Ommezwaai CDA
ïaakt weg vrii voor
leuwe kerncentrales
YD offert heilige koe om stemmen te winnen
JtKIEZINGEN WERPEN HUN SCHADUWEN VOORUIT
Politiek
Partij
Parlement
ZWITSERLAND
ƒ575.-
'SIJTHOFE
9851
[ENLAND/B UITEN LAND
EcidócSomtmt
ZATERDAG 29 JUNI 1985 PAGINA 7
;s O J
JAAG „In ons
tolkte land vindt nu
lerdere bouw van
n2M Irales plaats, gelet op
onopgeloste proble-
15500 produktie en opslag
39^50 al, mede in afwach-
na'oo* de "iaatschaPP€lijke
14*00 Deze tekst stond
gJJJ :DA-verkiezingspro-
3o,3o „Om een zinvol be-
So.OOB f00r de Jaren 1981_
61/JO
05.00
95.50 lontwerp-programma
ssiooa f6-1990, dat de naam
2o!oo it" heeft meegekre-
ijft het CDA echter
jende: „De uitbrei
de toepassing van
■gie als aanvullend
lef voor fossiele
17.50 hffen mag mede in
It van de energiebe-
w'20 »p korte en lange ter-
Siooeft worden uitgesloten.
37ioo ^waarde geldt daarbij
»!oo jeuhygiënisch verant-
|4.5o beheersbare oplos-
lo.'oo h de opslag en ber-
w.9o in radioactief afval.
Jgj, (wikkelingen op dit
i9!oo moeten voortdurend
ejso (geëvalueerd".
de citaten geven de
4vaai van het CDA in-
Dndj*et vraa6stu^ ronc*
UTrgie en de toepassing
"—^duidelijk weer. Vijf
(eden wezen de chris-
7.60 nocraten het gebruik
te energiebron zonder
5.50 if. Nu wil men ak-
i qq Jaan met de bouw van
>.60 listens twee kerncen-
[jjJJ n ons land. Met deze
i.'oo erde houding van het
is er een politieke
.30 »rheid in ons land ont-
lie zich niet verzet te-
.00 :n toenemend gebruik
jrnenergie. De VVD
d al voorstander van
uik van kernenergie
>nd in die voorkeur
kort alleen,
was het CDA nog
voor besluiten over
30 kerncentrales, ook al
n een plan voor de
•an nog minstens drie
centrales, naast de
•staande in Borssele
en Dodewaard. Dat plan was
afkomstig van minister Van
Aardenne, bewindsman op
Economische Zaken in het
eerste kabinet-Van Agt, een
coalitie van CDA en VVD.
Het CDA vreesde toen grote
problemen rond de uitvoe
ring van het plan. Vers in
het geheugen lagen immers
de demonstraties tegen kern
energie bij de kerncentrale
Dodewaard, bij de Ultracen-
trifugefabriek in Almelo en
bij de snelle kweekreactor in
het Westduitse Kalkar, een
project waarin ook de Neder
landse industrie deelnam.
De „brede maatschappelijke
discussie" over kernenergie
was in die tijd voor het CDA
een prachtig masker waar
achter de partij haar weife
lende houding kon verber
gen. Tijdens die groots opge
zette inspraakronde, in de
wandeling BMD genoemd,
zou de bevolking zich mogen
uitspreken over de rol die
kernenergie in de toekomsti
ge energievoorziening van
ons land diende te spelen. Na
talrijke kamerdebatten en
gesoebat over het nodige
geld, startte de operatie eind
1981.
Begin 1984 kwam het eind
rapport van de BMD uit. Op
basis van de gevoerde discus
sie trok de stuurgroep die de
leiding van het geheel had
(onder voorzitterschap van
wijlen jhr. mr. De Brauw) de
volgende conclusie: „Een be
slissing tot uitbreiding van
de toepassing van kernener
gie in Nederland ligt nu niet
voor de hand". Daarbij
maakte de stuurgroep wel de
volgende kanttekening:
„Deze conclusie wordt ge
trokken in het besef dat zij
niet in overeenstemming is
men de wensen van een aan
zienlijk deel van de indivi
duele en institutionele in
sprekers. Niettemin acht de
stuurgroep het draagvlak
voor de hier aanbevolen be
leidslijn het grootst".
Het hoge woord was er uit:
nü geen kerncentrales erbij.
Helaas pakte de conclusie uil
de BMD verkeerd uit, want
de pro-kernenergie-lobby
had tijdens de BMD niet stil
gezeten. Onder invloed daar
van namen binnen het CDA
de twijfels ten aanzien van
kernenergie langzamerhand
af, zozeer zelfs dat de mening
van de meerderheid in die
partij uiteindelijk openlijk
opschoof in de richting van
een voorzichtig „ja" tegen
deze energiebron.
Reacties
Kenmerkend voor die gewij
zigde houding waren de re
acties op het BMD-resultaat,
die uit het CDA voortkwa
men. Er werd op gewezen
dat er op geen enkele manier
was gekeken naar de kosten
van de voorstellen. Met an
dere woorden: nergens wa
ren de effecten op de stroom-
prijs uitgerekend, laat staan
de gevolgen daarvan in soci
aal, economisch en financieel
opzicht. Verder vond men in
het CDA dat de uitkomst
van de BMD (geen kernener
gie, minder kolen, minder
olie, minder gas, meer ener
giebesparing en meer ge
bruik van duurzame energie
bronnen zoals windenergie)
toch wel een te groot feest-
pakket vormde. Men stelde
vast dat die droom nooit be
waarheid zou kunnen wor
den. Bovendien wees men
erop dat ons land daarmee in
Europa op een eiland zou ko
men te staan, en dat mocht
toch niet gebeuren. Kortom:
munitie genoeg om het
BMD-resultaat onderuit te
halen.
De eerste schreden op de
weg naar uitbreiding van het
gebruik van kernenergie zet
te het CDA in oktober 1984.
De Tweede-Kamerfractie
kwam op basis van een nota
van fractielid Lansink tot de
conclusie dat kernenergie
niet uitgesloten moet wor
den. Men vroeg van het ka
binet een aantal voorstellen
over de toekomstige energie
voorziening, waarbij de inzet
van kernenergie tot de mo
gelijkheden behoorde. Op ba
sis van een kostenafweging
zou het CDA dan beslissen.
Het milieu en de veiligheid
zouden daarbij de zogeheten
„randvoorwaarden" vormen.
Tezelfdertijd sprak ook het
CDA-partijbestuur zich in
voorzichtige bewoordingen
uit voor kernenergie: als
energiebron moest dit „be
spreekbaar" zijn.
Bij zijn positiebepaling werd
het CDA ongetwijfeld gehol
pen door een voorstel van
minister Van Aardenne
(Economische Zaken) aan
het kabinet-Lubbers. In dat
voorstel, dat eveneens in ok
tober kwam, werd de bouw
van nog twee tot vier kern
centrales bepleit. De motie
ven van de bewindsman wa
ren duidelijk. De oplevende
economie zou de behoefte
aan stroom doen toenemen.
Door de noodzaak om oude
centrales te vervangen was
er een tekort aan vermogen
om de vraag naar stroom
rond 1995 op te vangen. Al
ternatieve energiebronnen
konden dat gat alleen niet
dichten. Andere energie
bronnen zoals olie en gas ga
ven te dure stroom. Kolen
centrales vervuilden het mi
lieu te veel. Dus bleef kern
energie over: goedkoop èn
nauwelijks vervuilend.
Kritiek
De kritiek op het standpunt
van de minister, (en later
van het gehele kabinet)
richtte zich algemeen op drie
punten. De minister lapte de
BMD aan zijn laars, gaf te
weinig kansen aan alterna
tieve energiebronnen en stel
de de met kernenergie te be
reiken stroomprijs te roos
kleurig voor. Zijdelings werd
het punt van het radioactie
ve afval nog genoemd hoe
wel dit in de discussie vrij
wel uit beeld verdween.
Ten aanzien van de BMD
had Van Aardenne het ge
makkelijk, zo bleek ook af
gelopen week in het kamer
debat over het kabinets
standpunt. De BMD was im
mers geen referendum ge
weest? En hoeveel mensen
hadden daar nou helemaal
aan mee gedaan? Nog geen
40.000! Ook noemde de be
windsman de BMD onvolle
dig omdat de sociale, econo
mische en financiële gevol
gen van het voorgestelde
energiepakket voor de jaren
negentig er niet in waren be
rekend.
Er kwam echter nog een ar
gument bij. De BMD was
volgens de minister niet
meer geweest dan een poging
om kernenergie weer be
spreekbaar te krijgen, om
voor- en tegenstanders weer
met elkaar in gesprek te
brengen. Dat was inderdaad
gelukt en daarmee was de
weg voor het kabinetsbesluit
vrij. Triomfantelijk kon de
minister wijzen op het feit
dat het kamerdebat geen en
kele demonstratie of anders
oortige actie uitlokte. Hij
wist toen echter nog niet dat
er een nacht later bij de Di
rectie Energiezaken op zijn
ministerie zou worden inge
broken door een groep die
zich „De wraak van jhr. mr.
De Brauw" noemde. Maar
dat terzijde.
Over de aanwending van al
ternatieve energiebronnen
was de minister ook kort.
Schattingen van de BMD-
stuurgroep waren niet haal
baar. Alleen door enorme
subsidies zou er nog meer be
reikt kunnen worden maar
dat noemde de minister weg
gegooid geld. Niet doen dus.
Punt drie: de stroomprijs bij
kernenergie. Om aan deze
kritiek een einde te maken
had de minister een Zwitsers
Enkele jaren geleden stonden actievoerders tegen kernenergie
en ME nog regelmatig tegenover elkaar. Op de achtergrond de
kerncentrale Dodewaard.
bureau gevraagd een inter
nationale vergelijking te ma
ken van alle aspecten die
met de bouw van kerncen
trales samenhangen inclusief
de electriciteitsprijs bij ge
bruik van kernenergie. Re
sultaat: de prijs die de minis
ter in gedachten had lag nog
te hoog. Kernstroom kon nog
goedkoper!
Het radioactieve afval was
eigenlijk het minste punt.
Immers, de Kamer had eer
der dit jaar de deur al open
gezet voor een tijdelijke bo
vengrondse opslag voor 100
jaar, een periode die veel
langer is dan de te bouwen
kerncentrales in bedrijf zul
len zijn. Een toezegging dat
er geen vergunning komt
voor de bouw van nieuwe
kerncentrales vóórdat de
vergunning voor de boven
grondse opslag van het kern
afval er is, bracht de laatste
twijfelaars bij de voorstan
ders tot zwijgen. CDA en
VVD waren tevreden.
Burger
Of ae Nederlandse burger
het besluit even gemakkelijk
zal accepteren als de Kamer
dat deed (men praatte er
daar iets meer dan een halve
dag over) valt te betwijfelen.
Voorafgaand aan de bouw
van de centrales zal nog een
inspraakprocedure gehouden
worden die er, met instem
ming van de Kamer, binnen
zes maanden doorheen gejast
moet worden. Daarna moe
ten de vestigingsplaatsen
voor de centrales vaststaan.
De Kamer moet zich daar
dan nog vóór de verkiezin
gen van mei 1986 over uit
spreken. Dan is een meer
derheid van CDA en VVD
tenminste nog verzekerd.
Is de Kamer eenmaal ak
koord gegaan, dan moet via
bestuurlijk overleg de weg
vrijgemaakt worden voor
vergunningverlening en
bouw. Of dat lukt, moet wor
den afgewacht. Rekening
houdend met alle legale „ob
structie" zou de eerste paal
pas ergens rond 1991 de
grond in kunnen. En dat is
veel later dan waarmee Van
Aardenne rekent (begin
1988).
Met de opslag van kernafval
staat het er ongeveer hetzelf
de voor. Eind dit jaar moet
de commissie-Geertsema drie
mogelijke opslagplaatsen
aanwijzen. Daaruit kunnen
kabinet en Kamer dan kie
zen. Vervolgens moet via be
stuurlijk overleg de opslag
plaats daadwerkelijk van de
grond komen. Maar ook hier
staat weer de nodige druk op
de ketel. Immers, de opslag-
vergunning moet er zijn
vóórdat de Vergunning voor
de bouw van de eerste nieu
we kerncentrale gegeven
wordt. Een ministeriële aan
wijzing voor de bouw van de
opslag voor kernafval is dan
ook niet uitgesloten.
Maar ook met een tijdelijke
opslagplaats waarmee
overigens nog nergens ter
wereld ervaring is opgedaan
is het afvalprobleem nog
niet opgelost. Een definitieve
oplossing is er immers (nog)
niet. Het lijkt er dan ook op
dat de tijdelijke opslag een
truc is om het probleem ge
durende een tijdje als niet-
bestaand te kunnen beschou
wen. Net als de BMD dat
was. Kortom, een periode om
adem te halen en voor- en
tegenstanders weer tot el
kaar te brengen. Met de
bouw van kerncentrales luk
te het. Waarom dan niet bij
de opslag van kernafval? Het
laatste obstakel op de nucle
aire weg kan op die manier
keurig omzeild worden.
CAREL GOSELING
JAAG Opiniepeiler
de Hond heeft zich,
ij acht jaar geleden een
Dureau oprichtte, ont-
d tot een goeroe voor
politici. Den Uyl, De
Mijpels en ook premier
•s laten hun handelen
leels bepalen door de
ïs en grafiekjes die De
om de vier weken in
rievenbussen laat glij-
at is zeker het geval nu
'kiezingen hun schadu-
ïoruit beginnen te wer-
illende vingers openen
gse Leiders de envelop-
n De Honds bureau In-
Genieten zij de
'an de kiezer of hebben
nig opzicht zijn misnoe-
iwekt? De invloed van
isterdamse Peiler is mo-
■■el zo groot dat een poli-
g|ff partij, die laag scoort,
1 onmiddellijk in actie
Toen vorige week het
27 (een verlies van ne
gen zetels dus) werd vermeld
achter de VVD, kon men er
dan ook de klok op gelijk zet
ten dat er iets zou gebeuren.
De VVD moest hoognodig
weer eens op een aardige ma
nier „in the picture" zien te
komen. Dat gold trouwens ook
voor fractieleider Ed Nijpels,
die zich de laatste tijd grote
zorgen was gaan maken over
zijn persoonlijk imago. Else-
viers Magazine, het meest ge
lezen weekblad onder libera
len, constateerde onlangs in
een enquête dat Nijpels in de
ogen van de overgrote meer
derheid van de Nederlanders
totaal ongeschikt is als leider.
Bij de verkiezing van de meest
geschikte premier verzamelde
Nijpels slechts zes procent van
de stemmen, tegen Lubbers 31,
Van Dam 21 en Den Uyl 16.
Maar het allerergste voor Nij
pels was dat de VVD-stem-
mers Hans Wiegel terug willen
als leider. De commissaris van
de koningin in Friesland
kreeg ruim twee keer zoveel
stemmen als Nijpels.
Twee miljard
Mede gezien het impulsieve
karakter van de Jonge Leider
mocht er dus een opmerkelijk
initiatief verwacht worden.
Welnu, dat kwam er dan ook.
De VVD zette het bedrijfsle
ven in de beklaagdenbank!
Veel ondernemingen maken
zich schuldig aan het „mani
puleren" van hun cijfers om
verliesgevend te lijken. De be
doeling van die truc, die voor
al gemakkelijk is voor bedrij
ven met vestigingen in het
buitenland, is in aanmerking
te komen voor de zogeheten
negatieve aanslag (belasting-
douceurtje) van de WIR (Wet
Investeringsrekening). Vol
gens de VVD derft de schat
kist op die manier jaarlijks ten
onrechte anderhalf twee
miljard gulden aan vennoot
schapsbelasting.
—ANGST OP DE „AMSTERDAM"
Dat geld wil de VVD dus weer
weghalen bij het bedrijfsleven!
De werkgeversorganisatie
VNO reageerde, na bekomen
te zijn van de verbijstering, fu
rieus. „Voor sterk groeiende,
investerende ondernemingen
is het belastingvoordeel van
groot belang voor de financie
ring van investeringen", aldus
het VNO, die de VVD verwijt
het ondernemersklimaat nega
tief te beïnvloeden. „In een
fase waarin Nederland nog
een groot tekort heeft aan in
vesteringen moet de overheid
niet gaan rommelen met de
WIR". Maar de VVD wist van
geen wijken. Integendeel, zij
legde haar voornemen offi
cieel vast in een motie, die in
de Tweede Kamer met steun
van de (al even verbijsterde)
oppositie werd aangenomen.
Verenpakje
Waarom haalt de VVD zich dit
alles op de hals? Waarom wil
zij plotseling haar heilige koe
slachten? Het antwoord is sim
pel: omdat bedrijven niet
stemmen maar mensen wèl.
De liberalen hebben de WIR-
gelden nodig om die burgers,
die zich de afgelopen jaren als
een geplukte kip zijn gaan
voelen, in staat te stellen een
nieuw verenpakje te kopen. In
de visie van de VVD hebben
we het dan vooral over de
middeninkomens, tussen de
35- en 70.000 gulden bruto per
jaar.
Rudolf de Korte, financieel
specialist van de VVD, stelde
in het kamerdebat over de
Voorjaarsnota dat de ontplooi
ing van de Nederlandse econo
mie geremd wordt door het
veel te grote verschil tusen
wat mensen bruto verdienen
en wat ze na afdracht van so
ciale premies en belastingen
netto overhouden. Zonder af
trekmogelijkheden moeten de
middeninkomens ruim zestig
procent van hun verdiensten
afstaan aan vadertje staat,
heeft De Korte berekend.
De VVD wil dat veranderen
door de belasting en de werk
nemerspremies te verlagen.
Het laatste wekte niet zo veel
verbazing, omdat dit „cadeau"
(van één miljard gulden) ook
door het CDA is bepleit. Bo
vendien kan zo'n maatregel
gefinancierd worden uit het
geld dat beschikbaar is voor de
jaarlijkse lastenverlichting
voor het bedrijfsleven. Meer
koopkracht betekent óók steun
voor de bedrijven, nietwaar?
Maar waar moesten de andere
benodigde twee miljard van
daan komen?
Hoon
Daarover deed de VVD aan
vankelijk nogal geheimzinnig.
Zij wilde niet te boek komen
te staan als een partij die met
het oog op de verkiezingen
gaat potverteren. Vandaar de
grote zorg die besteed werd
aan het opstellen van een
„dekkingsplan" zoals dat heet
in het Haagse jargon. Maar dat
kon een flinke portie hoon en
smaad toch niet voorkomen.
De VVD, die het bedrijfsleven
attaqueerde! „U heeft de pre
mier zelf de belofte afgedwon
gen dat er deze kabinetsperio
de niets aan de WIR zou ver
anderen", riep PvdA-woord-
voerder Wöltgens in de Kamer
uit, hetgeen hem uiteraard
niet belette twee dagen later
vóór de betreffende motie van
de VVD te stemmen.
Maar het was niet alleen de
oppositie die in de aanval ging.
Het CDA bestempelde het
VVD-plan in de wandelgan
gen als een ordinaire verkie
zingsstunt. In het openbaar
drukte financieel specialist
Kees van Dijk zich wel iets
fijnzinniger, maar niet minder
duidelijk uit. En minister Ru-
ding, die door Nijpels weieens
is aangeduid als de zevende
VVD-minister, veegde de
vloer aan met het plan van de
VVD. Volgens hem is er in het
geheel geen reden voor een
belastingverlaging. Daar is dit
jaar al een half miljard aan be
steed, zo hield hij de Kamer
voor.
Zo lijkt er tenminste nog één
man en één partij te zijn, die
pal staat voor het bedrijfsle
ven. Maar zoals zo vaak, be
droog ook nu de schijn Ru-
ding toonde zich namelijk wel
bereid mee te werken aan het
plan van zijn eigen CDA voor
handhaving van de koop
kracht van ambtenaren, trend
volgers en uitkeringstrekkers,
al kost dat dan één miljard aan
daling van de sociale premies.
In vorige jaren eiste de Schat
kistbeheerder dat elke vrijko
mende gulden gebruikt moest
worden om het financierings
tekort te verkleinen. Maar ook
Onno Ruding is een oplettend
man: hij eveneens heeft de
schaduw van de verkiezingen
naast zich ontwaard
RIK IN T HOUT
(ADVERTENTIE)
8 dagen met uw krant naar
inclusief
excursies
Nederlandse reisleiding
fondue-avond
afscheidsdiner
VERTREK
7 JULI A.S.
Aan de zonzijde van de Imposante Rlgl. beschut tegen het noorden en open naar het zuiden en daardoor overvloedig
voorzien van een prachtige zuidelijke flora (met o a. fraaie vfjgebomen) Ugt aan het VIERWOUDSTEDENMEER het rustieke
plaatsje GERSAU. waar we verblijven.
Reeds sinds 1850 bekend bij toeristen en meerdere laren als vakantieoord verkozen door o.e. de componist Brahms.
Het programma omvat een bezoek aan Brunnen. een volle dagtocht door het imposante Berneroberland en Grtndetwaid
met een bezoek aan een houtsnijwerkplaats, alsmede een dagtocht rond het gehele Vierwoudstedenmeer met bezoek aan
diverse bekende toeristenoorden waaronder Interlaken. Voorts wordt een bezoek gebracht aan de stad Luzern met een
rondrit langs de markante stadspunten. gelegenheid tot winkelen en een bezoek aan o.e. het grootste automuseum van
Zwitserland. Het programma biedt ruime mogelijkheid om op eigen gelegenheid bijzonder fraaie wandelingen te maken
alsmede voor een eventuele romantische boottocht over het Vierwoudstedenmeer.
Het verblijf Is gedurende 6 volle dagen in het centraal gelegen hotel Mimosa, met Nederlandse bediening De twee
persoonskamers hebben douche en toilet. Bij de eenpersoonskamers is een douche en direct naast de kamerdeur een tor
iel
De prijs voor deze mooie vakantietrip bedraagt slechts 575.-
per persoon op basis van halfpenslon (- logies, ontbijt en diner) en een 2-persoonskamer met douche en tollet. Toeslag
voor een 1 -persoonskamer 75.-.
Inbegrepen alle vervoer loei. excursies per luxe touringcar alsmede het afscheidsdiner in Nederland Gecombineerde reis
verzekering 20.- per persoon 5 - poliskosten. Annuleringsverzekering 3% van de retssom ♦ƒ6 - poliskosten
Het diner wordt gebruikt in het op enkele minuten loopafstand gelegen hotel llge
Inlichtingen en boekingen: telefo
nisch onder nr 070-190882 (van
maandag t/m vrijdag van 9 tot 16
uur) of persoonlijk in onze vestiging
Spuistraat 71. Oen Haag (op de hoek
van het Spui).
POSTBUS 16050
2500 AA DEN HAAG
TEL 070-190882
