mum
TAFEL
A
Polarisatie groeit onder Braziliaanse bisschoppen
Gereformeerden: zelf beslissen
over volkspetitionnement
CeidócGomoC
a
j Agca „door Italiaanse
I geheime dienst gebruikt"
kerk
wereld
Bijbelse
wereld
in beeld
ACHTERGROND
CcidócSommvt
Paus waarschuwt
de wetenschap
Paus Johannes Paulus II heeft de wetenschap ervoor gewaar
schuwd geen medeplichtige te worden van het streven door de
wapenwedloop de economie te laten groeien. De wetenschap
behoort in tegenovergestelde richting te werken. Zij moet juist'
een instrument voor de vrede zijn. Dit zei de paus gisteren te
Ventië, waar hij een driedaags bezoek aflegt. Hij roemde ver
der de wereldberoemde Biennale van Venetië. De kerk heeft
de opdracht eraan te herinneren dat de kunst ook een weg
naar God is. aldus de paus. Zonder de kunst zou de wereld
haar mooiste stem verliezen.
Dr. A. de Kuiper krijgt andere functie
Dr. A. de Kuiper (54) treedt per 1 augustus af als secretaris al
gemene zaken van de Nederlandse Hervormde Kerk wegens
zijn benoeming tot coördinator van het mentoraat aan begin
nende predikanten. De aanstelling in deze half-time functie
geldt voorlopig tot 1 januari 1988. Sinds 1981 was hij secretaris
algemene zaken. De Kuiper zal in zijn arbeid worden bijge
staan door een nog samen te stellen begeleidingsorgaan, waarin
naast synodepraeses ds. H. Huting ook vertegenwoordigers van
de Raad voor de Herderlijke Zorg, de visitatie, de commissie
voor het theologisch wetenschappelijk onderwijs (seminarium)
en de commissie voor het beroepingswerk zitting zullen heb
ben.
Naar het voorbeeld van
bloemen en planten
steeds de lichtzijde
zoeken.
Hevige woordenwisselin
gen en ruzies verdelen
steeds openlijker de
rooms-katholieke bis
schoppen in Brazilië. On
danks de oproep van de
bisschoppenconferentie,
twee maanden geleden,
de geschillen binnens
huis uit te vechten, blij
ven de Braziliaanse bis
schoppen elkaar in het
openbaar in de haren
vliegen.
Zondag ging de overste van
een Braziliaanse kloosteror
de, mgr. Januario Baleeiro de
Jesus, ertoe over om de „re
belse bisschoppen" aan de
schandpaal te nagelen. De
meerderheid van de bis
schoppen wil volgens hem de
verschillen doen verminde
ren, „maar helaas zijn er een
aantal die de bevrijdingstheo
logie volgen en zich verzet
ten tegen de uitspraken van
het Vaticaan".
Ook de conservatieve aarts
bisschop van Rio de Janeiro,
kardinaal Eugenio Sales,
sprak zondag over de voort
durende „grote onrust" bin
nen de RK Kerk. Deze wordt
volgens hem veroorzaakt
door degenen „die zich het
recht toeëigenen op hun ma
nier kerkelijke beslissingen
en leerstellingen te interpre
teren. Aan alle kanten rijzen
theologen op die de geloofs
leer en kerkelijke discipline
ondermijnen", zei hij.
Kardinaal Sales weigerde de
afgelopen dagen in te gaan
op de persberichten, dat hij
maatregelen voorbereidt te
gen bisschop Mauro Morelli
van Nova Iguacu in de staat
Rio de Janeiro. De eventuele
straf zou verband houden
met de felle kritiek die mgr.
Morelli de vorige maand uit
te op de Braziliaanse curie
kardinaal Angelo Rossi.
Tijdens een bezoek aan Bra
zilië in april lanceerde kardi
naal Rossi een nieuw offen
sief tegen de bevrijdingstheo
logie. In een uitvoerig docu
ment viel hij scherp uit naar
de wijze waarop de overwe
gend vooruitstrevende bis
schoppen in Brazilië de be
vrijdingstheologie in de prak
tijk brengen. Kort daarop
werden de Vaticaanse straf
maatregelen tegen bevrij
dingstheoloog Leonardo Boff
bekendgemaakt. Het bisdom
Rio de Janeiro had al eerder
zijn broer Clodovis Boff als
docent aan het priestersemi
narie geschorst.
De vooruitstrevende bisschop
Morelli reageerde veront
waardigd op de „inmenging"
van kardinaal Rossi. Hij
noemde hem medeplichtige
van de militaire dictatuur,
die in 1964 in Brazilië aan de
macht kwam. Kardinaal Ros
si, die in de jaren '60 bisschop
van Sao Paulo was, wordt er
van beschuldigd in 1964 de
protesten tegen de democra
tische regering van Joao
Goulart te hebben gestimu
leerd. Voor „verleende dien
sten" bood daarna dictator
Costa e Silva hem de hoogste
nationale onderscheiding
aan. Kardinaal Rossi weiger
de evenwel deze onderschei
ding te accepteren.
Mgr Baleeiro hekelde zondag
de „woedende agressie van
mgr Morelli" tegen kardinaal
Rossi. „Onze kardinaal Rossi
is tezamen met kardinaal Sa-
les trouw aan de paus en aan
de kerk van Rome. Zij verde
digen de waarheden van ons
geloof en de eenheid van de
kerk, ook al mogen hun uit
spraken sommige rebelse bis
schoppen als mgr Morelli niet
zinnen", aldus mgr Baleeiro.
Veel bewolking
DE BILT (KNMI) Het weer
blijft wisselvallig. Nadat van
daag een zwak front van een
oceaandepressie langzaam
voorbijtrok, nadert morgen op
nieuw een frontale zone met
veel bewolking, waaruit moge
lijk regen valt. Opnieuw ziet
het er naar uit dat de neerslag
hoeveelheden gering zullen
zijn.
De minimumtemperatuur ligt
vannacht rond tien graden,
morgen wordt het ongeveer
Pittig gehakt met
spinazie en
aardappelen
citroengriesmeelvla
met aardbeien
De benodigdheden voor
twee zijn: 200 g gehakt, 1
sneetje brood, zout, peper,
worcestersaus, mosterd,
sambal, uitje of sjalot, 30 g
margarine;
1 kg spinazie, zout, 10 g
margarine, beschuit of pa
neermeel, 1 hardgekookt
ei;
l/2 tot 1 kg aardappelen;
l/z liter melk, 30 g gries-
meel, 30 g suiker, sap van
een halve citroen of citroe
nessence, 100 g aardbeien,
basterdsuiker naar smaak.
Kneed het gehakt stevig
door met in warm water ge
weekt en fijngemaakt brood,
zout, peper, worcestersaus,
mosterd, sambal en kleinge
sneden ui of sjalot. Vorm van
de gehaktmassa twee gladde
ballen en leg die een uurtje
koel weg. Bak de gehaktbal
len in de margarine in twin
tig minuten bruin en gaar.
Maak de jus met weinig wa
ter af en doe er iets worces
tersaus en sambal bij.
Laat de gewassen spinazie
uitlekken. Breng een pan
halfvol water aan de kook,
doe er zo veel spinazie in dat
het water vlot weer kookt,
laat de groente slinken en
schep haar met een schuim
spaan in een vergiet. Bewerk
zo alle spinazie en zorg er
voor dat ze steeds heel kort
opstaat. Snijd de uitgelekte
groente kleiner, doe haar in
de leeggemaakte pan en
warm haar met zout en mar
garine een paar minuten
door. Bind het groentenat
met beschuit of paneermeel.
Garneer met ei. Breng de
helft van de melk aan de
kook, strooi er al roerende
griesmeel met suiker in en
laat de vla onder af en toe
roeren vijf minuten zacht
koken. Voeg van het vuur de
overige melk toe en laat de
vla afkoelen. Meng de vla
met citroensap of -essence en
leg er plakjes gesuikerde
aardbeien op.
JEANNE
Nederlandse Hervormde Kerk
Benoemd tot stafdocent aan het
theologisch seminarium Hydepark
te Doorn, parttime. C. H. W Waar
denburg te Gorssel-Epse, die deze
benoeming heeft aangenomen.
Beroepen: te Benthuizen C van
Duijn, kandidaat te Bergambacht;
te Poortvliet, toezegging, H. van
der Post te Monster. Bedankt voor
Aalsmeer, toezegging, en voor
Noordwijk, toezegging, R. Holwer-
da te Apeldoorn. Bedankt voor
Delft J. Blom te Ridderkerk.
Gereformeerde Kerken:
Aangenomen naar Enter drs. D. C.
Heil inga te Broeksterwoude. die be
dankte voor Staphorst. Aangeno
men: naar Veenendaal drs. F D.
Meijnhardt te Oosterbeek, naar
Maasland drs. J. Hage te Stad aan
het Haringvliet.
Het gereformeerd deputaat-
schap voor de bestudering
van het oorlogsvraagstuk zal
zich niet uitspreken over het
volkspetitionnement van de
vredesbeweging. De Raad
van Kerken in Nederland
had het deputaatschap om
een uitspraak gevraagd. In
plaats hiervan zullen de de-
putaten in een brief aan alle
kerkeraden de gemeentele
den oproepen om in onder
ling gesprek tot een eigen
keuze te komen.
Het deputaatschap acht het
volkspetitonnement een wet
tig middel. Het heeft volgens
de brief, die pas in augustus
zal worden verstuurd, inhou
delijk dezelfde strekking als
de uitspraak van de synode
van de Gereformeerde Ker
ken in maart 1984 over de
kernbewapening. Daarin
werd onder meer uitgespro
ken dat „alle vertrouwen op
en dreigen met wapens die
massale vernietiging van de
bevolking bewerken, in strijd
is met een leven in navolging
van Christus, die niet tot het
einde heeft vernietigd, maar
tot het einde heeft liefge
had".
De synode maande regering
en parlement af te zien van
elke stap op de weg van de
nucleaire bewapeningswed
loop, waaronder het plaatsen
van kruisraketten. Tegen dit
besluit hebben vele kerkera
den bezwaar gemaakt. Een
speciale commissie uit de sy
node bereidt nu een besluit
over deze bezwaren voor.
De brief vraagt aandacht
voor de oproep tot gedurige
voorbede voor regering en
parlement, die de synode ge
daan heeft. „Wij dragen im
mers een zware verantwoor
delijkheid. Ons besef van
medeverantwoordelijkheid
kan mede door de voorbede
tot uiting komen".
DINSDAG 18 JUNI 1985 P,
WI
tERI
Tragiek van het nieuwe ep
de i
OUDE wijn in oude zakken, zo is hier en daar cyni^gjc I
ageerd op het D'66-elan, dat het afgelopen weekeindande
staan rond de oude leider Hans van Mierlo, die het fee*"
in het moeras geraakte D'66 weer overeind moet ziet1.6
gen. Die verbastering van het bekende spreekwoordJjjj'yg
te ver. Het suggereert een soort malafide verkoopmeLpèi
dat kan D'66 niet worden aangewreven. Bovendien \ivar
de indruk, dat wat men in het programma heeft siver
beetje oud en vergaan zou zijn. Ook dat is noch met £an8'
noch met de opnieuw verkondigde D'66-boodschap
WANT je kunt vóór of tégen de D'66-pleidooien
meer staatkundige vernieuwing zijn, het is niettei
heldere en redelijk herkenbare politieke overtuigii
overtuiging in de zin van een grondslag, een levem
zoals dat wél het geval is bij de drie grote, traditioi
mingen: socialisme, liberalisme en christen-democrai,
Ta JL
I
MaAR het is wél een overtuiging wat betreft levens
in de jaren tachtig ook nog best opgeld zal kunnen d<|
politieke overtuiging bovendien, die in de jaren tacl
merkelijk redelijker kan overkomen dan in de ja:
het geval was. De tijd was toen duidelijk nog niet ij
het elan van D'66, hoewel de partij bij vlagen een befc
aanhang heeft gehad. D'66 kwam in die periode eenM
caal dan vernieuwend over. Dat kan van de nu twij
oudere Van Mierlo zeker niet worden gezegd.
DAAR zit waarschijnlijk ook de tragiek van het
D'66. De op zich consequente boodschap en de pei
Van Mierlo zijn in die twintig jaar zodanig maatscl
gemeengoed geworden, dat er nog maar nauwelijks
van een verschil in elan met de drie grote politiek»
stromingen.
DAAR waar D'66 het net als vroeger van de persoon
lijsttrekker zal moeten hebben, doen figuren als Ij
Nijpels en bij de PvdA bijvoorbeeld ook Wim Kokjar"te
geheel niet onder voor het charisma van Hans van Mn
het optimisme van de geslonken aanhang ten spijt |tha]
niet waarschijnlijk, dat D'66 een overtuigende teruit b
de politiek zal beleven. Een nog aarzelende Van Mi<Per(
daar evenmin van overtuigd te zijn. tens
te
negentien graden. De
matig en veranderlijk.
De komende dagen ve de
er niet veel in het weëier
land: af en toe zon, nuvai
regen, temperaturen t
of iets onder norm|jej
meeste regen valt de l^am
dagen nog in Mida<jat
Zuid-Europa. Het blij^utj
wel warm. opti
pinsl
Vooruitzichten voor
Europese landen, geld
donderdag en vrijdag:
Zuid-Scandinavië:
rioden en vooral
plaatselijk een bui.
temperaturen 18 tot 22
Denemarken: Half tcl
bewolkt en enkele butt
dagtemperatuur circa
den.
ZML—
ÜFtE
22
tel
ÏUtó
ca i
Britse Eilanden: Peria
zon en enkele buien. I
meer bewolking en jh 0
met regen. Middagü
tuur van 15 graden iiiN I
land tot 20 graden in 2,20
geland. )ese
Benelux: Af en toe zi1,6
enkele buien. Middagtraa
tuur circa 19 graden. ^er
lds<
do'
peratuur circa 19 gradd"""
Frankrijk: Zonnige pi-
maar ook af en toe rt
een bui. Middagtempi
van 16 graden in Bret4
28 graden aan de Riviq
Alpengebied: Donderdj
tot zwaar bewolkt en pi
met regen- of onweei
Vrijdag meer zon. Midd
peratuur oplopend vai
20 graden.
Spanje en Portugal:
overwegend droog,
temperatuur van 22 grj
het noorden tot 26 graij
de Middellandse Zee,
binnenland warmer.
Italië en Joegoslavië: A|
kelijk een regen- of
bui, vrijdag meer zon,
temperatuur van 23
het noorden tot 30
het zuiden.
geschoten, vroeg rechter
Santiapichi hem hoeveel
keer hij had willen schieten.
„Ik had vijf schoten in ge
dachten, maar de mensen
hielden me tegen. Iemand
sloeg tegen mijn hand", zei
Agca. „Ik was er trouwens
van overtuigd dat de paus
dood was".
De advocaten in het pro
ces tegen drie Bulgaren
en vier Turken die wor
den verdacht van mede
plichtigheid aan de
moordaanslag op paus
Johannes Paulus II, heb
ben gisteren om de dag
vaarding verzocht van
een politie-informant,
genaamd Giovanni Pan-
dico, volgens wie Meh-
met Ali Agca door de
Italiaanse geheime dienst
is geprest om Bulgarije te
beschuldigen.
De rechtbank, die bestaat uit
twee rechters en zes juryle
den, verklaarde een besluit
tot een later tijdstip te zullen
uitstellen. Giovanni Pandico
is een Napolitaanse gangster
die in een massaproces tegen
de Camorra, de Napolitaanse
mafia, samenwerkt met justi
tie. Tegen het Italiaanse
weekblad L'Espresso had hij
gezegd dat hij in de Ascoli
Peceno-gevangenis in midde-
n-Italië zat met Agca, die
daar levenslang uitzat voor
de aanslag op de paus. Vol
gens Pandico werd Agca door
gevangen leiders van de Ca
morra en door de Italiaanse
geheime dienst overreed om
met justitie te gaan samen
werken en de Sovjet-Unie en
Bulgarije te beschuldigen.
Hij zei dat de Camorra had
besloten te helpen als de au
toriteiten de overplaatsing
van een gangsterleider met
twee weken uitstelden om
een moordaanslag op hem te
verijdelen. Gisteren bevestig
de Pandico op het proces in
Napels dat hij het interview
had gegeven en dat zijn uitla
tingen correct waren weerge
geven.
Giuseppe Consolo, de advo
caat van de enige Bulgaar die
in voorarrest zit, zei dat hij
en zijn collega's al langer ge
loofden dat Agca werd ge
coacht, omdat hij steeds de
tails gaf over oorden waar
van hij later toegaf dat hij er
nooit was geweest.
Na de moordaanslag hield
Agca een jaar lang vol dat hij
op eigen houtje had gehan
deld. Daarna begon hij met
de politie samen te werken.
Het proces tegen de Turken
en Bulgaren werd geopend
op basis van zijn verklarin
gen.
Later op de dag werden films
getoond die door toeristen op
het St. Pietersplein werden
gemaakt toen de paus werd
beschoten. Duidelijk te zien
was dat Agca één pistool bo
ven de mensen hield en op
de paus richtte. Het wapen
schokte twee maal. Op een
geluidsband van een van de
films zijn twee schoten te ho
ren. Volgens de openbare
aanklager is het derde schot
waardoor de paus werd ge
raakt, gelost door Oral Celik.
Celik, een Turk, is ontsnapt
en nog steeds voortvluchtig.
Agca vertelde dat hij Celik
met een handgebaar had be
duid wanneer hij moest be
ginnen te schieten.
Nadat Agca had verklaard
dat hij twee of drie keer had
Mehmet Ali Agca gaf gisteren in de rechtszaal commentaar op de filmbeelden die
door toeristen zijn gemaakt van zijn aanslag op de paus.
Kerk in
Noord-Korea
groeit en krijgt
meer vrijheid
De protestantse kerken
van Noord-Korea groei
en weer. Dat meldt het
blad World Encounter
van de Lutherse Kerk in
Amerika. Een Ameri
kaanse kerkelijke dele
gatie bezocht onlangs
Pyongyang, de hoofdstad
van deze communistische
staat.
Zij werd ontvangen op het
hoofdkwartier van de Chris
telijke Federatie van Noord-
Korea.
De kerken die bij deze fede
ratie zijn aangesloten, tellen
nu ongeveer vijfduizend le
den, maar de diensten wor
den wekelijks door veel meer
mensen bezocht. Tijdens de
oorlog tussen Noord- en
Zuidkorea, waarbij zowel de
Verenigde Staten als China
betrokken raakten, vluchtten
de meeste christenen uit het
Noorden naar het Zuiden.
Slechts een kleine gemeen
schap van christenen bleef
over. Door hun landgenoten
werden ze met de nek aange
keken, omdat ze mee verant
woordelijk werden gesteld
voor de bombardementen
van het christelijke Amerika
die enorme verwoestingen
aanrichtten. Bij die bombar
dementen werden alle ker
ken verwoest. Toch slaagden
de christenen erin nieuwe
gemeenschappen te vormen.
Hun kerken mochten ze in
eerste instantie niet herbou
wen; de regering verleende
prioriteit aan de herbouw
van fabrieken en ziekenhui
zen.
Volgens de leiding van de
Christelijke Federatie is het
nu weer mogelijk om kerken
te bouwen. Ook krijgen de
kerken de laatste tijd toe
stemming voor andere din
gen. Zo konden onlangs voor
het eerst weer oplagen wor
den gedrukt van het nieuwe
testament en van het Lied
boek van de Kerken, waar
aan grote behoefte was. Nog
dit jaar kan een oplage van
het oude testament worden
gedrukt.
De kerken van Noord-Korea
hebben een groot tekort aan
predikanten; er zijn er nog
maar vijftien. Maar ook daar
in komt spoedig verandering:
Sinds kort beschikken de
kerken over een eigen theo
logisch seminarium waar nu
zeven studenten zijn inge
schreven.
Eenmaal predikant geworden
groeide zijn „hobby" uit tot
een heus museum, dat toen
al veel toeristen trok. Thans
zien 20.000 tot 30.000 bezoe
kers per jaar de wegen die
eens Jezus van Nazareth
ging, op authentieke wijze na
gebouwd in een maquette.
Jeruzalem uit de 1e eeuw met
de Tempelberg, de Olijfberg,
het paleis van Herodes, het
badwater van Bethesda, kort
om alle oudheden, waarvan
men op zijn minst gehoord of
over geleerd heeft op school.
Nadat ds. Schouten in 1905
overleed werd de collectie,
mede door toedoen van de
toenmalige minister van On
derwijs, dr. J. de Visser, weer
openbaar gemaakt. Thans
huist de sterk gemoderni
seerde tentoonstelling in een
prachtig pand aan de Heren
gracht 366. Nog sterk ligt de
nadruk op documentatie van
de „dingen die voorbij zijn
gegaan", maar het blijft een
zeer goed bijgewerkt infor
matiecentrum, waar vrijwel
alles wat in het Nederlandse
taalgebied op het terrein van
godsdienstonderwijs is ver
schenen, is te vinden. Het
museum werkt nagenoeg ge
heel zonder overheidssubsi
die, maar heeft tienduizenden
donateurs die het in ere wil
len houden. Het museum is
geopend van dinsdag t/m za
terdag van 10.00-17.00 uur.
Inlichtingen: 020-242436.
Over heel de we
reld wordt het
oudste boek ter
wereld, de Bijbel,
nog gretig gele
zen en boeiend
gevonden. Een
der oudste Ne
derlandse musea,
het Bijbels Mu
seum te Amster
dam, viert in juni
haar 135e ver
jaardag. In feite is
het al bejaarder!
In 1851 begon
Leendert Schou
ten, theologiestu
dent, een precies
op schaal ge
maakte tempel
tent („taberna
kel") te bouwen,
die hij aan het
publiek tentoon
stelde.
Jeruzalem, in het begin van de eerste eeuw
