met onweetie Middagtemperatuur tussen ijon en 18 graden. elf, jtort Frankrijk: In het noorden 4laa oosten enkele regen- of o(uch weersbuien. Overigens zonn)em ge perioden. Middagtemperfcn tuur in het noorden rond bgd graden, in het midden tusse&ek 15 en 20 graden, in het zuidef ge tussen 22 en 27 graden. eni erli Portugal en Spanje: Droog efcvei zonnig. Middagtemperatui<ng tussen 25 en 33 graden, mataar in het noordwesten tussen en 24 graden. Italië, Joegoslavische 1 Zonnig, in Joegoslavië kleine kans op een regen onweersbui. Middagtemperj tuur van 24 graden in hj noorden tot 31 in het zuiden, Alpengebied: Wisselend bf¥T wolkt en vooral woensdag e«^ kele buien. Middagtemperj"" tuur van 16 graden aan c noordkant tot 22 aan de zuil zijde. (Ve -EI] Malta Moskou Müncher SplT Stockholm orjbew. 30 22 regenbui 20 13 onbew. 21 8 ®erk log' jren eri p Jen" 'rot GRATIS ELKE WOENSDAG DE BIJLAGE BIJ UW KRANT MET INFORMATIE OVER FILMS.MUZIEK THEATER, RECREATIE,EXPOSITIES EN EEN COMPLETE AGENDA rolg escl «Eniv an eve ioet i al i line FR U£

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1985 | | pagina 2