leineken bespaart
5 procent energie
OBBLÖTE MET „KUNST OP WEG
Wassenaar ongelukkig
met brief over
vervuiling gasfabriek
ïkenaat Zoeterwoude brengt 37 mille bijeen
Intergemeentelijk
zaalvoetbaltoernooi
BURGERLIJKE
STAND
^EN OMGEVING
£eidóc6owont
DONDERDAG 20IUNI1985 PAGINA 17
ikftMTEKRACHTKOPPELING
Te
net
nkerj
a'.|RWOUDE De regelkast in ontvangstgebouw
envkrachtcentrale De Hooiberg op het terrein
f-"'in Zoeter- van Heineken aan de Burge-
j meester Smeetsweg in Zoeter-
i, filteren door woucje Door middel van het
f Cj.M.V. van Aar- drukken op vijf knoppen ver-
ifficieel in gebruik toonde de bewindsman dia's
van de warmte/krachtcentra
le, en liet uiteindelijk de em
blemen van Heineken en Shell
oplichten. De minister kreeg
als dank voor zijn inspannin
gen een model van een antie
ke stoommachine aangeboden.
„Dat model kunt U bij de de
batten over energie in de
Tweede Kamer gebruiken;
„houden we zo of gaan we het
anders doen, heren?", kunt U
"ij voorzien in dan zeggen", aldus luidde de
behoefte aan gebruiksaanwijziging van de
teit en stoom, en Heineken-directie bij de aan-
larlijks 11 miljoen biedinê-
meter aardgas Optimisme
Jenomen, levert de
Lwerij een ener-
ring op van 25
Heineken en de
chappij Shell ne-
gelijke basis deel
project, waarmee
festering is gemoeid
21 miljoen gul-
fet de centrale kan
Van Aardenne be
isteren bij wijze van
leen geïmproviseerde
Drs. A.C. Helfrich, president-
directeur van Shell Nederland
BV waarschuwde in zijn toe
spraak voor een overmatig op
timisme ten aanzien van de
warmte/krachtkoppeling. De
verwachting dat deze vorm
van energiebeheersing 4000
Megawatt in het jaar 2000 zou
opleveren wat overspannen:
2000 Megawatt lijkt niettemin
wel haalbaar aan het eind van
deze eeuw. „Warmte/kracht
koppelingsprojecten zijn geen
alternatief voor de uitbreiding
van electriciteitscentrales,
noch voor het voeren van een
evenwichtiger energiebeleid.
Warmte/krachtkoppeling is
wel een uitstekend middel om
industrieel Nederland te hel
pen in de concurrentiestrijd,
hier en in de export", aldus de
heer Helfrich. Shell heeft in
middels ook met andere be
drijven contracten gesloten
voor het ontwikkelen van
warmte/krachtcentrales,
waarmee in totaal investerin
gen zijn gemoeid tot 40 miljoen
gulden.
De warhrte/ krachtcentrale
van Heineken werkt met drie
gasturbines. Deze turbines
wekken via generatoren elek
triciteit op. Vervolgens wor
den de hete gassen uit de tur
bines gebruikt om stoom te
maken voor de brouwerij,
waar brouwketels, wasmachi
nes en pasteuriseer-apparaten
de grootste warmtegebruikers
zijn. De opwekking van kracht
(elektriciteit) gekoppeld aan
die van warmte (stoom) bete
kent dat er aanmerkelijk min
der energie verloren gaat in
vergelijking met de oude situa
tie toen er stoomvan het
openbare net werd afgenomen.
In die openbare centrales moet
de stoom die in de turbine is
gebruikt om elektriciteit op te
wekken eerst afgekoeld wor
den (condenseren) tot het op
nieuw water is geworden, al
vorens het weer naar de ketel
wordt geleid waarin men
stoom opwekt.
ï/i
Minister G. van Aardenne (midden) bekijkt het stoomwalsje dat hij tefgelegenheid van het inge-
bruiknemen van de warmtekrachtinstallatie werd aangeboden. Links op de foto de heer F. Heine
ken en rechts: dr. A. Helfrich.
Bij dat condensatie-proces
komt veel warmte vrij, die
met het koelwater wordt afge
voerd. Dat gaat gepaard met
aanzienlijk energie-verlies.
Het rendement bij deze vorm
van energie-opwekking be
draagt maximaal 40 procent.
Het gebruik van de warmte/k
rachtcentrale leidt tot en aan
zienlijk hoger energierende
ment (78 procent), doordat de
warmte die anders verloren
gaat optimaal wordt benut als
proceswarmte. De installatie
in Zoeterwoude kan, 11 Mega
watt elektriciteit en 55 ton
stoom per uur leveren met
aanzienlijk minder brandstof
dan op de gebruikelijke ma
nier.
Shell heeft veel ervaring opge
daan met het gebruik van
gasturbines op de olievelden.
Op de raffinaderij van deze
oliemaatschappij in Pernis zijn
inmiddels twee warmte /k-
rachtcentrales in gebruik. Ont
werp en bouw van de installa
tie in Zoeterwoude geschiedde
onder verantwoordelijkheid
van Shell Industrial Energy
Management BV.
psenaarse kunstenaar richt lijnbus in als exporuimte
va/$ENAAR De
fjarcLnaarse kunstenaar
e zou Blote
reeA\jn, als hij niet weer
met iets verrassends
le proppen kwam.
igs kocht de veelzij-
kunstenaar met
et jArijbewijs een elf
oude lijnbus van
—^Nederland. Samen
.jjpJzo'n dertig andere
vor/jjenaars gaat hij in de
'ospffvakantie met
"Ast op weg". Voorlo-
de Wassenaarder
^ezig met de verbou-
haj en het beschilderen
zev&et voertuig.
s gr.
is van mening dat er
contact meer is tussen
instenaar en het pu-
'Hij wijt dat aan minis-
drinkman, die volgens
issenaarder „Erg slecht
oir de kunst". Maar ook
bereid de hand in ei-
waoezem te steken. „De
irne abstracte kugst
1 aan de mensen
ij. Het publiek is ge-
A/Mrd en voelt zich opge-
7 f16 Door de boer op te
ni'®hopen we dat de kunst
'r normaal gevonden
.fVorden". In het verle-
meCuwc*e enkele ma-
waa$n **uis aan het Am-
•hallaantïe om tot galerie
?re jMuur". Hij verkocht
?n dKeel werk, maar was
naa^ntevreden toen hij zag
ke keer dezelfde men-
twamen. „Ik wil m'n
mensen laten zien
iet gewend zijn om te
i naar schilderijen of
Dos voor de bus omdat
enkt dat mensen die
öal niet naar een gale-
j museum gaan, wel be-
ijn op bijvoorbeeld hun
marktplein de uitge-
I beelden te bekijken
m kijkje in de bus te
fi. Zijn idee om als
Ènaar de boer op te
met eigen kunst, is
tens niet helemaal
f. In een dik album
llöte zien dat hijzelf in
ïgin van de zestiger ja-
pet een bestelbusje vol
werken op de Voor
stond. Grote krante-
)n uit die tijd meldden
tn revolutionair kun-
zijn waren op straat
1 omdat hij het niet
ras met de gevestigde
inaarswereld en de
waarop het publiek
voorgelicht over
ggl Nu, twintig jaar later,
det de Wassenaarder nog
hetzelfde.
ingf
Vereniging Wassenaarse
Beeldende Kunstenaars
voorlopig nog bezig met de
inrichting en het schilderen
van de bus die nu bij een
schuur aan de rand van
Wassenaar verdekt staat op
gesteld. De kanariegele wa
gen zal straks zalmkleurig
zijn. Over ruim een maand
moeten de eerste bezoekjes
worden afgelegd, door de
„Kunst op weg"-bus. „Be
halve dat het betekent dat
we met de bus op weg zijn
naar de mensen, bedoelen
leek in te wijden in
antinst, is Blote bezig met
Rob Blote voor de bus.
een klein Teleac-achtig cur
susje kunstgeschiedenis dat
in de bus komt te hangen.
Aan de hand van foto's laat
hij zien welke ontwikkelin
gen er zijn geweest en hoe
het er volgens hem in de
toekomst uit moet gaan zien.
Zijn stokpaardje is het ge
bruik van kunst in de archi
tectuur. Geen strakke sterie
le winkeletalages meer,
maar gekleurde ruiten met
veel plaats voor kunstwer
ken.
BKR
De nadruk zal niet op de
verkoop van het kunstwerk
komen te liggen, al zijn in
komsten natuurlijk wel
noodzakelijk. De veelal van
de Beeldende Kunstenaars
Regeling levende kunste
naars zullen toch brood op
de plan moeten hebben. De
bus verstookt elke 2,5 kilo
meter een liter diesel, de
wegenbelasting is bepaald
niet goedkoop en voor de
aanschaf moest toch een sta-
pelje „rooien" worden neer
gelegd waarvoor een knap
tweedehands autootje kan
worden gekocht.
Blote is met familie en An
neke Hogewoning van de De kunstenaar met zijn dochter Annemiek en Anneke Hogewoning in de bus.
we ook dat de kunst op weg
is vanuit een diep dal naar
boven. Door naar de mensen
toe te gaan, hoop ik te laten
zien dat moderne kunst
geen oplichterij is zoals ze
vaak denken".
ROEL DEN OUTER
IR IRRIGATIEPROJEKT IN TANZANIA
tWOUDE Het de-
iterwoude -waartoe
de parochies van Ha-
en -Rijndijk,
ë^jk en Zoeterwoude-
r in geslaagd het be-
'•ag voor de Vasten-
n te krijgen.
Voor
itieprojekt in het
ise plaatsje Lupala-
een bedrag nodig van
36.700,-. Aanvankelijk zag
het er niet naar uit dat het de
kenaat Zoeterwoude zou sla
gen in de opzet. Bij het opma
ken van de balans werd het
streefbedrag evenwel „op het
nippertje" gehaald: ƒ37.436,40.
Dankzij deze financiële steun
kan in het ruim duizend inwo
ners tellende plaatsje Lupama-
la een dorpsirrigatiesysteem
worden gebouwd waardoor
het mogelijk moet wórden de
landbouwproduktie op te voe
ren. Het gebied ligt in een val-
toen men in het begin
slechts met behulp van een ir
rigatiesysteem de grond renda
bel gemaakt zou kunnen wor
den. Diverse malen begon de
bevolking met een dergelijk
systeem doch gebrek aan vol
doende technische kennis én
middelen was er oorzaak van
dat de pogingen tot misluk
king waren gedoemd.
Een Nederlandse waterbouw
kundige, die als vrijwilliger is
uitgezonden naar Tanzania,
heeft de al vele jaren bestaan
de plannen bestudeerd en aan
gepast. Zowel de dorpelingen
van Lupalama als de regering
van het Afrikaans land heb
ben financiële middelen én
menskracht in het vooruitzicht,
gesteld.
Het bedrag van de vier paro
chies kwam binnen via giro-
en bankoverschrijvingen (bij
na 7.700 gulden), via de „vas-
tenzakjes" (ruim 27.600 gul
den) terwijl de inbreng van de
plaatselijke scholen -het ging
daarbij om een bouwplaat in
de vorm van een waterput-
nog eens ruim 2.100 gulden
LISSE Verschillende groeperingen uit Lisse en Hillegom
binden dinsdag 25 juni weer de strijd aan op de sportvloer.
Plaats van handeling voor dit toernooi is de gemeentelijke
sporthal Meerzicht in Lisse. Het toernooi begint om kwart
voor acht met een wedstrijd tussen de twee rijkspolitiegroe-
pen. Om acht uur gaan de teams van openbare werken van
beide gemeenten met elkaar in de slag en om kwart voor ne
gen starten de dames. Dat wordt dan een zaalhandbalwed
strijd, die overigens zeker zo aangenaam kan zijn als het
voetballen.
Om kwart over negen treedt het secretarie personeel in
sporttenue aan en om tien uur tenslotte komen de raadsleden
van beide dorpen aan de bak. Eerdere bijeenkomsten hebben
geleerd dat er best een stevig partijtje gevoetbald zal worden,
temeer daar er een beker op het spel staat. De zogenaamde
Slopersbokaal, indertijd aangeboden door wijlen de heer C.
Dekkers te Hillegom. Men hoeft elkaar niet te slopen om die
beker in bezit te krijgen, maar er zal best pittig worden ge
speeld voor de punten. Publiek is uiteraard van harte wel
kom en toejuichingen nog meer.
Pena
De Oktoberbeweging en
de Wereldwinkel houden
vrijdagavond 21 juni in
buurthuis 't Spoortje aan
de Bemhardkade een
pe/ia. Een pefia is een
zuid-amerikaans feest
waar, onder het genot van
drankjes en hapjes muziek
wordt gemaakt en over
politiek wordt gesproken.
Het feest, dat om acht uur
begint, zal in het teken
staan van een boeren ver
zetsbeweging in Chili.
Spreekuur
De PvdA-afdeling Leiden
houdt iedere donderdag
avond van zeven tot negen
uur spreekuur in Het Gul
den Vlies aan de Bree-
straat 125. Men kan praten
met PvdA-gemeenteraads
leden en leden van het af
delingsbestuur. Voor de
vakantie wordt nog drie
keer spreekuur gehouden,
op 20 en 27 juni en 4 juli
Op 15 augustus staan de
politici weer klaar.
Pijpmaken
In het Pijpenkabinet aan
de Oude Vest 159a worden
deze zomer weer verschil
lende demonstraties pijp
maken gegeven. De eerst
volgende demonstratiedag
is zondag 23 juni. De de
monstraties worden gege
ven van één tot vijf uur.
Scouting
Nederland
In de bibliotheek aan de
Nieuwstraat is tot en met
28 juni een tentoonstelling
te bezichtigen ter gelegen
heid van het 75-jarig be
staan van Scouting Neder
land. Een beeld wordt ge
geven van de ontwikke
lingen van 1910 tot heden
met extra aandacht voor
het huidige 'spel van ver
kennen'. Ook is er een
blik naar de toekomst De
tentoonstelling is te bezoe
ken tijdens de openingsu
ren van de bibliotheek.
,HET VALT ALLES MEE
11
WASSENAAR De ge
meente Wassenaar is on
gelukkig met een provin
ciale brief aan bewoners
van de Zuylen van Nije-
veltstraat waarin wordt
uitgelegd dat hun tuinen
ernstig verontreinigd
kunnen raken. De vervui
ling die gevonden is op
het voormalige terrein
van de gasfabriek op de
gemeentewerf zal zich
volgens de provincie uit
spreiden naar omliggende
tuinen als de grond niet
wordt afgegraven. Dit is
gebleken uit een bodem
onderzoek van de Heide-
mij.
Gemeentelijk woordvoerder
mr. H. Versluys noemt de
brief „onverstandig". Volgens
hem is de kans op versprei
ding van de vervuiling naast
het nieuwe gemeentekantoor
erg gering, „en nooit bewe
zen". Toch meldt het rapport,
dat door de provincie aan de
gemeente is gestuurd, dat de
kans bestaat dat de verontrei
niging via ondiep grondwater
de tuinen bereikt. Want al
stroomt het water gewoonlijk
precies de andere richting uit
(naar het havenkanaal), in tij
den van droogte hoeft dit niet
het geval te zijn. Zodoende is
het niet uitgesloten dat 's-zo-
mers het gif de tuinen wel zal
weten te bereiken. Binnenkort
begint de provincie met een
saneringsonderzoek, waaruit
moet blijken of en waar er
grond moet worden afgegra
ven.
Verkleurde PVC
De Heidemij geeft in het on
derzoeksrapport wel aan dat
de verontreiniging wel dege
lijk serieus moet worden geno
men. Dat blijkt alleen al uit
een voorbeeld van een pvc-
buis die voor onderzoek in de
verontreinigde bodem werd
gelegd. Toen de buis na twee
weken kort daarna naar boven
werd gehaald, was de kleur
van blauw in zwart veranderd.
Het rapport meldt overigens
dat het voormalige gasfabriek
terrein geen gevaar voor spe
lende kinderen oplevert omdat
de verontreinigingen nu zijn
afgedekt met straatklinkers of
asfalt.
Inmiddels hebben buurtbewo
ners over de provinciale brief
al contact opgenomen met de
gemeente. „Logisch dat men
sen vragen hebben, als ze zo'n
brief thuiskrijgen", aldus Ver
sluys. Volgens hem valt het
met de huidige vervuiling reu
ze mee,- nadat in 1983 al 150
kubieke meter grond werd af
gegraven. „Die grond sloeg
zelfs een beetje blauw uit, dat
was niet best. Maar op dit mo-
<nent valt het alles mee".
Het rapport van de Heidemij
heeft een groot aantal gifte
stoffen als cyanide, fenolen,
benzeen, kwik, lood en cadmi
um gevonden. Voor de aanwe
zigheid van de laatste drie
zware metalen is geen redelij
ke verklaring te geven. De an
dere stoffen duiden op een er
fenis van de vroegere gasfa
briek, die tot 1928 in bedrijf
was.
Oud - werknemer
De Heidemij heeft een gesprek
gehad met een niet bij name
genoemde man, die van 1923
tot 1928 bij de gasfabriek
werkzaam was. Uit het rap
port blijkt dat men in vromer
tijden niet veel aandacht voor
het milieu had. In het lappm t
wordt verteld dat men grand
verhardde met overtollig kool-
teer en sintels, en dat het kool-
teer ook wel in grote kuilen
werd begraven. Na het einde
van de produktie in 1928 sou-
den kisten met verontreinigd
afval leeg zijn gemaakt op de
gemeentewerf. terwijl bet ook
voorkwam dat opsla gputten
van chemicaliën overliepen.
De Heidemij heeft c
grondboringen laten
ten door enkele instanties, die
ook slibmonsters hebben geno
men. in het havenkanaal Uit
de monsters is gebleken dat de
voornaamste verontreiniging
zich bevindt in het midden
van de gemeentewerf.
De ernstig verontreinigde de
len moeten worden
ven. De Heidemij raadt
meente aan beschem
kleding te dragen bij het af
graven. Volgens de heer Ver
sluys wordt daarmee slechts
het gebruik van werkhand
schoenen bedoeld.
ROB PERIK
LEIDEN Geboren: Natascha Miri
am Chaja Catharina d.v. J. V Kruit
en M. J. Oerlemans, Bastianus Wil
helmus Cornelis z.v. W. G. J C. Lan-
geveld en P M E W Wolvers. Mo-
hamed z.v A Boutahiri en N Ami
ne, Sjoerd Maarten Willem Hendri-
kus z v M D W. van Dijk en J M
W. E. Marijnissen, Annika d.v. R. F.
de Ridder en M. H J Wisse, Sonia
Henny Maria-Louisa Amelia, d.v F
M. A. M. Ferket en H. L. M de Ko
ning, Ellen d.v. T. A. P Duivesteijn
en G. A. Chrispijn, Karei z.v. K.
Spies. Koenraad Hendrik Jacobus
z.v J Meerwijk en A. C. M. B. van
der Salm. Sebastiaan Roderik z.v. C.
Faas en H. Poppe. Baris z.v. M. Ke-
serci en S. Ozdemir, Frank Hendn-
cus Cornells z.v. J. T. J. Hogervorst
en C. G. M Kaptijn, Elisabeth Jikke
d.v. J A Muller en M. E P C. Senf.
Adriana Dina d.v W Ras en H. D.
Gressie, Christiaan z.v. H. J. H. Tie-
ken en I. M. van Ostade, Yossef z.v.
M. Lakbir en H. Hadra. Warner
Franklin, z.v. E. N. Tjon Sie Fat en
M W T Kitselaar. Vasant Bharatb-
husan z.v B. T Goerdat en S. J.
Kanhai. Norman Robert Christiaan
z.v. C. L. M. Zuidhoek en P. Pater,
Marjan d.v. G. van der Plas en M.
Gunt, Jacob Lucas z.v J L. Pelmelay
en S. S. Plug. Rosanne d.v. A. J M.
Schakenbos en I. Houwaart
Overleden: H. P H. Jansen, man, H.
J H J Scholte. man. G Rouwen-
borst. vrouw geh gew met P Kreu
ning. A. B. Kriek, vrouw. geh. gew
met G A. Jasper*. G Verluid, man.
R Peters, man. C van der Bot.
vrouw. geh. gew met J G van Een
denburg. F. R. Hussain, vrouw, eebt-
gen. van J. A. AJ-Eid. J Fijnenbutk,
vrouw, echtgen. van J. van «Ier
Voord. A J den Haan. vrouw, geh
gew. met D. A. Cannoo. P SchUg-
wein. man. Boutahn Omar Ben
Omar, man. M G Stoker, ertngen
van C. van Dijk, C Spaargaren, man,
L Boom, man. J. Scbner. W
Vis bach, man. C. van Duijn. vraw.
echtgen van W van der Plas
Gehuwd: J Kruit en M. H. B Donk.
A J Kallenberg en M E. van den
Broek. A. G van der Beek en J M
van der Linden. A. van der .rr»w.
en M. T. J van Drunen. F C. van
den Berg en B P E G van Wmden
