TAFEL
Bisschoppen redden
met slimme zet
Poolse bedevaarten
„Herroeping Edict van Nantes
ook vandaag nog voelbaar"
HTTJTl
Onderscheiding
voor patriarch
van Moskou
kerk
en
wereld
PERSONALIA
beroepingen
Godsdienst belangrijk voor
56% van de Amerikanen
£cicUc0omci^
weer
ACHTERGROND
CekUeSowumt
DINSDAG 23 JULI 1985 PAGIlT
0
Capucijnen blijven sober
..Wij wijzen de ideologie van ongebreidelde materiële groei en
vooruitgang af. Groei en vooruitgang moeten tot doel hebben
een hogere kwaliteit van het leven voor allen mogelijk te ma
ken". Dat staat in het voorbereidingsdocument van de orde der
Capucijnen, die volgend jaar in Brazilië haar algemene verga
dering zal houden. De samenstellers van dit „profetische docu
ment" zien in de zorg om het milieu een nieuw en actueel mo
tief voor armoede en soberheid eenvoudiger leven betekent
meer gericht zijn op de menselijke kwaliteiten van dat leven
dan te streven naar opeenhoping van aardse goederen.
Jan ter Laak naar Nicaragua
Jan ter Laak, secretaris van de rk vredesbeweging Pax Christi
Nederland, vertrekt morgen naar Nicaragua. Zijn reis van
ruim een week is een teken van solidariteit van de Nederland
se, Engelse, Duitse, Waalse en Vlaamse Pax-Christi-afdelingen
met pater Miguel d'Escoto, minister van buitenlandse zaken
van Nicaragua, die veertien dagen geleden aan een hongersta
king begon uit protest tegen het Amerikaanse beleid inzake dit
Middenamerikaanse land. Ter Laak zal met een aantal kerke
lijke organisaties in Nicaragua ook besprekingen voeren over
een vredesbureau, dat namens IKV en Pax Christi aldaar zal
worden gevestigd.
Biologisch beschouwd
is de mens het
verschrikkelijkste van
alle roofdieren, ja, zelfs
het enige dat
stelselmatig zijn buit
zoekt onderzijn eigen
soort.
William James
Wat op het eerste gezicht
een knieval leek voor de
Poolse regering, blijkt bij
nader inzien een slimme
zet van de bisschoppen te
zijn geweest. Dat kan in
rooms-katholieke krin
gen van de Poolse hoofd
stad worden vernomen
naar aanleiding van het
verbod van de bisschop
pen, op bedevaarten
spandoeken mee te voe
ren voor de verboden
vakbond „Solidariteit" of
politieke leuzen te roe
pen. Voorts zijn alle
deelnemers verplicht een
verklaring van hun pas
toor bij zich te dragen
dat zij aan die en die be
devaart deelnemen.
Vorig jaar al heeft de Poolse
regering gezocht naar voor
wendsels te komen tot een
algeheel verbod op bedevaar
ten. Bij talrijke gelegenheden
zijn toen in de scharen pel
grims onbekende elementen
binnengedrongen, die uitda
gende' politieke leuzen
schreeuwden of al waren
voorzien van dienovereen
komstige borden en spandoe-
De nu voorgeschreven
schriftelijke verklaring van
een pastoor dat van een se
rieuze pelgrim sprake is, sluit
het ziqh steels indringen van
buitenstaanders uit, omdat ie
der die geen verklaring kan
tonen zal worden geweerd.
Het achterwege laten van
steunbetuigingen aan de ver
boden vakbond is niet tegen
die vakbond zelf gericht,
maar beschut de pelgrims
voor ingrijpen door de over
heid.
Doorlaatbewijs
De overheid meende vorig
jaar ook nog een niet zo op
vallend middel te hebben ge
vonden om bedevaarten in
het honderd te laten lopen
lokale overheden konden
pelgrims weren die niet be
schikten over een bijzonder
doorlaatbewijs. De bisschop
pen hebben dat toen nog
kunnen rechtbreien.
Nu dient de RK Kerk een
verzoek in voor het houden
van een bepaalde bedevaart
en is de regering krachtens
de nieuwe overeenkomst
verplicht die toe te staan.
Wie is ingeschreven kan dan
niet meer uit bepaalde gebie
den worden geweerd.
De nieuwe overeenkomst, die
enerzijds een ongehinderd
verloop van de bedevaarten
gerandeert en anderzijds ook
het verdere bestaansrecht er
van, is tot stand gekomen
nog vóór de grote bedevaart
naar de Zwarte Madonna van,
Czestochova, waarbij op Ma
ria Hemelvaart (15 augustus)
honderdduizenden pelgrims
toestromen naar het klooster
Jasna Gora.
Beeld van de vorig jaar gehouden bedevaart naar de Zwarte Madonna van Czesto-
chowa, toen nog wel borden en spandoeken ten gunste van Solidariteit werden
meegevoerd.
Patriarch Pimen, het hoofd van de Russische orthodoxe kerk,
heeft ter gelegenheid van zijn 75ste verjaardag de Orde van
de Rode Vlag gekregen van de regering van de Sovjet-Unie.
Het officiële persbureau Tass meldde in een kort bericht dat
Pimen de onderscheiding had ontvangen voor zijn patriotti
sche activiteiten ter verdediging van de vrede. De geestelijke
leidsman van de gelovigen in de Sovjet-Unie heeft ook in het
verleden onderscheidingen gekregen voor zijn vredesactivis-
me. Pimen. die in 1971 de overleden patriarch Aleksei op
volgde, is de veertiende patriarch van de Russisch-Orthodoxe
Kerk na de scheiding van de Oosterse en Westerse kerken in
1054 en de vierde na de Russische Revolutie van 1917. De
Russisch-Orthodoxe Kerk telt naar schatting 60 miljoen leden
op een bevolking van 280 miljoen.
Braziliaanse bisschoppen
steunen landhervorming
De Braziliaanse bisschoppen hebben op het elfde nationale
eucharistisch congres in hun land steun betuigd aan de rege
ringsplannen voor landhervorming. In een document over
handigd aan de Braziliaanse president José Sarney verklaren
de bisschoppen dat „zonder landhervorming er geen werkelij
ke vrede in het land zal heersen".
Het stuk is ondertekend door 96 bisschoppen van de diverse
stromingen binnen het episcopaat, alsmede door de leiding
van de bisschoppenconferentie. De bisschoppen betreuren het
dat „door egoïsme en slechte verdeling van de grond" miljoe
nen Brazilianen honger lijden. Het verzet dat vooral onder de
grootgrondbezitters is gerezen tegen de landhervormingsplan
nen noemen zij „ongegrond". Uitvoering van de plannen, die
in 1964 nog door het militaire bewind zijn opgesteld maar
nooit in praktijk gebracht, zou „een uitstekende oplossing zijn
voor zowel de huidige economische, politieke en sociale crisis,
als voor de schandelijke honger waaronder de meerderheid
van ons volk lijdt", aldus de verklaring.
Directeur J. Komen van
het Boekencentrum, de uitge
verij van de Nederlandse
Hervormde Kerk, heeft we
gens het bereiken van de
VUT-gerechtigde leeftijd zijn
functie neergelegd. Hij is op
gevolgd door de twee adjunt-
-directeuren van het Boeken
centrum, de heren G. J. Bo
thof en L. van den Herik.
De secretaris-generaal van
de Nederlandse Hervormde
Kerk. dr R.J. Mooi, maakt
deel uit van een delegatie die
momenteel namens de We
reldraad van Kerken een be
zoek brengt aan de kerken in
Paraguay. Het bezoek eindigt
op 27 juli. De delegatie staat
onder leiding van mevrouw
Pamela Gruber, werkzaam
bij de Britse Raad van Ker
ken.
T,..
waarbij een groot
schoppen en politici aanwe
zig was heeft de nieuwe bis
schop van Olinda en Recive,
mgr. José Cardoso Sobrinho,
de functies overgenomen van
de 76-jarige Dom Helder Ca-
mara, die gedurende twintig
ëar in het noordoosten van
razilië het symbool van ver
zet van de Rooms-Katholieke
Kerk is geweest tegen het
militaire bewind. Mgr. Car
doso Sobrinho staat bekend
als gematigd. Hij is karmeliet
en woonde 28 jaar in Rome.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Andijk, J.Ritse-
ma te Beilen.
Benoemd tot ziekenhuis-pre
dikant (Lucasziekenhuis
Apeldoorn). drs.G.A.Wester-
veld te Apeldoorn, die deze
benoemingen heeft aangeno
men.
Aangenomen naar Sint Jans
klooster, drs.Th.Korteweg te
Tzum.
Gereformeerde Kerken
Vrijgemaakt
Aangenomen naar Drieber-
gen-Rijsenburg, J.Ophof kan
didaat te Bedum, die bedank
te voor Hoek, Kollumer-
zwaag-Zwaagwesteindein
combinatie met Twijzel en
Monster.
Nederlandse Hervormde
Kerk
Aangenomen naar Franeker
en Herbayum, P.de Ruiter te
Leeuwardèn-Huizum.
Ondanks de turbulente ver
anderingen die zich in de
Amerikaanse samenleving
hebben voorgedaan, kan
weinig verandering worden
geconstateerd op het gebied
van religieus geloof en
godsdienstige praktijken.
Deze conclusie verbindt
George Gallup Jr. aan een
onderzoek, dat zijn organi
satie heeft verricht en
waarbij vergelijkingen zijn
gemaakt tussen wat vijftig
jaar geleden werd gevon
den en wat thans kan wor
den geconstateerd. Het Tap-
port heet: „Religie in Ame
rika 50 jaren".
Er bestaat eigenlijk maar één
uitzondering op het weinig
gewijzigde beeld: in 1952
vonden nog drie van de vier
Amerikanen dat godsdienst
een belangrijke rol speelt in
hun leven, tegen 56 procent
in de jaren tachtig. Recente
ontwikkelingen tonen echter
een groei in religieuze activi
teiten, zoals meer deelnemers
aan bijbelstudieclubs, een
hernieuwde belangstelling
voor religie op de universi
teitscampus en de wens,
godsdienst een belangrijker
rol te doen spelen in het
openbare leven.
Sinds Gallup in 1930 begon
met het publiceren van gege
vens over geloof in God, de
godheid van Jezus, leven na
de dood, gebed en bijbellezen,
kerkbezoek en -lidmaat
schap, alsmede vertrouwen
dat in religieuze instellingen
Gallup voorspelt een toena
me van individueel beleefde
spiritualiteit. Velen in Ameri
ka, en elders, raken op dit
spoor dankzij het werk van
evangelisten als Billy Gra
ham.
wordt gesteld, blijft het beeld
van wat Amerikanen gelo
ven opmerkelijk constant.
Wel is in die vijftig jaar één
gegeven helemaal constant
gebleven: de gemiddelde.
Amerikaan toont een opval
lend gebrek aan kennis op
het gebied van geestelijk le
ven, is veelal erg oppervlak
kig in zijn geloofsleven en
zeer vaak gaapt er een diepe
kloof tussen de verheven in
houd van iemands geloof en
de lage kwaliteit van zijn
ethiek in het dagelijks leven.
Gallup vindt dat religieuze
instellingen daaraan zo goed
als niets hebben kunnen ver
beteren.
Het onderzoekinstituut poogt
ook een blik in de toekomst
te werpen en profeteert, dat
individueel een groeiend spi
ritueel leven zal worden ge
paard aan verwerping van
kerkelijk gezag. Dwars door
kerkmuren heen zal volgens
Gallup de charismatische be
weging aan invloed winnen,
waarbij Pinkstergroepen een
rol van betekenis spelen. Het
ledenverlies van protestantse
Kerken zal gaandeweg het
dal bereiken en dan constant
blijven, mede onder invloed
van de vergrijzende bevol
king.
Hoewel Gallup wel een
groeiende belangstelling con
stateert in de oecumenische
dialoog, ziet het instituut
daaruit geen beter begrip
ontstaan tussen „lichte" en
„zware" Kerken.
Naar Gallup opmerkt zeggen
veel Amerikanen dat ze in
God geloven, de bijbel lezen
en deelnemen aan godsdien
stige praktijken uit een „op
het eigen-ik gericht soort ge
loof". Ze doen dat omdat het
ze een prettig gevoel geeft
meer dan uit het inzicht, dat
ze zondig zijn of omdat ze
Gods wil moeten doen, onge
acht wat dat van de mens
vraagt.
Gallup Jr., die een actieve rol
speelt in de Episcopaalse
(Anglicaanse) Kerk van de
Verenigde Staten, is hoofd
van het Princeton Religion
Research Center dat maande
lijks een nieuwsbrief publi
ceert en elk jaar rapport uit
brengt over religie in Ameri
ka.
WERELDBOND HERVORMDE EN GEREFORMEERDE KERKEN:
„Terwijl wij enerzijds
geen goed woord hebben
voor het geweld en de
onmenselijkheid, ver
bonden aan het histo
risch feit van de herroe
ping, dienen wij toch
God te danken voor het
getuigenis afgelegd door
zo vele reformatorische
christenen, voor wie hun
geloof kostbaarder was
dan hun vaderlandslief
de". Dat schrijft de We
reldbond van Hervorm
de en Gereformeerde
Kerken WARC ter gele
genheid van de herden
king van de herroeping
van het Edict van Nan
tes, nu 300 jaar geleden,
in een boodschap aan de
lid-Kerken.
Naar het uitvoerend comité
meent heeft die herroeping
sporen achtergelaten in de
harten en geesten van de
Hervormde Kerken tot op de
dag van vandaag. Voorzitter
ds. Allan Boesak en 'alge
meen secretaris dr. Edmond
Perret verklaren, dat de aan
dacht voor deze gebeurtenis
van drie eeuwen geleden ze
ker niet bestaat om de strijd
tussen confessies weer aan te
wakkeren. „Vandaag moeten
wij ons afvragen welke bete
kenis deze rampzalige reeks
gebeurtenissen heeft voor het
getuigenis van de reformato
rische Kerken, ja van alle
.Kerken in het huidig tijdsge
wricht", aldus de boodschap.
Naar de mening van de
WARC heeft de herroeping
de reformatorische Kerken,
„zij het tegen wil en dank",
teruggebracht tot de bronnen
van de Reformatie. De ver
volging bracht de Franse
hervormden ertoe zich te
verdedigen tegen het gevaar,
zich te voegen naar de abso
lutistische mentaliteit van die
tijd. Hoewel, wegens de on
voorbereidheid op de vervol
ging, velen afstand hebben
gedaan van hun geloof,
vormde die tegelijk een zui
veringsproces: men ontdekte
wat het betekent een pel
grimsvolk te zijn, verklaart
de boodschap.
De verdrijving van de Huge
noten leidde bovendien tot
een dieper besef van univer
saliteit binnen de Kerken
van de Reformatie, zegt de
boodschap van de WARC.
Evenals de vervolging van
de eerste christengemeente te
Jeruzalem leidde tot predi
king van het evangelie in Ju-
dea en Samaria, „leverden de
gevluchte Hugenoten met
hun nieuwe en kritische
ideeën de bouwstenen voor
een groeiende en zich verdie
pende solidariteit tussen de
Kerken van de Reformatie".
Hendrik IV
Het Edict van Nantes werd
uitgevaardigd op 13 april
1598 door Hendrik IV, ko
ning van Frankrijk. Het ver
leende een beperkte mate
van erkenning aan de refor
matorische christenen in dat
land. Zij werden weliswaar
niet helemaal gelijkgesteld
met hun rooms-katholieke
medeburgers, maar kregen
toch politieke en burgerlijke
rechten. In de volgende eeuw
kwamen die rechten onder
Lodewijk XIV steeds meer
onder druk te staan. Het
naast elkaar bestaan van
twee religies werd voor deze
absolutistische monarch on
aanvaardbaar. Staat en RK
Kerk streefden eendrachtig
naar eenheid, dus één Kerk,
de rooms-katholieke.
Na een periode van grote
druk op en intimidatie van
hervormden werd het Edict
van Nantes op 22 oktober
1685 herroepen, waarbij pre
dikanten veertien dagen de
tijd kregen hun geloof af te
zweren of Frankrijk te verla
ten.
Dit leidde tot een enorme
uittocht van vluchtelingen.
Meer dan 200.000 Hugenoten
vluchtten naar Zwitserland,
Nederland, Engeland, Ier
land, Brandenburg, Dene
marken, Zuid-Afrika en zelfs
Rusland.
De WARC noemt herden
king van dit jubileum vooral
zinvol wanneer daarbij wordt
nagedacht over het getuige
nis, waartoe de Kerk van
daag is geroepen. De herden
king helpt ons in de eerste
plaats ons te realiseren, hoe
belangrijk het is te werken
aan een sociale orde, die
ruimte biedt aan pluraliteit
van godsdienstige en politie
ke overtuigingen, aldus de
WARC.
Krampachtige poging
t>
De afkondiging van de noodtoestand in Zuid-Afrika yig
een uiterst krampachtige poging van de regering in PrfZ(
de rust in het land enigszins te herstellen. De blanke nt"
hebbers koesteren kennelijk de illusie het geweld, dat z]
hebben opgeroepen, nog te kunnen keren door het gelht
van steeds meer geweld. I
ïk
Toegegeven moet worden dat de Zuidafrikaanse ilic
ring zich geplaatst ziet voor problemen waarvoor coir"
oplossingen niet voor de hand liggen. De problemen V
mee Zuid-Afrika worstelt zijn immers niet te vergelijke!
die van enig ander land. De blanken hebben bijvoorf™
geen „thuisbasis" waarop ze kunnen terugvallen, zoa[„
vroegere koloniale gebieden het geval was. Ze wone
werken generaties lang in Zuid-Afrika en hebben het
waarin ze een minderheid vormen, grote welvaart gebr
waarvan vooral zijzelf en in aanzienlijk mindere mate ooai
niet-blanken profiteren. Een ander probleem vormen de
te etnische tegenstellingen: de kloof tussen de verschil^
stammen is dikwijls even diep als die tussen blank en zi d
VERDEDIGERS van het apartheidssysteem beklemt
graag, dat de niet-blanken het over het algemeen toch
hebben dan de andere oorspronkelijke bewoners var?e(
zwarte continent. Maar als dat al het geval is, dan toclfp
sluitend in materieel opzicht. Bovendien kan worden geïul
dat de blanken niet allemaal rijk en de zwarten niet alle
arm zijn. In de steden, waar de blanken wonen, is Zuid-«
ka hoog ontwikkeld, maar daarbuiten is het tegelijkertijd^
ontwikkelingsland.
In nog geen jaar zijn in Zuid-Afrika bijna 500 mensen
komen door politiek geweld. Op twee na waren de slacj
fers allemaal zwarten. Een aantal hunner werd gedoi
het geweld van zwart tegen met het systeem samenwerk
landgenoten. Het grootste aantal viel echter door het me
genloze optreden van de politie bij rellen en demonstrf
Nieuw is het optreden van doodseskaders die kennelijk
Latijnsamerikaanse voorbeeld zijn gevormd. Er zijn teki
die er op wijzen, dat er een systematische actie gaande ii
zwarte politieke activisten te elimineren. Natuurlijk wijl
blanke regering elke verantwoordelijkheid van de
maar het wordt steeds duidelijker dat blanke politiemel
de hand moeten hebben in de reeks ontvoeringen en i
den van de laatste weken.
DOOR de jaren heen heeft de Zuidafrikaanse regerii
opvatting gehuldigd, dat alleen met behulp van een ij:
vuist de rust in het land kan worden hersteld. De kans
op lijkt nu kleiner dan ooit. In de afgelopen maanden U.
de regering-Botha een aantal maatregelen genomen orr
apartheidssysteem enigermate te versoepelen. Het wiel
echter niet meer dan aarzelende hervormingspogingener'.;
enige mogelijkheid om de rust voor een langere perio<Pei
verzekeren is het doorvoeren van werkelijke veranderir w
die erop zijn gericht de zwarten als volwaardige Zuid
kaanse staatsburgers te erkennen. Wil Botha nog iets rea "1
dan zal hij op z'n minst met gematigde zwarte leiders als
schop Tutu en chief Buthulesi rond de tafel moeten gaaii
ten, om met hen te zoeken naar wegen om de macht mj
zwarten te delen.
droog. Middagtemper
van 18 graden in het w
tot 24 graden elders.
- woiKt en mi
Zonnige perioden Middagtempei
r graden in hei
DE BILT Voor morgen
wordt droog weer verwacht,
met flinke zonnige perioden.
Daarbij komt de middagtem-
peratuur iets boven de waarde
te liggen die normaal is voor
de tijd van het jaar. De weers-
verbeteririg is te danken aan
de oude tropische cycloon
ANA. Deze zorgde er voor dat
er vrij warme lucht naar onze
omgeving getransporteerd
werd. Hierdoor trekken de
pressies noordelijk van ons
land voorbij en is de regen
kans klein.
Op iets langere termijn heeft
dit echter ook zijn nadelen. In
deze warme lucht ontstaan
vrijdag boven Frankrijk on
weersbuien, die mogelijk naar
het noorden trekken en ons
land bereiken. Het droge weer
is dan ook niet van lange
duur.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
voor donderdag en vrijdag:
Zuid-Scandinavië en Dene
marken: zonnige perioden en
Britse eilanden: wisselen'"1
wol kt en mogelijk eenhul
Middagtemperatuur vai?n
graden in het noorden t?oc
graden in het zuiden.
gelijk buien. Middagtem]'"
tuur rond 24 graden. c
dit
Zuid-Duitsland en Alp<
bied: eerst zonnig, vrijdai hc
kele buien. MiddagtemP
tuur rond 26 graden. NuP00
den-grens op 3600 meter.en
ste;
Frankrijk: buien mogelijk Ds
onweer. Middagtemper;0"
uiteenlopend van 23 tot 28- v
den. ni€
vaa
Spanje en Portugal: in n(
-Spanje en noorcf-Portuga[rv
wolkt en buien. Elders bij
zonnig en slechts een k|jes
kans op een bui. Middags
peratuur van 22 graden a%jg€
noordkust tot 30 graden in u
binnenland en in het zuif
Italië en Joegoslavische
zonnig en aanhoudend w(
Temperaturen tot boven <j
graden.
-4-v
Gehakt met
dillesaus, pikante
tuinbonen en
aardappelen -
yoghurt met rode
bessen
De benodigheden voor
twee personen zijn: 200 g
gehakt, sneetje brood, zout,
peper, dille, losgeklopt ei,
20 g margarine, 2 dl heet
water, een derde kippe-
bouillontablet, 12 g bloem,
paar lepels melk;
1.5 kg tuinbonen, uitje, sa
lie of bonekruid, 10 g mar
garine, 0.5 dl water, zout, 1
lepel tomatenpuree, peper;
0.5-1 kg aardappelen;
6 dl yoghurt, 150 g rode
bessen, basterdsuiker naar
smaak, cassis likeur;
Week het brood in warm
water, druk het water zo
veel mogelijk uit het snide:
en maak het fijn. Voeg{ret
hakt, zout, peper, fijngekeg€
te verse of gedroogde r*ni
toe en zo veel ei dat de /r^°e
soepel en stevig is. KiQVe
het gehakt een paar min^^
flink door en vorm er j<je
volgens per persoon vijf jde
letjes nog acht minuten, ter
Schep het gehakt in 'ziel
schaal en houd het wirw
Meng bloem en melk tothei
dik-vloeibaar papje, schsin
dat al roerende in de bia o
Ion en laat die een mihni
zacht koken. Maak de Pho
op smaak af met zout en lale
en schenk haar over hefPe'
hakt. r,nv
Dop de tuinbonen. 1
kleingesneden ui met fijt
knipte of gedroogde
bonekruid) goudbruin,
water, zout, tomatenpure
tuinbonen toe en stooig
groente onder geregeld
scheppen in twintig mini
gaar. yCl
Laat de yoghurt een j
uur uitlekken in een met
natgemaakte doek bek
zeef. Zet de rode bessei
uurtje weg met basterdsii
en desgewenst likeur. Si
de helft van de bessei
schaaltjes of glazen, leg e
yoghurt op een vervolpt
de rest van de vruchten.
JEA1
