Omwegen
Father John van der Salm maakt
als Maleisiër een heuse krant
Van buurtcafé tot
florerend concern
IN OPTOCHT NAAR NIEUWE SCHOOL
Wedstrijd om
schoonste
schoolplein
in Alphen
Op mijn omwegen door stad en land I
kom ik graag mensen tegen. U kunt I
mij telefonisch of schriftelijk vertellen /I
wie u graag in deze rubriek zou willen BS
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071 «BH
- 12 22 44 op toestel 10. H«<>r Ton Pii ior-.
LEIDEN OMGEVING£tüdöa<3owiant DONDERDAG 4 JUU 1985 PAGINA 13
ons blad". Eind september
fungeert father Van der
Salm weer als „editor", als
redacteur van de „Catholic
Sabah", met de assistentie
voor de lay-out van een
„echte" Maleisische journa
list.
De „Catholic Sabah", eens
opgezet als gestencild blaadje,
ziet er appetijtelijk uit, in een
pakkende, wat Engels aan
doende opmaak. Viertalig:
Engels, als voornaamste
voertaal, Maleis, als officiële
taal, het Kadazan als inlands
hoofddialect, en in het Chi
nees („waar ik geen notie
van heb"). Het is een maand
blad dat constant werk op
eist, „en de parochies dragen
eraan bij". Buitendien ziel-
zorgt father John nog in
twee parochies: het ene
weekeinde op een eiland, een
half uurtje vliegen, en het
andere weekeinde in een
Chinese parochie (waarvan
de priester een tijd geleden
vermoord werd), drie uur rij
den met de auto over 200 ki
lometer; „uitkijken in de
bochten, want je kunt een te
genligger ontmoeten".
Bij Sijthoff
Sinds '83 woont father Van
der Salm in Kota Kinabalu,
„waar geweldig gebouwd
wordt, pfff". Van bisdomzijde
is hem verzocht, van de
maandkrant „full time work"
te maken, teneinde de kosten
te drukken. „Zo gauw de
drukkerij klaar is met de op
lage", vertelt expediteur Van
der Salm, „kom ik een paar
duizend exemplaren met de
auto ophalen. Die worden
dan vast klaargemaakt voor
verzending per post. Gewoon
een kwestie van opschieten,
want haast kennen ze daar
niet. En later breng ik een
paar duizend „copies" naar
de cargo van het vliegveld.
Nee. het gaat niet zo ge
smeerd en gemakkelijk als
bij Sijthoff in Rijswijk, waar
ook uw krant gemaakt wordt
en waar ik een tijdje geleden
mocht rondneuzen in de hei
lige hallen met al die rollen
de banden. Enorm; ik vond
het in één woord geweldig, al
die indrukken waarvan ik
veel heb opgestoken".
Eenmaal terug in Sabah is de
priester en journalistieke du
velstoejager opnieuw volop
bezig met het communicatie
proces. Dan krijgen de zielen
van het diocees Kota Kinaba
lu weer het nodige voor de
kiezen. In vier talen maar
liefst. Dan vliegt de pastoraal
weer uit de pen van een
„vreemdeling in Zoeterwou
de", die inderdaad in de loop
der jaren een Hollands getin
te Maleisiër is geworden. Dan
blijft hij weer het volk Gods
onder weg met al die huids
kleuren geestelijk in gespro
ken en geschreven woord be
geleiden. En dan liegt hij er
niet om: „TV and video are
like a person you invite into
your house, into your family.
Most of us would want to be
rather careful, before we in
vite a person into our house.
Unhealthy and unwholesome
entertainment should be
avoid and kept away from
our house and our children".
Eenvoudige taal die erg goed
begrepen wordt „Een ieder
van ons moet verantwoorde
lijk zijn op het gebied der
communicaties. Laten we on
szelf niet toestaan tè afhan
kelijk te worden van t.v. en
video, in die mate dat het in
grijpt in onze communicatie,
in ons mededelen aan onze
gezinsleden en onze vrien
den". Zo gjaat dat Ook in
Oost-Maleisië, waar een Zoe-
terwoudenaar om Gods en 's
medemensen wil gekozen
heeft voor een beter reilen
en zeilen op deze aardbodem.
Daarbij breekt hij het brood
en verkondigt met de zijnen
„de dood des Heren, totdat
Hij komt..." Een interessante
collega-journalist
ONTMOETING MET EEN INTERESSANTE GEWIJDECOLLEGA
EN VREEMDELING IN ZIJN DORP
Het gebeurt hoogst zel
den, dat ik met een ge
wijd collega te maken
krijg. Een gewijd journa
list. Jawel. En niet eens
in een kroeg. Sinds
St.Franciscus van Sales is
dit nagenoeg niet meer
gebeurd. Een ontmoe
ting, deze week, met fa
ther John van der Salm,
voor drie maanden uit
blazend op verzoek en op
bezoek in het zomergroe
ne Zoeterwoude. Met uit
zicht op de wilde tuintjes
en plantenpartijen van
het Emmaushof, waar,
tussen de oudere bewo
ners de bloemen de per
ken te buiten gaan. Wij,
collega Jan en ik, heb
ben minstens drie hebbe
lijkheden met elkaar ge
meen: we zijn zowat even
oud, schrijven tegen de
klippen op, en beginnen
onze vakantie met een
week uitslapen. Voor mij
is dat een voorwendsel,
voor hem een logisch ge
volg van zijn tropische
inspanningen.
Jan van der Salm, missiona
ris van Mill Hill (wat zou een
echte gedreven Zoeterwoude-
naar anders kunnen zijn?),
zendeling in Gods bloeze-
mende kerk in Maleisische
sferen, zielzorger van half
bloeden, Maleiers en Chine
zen, rector van een heel stel
vrome doch soms (in het Slot
losgelaten) giechelende Car-
melitessen, „editor", redac
teur van een maandelijks bis
domblad met een oplage van
9000; vaak geplaagd door een
uitvallende „composer", een
heel degelijk lijkende com
municatiemachine, voorloper
van de geavanceerde compu-
tersystemen.die ook om de
haverklap uitvalt. Met alle
narigheden vandien, voor de
van zijn kopij beroofde jour
nalistieke gebruiker.
Pater Jan van der Salm is
voor de zevende keer terug
óp zijn oude Zoeterwoudse
stek. Broer Wim, eveneens
van Mill Hill, neemt op het
ogenblik in Kota Kinabalu
voor pater Jan waar: „U
spreekt met de telefoonbe-
antwoorder van father John
van der Salm. Ik ben zijn
Salm heeft wat te stellen met zijn maandblad „Catholic Sabah".
Father-journalist Jan van der
broer Wim en u kunt uw
boodschap now inspreken:
desgewenst kunnen we over
tien uur bij u zijn". Ik wil
slechts een indruk van de af
metingen van een wijngaard
geven. Bij Jan is de volle,
enigszins grijzende, haardos
opgewreven met brillantine,
„grease". De father zelf is ge
stoken in blauw overhemd
en blauwe broek: een toeval
lig „blauwe pater", maar ver
re van blue. Een kort ver
haal, dat vele duizenden kilo
meters moet kunnen om
spannen.
Bijkomen
„Ik kom hier niet om relaties
bij te spijkeren, om te bede
len en instanties af te lopen.
Onzë missie kan zichzelf aar
dig bedruipen. Dat kunnen
heel wat van mijn medebroe
ders, in Afrika bijvoorbeeld,
niet zeggen. Ik ben hier al
leen om even bij te komen,
wat te fietsen en met het au
tootje van mijn moeder een
stukje te rijden. Maar dan
heel voorzichtig, want ik kan
slecht wennen aan dat recht
se verkeer. Overigens is het
hier net zo druk op de weg
als bij ons in Kota Kinabalu,
in de deelstaat Sabah van
Maleisia", hoor ik van father
John, die in het glimmend
opgepoetste pronkhuisje van
zijn bejaarde moeder een
paar dagen het rijk alleen
heeft omdat „moeder de kans
heeft aangegrepen om even
op vakantie te gaan".
Voor deze missionaris einde
lijk tijd om op adem te ko
men, bij een goed boek en
met goede muziek van Hil
versum 4 uit de up to date
geluidsinstallatie. De radio
speelt hard, maar Herbert
von Karajan en Strawinsky's
Vuurvogel storen de vertel
ler niet in het minst als die
eenmaal op gang is geraakt.
Alleen de interviewer heeft
het er wat moeilijk mee.
In '56 begon de kersverse
Mill-Hiller Jan van der Salm
(54) mee te werken op 's He
ren wijngaard in de deelstaat
Sabah van Oost-Maleisië, dat
toen nog Noord-Borneo heet
te. De zielzorg werd al gauw
afgewisseld met het leren
van de dialecten in het bin
nenland van Sabah. Toen hij
later naar de kust trok, naar
de hoofdstad Kota Kinabalu,
kreeg de jonge priester ook
medische ervaring. En nu be
kwaamt Jan van der Salm
zich ook nog als fotograaf
voor de viertalige bisdom-
krant „Catholic Sabah",
waaraan hij sinds een jaar of
twee redactionele medewer
king verleent. Sedert '73 is
Zuidbuurter Jan van der
Salm Maleisisch staatsburger
en is hij zijn Nederlander
schap kwijt. Maar er is veel
„Brits" voor in de plaats ge
komen: Oost-Maleisië is nog
steeds lid van de Commonw-
health, het Britse Gemene
best. En elke keer om de drie
jaar dat hij naar zijn eigen
Zoeterwoude-Dorp terug
keert om zijn geestelijke accu
op te laden is er weer die
verrassing: binnen vijf dagen
moet hij zich op het gemeen
tehuis „bij het hoofd der
vreemdelingenpolitie mel
den; ik ben immers een bui
tenlander die hier drie maan
den mag blijven. Je voelt je
dan net als een kat in een
vreemd pakhuis. Nu zijn er
veel nieuwe mensen op het
gemeentehuis die ik niet ken,
dus „vreemd" zal ik wel een
beetje blijven".
Enerverende
samenleving
Van de stampvolle kerken in
Sabah (waar op het seminarie
waar Jan van der Salm ge
huisvest is weer een paar
priesters voor de volgende
editie op „stapel" staan) naar
de problematische gang van
zaken, in de Nederlandse
kerkprovincie. Hier krijgen
we ons Rotterdams bisdom
blad voor nop in de bus, in
Sabah betaalt men 50 cent
per maand voor de „Catholic
Sabah" (28ste jaargang) en
dat is voor veel lieden „op
het platteland" een niet ge
ring bedrag. Maar wel erg
enerverend in die Maleise sa
menleving is de omgang met
de steeds zelfbewuster wor
dende Islam (40 pet. der be
volking van de staat Sabah
die ongeveer 1.200.000 zielen
telt, met ca. 150.000 katholie
ken in een bisdom dat ander
half keer zo groot als Neder
land is, één bisschop heeft en
twintig priesters...), en ook
boeit er het politieke leven,
waarover father John van
der Salm „In your service,
your Editor" wel veel
kwijt wil, maar dit niet in ex-
tenso wenst te zien opgete
kend in een verre Neder
landse courant, „omdat ik
straks weer in Sabah aan de
slag moet, ziet u". Father
John van der Salm, politicus,
ook al.
Voordat pater Jan z'n Neder
landse vakantie ging vieren,
was hij een weekje in Hong
kong. Daar werd hij be
nauwd door het hoog opzien
tegen die torens van „hou
sing flats". Hij bezocht er ook
het agentschap UCAN, ge
rund door Amerikaanse
priesters, dat Zuidoost Azië
van katholiek nieuws voor
ziet. Daar zag hij ook, geheel
begeesterd, de eerste compu
ters waarvan de paters zich
bedienen. Jan van der Salm
kocht in Hongkong ook een
leuk camera'tje „met een
klein zoomlensje in combina
tie met groothoek; ik heb er
al aardige foto's mee ge
maakt, hier in Zoeterwoude.
Ik hoop er veel profijt van te
hebben, thuis in Sabah, voor
LEIDEN Geboren: Petronella
Margaretha, d.v F. van Tol en M. J.
van Ommering; Netanja, z.v. J. D.
Brauckman en H. M. Meilink; Kasim,
z.v. I. Gök en E. Tanis; Zekeriye, z.v.
I. Gök en E. Tanis; Marie-Louise, d.v.
J. W. van Kleef en I. M Mannot; Jo
hanna Henderina, d.v. J. van der Na-
?el en H. W. A. Janssen; Jacobus, z.v.
Guijt en H. Ouwehand; Stefan
Jan-Willem, z.v. W F. H. Oorschot
en M. Minnee; Giis Eduard, z.v. J. H.
A. de Maat en C. M. J. Bemelman,
Monique, d.v. P. P. Cabri en T A. C.
Zuiderduin; Erik, z.v. J. W. Janson
en S. J. E. van Polanen; Marcel, z.v.
E. J. Dragt en J. E. Hut; Annemieke,
d.v. R. Willemze en S. L. M. de
Wringer; Elizabeth Anna Maria, d.v
C. J. L. Spigt en J. M. E. Borst; Eliza
beth Anna Johanna, d.v. C. J. L.
Spigt en J. M. E. Borst; karl, z.v. P. F.
H. Beerenfenger en E. M. Chrispijn;
David, z.v. R. M. Beugelsdijk en Z.
Ahmad; Clasina Saskia, d.v W. M.
van der Meer; Astrid Helen, d.v. R.
R. Cramer en E. M. Waasdorp; Daph
ne, d.v. J. van Rij en B B T van het
Schip; Jan Michiel, z.v. J. Breedveld
en C. C. L. Knevel.
Overleden: L. Rovers, geb. 8-1-1924,
man; J. A. P. Strijk, geb. 25-11-1934,
vrl., echtgen. van J B. J. Hogen-
boom; J. Stol. geb. 21-9-1915, man; H
J. J. Kortekaas, geb. 26-12-1922, man,
M. El Bouny, geb. 1939, man; C. P
van IJsendijk, geb. 8-4-'1900, vrl.,
geh. gew. met N Cnopius; A. B. Lé-
man, geb. 27-7-1903. vrl., echtgen.
van J. Oudenaarden; L. J. Onderwa
ter. geb. 10-3-1909, man; A. C. Phie-
lix, geb. 1-7-1898, vrl., geh. gew. met
P. C. Hogenstein; C. J. Singeïing, geb.
22-7-1890, man; J. C. den Dekker,
geb. 16-11-1920. man; A. Verburg,
geb. 19-2-1921, vrl., geh. gew. met C.
LEIDSCHENDAM Leerlin
gen van de samenwerkings
school „EmmaUs" (voor r.k. en
prot. chr. onderwijs) zijn giste
ren in een feestelijke optocht
van hun tijdelijke huisvesting
in drie gebouwen in Prinsen
hof naar het nieuwe schoolge
bouw aan Leenkamp in de
daarbij ook voor het laatst
drukke Noordsingel overgesto
ken. Het scholencomplex
wordt 24 september officieel
geopend maar het wordt met
ingang van het nieuwe school
jaar in gebruik genomen. In
het complex is ook een open
bare Dalton-basisschool onder
gebracht Na de vakantie start
de „EmmaUs" met negen groe
pen zodat het gebouw al met
een te klein is. Binnen een
paar maanden worden nog
drie semi-permanente lokalen
bijgebouwd.
ALPHEN AAN DEN
RIJN Om de school
jeugd meer bewust te ma
ken van het voordeel van
een schone omgeving,
heeft de werkgroep mi
lieu van het CDA een
wedstrijd voor scholen
uitgeschreven. Het is de
bedoeling dat de leerlin
gen hun schoolpleinen en
de omgeving daarvan zc
schoon mogelijk houden.
Aan 41 scholen is een briel
gezonden met de vraag o!
men bereid is mee te doer
aan de wedstrijd dan wel U
jureren. De jury gaat in dc
periode half augustus tot hall
december bij elke deelne
mende school drie keer on
aangekondigd kijken hoe hei
plein en de strook van IC
meter rondom het school
complex erbij liggen. Voor d«
vier „schoonste" scholer
wordt een prijs van honderc
gulden uitgeloofd.
De werkgroep richt rich ir
eerste instantie op de jeugc
om het milieubesef te bevor
deren. In het plaatselijke
CDA-bulletin schrijft J. de
Jong dat men daaruit nie
mag concluderen dat het al
leen de jeugd is die vooi
rommel zorgt. „Ook volwas
senen zijn vervuilers en he
laas vaak op veel groten
schaal". Het is, vindt De
Jong dan wel een taak var
de overheid op te treden te
gen bepaalde vormen var
milieuvervuiling maar da
ontheft de burger niet var
zijn plicht over de eigen lee
fomgeving te waken.
Geen krant ontvangen Be
tussen 18.00 en 19.00 uur, za
terdags tussen 14.00 en 15.0
uur, telefoonnr.071-122248 ei
uw krant wordt nog dezeHd
avond nabezorgd.
„DE GOUDEN LEEUW" BESTAA THAL VEEEUW
i< VOORSCHOTEN Het
r begon allemaal met een
el klein buurtcafé en een
gammele speeltuin. De
naam was „De Gouden
fr Leeuw", terwijl er hooguit
j( „armeluisgoud" in de
e vorm van koper te vinden
ït was. Het gebouwtje ver-
51 hinderde dat de Veurse-
P weg van een smalle bolle
,4 weg tot een straatweg om-
gevormd kon worden,
ai Provinciale Waterstaat, de
eigenaresse van de weg,
ir bood aan een nieuw café-
J gebouw neer te zetten
0i mits de eigenaar, de heer
,J M. van der Valk, bereid
i was zijn grond af te staan.
Precies vijftig jaar geleden
i® kwamen Van der Valk en
J de Provinciale Waterstaat
-y tot overeenstemming en
r| in 1935 verrees er een
j mooi gebouwtje met een
goed ingerichte speeltuin
rj en ontpopte Van der Valk
j; zich als de man met de
gouden handen.
1 Nu was de heer M. van der
Valk, Martien voor de dorps
bewoners van Voorschoten en
Stompwijk, eigenlijk veehan
delaar en zeker een man, die
van een echte boerenpot met
eten hield. Daarnaast was hij
begaafd met een instinct voor
zaken doen. De combinatie
van boer en kastelein bezorgde
hem kort na de Tweede We
reldoorlog een heel goede
naam. Terwijl alles nog op de
bon was, bleek het voor tal
van bekende Nederlanders
goed toeven in „De Gouden
Leeuw", die inmiddels uitge
groeid was tot een bekend res
taurant, waar men meer op ta
fel kreeg, dan men eigenlijk
op kon.
Schaften
Ministers verlieten er graag
even de „Hofvijver e.o." voor
om „te schaften" in Voorscho
ten. Dat alles nadat nog geen
vijftien jaar geleden de Pro
vinciale Waterstaat grondruil
had gepleegd. Nadeel voor het
natuurgebied was wel dat het
gebouw steeds uitbreiding
vroeg, voordeel voor „De Gou
den Leeuw" was dat het in
een uithoek van Voorschoten
was gelegen, waardoor de
plaatselijke overheid er uit
sluitend kwam om tê eten en
niet om te controleren.
Het echtpaar Van der Valk
van Wissen werd rijkelijk ge
zegend met kinderen. Martien
van der Valk was hard voor
zichzelf en ook zijn kinderen
kregen een strenge opvoeding.
Zodra een kind kans zag om
zonder morsen een kopje rond
te brengen, werd het ingezet
tot welzijn van de familie. De
kinderen groeiden op en kre
gen verkering. Vader Van der
Valk stelde één grote eis: „De
scharrels van zijn dochters en
zonen dienden bereid te zijn
om de Gouden Leeuw te die
nen. Was dit zo, dan kregen zij
op huwbare leeftijd een eigen
bedrijf aangeboden. En zo
groeide „De Gouden Leeuw"
uit tot het Van der Valkcon
cern met 34 vestigingen, waar
van vier in België.
Zakeninstinct
Voordat Martien van der Valk
op hoge leeftijd overleed, was
er een contract, waaraan ieder
zich moest houden. Ingewik
keld fiscaal bekeken, maar
wel praktisch. Ieder kind is di-
rekteur in de eigen zaak en
mede-dirékteur in de zaken
van de broers en zusters. Zo
bleef na het overlijden van
overgrootvader Martien van
der Valk het Gouden Leeu
wenconcern bijeen en werd
omgevormd tot het Van der
Valkconcern en tal van andere
eigen toeleveringsbedrijven.
Zoon Arie heeft het zaakin
stinct van zijn vader geërfd en
vanuit de Gouden Leeuw re
gelt hij alles voor alle andere
bedrijven.
Het Van der Valkconcern leeft
al ongeveer een halve eeuw op
voet van oorlog met alle over
heidsinstanties, zowel gemeen
telijke als fiscale. Ambtelijke
molens malen te langzaam om
de noodzakelijke expansie van
het concern bij te houden. De
Gouden Leeuw in Voorscho
ten is thans een bedrijf met
ongeveer honderd medewer
kers en vijftien jaar geleden
Restaurant „De Gouden Leeuw".
nam de gemeente Voorschoten
eens alle uitbreidingen op wel
ke zonder gemeentelijke goed
keuring neergezet waren.
„Zand er over", zo sprak de
gemeenteraad: „maar in het
vervolg overal vergunningen
voor aanvragen."
Zilverfabriek
De heer A. van der Valk is in
middels één van de grootste
werkgevers van Voorschoten
geworden en mag zichzelf bij
na alleen-eigenaar noemen
van de afgeslankte „Zilverfa
briek", die aan de Rouwkoop
laan weer aan dertig zilver
smeden werk verschaft. Even
als bij zijn vader komt er
„goud" uit zijn handen. In
Voorschoten is het een oud en
bekend gezegde: Men moet het
dorp van de noordkant binnen
rijden en via de zuidkant ver
laten, want dan wordt zilver
gewoon goud oftewel van Zil
verfabriek tot Gouden Leeuw.
Vast staat dat het Van der
Valkconcern thans een gouden
eeuw doormaakt en geen zin
nig mens in Voorschoten, die
echt gelooft dat de gemeente
lijke overheid de uitbreiding
van bijvoorbeeld het motel te
gen kan gaan. Inmiddels heeft
de gemeente Voorschoten ai
toestemming gegeven om op
het huidige motel een verdie
ping te zetten. Voorschoten is
echt wel een beetje trots op het
Van der Valkconcern en het
verenigingsleven weet gewoon
dat er altijd wel een prijsje te
halen is voor een of ander
goed doel.
JOOP PEETERS
