„Britse ziekte vereist andere aanpak Elke zaterdag verandert zachtmoedige postbode in nietsontziende vechtersbaas PROFIEL VAN EEN ENGELSE VOETBALSUPPORTER Onbenul R>g opgelopen emoties na de ramp in het Brusselse Heizel- i zijn inmiddels wat geluwd. De eerste reacties waren tijd even genuanceerd, te vaak ingegeven door de over ling van het moment. De Engelse socioloog Jeremy Sea- heeft, afstand nemend door de tijd, gezocht naar de oor- g vafH het voetbalgeweld in zijn land. Onderstaand zijn vi- j erder op deze pagina een profiel van een Engelse voetbal- iter: een zachtmoedige postbode, die elke zaterdag veran- I n een nietsontziende vechtersbaas. IEN Om te beginnen is het ikelijk te wachten tot de eer- j iterie wat gezakt is. De trage- j het Heizel-stadion in Brus- j 5, hoewel een gevolg van af- i jswaardig en wreed gedrag, j igeluk niet een van te vo- j {plande uitbarsting van ge- waarschijnlijk te danken aan m aanwezige camera's dat in ral de verontwaardiging over weid groter is dan het ver- de meeste uitbarstingen van jeweld vinden buiten het be- an de televisiecamera's plaats ken daarom veel minder hef- acties uit. Wanneer we ech- i s zinnigs willen zeggen over op het eerste gezicht onbe- [jke en verontrustende ge- lat de voetbalwereld in de af- n paar jaar te zien heeft ge- moeten we wachten tot de lelijk hoog opgelopen emoties ikoeld zijn. leest aangrijpende commen- iver de gebeurtenissen van week werd misschien gele- ^Joor een 75-jarige veteraan Tweede Wereldoorlog, die ■■leeft geholpen Brussel te be- l. „Toen werden we als go- .r^'Vinengehaald. We waren hel- konden geen kwaad meer Jerst^jnze jeugd keerde terug als pnenvallend leger, als de be- ^sky ijj^ vraag me af waarvoor we jevochten hebben. Denk je *4_"%ze jongeren beseffen dat, iqnirr we ^et tasCÏSme toen n'et t ilen hadden, ze niet eens ge- l®'vj.'Tzouden zijn, omdat hun ou- ■«17Pt s'aven waren gemaakt?". jL Vjslzeggend contrast met het xc5 ferwogen commentaar van len, wiens mening niet op de loren is geweest, staan de bij- ïelijwekkende en inadequate »s van bijna iedereen die zich I1 media heeft uitgelaten over c dT>eurtenissen. De antwoorden '8en. gegeven werden, waren voor er gelegenheid ontoereikend, een Viaaraan de vele haastige pers- nufenties, het drukke ministe- an °heen en weer gedraaf en de [ïtige en opgeblazen verkla- ,i niets hebben kunnen veran- del goe£lad gewoonweg niets te zeg- cö ^noch de minister van sport, - Jornamelijk de aandacht ves- cop zijn waarschuwingen voor- con^ch de katholieke aartsbis- vermvan Liverpool, die zei dat het __aak voor anderen was", noch Kfs lic' ^'e r'ePen van »geweld 'dl verstand te boven gaat", re ^premier Thatcher, die beloof- ~{ar deskundigen te zullen luis- «en vervolgens haar toevlucht :^f/in een aantal gemeenplaatsen orde in het Britse huis mr >t ild worden" en gepassio- een kruistocht tegen het ilisme lanceerde. De kranten en nog veel minder verhelde- 'aat ret ^un m>ddeleeuwse demo- berichten over monsters, n en dieren. Mor< postzjs geen voetbal meer: dit is i wa|", zei een van de Belgische 2000|ls. Hij was niet de enige die alleirband legde. De recente her- rmd pg van V-day en de bevrij- eiligean Europa vindt een spotten- zietjerklank in de krijgszuchtige ran Ejie steeds vaker geassocieerd 4001 met iets dat al lang niet van herkenbaar is als de Britse van iale sport. Don>uw Thatcher doet er goed .evemar zorgen uit te spreken over iligeïravestie van het voetbalspel, n de marktwaarde van spe- :egeHe bezeten jacht op super-tro- ?n va en de transformatie van 0 jaa^lhelden tot supersterren een im s^ belangrijker rol zijn gaan js vaj en de voetbalsupporters ver- ij wejd zijn in oorlogszuchtige vol- ianu^en, ook wel bekend als fans. lort is het slachtoffer gewor- 1 lirekiet zozeer van van de verru- sschqvan het voetbal zelf, maar eeldije verruwing van de maat- ia. Dj>ij. Metkerontwaardiging van me- oer C| Thatcher en haar vastbera- t lijkkd om de zaak strenger aan te ze ui|n komt echter misschien nadaiuit een verdrongen schuldge- omlzij heeft koppig volhard in rpenpoging om het vuur van chau- 1.700he en nationale agressie aan vanickeren dat zich in Brussel zo BenJijk manifesteerde en dat ge- igenjveg geen andere uitlaatklep 5 heel goed mogelijk dat voor «ige verwarde breinen er weinig verschil zit tussen de tegen de Argentijnse vijand i Falkland-oorlog en de aan- p aanhangers van een „vijan- voetbalteam. Als dit inder- het geval is, wiens fout is dat ckel?Heeft iemand ooit geprobeerd testalteengevallen arbeiderssteden g tukrpen, die hun bestaansreden m elkwijtgeraakt, in te passen in isioen van de nationale Brit- Iergeboorte, een visioen dat 8 opbut geen relatie met de huidi- ieLerriteit heeft? ?ebr4nen die in de nasleep van de ders| er o%en voorbeeld stellen", dragen zware verantwoordelijkheid H koesteren van de nationa- rialistische droom. Dergelij- •voelens worden niet alleen ^jjnjichtig gestimuleerd, maar er ook niets aan de keerzijde er worden geen pogingen tomen om de groeiende r aa|ndeiingen. en rassenhaat in te jt-Brittannië in te perken. Pre- Thacher zelf heeft dit soort gevoelens nog eens aangewakkerd toen ze in Perth in mei zo discreet verband legde tussen werkloosheid en immigranten: „Labour heeft ge zegd dat ze onze immigratie-wetten wil afschaffen: nauwelijks een ma nier om de werkloosheid te ver minderen". De verklaring van Leon Brittan dat de „stroom" ge vluchte Tamils geen politieke vluchtelingen zijn, versterkt dit ge voel van Groot-Brittannië als een door buitenlanders bedreigde natie nog eens. Ontworteling Wanneer er inderdaad leden van extreem-rechtse organisaties be trokken waren bij het geweld in Brussel, is hun taak alleen maar vergemakkelijkt door de retoriek van de Engelse regering. Het lijkt of alle woorden van afkeuring en zorg en het vlot beschikbaar stellen van 250 duizend pond (die snelle toevlucht tot geld, dat alle kwaad oplost, behalve armoede) alleen dienen om afstand te nemen van gevoelens, waarin de regering diep verstrengeld zit. Het is natuurlijk oneerlijk en ab surd om te zeggen dat alles de schuld is van deze regering. Pre mier Thatcher heeft gelijk wan neer ze zegt dat de oorzaken van het geweld dieper liggen dan in het huidige werkloosheidcijfer en de ontberingen. De regering heeft on ophoudelijk geprobeerd het gevoel van ontworteling in arbeidersste den en -wijken in andere banen te leiden. Diegenen die zo openlijk verheugd waren over het verval van de collectieve en solidaire waarden van de arbeidersklasse de mijnstaking ligt nog vers in het geheugen hebben dit gedaan zonder zich af te vragen wat daar voor in de plaats is gekomen. Het is duidelijk dat de identiteit van de industriesteden in Groot- Brittannië steden hebben vaak hun bestaan juist te danken aan in dustrieën de afgelopen tientallen jaren steeds verder uitgehold is. Het fanatisme waarmee voetbal clubs in deze plaatsen worden aan gehangen, is eigenlijk de meest op vallende reactie van de bevolking op het gevoel van ontworteling en vormt een symbolisch verzet tegen het uiteenvallen van alles wat re gionaal of plaatselijk is en tegen het gemis van de industriële func tie, die er vroeger voor zorgde dat elk district een eigen identiteit had. De intense gevoelens die de voet balclubs weten op te wekken, die nen als een kunstmatig in stand houden van een verloren identiteit. De-industrialisatie In heel Europa wordt voetbal-van- dalisme als „een Britse ziekte" be schouwd. Het zou heel goed kun nen dat dit land, omdat het als eer ste de krachtige dwang en het rit me van de industrialisering onder vond, nu weer als eerste de gevol gen ervaart van het even abrupte en grillige proces van het zoge naamde „de-industrialiseren". Het hoeft niemand te verbazen wan neer blijkt dat veel mensen deze ontwikkeling niet als een bevrij ding van de oude discipline erva ren, maar als een verbijsterend en lamleggend soort vrijheid, een gro te leegte. Dit is ook waarom er zo vaak wordt geroepen om het herstel van oudere, traditionele strafmaatrege len de zweep, de stok, het touw. Wanneer politici op het continent zich afvragen wat er gebeurd is met de zelfbeheersing van het be schaafde Groot-Brittannië, weet ook premier Thatcher hierop geen antwoord te geven behalve zich te distantiëren van de „schurken" en afstand te nemen van sommige ge volgen van haar eigen stokpaardjes. Het is de vaste intentie van pre mier Thatcher haast te maken met die veranderingen in de structuur van de Britse maatschappij, die al ver gevorderd waren op het mo ment dat ze aan de macht kwam de economische transformaties die het uitsterven van veel fundamen tele industriële sectoren tot gevolg hebben. In de loop van dit proces veranderen de mensen natuurlijk ook en veel van de eigenschappen waarvoor het Britse karakter vroe ger in heel Europa geroemd werd de verdraagzaamheid, onver stoorbaarheid, het sterke recht- aardigheidsgevoel, de gereser veerde en gematigde houding en bovenal het principe van „fair play (eerlijk spel)" zijn terzijde ge schoven en verdrongen door de term vandalisme. „Er is altijd wel iemand die moeilijkheden zoekt' LONDEN John Foreman is postbode en op het eerste gezicht nu niet direct iemand om over naar huis té schrijven. Hij is klein en tenger van gestalte, met ver zorgd blond haar en een donzig snorretje. Hij ziét er zachtmoedig uit, maar elke zaterdagmiddag is hij in een of andere voetbalstad een hele Jan. Want dan vecht hij. In de ogen van zijn vrienden is hij dan keihard, snel, buitengewoon slim. John is hard genoeg om in de kortst mogelijke tijd maximale schade toe te brengen aan om het even welke supporter van de con currentie die hem in de weg staat. Hij is slim en handig genoeg om nog nooit gepakt te zijn. En op een zaterdagmiddag is het enige team dat voor hem echt belang heeft de kudde vrienden met wie hij rondloopt. Zij zijn veteranen van honderden straatgevechten, die gekoppeld zitten aan om het even welke wedstrijd van de Chelsea Football Club, het team waarvan Foreman en zijn maats fanatieke supporters zijn. Het was in Portsmouth dat de thuisfans na een vriendschappelij ke wedstrijd voor het begin van het seizoen moeilijkheden zoch ten. Samen met anderen was John hen ter wille. Het was in Burnley dat hij een baksteen op zijn kop kreeg. En in Preston kwam een van zijn maats om het leven door in volle vlucht over een muurtje te wippen dat een diepe afgrond met daarin een spoorweg verborg. Deze postbode uit een Londense randstad bezorgt harde vuistsla gen en fikse trappen met elegante schoenen. Een voetbalsupporter, gespecialiseerd in straatgevechten, die er altijd keurig wil uitzien en buiten het bereik van de sterke arm wenst te blijven, moet neQes voor de dag komen. In deze ge welddadige en dreigende onder wereld, die bijna een instelling ge worden is door zich kompleet vast te hechten aan de erkende voet balsport, is het uiterlijk enorm be langrijk. Stelregel numero 1 is, dat onruststokers die het echt me nen alles in het werk stellen om er niet als voetbalvandalen uit te zien. Zij hebben een hekel aan de herkenningskleuren van hun club. Voor „skinheads" (jongens met kaal geschoren schedels) met zware laarzen koesteren zij niets dan minachting. Uit dergelijk schoeisel worden immers bij aan komst op het stadion al direct de veters verwijderd. Doen zich inci denten voor, dan vormen skinhe ads uiteraard een vanzelfspre kend en opvallend doelwit van het politionele optreden. Pils en cider John Foreman (het is niet zijn echte naam) is 22. Met zijn ouders bewoont hij een huisje in een fat soenlijke buurt van Noord-Lon- den. Zijn vader en moeder weten nog steeds niet wat hij 's zater dags uitspookt. Zij kennen ook niet de ware aard van de veroor deling, die hij uiteindelijk toch opliep na het voetbalgeweld van afgelopen jaar in Brighton. Fore man vindt het eigenlijk grappig dat de politie hem maar arresteer de omdat hij flink teut het voet balveld was opgelopen. Voor ver* grijpen van veel ernstiger aard hadden ze hem jarenlang nooit gepakt. Zijn „tribunetroep" houdt er een ritus en een soort code op na. Elk „fijn dagje uit" is geborduurd op hetzelfde stramien; het geweld wordt altijd op gang gebracht door een mengsel van pilsjes en cider. Vuistgevechten zijn oke; vechten met messen is taboe. „Zij tellen niet mee", zegt hij. „Voor een uitwedstrijd neem ik meestal een vroege trein of ga ik per bus. Ik stap ergens buiten de stad uit en drink enkele glazen met mijn maats. Tegen half drie stappen we naar het voetbalterrein". „Vroeger installeerden wij ons op de tribune bij de tegenpartij, maar dat is tegenwoordig niet meer zo in de mode. Mensen die hun ver stand gebruiken, plegen geen ge weld op tribunes. Daar zit je im mers in een val en kunnen ze je pakken. Tegenwoordig is het op straat te doen. Wij verlaten het stadion en maken ons los van de menigte. Wij zijn dan met 50 of 100 man. Er is altijd wel iemand die moeilijkheden zoekt. Wij ke ren terug naar het station, niet zo als de politie het wil, maar op onze manier. Op straat zijn wij de baas". Uitdaging „Met een troep van 100 hebben wij gevochten tegen tweemaal zo veel man. Ik kreeg nooit echt klappen. Van de anderen weet ik het niet. Je blijft niet hangen om rond te kijken. Er zijn zoveel lui aanwezig en zoveel kerels liggen op de grond. Het enige wat je doet is vechten". „Ik haat de teams niet permanent. Ik haat ze alleen op de dag zelf. Hun aanhang verlangt net zoals jij naar een goeie knokpartij. Ik heb nog nooit iemand geslagen die er niet om vroeg. Ik zal niet zeggen dat ik een fantastische vechter ben, maar je doet precies wat je li chaam van je wenst". „Overal waar Chelsea komt wordt tegenwoordig herrie verwacht. De reputatie van onze supporters is zo, dat andere kerels nog beter, dat wil zeggen nog harder willen zijn. Het is voor iedereen een uit daging". „Het geeft je een gevoel van grote voldoening wanneer ze je niet hebben kunnen pakken. Ik ben in eindeloze gevechten gewikkeld geweest. Het komt in grote lijnen hierop neer, dat je indruk maakt op je maats. Ik weet dat het dom is. Dronkenschap veroorzaakt 90 procent van het oproer". „Soms verdedig je gewoon jezelf of je vrienden. Waar je ook gaat, er is altijd wel iemand die je een lel wil geven". Het hoort erbij „Het is een fijn dagje uit. Je drinkt een glas, je gaat naar de match en we blijven meestal laat in de stad om nog meer te drin ken. Vechten? Dat hoort erbij. Je verdwijnt vooraleer ze je kunnen pakken". „Ik geloof niet, dat er een drijf veer is. Het gebeurt overal in het land. Als er geen voetbalgeweld was, zou er ook geen straatgeweld zijn". Kan het hem dan niet schelen dat dit slecht is voor het voetbal in het algemeen en voor de reputatie van Chelsea, het team waarvan de naam getatoeerd is op zijn rech- terbovenarm? Geeft hij ij eigenlijk 1 of om die wel iets om het voetbal club? „Soms zou ik liever in de kroeg blijven. Soms drink ik liever een lekker glaasje dan naar een voet balwedstrijd te kijken", zegt John. Elke maandagmorgen staat hij om 5 uur op en doet hij weer rustig zijn ronde als postbode in Noord- -Londen. En Chelsea zit nu in de Eerste Divisie. ANDREW MONCUR (Copyright The Guardian) .Thuis" Het is geen toeval dat voetbal een van de voornaamste sociale activi teiten is geworden waarin de zorg wekkende veranderingen in het Britse leven tot uiting komen. Voetbal is immers een overblijfsel van de oudere, vaak belasterde en discrediet gebrachte arbeiders klasse-cultuur die, ondanks alle te kortkomingen en gebreken, corres pondeerde met echte regionale ver schillen en berustte op de verschil lende posities binnen de nationale verdeling van de arbeid, een ver deling die de bevolking tenminste iets zei, iets wat niet het geval is bij de recentere ontwikkelingen. De regionale positie is door de jeugd veel industrie-gebieden misschien al lang vergeten, maar leeft nog al tijd voort in bijvoorbeeld het hard nekkige lokale accent, in de voor buitenstaanders vaak onbegrijpelij ke trots waarmee de vervallen en onopvallende steden of gebieden beschouwd worden en de nooit af latende emotionele hang naar thuis". En nergens is het gevoel van plaatselijk bewustzijn zo diep geworteld als in Liverpool, de stad die tot vorige week woensdag een voorbeeldige reputatie op het ge bied van voetbalgedrag had. De ironische humor en de melancho lieke gelatenheid, de enorme veer kracht van de béyolking ondanks de armoede en werkloosheid, ma ken het een van de aantrekkelijk ste regionale gebieden. Ergens bij horen De armoede en werkloosheid heeft als gevolg dat mensen zich steeds vaster willen vastklampen aan al les dat de belofte inhoudt van sta biliteit en continuïteit en dit ver oorzaakt het veelbesproken „stam gevoel" in de voetbalwereld. Diegenen die het voortbestaan van een klasse-identiteit afwijzen en de voorstanders afschilderen als extre misten in de greep van ouderwetse bekrompenheid hebben niet in de gaten dat, zelfs wanneer deze vorm van klasse-identiteit uitgeroeid kan worden, de behoefte zelf van het „ergens bij te horen" nooit zal ver dwijnen. Voetbalvandalisme is mis schien een soort uitlaatklep voor dit soort behoefte geworden en in de plaats gekomen van het gevoel van klasse-identiteit Eén ding staat vast Al dat gepraat over maatregelen en uitsluiting, over toezicht verscherpen en het controleren van elke beweging, zal niets veranderen aan de oorzaak van het voetbalvandalisme en de kern van het probleem niet raken. Het enige resultaat zal zijn, dat dit soort geweld weer ergens anders en op een andere manier de kop op zal steken misschien zelfs met nog ergere gevolgen. De volgende keer barst het geweld waarscniinlijk niet in een voetbal stadion los. Een grotere politie macht zal ons er van verzekeren dat we van het voetbalvandalisme „genezen" zijn, net zoals Groot-Bri- tannië van de rellen van 1981 ..ge nezen" is verklaard. Ondertussen wordt er echter niets gedaan aan de werkelijke ziekte die zo dicht onder de huid van de hedendaagse Britse maatschappij ligt. Dat zou een menslievender en aandachtige re houding vereisen van de Britse regeriqg, dan waar men op dit mo ment toe in staat lijkt te zijn. JEREMY SEABRÓOK (Copyright The Guardian) Zeggen dat Studio Sport een ru briek is, die in Europa op afstand het slechtste programma in zijn soort is, heeft ooit Mart Smeets bijna de kop gekost Smeets heeft wellicht gehoopt indachtig de in betrokken regionen heersende idee wat los te maken door iets kwetsends op te merken, wat mo gelijk tot verbetering zou leiden. Dat is een illusie gebleken. Inmiddels is Smeets ondergedom-' peld in het peloton grijze en grauwe nitwitten, dat Studio Sport nog steeds bestiert. En voor wie Smeets zich in het stof heeft moeten wentelen om zijn hachje te redden. Smeets heeft nu over „de mooie wegen van Italië" ge kard, de „fraai gekleurde tricots van de Italianen" gezien en het .knappe kleppen van Van der Velde en Pirard" van nabij be commentarieerd in de Giro. Voor wat hoort wat tenslotte. De nitwitten zijn gerustgesteld te ruggezakt in hun pluche fau teuils. Het kwaad was weer met wortel en tak uitgeroeid. En vooruit met de geit Waartoe deze van zelfgenoeg zaamheid en vooringenomenheid blijk gevende houding leidt, toon de afgelopen zondag op navrante wijze aan. Opper-nitwit Boerhout en adjunct-nitwit Poelmann had den in hun onpeilbare wijsheid een intro van de uitzending ge creëerd, dat in onbenulligheid en onfatsoen zijn weerga niet kende. Wat hadden Boerhout en Poel mann bedacht? Er was,zo had het duo zich in zijn onuitspreke lijke voortvarendheid gereali seerd, toch sprake geweest van een (zo noemen ze dat in die kringen) enerverend weekje. Raas gestopt, elf doden in een Mexicaans voetbalstadion, de ramp in de Heizei, Cruijff tech nisch directeur bij Ajax en sup porters Ajax op het veld. Dat was nogal wat, vond het duo onbenul eensgezind. Daar moest visueel wat mee te doen zijn. En wat was er dan mooier dan de opening van Studio Sport daar voor te gebruiken? Het was al leen jammer, redeneerde het duo onbenul vervolgens, dat er van Mexico geen beelden voorhanden waren. Dan Raas maar wat pro minenter brengen. Cameraploeg naar 's-Heerenhoek en met de hele trein Raas interviewen. Voor dertig seconden onbenullig heid. Dan was het woensdag in het be langwekkende overzichtje van Studio Sport. Heizel. Brussel. 38 doden. Daar moest toch (zo beet dat in in die kringen) ook een itempje van worden gemaakt Vervolgens Cruijff. En tot slot wat opmerkingen over die Ajax- supporters, die ondanks alles weer over de schreef gingen. Nitwit-in-spé Bakker spuit wat voetbalpsychologie van de koude grond. En neemt de telefoon ter hand om zich met KNVB-voor- zitter Van Marie in Bazel te on derhouden. „Oh, de UEFA neemt de beslissing over de Europese toernooien. En de deelneming van Engeland aan het WK in Mexico dan? Oh, dat bepaalt de FIFA. Dank u wel meneer Van Marle en als u nog wat te melden hebt voor het einde van de uit zending, laat u dat dan even we ten. Dank u wel meneer Van Marle". En Bakker gaat over tot de orde van de dag, want er is tenslotte ook nog gevoetbald. Raas. Heizel. Cruijff. Wat hoort er in dit rijtje niet thuis? Voor bet duo-onbenul en de nitwit-in-spé is het allemaal een pot nat Er wordt ook nog gefietst tenslotte. Het was een wonder dat Bakker niet nog even verwees naar de Elfstedentocht in zijn ditmaal deels van een papiertje gelezen tekst. Boerhout, Poelmann en Bakker. Het gezichtsbepalende trio van Studio Sport. Je zult maar aan ze zijn overgeleverd. Een gewone boer, een gewone man en een ge wone bakker zouden waarschijn lijk meer gevoel voor verhoudin gen aan de dag hebben gelegd. Om over piëteit voor de slachtof fers in Brussel nog maar te zwij gen. Studio Sport is een sportprogram ma tenslotte. En de NOS had, evenals andere rubrieken, al zo veel laten praten over het drama in de Heizel tenslotte. Dan kon Studio Sport toch wel andere ac centen leggen tenslotte. Boerhout, Poelmann en Bakker. Het gezichtsverliesbepalende trio van de NOS. Je zult maar aan ze zijn overgeleverd. BUYS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1985 | | pagina 27