j)e Veilingbrug: Over de bewogen handel in groente en fruit
Flaxa is een speelse hond
PAfnKN OMGEVING
CcidócSotmmt
ZATEEDAG 24 AUGUSTUS 1985 PAGINA 15
Wekelijks verschijnt in de Leidse Courant de rubriek
„Hond zoekt huis". In deze rubriek wordt een hond (ol
soms ook wel een kat) beschreven die in het asiel ver
blijft om daar een zekere dood tegemoet te gaan... ten
zij het dier een goed tehuis vindt. De in de rubriek be
schreven honden zijn óf gevonden óf door hondenbezit
ters naar het asiel gebracht. Ze worden om uiteenlopen
de redenen afgestaan, vaak begrijpelijk, maar soms ook
volslagen onzinnig. De in „Hond zoekt huis" beschreven
dieren zijn alle goed gezond, hebben een wormenkuur
ondergaan en zijn volledig ingeënt. Tegen betaling van
circa 80 gulden (voor katten is dat 45 gulden) ten bate
van zwerfdieren zijn ze af te halen. Adres: Nieuw Leids
Dierenasiel, Besjeslaan 6b, Leiden. Tel.: 411670. Geo
pend di. t/m vr. 10-12 en 14-16 uur. Zondag en maandag
gesloten.
Familie Tiele overstroomd
met sympathiebetuigingen
LEIDEN Zeker tachtig poezen en enkele honden uit het
Leids Dierenasiel vonden de afgelopen maand een nieuw te
huis en nog steeds loopt men de deur plat aan de Besjeslaan.
De publiciteit over het conflict tussen het bestuur van het
Dierenasiel en het beheerdersechtpaar Tiele heeft de belang
stelling voor het asiel alleen maar doen toenemen, lijkt het
wel.
In de brievenbus van het dierenasiel liggen verder dagelijks
stapels brieven van mensen die schrijven, dat ze hopen dat de
Tiele's mogen blijven. Een dierenwinkel uit Voorschoten
haalde maar liefst 500 handtekeningen op voor Wil en Mieke
Tiele en ook in andere gemeenten zou men handtekeningen
acties zijn begonnen om de populariteit van de Tiele's aan te
tonen. Door de stormloop van belangstellenden op het Leids
Dierenasiel, zitten er momenteel nog slechts drie honden en
veertig poezen. Door de open dag en het feit dat de vakanties
weer zijn afgelopen vinden de dieren uit het asiel weer gretig
aftrek.
veiling zelf een terrein van
de HCW tussen de Zoeter-
woudseweg en de trambaan
van de NZHTM naast het
spoor Leiden-Woerden aan
kocht. Verzending per spoor
zou dus gemakkelijk zijn, al
was dit niet een levensbe
lang. Wel moest de veiling
goed over water bereikbaar
zijn, omdat nog zeker 90%
van de aanvoer per schip
plaatsvond. Daartoe werd
een zijkanaal van de Trek-
vliet gegraven met op het
veilingterrein vier takken, of
zo men wil havens. Zelfs iri
de veilinghal lag een sloot,
waarover de scheepjes met
groenten langs de kopers
voeren. Met financiering van
de Raiffeisenbank werd het
door architect Goldberg ont
worpen veilinggebouw gerea
liseerd.
Kanaal
Het kanaal werd door de
Veiling verzorgd, maar waar
dat de Zoeterwoudseweg
kruiste, moest de gemeente
een brug bouwen. Omdat
deze een flinke doorvaar-
thoogte moest hebben (2.16
meter) was het nodig de weg
over ruim 55 meter aan
weerszijden van de brug ge
leidelijk op te hogen. Dit had
weer tot gevolg dat de be
staande inritten van de villa
„Blankeweer" en de levert-
raanfabriek aan de westzijde
van de weg verhoogd moes
ten worden. Bij het bouwen
van de brug behoorde ook
het over een lengte van 16
meter graven van het kanaal.
Op 29 oktober 1929 werd dit
werk aanbesteed. Van de 26
inschrijvers op dit door Ge
meentewerken op 25.100,-
geraamde karwei was de
Leidse aannemer Th.L.J. Zit
man met 21.500,- de laagste.
Onder opzicht van Joh. van
Riet en de ingenieur Ch.C.
van der Vlis werd het karwei
op 23 juni 1930 afgerond; bij
de afrekening ontving Zit
man 464,61 meer, voorna
melijk omdat hij niet 1000,
maar 1460 meter lengte aan
heipaal gebruikt had.
Inmiddels was ook de Vei
ling zelf gereedgekomen. Op
maandag 19 mei 1930 werd
de laatste veiling aan de
Boommarkt gehouden: de
volgende dag de eerste aan
De Boommarkt, hier nog
bloemmarkt genoemd, waar
volop groenten en fruit te
koop aangeboden werden;
foto geïllustreerd blad ,,'s-
Gravenhage in beeld",
ca. 1926.
de Zoeterwoudseweg. Dat op
15 mei 1930 de halte Zoeter-
woude in het spoor Leiden-
Woerden opgeheven was, zal
de pret niet gedrukt hebben:
er was juist een speciale hal
teplaats op de Lammen-
schansweg gemaakt voor de
Blauwe Tram. De openings
handeling werd verricht door
burgemeester Van de Sande
Bakhuyzen. Deze had ge
hoord dat „een wolkje van
achteruitgaande prijzen en
overproductie wel versche
nen was", maar hij hoopte
„dat zulks niet van veel ge
wicht moge zijn" helaas
werd hij daarin teleurgesteld,
want in de crisisjaren die
volgden kon de veiling maar
net het hoofd boven water
houden. Het woord werd ook
gevoerd door de directeur
van de veiling, C. van Vliet,
die jarenlang zijn stempel op
het veilinggebeuren zou
drukken en na hem zijn zoon
B. van Vliet. Onder de vol
gende sprekers bevond zich
ook een lid van de directie
van conservenfabriek
Schoondergang. Hij zal wel
gesproken hebben namens
alle conservenfabrieken. Lei
den heeft er daarvan heel
wat gekend: Tieleman en
Dros, Hoogenstraten, Wou-
terlood, Nieuwenhuizen enz.
Na afloop gingen de genodig
den naar In den Vergulden
Turk, waar het wel een ge
zellige boel geworden zal
zijn.
Op de Boommarkt werd het
wel veel stiller, maar niet
alle activiteit verdween.
Vooral fruit bleef hier ver
handeld worden. Dit was een
zaak van groothandelaars.
Deze grossiers brachten, ze
ker na de oorlog, toch weer
veel activiteit te weeg, met
de gevolgen voor het verkeer
vandien. Opstoppingen wa
ren aan de orde van de dag
tijdens de markturen. Al in
1954 werd besloten deze sto
rende openlucht-activiteit uit
de binnenstad te verbannen,
maar de bouw van een gros
sierscentrum kende nogal
wat tegenslagen. Een prach
tig plan, dat meer dan een
miljoen zou gaan kosten,
werd door de bestedingsbe
perking getroffen. Met een
minder kostbaar plan stem
den de grossiers op 31 januari
1959 in, toen ze in de Waag
een contract met de gemeen
te sloten. Aan de Roosevelt-
straat werd door aannemer
L. Zitman op 1 september
1959 begonnen met de bouw
van de „neerzethallen" met
een lengte van 55 meter en
een breedte van 34 meter.
Burgemeester Van Kinschot
opende het centrum op 30
augustus 1960. Overigens
bracht het de gemeente
slechts verliezen; in 1980
werd het aan de grootste
grossier verkocht.
Beter
Met de groenteveiling ging
het na de oorlog daarentegen
steeds beter. Op 8 oktober
1953 werd een grote nieuwe
„neerzethal" met een vloe
roppervlakte van 1100 meter
in gebruik genomen. Ook
hier was burgemeester Van
Kinschot de „opener". Met de
bouw van de hal, die meer
dan een ton kostte, was ech
ter meteen het terrein volge
bouwd. Ondanks dat Leiden
slechts de 33e plaats onder de
183 groenteveilingen in Ne
derland innam, werd toch
aan uitbreiding gedacht. Zo
werd op 8 maart 1963 een
tienjarenplan gepubliceerd
om in een aantal fasen vrij
wel alle gebouwen te ver
nieuwen en te vergroten.
Door het sterk verminderen
van de aanvoer van groenten
per schip, zouden de meeste
gedeelten van het water ge
dempt worden. Uiteindelijk
zou de uitbreiding maar liefst
15.201 vierkante meter be
dragen.
Ondanks de demping van
een deel van het veilingwa
ter zou de Veilingbrug toch
blijven bestaan. Deze had al
in 1954 een verandering on
dergaan. Op 30 december
1953 werd een aantal aanne
mers uitgenodigd prijsopga
ven te doen voor het verbre
den van het oostelijk trottoir
tot 2.95 meter. Meteen moest
de bocht naar de Veilingkade
een veel geleidelijker beloop
gegeven worden. Was deze
ingreep niet van groot be
lang, in 1964 volgde een
nieuwe verbreding. De oor
spronkelijke brug was tussen
de leuningen 8 meter breed
geweest. Nu werd dit 13.95
meter, verdeeld over een
westelijk trottoir van 1.95
meter, een rijweg van 9 me
ter en een oostelijk trottoir
van 2,95 meter de laatste 5
centimeters zullen wel ge
smokkeld zijn.
De veiling bleef steeds groei
en: in 1965 werd de recor
domzet van 20 miljoen ge
haald, waarvan nog slechts
20 procent per boot was aan
gevoerd. De coöperatieve
veiling „Leiden en Omstre
ken" mechaniseerde in 1966
de hele administratie. In 1969
werd de aanschaf van een
computer al overwogen. Bij
het 50-jarig bestaan van de
veiling op 17 januari 1979, te
vens de viering van het feit
dat de heer B. van Vliet 25
jaar voorzitter daarvan was,
was de omzet al gestegen tot
32 miljoen. De technische
ontwikkelingen stonden ook
niet stil. Hoe goed het met
veiling ook gaat, de Veiling-*
brug doet thans vrijwel geen
dienst meer. De tijd staat
voor de brug dus vrijwel stil.
Cfxiggen, we maken er allemaal gebruik van. Zeker in een waterrijke stad als Leiden zijn
onmisbare schakels in het wegennet. Veel aandacht is er nooit aan de Leidse bruggen
21 eed. De stilte is echter al flink „verstoord" met in 1983 de verschijning van het ge-
latiPntelijke Bruggenboek en de wekelijkse rubriek „OverBruggen", die inmiddels de 100
i. dert. Bovendien is tot en met 29 augustus in de Waag de tentoonstelling „De Leidse
giggen te zien. Deze expositie is dagelijks (behalve zondag) van elf tot vijf uur gratis te
18 jpeken. In de Waag is ook het gemeentelijke Bruggenboek te koop. Deze rubriek gaat
nhoirigens gewoon door. Het materiaal dat is verzameld door een werkgroep van histo-
•i\»h geïnteresseerden is nog lang niet uitgeput. Samensteller en schrijver is als vanouds
^begeleider van deze werkgroep, de heer P.J.M. de Baar van het Gemeentearchief.
(jps van Herpen tekent voor de eindredactie. De reprodukties zijn van fotograaf Wim
161 Noort. Vandaag verschijnt het achtennegentigste artikel in deze serie.
2o.oudsher is rond Lei-
steeds veel tuinbouw
Jest. Vanzelf spre-
M kende de tuinbouw
41Jjjerioden en tijden
is. «verval, maar steeds
Jn,*t de bevolking van
ten van het nodige
}1®(ien worden en dat
462Ü meestal uit de om-
13-tg. Na een geweldi-
c^jjpeiperiode van 1580
30. F00 volgde een hevi-
•gfencurrentie in de
i6ttende eeuw waarbij
TheiQdukten uit de om-
16 dg van Leiden het
1 (Kjrijs betreft moesten
«fen tegen groenten
ymjmit van elders. Op
5tjjeidse markten was
totan ook vaak een ge-
om de gunst van
ujant.
16.0
ts waar groenten en
de loop der eeuwen
aangeboden werden,
5); 2tal eens veranderd. De
dste was de Warmoes-
|Nq tussen de Koornbrug-
bia en de Koorlammer-
NEAthans een deel van de
OO.iharkt. De behoefte aan
^"flterreinen steeg in de
liende eeuw sterk en
3IS Vismarkt en Boter-
(11 werden op bepaalde
in beslag genomen,
•uit. met name de ap-
LINCrerd op de Nieuwe Rijn
'ld Ckt; nog tot in de vorige
£°heette het deel tussen
jOigracht en Middelste-
AETf Appelmarkt. Aardap-
>rn; werden sedert de op-
van dit nieuwe volks-
1 op de Langegracht
Volmolengracht ver-
LEIDEN Ondanks de
grote belangstelling voor
de honden en katten in
het Leids Dierenasiel
waarbij velen een nieuw
onderkomen vonden,
was het toch niet moei
lijk een kandidaat voor
deze rubriek te vinden.
Het is de anderhalf jaar
oude Flaxa, een mooie
goudbruine Mechelse
Herder.
Het teefje Flaxa kwam en
kele weken geleden in het
asiel aan de Besjeslaan, na
dat ze al enkele maanden in
het asiel de Postbrug in
Oegstgeest had gezeten. In
Leiden zou ze meer kans
hebben. Flaxa trekt een
beetje met haar poot, omdat
ze vroeger eens een auto
ongeluk heeft gehad. Haar
poot ging daarbij uit de
kom. Die poot kwam wel
weer in zijn kom terecht,
maar het spierweefsel rond-
Levendige Flaxa luistert
goed.
tert juist erg goed naar de
baas. Verder is ze erg lief
voor kinderen. Vanwege
haar kleine handicap is het
af te raden overdreven gro
te 'afstanden te gaan wande
len met Flaxa. Ook is veel
trappen lopen niet zo goed
voor haar. Wel heeft Flaxa,
zoals zoveel jonge honden,
nog flink aandacht nodig.
Haar alleen laten zou nog
niet kunnen, maar als haar
dat stukje bij beetje lang
zaam wordt geleerd, zal dat
over een tijdje wellicht ook
mogelijk zijn. Wel heeft
Flaxa de ruimte nodig.
Voor personen die klein be
huisd zijn, is Flaxa waar
schijnlijk iets te enthousiast.
Bruno
Bruno, de zichzelf moeilijk
verkopende hond van vori
ge week, heeft een huis ge
vonden. Hij is naar een ge
zin in Leiden gegaan. Die
mensen waren helemaal
gek van Bruno, zo'n hondje
zochten ze nu precies. Voor
Bruno kwamen overigens
veel telefoontjes.
imerhand ontstond
orkeur voor de Boom-
en Bloemmarkt (het
Boommarkt tussen
'ensteeg en Kakelaar-
-Hier begon de handel
■■■«levendiger te worden
Pakte van de aloude War-
^■larkt, de markt op de
^l^fingel en de fruitmarkt
Appelmarkt (en korte
•p de Kalvermarkt).
Ie drukke scheepvaart
Oude Vest leverde de
op de Oude Singel
«gemak op. De stoot tot
Ie concentratie op de
s teaarkt werd gegeven in
i vofri 1902, toen op initia-
sel, n het bestuur van de
indiflsche Maatschappij
loem- en Plantkunde
ze ra de heren Witte, Bal-
- rij% Roomburg) de Leid-
l en hinders Patroons Ver-
ig opgericht werd.
ve leirereniging besloot
irbij eerder mislukt initia-
reg de groente te gaan
nten zoals al op veel plaat-
nten beurde. Deze veiling
ïgzaHaats op de Oude Sin-
ookar dat was in weer en
ioortndoenlijk.
srsoo
even;
3 te >1 werd door de ge-
voud. de Waag ter beschik-
and.
iling
je bc_
?rledi
De Veilingbrug in de Zoeterwoudseweg over de toegangsvaart naar de veiling; foto Wim van Noort, 1985.
king gesteld, maar ook deze
was absoluut niet geschikt.
Daarom werd de gemeente
overgehaald om een apart
veilinggebouw op de Boom
markt neer te zetten. De aan
besteding van het maken van
een houten loods voor groen
ten- en ooftveilingen, 22'/2
meter lang en 5.70 meter
breed, werd op 22 februari
1904 voor 2278,- aan Jac.
Bink gegund. In de loods was
naast een kantoor een amp-
hitheaters-gewijze opstelling
van banken met zicht op 7
onder- en 7 draailuiken,
waardoor de langs de kade
varende groentenschepen
goed te bekijken waren. Het
hele gebouw werd van hout
opgetrokken. De eerste vei
ling vond op 2 mei 1904
plaats. Dit gebouw werd aan
de vereniging in bruikleen
gegeven voor van de om
zet. Eerst werd geveild bij
opbod, maar al snel werd dat
bij afslag. De moderne tijd
deed op 6 mei 1913 zijn intre
de met een electrisch afmijn-
toestel.
De nieuwe veiling, alleen be
doeld voor groot- en klein
handelaren, kende al snel
een bloeiperiode. De omzet
steeg van 50.000,- in het
eerste jaar naar het miljoen
in 1918, met zijn door de oor
log en schaarste sterk opge
dreven prijzen. In de twinti
ger jaren kwam er echter een
terugval, mede te wijten aan
een splitsing van de Pa
troonsvereniging. De daar
door ontstane wanorde bena
deelde iedereen en op aan
drang van het gemeentebe
stuur en de directeur van de
Markt- en Havendienst
kwam het voorjaar 1928 tot
een fusie. De hierna opge
richte Coöperatieve groente
veiling De Eendracht had
een sterke toename van de
activiteiten tot gevolg. De
Boommarkt en de Apothe-
kersdijk waren vaak zo vol
gepropt met groenten en
fruit dat de bewoners hun
huizen amper in en uit kon
den. Ook te water was het
met al die bootjes een chaos;
vrijwel alle aanvoer ge
schiedde per schip er wa
ren zelfs tuinderijen die al
leen maar over water te be
reiken waren.
De directeur van de Markt
en Havendienst zag sterk stij
gende ontvangsten van het
marktgeld van de aanvoer
met naar schatting 3000 wa
gens en schuitjes in 1926, in
1927 al gestegen tot 5601
schuiten en wagens. Ook het
aantal uitgegeven dagplaat
sen van de groentenmarkt
steeg: van 2868 in 1925 tot
3388 in 1926 en 6074 in 1927.
Hij ging dan ook snel op zoek
naar een geschikte plaats
voor de nieuw te bouwen
veiling, maar in de binnen
stad was die niet te vinden.
Bovendien was de gemeente
niet erg genegen om die
nieuwe veiling te bekostigen.
Daarom kwam uiteindelijk
de oplossing uit de bus dat de
om de linkerschouder raak
te verlamd en verdween
uiteindelijk helemaal. Flaxa
heeft nu een beetje een on
derontwikkelde schouder.
Doordat de spieren daar
niet werken, trekt Flaxa
met haar linker pootje. Hoe
vermoeider ze raakt, hoe
moeilijker ze gaat lopen,
maar door bank genomen
loopt Flaxa heel goed. Ze
heeft er zelf geen last van
en ook doet het haar geen
pijn. Maar de mensen die
het dierenasiel bezoeken,
slaan Flaxa om die reden
toch over. Toch is dat ner
gens voor nodig, want
Flaxa is een hele gezonde
en zeer lieve hond. Het is
ook een enthousiaste hond,
die erg levendig is.
Het springen en dollen van
Flaxa kost haar zoveel
energie, dat ze nauwelijks
aankomt in gewicht. Dat
Flaxa zo levendig is, bete
kent overigens niet dat ze
niet zou luisteren. Ze luis