mum
Finale
weekpuzzel door dr. Pluizer
SCHAKEN!
postzegels
WETENSCHAPPEN
y oplossing vorige puzzel
£eidóc Sowa/nt
NI
ZATERDAG 13 JULI 198SPAGIN,
De prijswinnaars van puzzel nr. 26 zijn:
Mevr. Th. Noordman-v. Mechelen, Burggravenlaan 220,
2313 JB Leiden.
Mevr. C.G. Koster-Slobbe, Kerkstraat 65,
2211 RD Noordwijkerhout.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
NR. 27
CRYPTOGRAM
HORIZONTAAL:
1. De pas van dit dier veroorzaakt drukte.
4. Omhulsel van een alcoholische drank?
7. Dit is voltooid en verhandeld.
9. Niet vreemd gedraaid.
11. Infanterist voor de kost?
12. Door zijn liefde ontbreekt het een wild
rund aan niets.
13. Voor onze gezondheid moeten we bij de
bron wezen.
14. Draait voor de lol.
16. Voor inzage wordt het de makelaar be
taald.
20. In de greep van een Engelse admiraal?
22. Het voertuig is daarvoor in het water ge
vallen.
23. Schijnt gereed te zijn.
25. Gunst, ik raak er liever niet uit!
26. Zo dik als een boek.
27. Minder gevulde troepeneenheid?
28. Die man kan men slaan zonder dat het
hem pijn doet.
rAi
VERTICAAL:
2. Voor deze aanbieding is een gift te klein!
3. De graaf komt erachter om het snel op te
schrijven.
4. Een ontspannen godheid is weinig door
tastend!
5. Drank van een minder niveau?
6. Inderdaad, 'n hoop mensen maken er een
rommeltje van!
8. Die lange moet geknipt worden.
10. Streek over de voet?
15. Niet voor een zanger bestemd muziekin
strument?
17. Hij speelt veelal meer niet dan wel.
18. Die monarch kan streng zijn!
19. Meer bedoeld voor een geschikte agent.
21. Hij komt elke dag, ook morgen!
23. Dit is juist om u in de plooi te houden!
24. Zo nauw verbonden is het verstandig
geen zet te krijgen.
Oplossingen onder vermelding van puzzel nr. 27 moeten uiterlijk woensdagmiddag in
bezit zijn van:
Leidse Courant, Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Naam, adres en postcode s.v.p. in blokletters vermelden.
door
L. Hofland
Timman
Het interzonetoernooi te Taxco
(Mexico) is voor Timman, na
twee mislukte pogingen, ein
delijk het opstapje geworden
voor het kandidatentoernooi.
Door het uitvallen van Nunn
en Hiibner had dit toernooi
veel glans verloren, maar de
geweldige score van Timman
(12 uit 15) maakte iedereen
duidelijk dat hij zich ook met
deze twee toppers eenvoudig
geplaatst zou hebben.
De andere geplaatsten waren
de in ons land onbekende Cu
baanse grootmeester Noguei-
ras, ex-wereldkampioen Tal
en de internationale meester
met de hoogste rating (2560)
Spragett (Canada), die door dit
resultaat direkt grootmeester
is geworden. Verrassend was
de uitschakeling van de Russi
sche topgrootmeester Roma-
nisjin, die zo slecht in vorm
was dat hij zelfs onder de vijf
tig procent eindigde.
Na een onzeker begin begon
het spel van Timman zich tij
dens het toernooi te ontwikke
len tot wereldkampioensni
veau. In deze stabiele vorm
moet hij in het kandidaten
toernooi bij de top kunnen ko
men. Liet Timman zich in het
verleden wel eens in op al te
avontuurlijk schaak, wat voor
al tegen zwakkere spelers on
nodig punten kostte, tegen
woordig kenmerkt een koele
precisie zijn spel. Gesteund
door een breed en goed door
dacht openingenrepertoire
moet hij daarmee door kunnen
stoten naar een rating van om
en nabij de 2700 (het niveau
van Karpov en Kasparov!).
Onderstaande partij uit Taxco
D|
w
m
x
1 1
W 1#
A A
|AI
A
A a;
A
A
a a a
r;.: A 2'
ww
h t
A
Diagram 1.
laat zien hoe hij een „zwakke"
speler (toch altijd nog een ster
ke internationale meester)
geen schijn van kans geeft.
J .Timman-E. Prands te t ter.
(Tsjecho-Slowakije).
Geweigerd damegambiet.
I.d4 d5 2.c4 e6 3.Pc3 Pf6 4.Lg5
Le7 5.e3 04) 6.Pf3 Pbd7 7. Tel
c6 8.Dc2.
Een weinig gebruikelijke vari
ant, met als bedoeling Ld3 uit
te stellen om het tempoverlies
(na dxc4) te vermijden. Van
wege de nu volgende manoeu
vre is deze zet in de toernooi-
praktijk zelden te zien.
8....Pe4 9.Lxe7 Dxe7 10.Ld3.
Minder goed is 10.Pxe4 dxe4
11 Dxe4 Db4+ 12.Pd2 Dxb2
13.Tbl Da3! (le...Dxa2 14.Ld3
g6 15.h4! geeft wit een gevaar
lijke aanval) 14.Dc2 e5! met
gelijk spel (Aljechin-v.d.Bosch,
1936).
10...Pxc3 ll.bxc3.
Na ll.Lxh7+? Kh8 12.bxc3 f5!
is de witte loper in te grote
problemen. Bekend is dat
zwart na ll.Dxc3 dxc4 12.Lxc4
b6 13.0-0 Lb7 14.Tfdl c5 wei
nig moeilijkheden heeft (Tai-
manov-Ree, 1981). Na de tekst
zet kan wit enige druk op de
zwarte damevleugel ontwikke
len.
Il...h6 12.xcd5 exd5 13.00 Pf6
14.c4 dxc4.
Een kleine concessie, daar
zwart alle hoop op tegenspel in
het centrum laat varen. Het
alternatief 14...Le6 15. cxd5
cxd5 16.Dc7 ziet er echter niet
aantrekkelijk uit.
15.Lxc4 Lc6 16.Pe5 Lxc4
17.Dxc4 Tfe8 18.Tc2!
Met de dubbele mogelijkheid
de torens op de b- en c-lijn te
zetten of ze bij gelegenheid te
verdubbelen.
18...Pe4 19.Dd3 Pd6 20.Tbl
Tac8 21.Da3 f6 22.Pd3 Kh7.
Zwart's laatste twee zetten wa
ren zwak; wit heeft nu extra
aanknopingspunten gekregen.
23.h3.
Uiteraard was 23.Dxa7 niet
mogelijk vanwege 23...Pb5 ge-
Pd6 26.Pc5 De7 27.Da4 Pb57!
Maakt een snelle beslissing
mogelijk. Ook na 27...a6 28.Tb2
Tc7 29.Dc2+ Kh8 30.Tcbl zou
wit prachtig hebben gestaan.
28.d5!
diagram 1.
Deze doorbraak is slechts ge
vaarlijk vanwege de ongeluk
kig opgestelde zwarte konings
vleugel.
28...a6 29.dxc6 Txc6 3e0.Pxb7!
Deze kleine combinatie wint
een pion. Wit behoudt boven
dien het initiatief, waardoor
de winst niet moeilijk meer is.
30...Txc2 31. Dxc2+ Kh8
32.Dc6 Tb8 33.Pc5 a5? 34.Tbl
Zwart geeft het op.
OHRA-toernooi
Op 15 juli begint weer het
groots opgezette OHRA-toer
nooi. Een belangrijke en aan
trekkelijke verandering is het
instellen van een kroongroep.
Hierin spelen Karpov, Tim
man, Nunn, Miltes, Martinovic
en Sunye een dubbelrondige
zeskamp. Voor zowel Timman
als Karpov de laatste voorbe
reiding op de wereldkampi
oenschapswedstrijden in het
najaar.
Zoals gebruikelijk is er weer
een toernooiprobleem gecom
poneerd door probleemmees-
ter Jac.Haring.
diagram 2.
De opgave luidt: Wit geeft mat
fn twee zetten.
Inzenden (alleen sleutelzet)
naar: OHRA SCHAAKFESTI
VAL. Postbus 87, 6800 LM
Arnhem.
Onder de goede inzendingen
Tsjecho-Slowakije
In sommige landen blijft de
ontwikkeling van de damsport
zorgen baren. Een gunstige
uitzondering op deze algemene
„regel" vormt Tsjecho-Slowa
kije, dat in Jiry Sysel en Va
clav Krista twee spelers heeft,
die internationaal redelijk
voor de dag beginnen te ko
men.
Als eerste-bordspeler van Eu
ropa B behaalde Krista tijdens
de Coupe du Monde (Conti
nentenbeker) in Valkenburg
in de eerste helft van het toer
nooi toch knap 6 uit 5. Hij won
van de Braziliaan De Teixeira
en de Senegalees Mbaye,
speelde remise met Jannes van
der Wal en verloor alleen van
speelde hij als tweede-bordspe-
ler remise met de Surinamer
Autar, de Senegalees Diallo en
de Italiaan Laporta en verloor
hij van Rob Clerc en de Rus
Baljakin.
In eigen land moest Krista het
dit jaar twee keer afleggen te
gen Jiry Sysel. Deze 17-jarige
speler won zowel het Week
endtoernooi als het kampioen
schap van Tsjecho-Slowakije.
Sysel sloot het Weekendtoer
nooi af met zeven overwinnin
gen, o.a. tegen Krista, die
daardoor op 12 uit 7 bleef ste
ken. Dit toernooi had een in
ternationaal tintje door het
meespelen van de Oostduitsers
BSssler en Siedl, die 6 en 4
punten behaalden.
De eindstand van het persoon
lijk kampioenschap luidde: Sy
sel 9-15, Krista 9-13, Malis 9-
10, Sedlacek, Henc en Stanek
9-9, Kristek 9-7, Novotny, Ma-
rek en Kaderabek 9-6. In dit
toernooi won Krista van Sysel,
maar verspeelde hij de titel
door remises tegen de zwakke
ren.
Malis had zich voor de finale
geplaatst via een kwalificatie
toernooi. Daarin versloeg hij
o.a. Jirout op hardhandige wii-
ze. Malis heeft zwart: 1. 31-26
19-23 2. 37-31 14-19 3. 41-37 10-
14 4. 46-4 1 5-10 5. 31-27 20-24 6.
36-31 15-20 7. 41-36 10-15 8. 33-
28 18-22 9. 27x29 24x22 10. 38-
33 12-18 11. 43-38 7-12 12. 49-43
n' m
J SS S 1
i g g a
SR I
jTgltflarM*
KRISTA
1-7 13. 34-29 20-25 14. 47-41 14-
20 15. 32-27? Een beslissende
fout omdat zwart ook de hek
stelling kan innemen en het
dan een kwestie van het laat
ste tempo is. Misschien heft
wit dat ook wel gedaan, maar
verzuimde tg onderzoeken of
hij speelbare zetten heeft...
15. 19-24 16. 37-32. Op 38-32
neemt zwart dam door 16-21
27x16 22-28 32x23 24-30 35x24
25-30 24x35 20-24 29x20 18x47;
op 40-34 24-30 35x24 18-23
27x18 13x22 29x27 20x49; op
39-34 16-21 27x16 22-27 31x22
17x30. 16. 22-28 17. 32x23 13-
19 18. 23x14 17-21 19. 26x17
12x32 20. 38x27 18-23 21. 29x18
24-30 22. 35x24 20x47 23. 18-12.
Want 14-10 9-14 10x19 8-13
KRISTA
7x18 24. 14-10 18-22 25. 27x18
9-13 26. 18x9 3x5 en wit geeft
het op.
De stand van het eerste dia
gram werd bij Krista-Sysel
(Weekendtoernooi) bereikt
door de zettenreeks: 1.32-28 19-
23 2. 28x19 14x23 3. 37-32 10-14
4. 41-37 14-19 5. 46-41 5-10 6. 32-
28 23x32 7. 37x28 16-21 8. 31-26
18-22 9. 42-37. Gebaseerd op
11-26? 33-29 22x31 36x27 21x32
40-34 1-7 13. 45-40 21-27 14. 48-
42 18-23 15. 35-30 23x32 16.
37x28 13-18 17. 40-35 8-13 18.
34-29.
Krista brengt hiermee een
grote afwikkeling in de stand,
die hem enig, maar geen ver
liezend nadeel bezorgt. Door
een foutje gaat de partij toch
nog verloren.
18. 18-23 19. 29x18 12x32 20.
33-28 32x23 21. 30-24 20x29 22.
38-33 29x38 23. 43x1 13-18 24.
35-30 15-20 25. 39-33 2-7 26.
1x12 18x7. Zwarts terreinvoor
deel is duidelijk. 27. 33-29
23x34 28. 30x39 9-13 29. 41-37
13-18 30. 37-31 4-9 31. 31-27
22x31 32. 36x27 11-17 33. 47-11
3-8 34. 42-38 8-13 35. 38-32 18-22
36. 27x18 13x22 37. 39-33 19-23
38. 41-36 6-11 39. 32-27 22x31
40. 36x27 23-28 41. 33x22 17x28
42. 44-39 20-24 43. 26-21? Hier
verzuimt Krista de remise, die
hij na afloop zelf aangaf, na
melijk (i.p.v. 26-21) 39-33
28x39 26-21 gevolgd door 27-22
en wit breekt altijd door.
43. 24-29 44. 39-34 29x40 45.
50-45 11-16 46. 45x34 28-32 47.
27x38 16x27 en Sysel wint.
De stand van het tweede dia
gram is uit de persoonlijke ti
telstrijd. Krista legt hier de ba
sis voor een revanche door de
verrassende ruil 25. 38-32
27x38 26. 42x33, dreigt 27-22
enz., wat Sysel weinig keus
laat.
26. 11-17 27. 47-42 17-21 28.
42-38 21-27 29. 35-30 12-17 30.
38-32 27x38 31. 43x32 8-12 32.
49-43 17-21 33. 43-38 6-11 34. 48-
42 en het fraaie bouwwerk is
voltooid. Sysel probeerde nog
wel 34. 22-27 35. 31x22
28x17, maar moest na 36. 33-28
14-19 37. 36-31 2-7 38. 30-24
19x30 39. 28x8 18-22 40. 31-27
in verlies berusten.
Op ongeveer driekwart van
het Europese kampioenschap
in Salsomaggiore waren beide
Nederlandse teams in de race
om eremetaal verwikkeld. Te
gen die achtergrond was de
ronde van zondagavond 30
juni een zeer opmerkelijke.
Het open team, op dat moment
op de vierde plaats staand,
moest voor de vuegraph aan
treden tegen koploper Oosten
rijk, het team dat ook tijdens
de olympiade in Seattle zo van
zich deed spreken. Op het vol
gende spel hadden de Oosten
rijkers een enorme kans om te
scoren:
behandeld worden. Nederland
besloot de eerste helft met be
hoorlijke voorsprong en die
tendens zette zich in de twee
de helft door, o.m. door het
volgende slem van Niemeyer-
Roosnek:
N/allen 8543 2
76
O V76
B54
♦H7 A B96
©A85 wl 0 ©H102
OAB94 w oH5
A987 H V63
♦V10
VVB943
0108 3 2
#102
W/_
AH V
O H63
O B 10
119 764
98 K #104
©VB94 "ft ©108752
O B6 3 W7U O H 7 54
4. A 1085 r V 2
♦976543
©A
OAV32
#53
Waterloo ligt
in België
Avonds moest aangetreden
worden tegen rode-lantaarn
drager België, zodat de dames
alle reden hadden om ontspan
nen aan tafel te verschijnen.
Dit werd ronduit de slechtste
wedstrijd die het team in Sal
somaggiore speelde, een 10-20
nederlaag, waardoor het team
terugzakte naar de vierde
plaats, voorlopig buiten de
zone van het eremetaal.
Ook in deze wedstrijd kwam
een 6 klaver/7 klaverkwestie
voor:
iets waar het vrouwenbr^
bekend om is. Hjg
Voor goede spellen hoevenar-
verder niet in de weds(J
België-Nederland te zoel|n
vandaar dat we iets nemennt
de wedstrijd tegen Ierl^ f
waar een „splinter" zeer ^se
Eddie Roosnek en Chris Nie-
meyer boden op de OW-han-
den 6 klaver, een contract dat
met een overslag werd ge-
maakjt toen Roosnek schoppe
naas en -heer sloeg. De Oos
tenrijkers Rohan-Feichtinger
boden tegen Kees Tammens
en Eric Kirchhoff 7 klaver, op
grond van de fantastische con
troles van beide handen. Kirc
hhoff startte als zuid met har
tenvrouw en de leider speelde
schoppen naar de heer en op
grond van het vallen van de
tien bij zuid, sneed hij vervol
gens (restricted choice) over
slag al down was.
Het spel valt op diverse ma
nieren te maken wanneer de
ruiten en de schoppen goed
In de open kamer kwamen de
Oostenrijkers niet verder dan
4 schoppen; Roosnek en Nie-
meyer kwamen door een
schoppenvraagbod verder:
ZUID WEST NOORD OOST
pas 1 SA pas
2 HA pas 3 SCH pas
3 KL pas 4 SCH pas
6 SCH a.p. pas
Via 3 klaver informeerde
Roosnek naar Niemeyers leng
te en kracht in schoppen en
die was goed. Een slem van
50%, aangezien alleen ruiten-
heer zich fatsoenlijk dient te
gedragen. Met 25-5 werden de
Oostenrijkers verslagen en dat
hield de Nederlanders in de
race.
Onderuit
Het vrouwenteam, door wijzi
gingen minder favoriet dan bij
voorgaande gelegenheden, was
zondagsmiddags zeer verras
send op de eerste plaats te
rechtgekomen door een maxi
male overwinning op Ierland,
terwijl de concurrentie het op
dat moment liet afweten, 's
O/-
AH876
V5 N ♦10762
©VB9742 w O *53
O V 62 7 010874
B 10 *942
A953
©H
N/OW 10
A H V 7 4 Ef,
OHVB83
#105
V32 N
©865 w o
Z
iet i
;n
H 7 6 Sn
©B
OA95 "7" O 10 7 6 Ver
A V 74 #96 et
AB98 in|
V10932 he
4 lit
HB832 sol
Jê
Open boden Laura van der
Brom en Marjorie Mulder een
zeer fraaie 7 klaver, dat door
tijdnood verkeerd werd afge
wikkeld: klavervrouw werd te
snel weggespeeld en vervol
gens werd geheel overbodig
driemaal harten gespeeld, om
dat oost via klaver 9 de down
slag kon incasseren.
De ruiten gedragen zich zo
voorbeeldig, dat er vrij snel 13
slagen zijn; 2 schoppenslagen
(waar de vrouw ook nog valt),
2 hartenslagen en 2 ingetrpef-
de harten in zuid, 5 troefsla-
gen en 4 ruitenslagen.
Op dit spel werd niet verloren,
aangezien de Belgische noord
het presteerde om in 6 klaver
één down te gaan, doordat zij
zowel west als oost een introe
ver „gunde".
Op momenten als deze spelen
pr andere factoren dan louter
bridgetechnische mee en dat is
De Ierse vrouwen
noord 1 harten- 4 harteqron
eindigden na Blackwood
harten, één down. Jet Pasij,
en Anneke Simons wisten
slemonderzoek onder
mancheniveau af te rondeL
harten- 4 ruiten (spinterL
dan wordt noords hand pl<k
ling een stuk minder
De enige nevenkracht zit ii^
ruitenkleur. Nu zuid daar n
in blijkt te hebben, moet rn^—
direct afzwaaien en dat
beurde ook via 4 harten, f
een overslag gemaakt na C
tenstart.
Zo vonden de Nederlar^
vrouwen in België voorl
hun Waterloo. Iets wat
open team de volgende
precies zo overkwam, t^0.
datzelfde, ook in de open a_
ling laag staande België. SK
Op dit moment zijn er in bs ii
afdelingen nog zes rondelet
spelen. Wat nu al wel ges^
kan worden, is dat beide tei
zich uitstekend op Euror I]
niveau kunnen meten. Ofu*a
resultaat van twee jaar g H
den (Wiesbaden) nog geë\>an
aard zal worden (vrouwen
ver, open vierde) staat te; j
zien. In de komende we»
zullen we uitvoerig terug0;
men op deze EK in het zo(tin
ge Salsommaggiore. jet
Antilliaanse herdenkingszegels
veertig jaar Verenigde Naties
ror
"ch<;
Het 40-jarig bestaan van de
Verenigde Naties vormt het
onderwerp van twee zegels
van de Nederlandse Antillen
(55 en 100 c). Beide zegels to
nen het vignet van de jubile
rende organisatie, daarnaast
de tekst „40 years United Na
tions 1945-1985". Voor deze ze
gels tekende Oscar Ravelo uit
Curapao.
De twee Europa-CEPT-zegëls
van Ierland tonen de portret
ten van Ierse componisten te
gen een achtergrond van één
van hun composities. Op de
zegel van 26 p. is dat Charles'
Villiers Stanford, geboren te
Dublin in 1852. Stanford was
o.a. professor aan de Royal
College of Music in Londen.'
Van zijn hand verschenen
opera's, koraalmuziek en
songs. Hij overleed in Londen
in 1924. De zegel van 37 p. is
gewijd aan Turlough Carolan,
geboren in 1670. Hij werd be
kend als componist van liede
ren. Reeds op 18-jarige leeftijd
trok hij van huis tot huis om
zijn werk ten gehore te bren
gen. De zegels zijn ontworpen
door Patrick Hickey en Jack
Farrar.
Ook de Zweedse PTT kwam
met twee Europa-CEPT-zegels
gewijd aan de muziek. De ze
gels (Zwkr. 2.- en Zwkr. 2.70)
hebben antieke muziekinstru
menten als afbeelding. Op de
eerste zegel ziet men een toet-
senharp, een instrument dat
men al tegenkomt op een
schilderij uit 1458. Het was
toen in gebruik in een kerk.
Er bestaat nog een toetsenharp
uit 1526 en die maakt deel uit
van de collectie van het mu
seum te Mora in Zweden. Op
de tweede zegel ziet men een
soort draailier, de zgn. „sleu-
telviool". Sinds 1970 is o.a. in
Zweden de interesse voor dit
instrument enorm toegeno
men. De zegels zijn ontworpen
door Tom Hultgren. De zegels
riOE wereld!
muziek
concours
KERKRADE
5-28 JULI 1985
van 2 kr. werden uitgebracht
op rollen, die van 2.70 kr. in
de vorm van een boekje.
In Zweden verscheen tevens
een boekje met een inhoud
van 20 zgn. kortingszegels.
Deze zegels zijn bestemd voor
gebruik binnen Zweden, maar
ook voor verzending naar an
dere Scandinavische landen.
De zegels (elk Zwkr. 1.80) to
nen de wapens van diverse
Zweedse provincies. Het ont
werp is van Jan Magnusson.
Liechtenstein heeft „De vier
F
jr i
hoofddeugden" op zegels
gebracht: 35 r. de gerechtfin
heid, 50 r. de matigheid, 7(
de wijsheid en Lfr. 1.- iter
moed. Voor deze zegels tek va
de Gerhard Gloser gestileei vij
voorstellingen. de
Een serie van drie zefde
schenkt aandacht aan iBo
werk van de Liechtensteiltati
vorstin Gina. Zij is dit jWe
veertig jaar presidente van den
Rode Kruis in Liechtenstiera
De zegels (20 r., 50 r. en jrop
1.20) tonen naast het porf* e
van de jubilerende vorstin Bn
cetten van het Rode Krjhic
werk. ®ef
Tot en met 28 juli wordtlsee
Kerkrade het 10e Wereld 3rin
ziek Concours worden gehra-!
den. Ter gelegenheid hier^sh
is er tijdelijk een brievengeld»
geplaatst die gelegenheid bi»t
een bijzonder poststempel'rsh
bemachtigen. Verzending pioi
stukken via het postkantrsh
Kerkrade, postbus 99100, 6rdc
NA Kerkrade. nne
acl
„Gehoorapparaat hoeft niet meer"
Dankzij nieuw implantaatma
teriaal kunnen duizenden
slechthorenden in Nederland
waarschijnlijk verlost worden
van het dragen van een ge
hoorapparaat. Het gaat daarbij
vooral om patiënten die lijden
aan middenoordoofheid als ge
volg van chronische midden
oorontsteking.
Dat stelt de bioloog Clemens
van Blitterswijk in net weten
schappelijk magazine Techno-
visie. Van Blitterswijk is in
Leiden gepromoveerd op on
derzoek naar de biologische ei
genschappen van het materi
aal. Tientallen patiënten zijn
in het Academisch Ziekenhuis
in Leiden al met succes behan
deld.
Een middenoorontsteking kan
chirurgisch ingrijpen nodig
maken als het hele geluidsge-
leidingssysteem erdoor uitge
schakeld dreigt te worden. Het
geluidsgeleidingssysteem be
staat uit een gehoorgang, het
trommelvlies en de gehoor
beenketen. Die gehoorbeenke
ten bestaat uit hamer, aam
beeld en stijgbeugel. De chi
rurg probeert het geïnfecteer
de weefsel weg te halen en het
beschadigde deel van het mid
denoor te reconstrueren. Vroe
ger werd daarvoor weefsel
van de patiënt zelf gebruikt, of
van donors. Materiaal van de
patiënt zelf is echter schaars,
en donorweefsel kan worden
afgestoten. Daarom ontstond
behoefte aan kunstmatige bio-
fnaterialen.
Aanvankelijk werden plastics
gebruikt, maar dat gaf toch
problemen: de gevoeligheid
voor infecties blijft, terwijl af
stoting zeker niet uitgesloten
is. Hydroxyapatiet is echter
een materiaal waarvan samen
stelling en structuur sprekend
op die van het menselijk bot
lijken. Het Instituut voor Ma
teriaalkunde van de VU Am
sterdam en het AZL besloten
ermee te gaan (samen)werken.
Het resultaat: drie protheses.
Eén daarvan vervangt het
aambeeld, een ander de ge
hoorgangsachterwand en een
kunstmiddenoor. Meer dan 100
patiënten gaan al met één van
deze prothesen door het leven
en tien van hen hebben al een
volledig kunstmiddenoor.
Geen enkele prothese is uitge
stoten. Het AZL speurt nog
verder en zoekt naar materiaal
dat het trommelvlies kan ver
vangen.
„Natuurlijke"
plaagbestrijding
ondergesneeuwd
De ontwikkeling van alterna
tieven voor de traditionele
chemische bestrijding van
schadelijke landbouwinsecten
wordt bedreigd door de afne
mende belangstelling bij de in
dustrie en onderzoeksinstitu
ten als TNO.
Dat stelt prof.dr. J. van Lente-
ren. hoogleraar entomologie
(insectenleer) van de Land
bouwhogeschool in Wagenin-
gen. „Terwijl de nadelen van
de traditionele insecticiden ge
noeg bekend zijn is het onder
zoek naar gericht werkende
middelen zoals lokstoffen door
de industrie vrijwel stopgezet",
aldus de hoogleraar. „En dat
terwijl uit onderzoek gebleken
is dat voor vele plaagsoorten
een zuiver biologische bestrij
ding (met „natuurlijke vijan
den mogelijk is".
Onder biologische bestrijding
verstaat Van Lenteren het ge
bruik van roofinsecten, para
sieten of ziekteverwekkers als
bacteriën of virussen. Deze
methoden gaan overigens te
rug tot de vroegste tijden.
Sinds 400 voor Christus al zet
ten de Chinezen mieren in te
gen plagen in boomgaarden en
voedselopslagplaatsen.
Voor 70 natuurlijke vijanden
line
op de wereld staat vast datTsi
de chemische bestrijding ititel
plaaginsebten kunnen vervi fi
gen, zo meldt Van Lenterf
Bovendien is de slaagkansilen
het zoeken naar bruikbare I wa
tuurlijke vijanden in de plar zo
bestrijding veel groter danjrd
chemische middelen. met
Het grote verschil is echter ird
chemische middelen tejle ti
verschillende plagen inge g
kunnen worden, terwijl lin,
natuurlijke vijand maar op 4 d
of enkele plaagsoorten weids
Aan de andere kant zijn iVD
kosten voor het ontwikkdB -
van chemische bestijdingsnf
delen weer veel hoger danlitp<
kosten van natuurlijke midi
len. Mede daarom vindt
Lenteren dat er te veel nad»
ligt op de chemische middeDcui
