„Nederlandse"
Turk was tweede
aanvaller paus
,Ons werk is een
waarschuwing voor de
moordenaars van morgen'
i 11 i r~i i -i sm
0
1
D
I
CeicLeSowo/nt
H
VS reageren
voorzichtig jj
op Jordaanse
voorstellen I
Waarschm
werd niet p
opgevolgd
BUITENLAND
CcidócSomcmt
VRIJDAG 31 MEI 1985PAI
Of
Tien jaar voor
aanslagen tegen
abortusklinieken
PENSACOLA Een rechter
in Florida heeft gisteren twee
mannen tot elk tien jaar ge
vangenis veroordeeld, die eind
vorig jaar bomaanslagen had
den gepleegd op een abortus
kliniek en twee doktersprak
tijken. Voorts bepaalde rechter
Roger Vinson dat de twee elk
353.073 dollar schadevergoe
ding moeten betalen aan ver
zekeringsmaatschappijen en
twee artsen wier praktij
kruimtes bij de aanslagen wer
den verwoest.
Panama breekt
met Zuid-Afrika
PANAMA-STAD Panama heeft
alle diplomatieke betrekkingen met
Zuid-Afrika verbroken uit protest
tegen het apartheidsbeleid. Dit is gis
teren door een goedingelichte rege
ringsbron in Panama-Stad meege
deeld. Het bericht is bevestigd door
de Zuidafrikaanse honorair consul in
Panama. De regeringsbron verklaar
de echter dat het verbreken van de
betrekkingen geheel in overeen
stemming is met het Panamese be
leid om Zuid-Afrika in de Verenigde
Naties en andere internationale or
ganisaties te veroordelen wegens
schending van de mensenrechten en
de apartheidspolitiek.
Amerikanen
moeten
Sovjet-Unie
verlaten
MOSKOU De Sovjet-Unie
heeft vier Amerikanen net land
uitgewezen, nadat zij contact
hadden gehad met een groep ij-
veraars voor de mensenrechten
uit de Sovjet-republiek Georgië.
De Amerikaanse ambassade in
Moskou heeft dit gisteren be
kendgemaakt. Een woordvoer
der verklaarde dat de vier Mos
kou reeds woensdag hebben
verlaten zonder gesproken te
hebben met de staf van de
Amerikaanse ambassade.
Israëlische journalist
voor rechter na
bezoek aan Jordanië
TEL AVIV De Israëlische journalist
Amnon Kapeliuk moet terecht staan voor
de Israëlische strafrechter, omdat hij zon
der toestemming van de regering twee keer
een bezoek heeft gebracht aan Jordanië.
Kapeliuk, die schrijft voor het Israëlisch
dagblad Yediot Ahronot en voor het Franse
blad Le Monde Diplomatique, heeft in
maart van dit jaar een bezoek gebracht aan
Jordanië. De 48-jarige Kapeliuk, een alom
gerespecteerd specialist in Arabische zaken,
verklaarde in een telefonisch vraaggesprek
dat het besluit om te vervolgen een aanslag
op de persvrijheid is.
Tegenstanders Star Wars
starten reclamecampagne
WASHINGTON Een groep Amerikaanse we
tenschappers die zich verzet tegen de Star Wars-
-plannen van president Reagan is gisteren via te
levisie en kranten een advertentiecampagne be
gonnen om het publiek voor hun standpunt te
winnen. De Bond van Verontruste Wetenschap
pers, gevormd door 54 Amerikaanse Nobelprijs
winnaars, dringt er bij de regeringen van de VS
en de Sovjet-Unie op aan, tijdens hun onderhan
delingen in Genève te komen tot een algemeen
verbod op ruimtewapens. Het door de regering
voorgestelde Star Wars-programma is een techno
logische miskleun, een militaire dwaasheid, een
economische ramp en een moreel gedrocht, aldus
de voorzitter van de groep, de natuurkundige
Henry Kendall.
Angola ziet af van
besprekingen
met Zuid-Afrika
ma
elri
JOHANNESBURG Angola heeft Pretori:
Verenigde Staten laten weten dat het de bes3/,
gen met Zuid-Afrika verbreekt. Dit meldde l,
de Zuidafrikaanse staatsradio. De Zuidafrikas
nister van buitenlandse zaken, Botha, ziet daa'1
aanwijzing dat Angola een excuus zoekt om r
ger te spreken over terugtrekking van de C
troepenmacht uit Angola. Cuba heeft deze we
standpunt ten aanzien van een eventuele tei
king van zijn troepen verhaard. Dit als
de arrestatie vorige week van drie ZuidafrikP
Angola, die de opdracht hadden een sabot"
uit te voeren op de olie-installaties in het
van dat land.
i ft aai
be
et IC
/Sport
w
emer
1 ie bi
S nog
'Hport
tie 1
SIMON WIESENTHAL BLIJFT SPEUREN NAAR
NAZI-MISDADIGERS:
(Van onze correspondent Ge
rard Kessels)
WENEN Simon Wie-
senthal: „Ik een nazi-ja
ger? Ik voel me niet als
een Joodse James Bond.
Nu, veertig jaar na de
oorlog, moet ik zeggen
dat we allen gefaald heb
ben. Als we werkelijk de
les uit de oorlog getrok
ken hadden, dan zouden
Biafra, Oeganda, Cam
bodja en My Lai niet mo
gelijk zijn geweest. Maar
we zijn gewend geraakt
aan volkerenmoord".
Het Joods Documentatie-Cen-
trum in Wenen lijkt niet meer
van deze wereld. Een oude,
als kantoor ingerichte, etage-
-woning. Hier heeft de mo
derne techniek zijn intrede
nog niet gedaan. Geen zacht
ruisende computers, die in ijl
tempo duizenden gegevens
rangschikken en combineren,
maar vergeelde mappen en
ordners in eenvoudige stalen
boekenkasten. Het Centrum
vertrouwt geheel op de oudste
computer die de wereld kent,
de menselijke hersenen. Vrij
wel alle informatie die het
Centrum verzamelt over ge
vluchte nazi-misdadigers zit
in het hoofd van zijn direc
teur: Simon Wiesenthal. Op 5
mei 1945 werd hij door de
Amerikanen uit het concen
tratie-kamp Mauthausen be
vrijd. Sindsdien wijdt hij zijn
leven aan het opsporen van
de architecten en uitvoerders
van de Holocaust. Wiesenthal:
„In 1948 heb ik het Documen-
tatie-Centrum gesticht met
dertig vrijwilligers. Wij voel
den dat het leven alleen ver
der kan gaan als er gerechtig
heid heerst".
Vluchtweg
Hij is nu 76, maar van ver
moeidheid of sleet nog geen
spoor. Duizenden en duizen
den nazi's kent hij niet alleen
bij naam, maar hij weet ook
exact welke vluchtweg ze na
de Holocaust genomen heb
ben. Het vaak uiterst moeiza
me puzzelwerk van Wiesent
hal dat veel kampbeulen die
zich al lang veilig waanden,
toch nog voor hun rechters
bracht, heeft hem vooral de
laatste jaren veel waardering
en erkenning gebracht. In
Los Angeles is een 'Simon
Wiesenthal Center' opgericht,
dat ook speurwerk verricht
en de herinnering aan de Ho
locaust levendig houdt. Hij
heeft vijf ere-doctoraten ge
kregen, is ere-burger van tal
van steden. Gouverneur Cuo
mo van de staat New York
riep de 13e juni uit tot 'Simon
Wiesenthal-Day'. Met presi
dent Reagan sprak hij over de
hulp die de Amerikaanse re
gering zou kunnen bieden bij
het oppakken van nazi's.
Nog veel meer handlangers
van de Holocaust zouden zich
voor hun daden hebben moe
ten verantwoorden als daar
niet de koude oorlog was ge
weest. Toen Hitler-Duitsland
verslagen was, stonden Ame
rika en de Sovjet-Unie al snel
als nieuwe tegenstanders te
genover elkaar. De bereidheid
de nazi's ter verantwoording
te roepen zakte tot het nul
punt. Het westen had Duits
land weer nodig in de strijd
tegen het communisme. „De
nazi's zijn de enige winnaars
geweest van de koude oorlog.
Van 1948 tot 1960 is er in het
geheel niets gedaan aan het
opsporen van de beulen. Ui
terst kostbare tijd is toen ver
streken. Het Internationale
Rode Kruis en allerlei dubieu
ze Vaticaanse organisaties
hebben in die periode nazi's
papieren gegeven op basis
waarvan ze visa hebben ge
kregen in tal van Arabische
en Zuidamerikaanse landen".
Biologische oplossing
Hoe succesvol Wiesenthals ar
beid ook is geweest, slechts
een fractie van de beulen
heeft ooit voor een rechtbank
gestaan. Meer dan 150.000
mensen waren direct bij de
misdaden betrokken. Nog
geen geen 7.000 werden er in
de Bondsrepubliek veroor
deeld. Tegen 1200 tot 1300
beulen worden nog processen
voorbereid in West-Duitsland.
Er zijn de laatste jaren meer
vrijspraken dan veroordelin
gen geweest. „Hier in Oosten
rijk", zegt Wiesenthal, „zijn
twee nazi's vrijgesproken die
de gaskamers bouwden en re
paraties uitvoerden als dat no
dig was".
„Alleen al in de Verenigde
Staten leven 3.000 collabora
teurs en ik heb hier een lijst
met de namen van 218 Russi
sche SS-officieren uit de Oek-
raine die nu in Canada leven.
We gaan nu langzaam naar
een biologische oplossing van
het probleem toe. Het is vaak
gemakkelijker om de dader te
vinden dan getuigen".
„Wij hebben heel goede rela
ties met de Duitse justitie en
wij hebben er ook begrip voor
dat de processen in West-
-Duitsland vaak zo lang du
ren. De verdachten moeten
alle rechten krijgen, omdat
we niet willen dat ons verwe
ten wordt dat wij hen, net als
in het Derde Rijk, niet alle
rechten hebben toegestaan.
De DDR heeft op honderden
verzoeken om rechtshulp, om
getuigen te horen, niets laten
weten. Ook uit Tsjechoslowa-
kije komt niets. Rusland heeft
veel beloofd, maar niets ge
daan. Polen is het enige land
dat samenwerkt. Het is een
land waar elke familie wel ie
mand verloren heeft. Mijn
standpunt is dat het zo ver
schrikkelijk is wat er gebeurd
is, dat het niet bestraft kan
worden. De kamparts Menge-
Simon Wiesenthal
le heeft 400.000 joden het gas
in gestuurd. Hij is nu 74 en hij
zou waarschijnlijk levenslang
krijgen. Maar het proces zelf
zou vanuit opvoedkundig en
historisch perspectief veel be
langrijker zijn dan de straf.
Deze oude nazi's spelen geen
rol meer, maar intussen heb
ben we er twee nieuwe gene
raties bijgekregen. Er zijn ne-
o-nazi's die roepen dat er
geen Holocaust heeft plaats
gevonden, dat er geen gaska
mers geweest zijn. Een proces
tegen Mengele zou deze pro
paganda beter kunnen weer
leggen dan welke wet dan
ook".
Dagelijks fascisme
Onder de oppervlakte van de
democratieën in West-Europa
sluimert wat Wiesenthal het
noemt.
Daarover sprak hij in februari
voor het Europese Parlement
in Straatsburg. „Van de tien
miljoen leden van de nazi-
-partij in Duitsland hebben er
negen miljoen de oorlog over
leefd. Een deel daarvan is na
de oorlog gewoon lid gewor
den van de nieuwe democra
tische partijen, de anderen
hebben elke politieke activi
teit opgegeven. Wij krijgen
hier brieven uit Duitsland
van mensen die schrijven dat
hun baas op het werk vol
strekt onmogelijk is tegen zijn
ondergeschikten, vooral tegen
buitenlanders. Politiek zwijgt
hij, maar hij ontlaadt al zijn
agressie tegen de buitenlan
ders. Vroeger waren het de
joden, nu zijn het buitenlan
ders. Dat is wat ik het dage
lijks fascisme noem".
„Ons werk hier is een waar
schuwing aan het adres van
de moordenaars van morgen.
Wij hadden vroeger geen no
tie van wat er te gebeuren
stond. Ik ben opgegroeid in
Polen en wij dweepten thuis
met de Duitse cultuur. Als
mijn moeder me terecht wilde
wijzen, pakte ze een boek uit
de kast en las ze een citaat
voor van Goethe of Schiller.
Toen ik als student van Hitier
hoorde, tekende ik caricatu-
ren. Die man had toch geen
enkele kans in een cultuur
land als Duitsland?".
„Wat er toen gebeurd is, kan
zich herhalen. Als het over
tien of vijftien jaar weer ge
beurt dan moeten de misdadi
gers weten dat ze ook vijftig
jaar later nog achtervolgd zul
len worden, dat ze geen rust
zullen hebben. Dat is de zin
van ons werk. Er zijn nazi-
-misdadigers in Zuid-Amerika
die geen vier weken in het
zelfde bed kunnen slapen".
BENGAALSE
PRESIDENT"
URIR CHAR PrJOI
Ershad van Bang
heeft gisteren gezef
mensen waarself
gen van de regerinr
de cycloon in de bJ0V
Bengalen hebben
geerd, en op hun lat
gebleven tot dezf
sloeg.
Ershad, die Urir Chai^!^€
dere getroffen eilamFy®
zocht, zei dat waarsd P?
iets meer dan 10.000 pP
het leven hebben vi
tijdens de door de
veroorzaakte v^oe4ten
van 24 en 25 mei. Voirwer
president verloopt <tn.
dingsactie goed. |er.
bracht de nacht doorf He]
legertent op Urir Chavero'
mensen te tonen datidetii
alleen zijn. Overlet mei
zijn met hout in de wjwei
een nieuw onderkoigooi
bouwen op de dr
grond. „Ik kan nerg^,
ders heen, zei Haruni»
hid, een 45-jarige i
die enkele jaren gele<
het nabijgelegen
Sandwip vertrok 1
grond daar door eroi
bruikbaar werd. Als
leef ik hier, en als ij;
sterf ik hier, zei hijX-
hij naar een moddet^
keek waar vier talT---
plaats aangaven wa
vrouw begraven lag.
GRATIS ELKE WOENSDA
*ns:
tron<
B1ILAGE BIJ UW KRANT Mlnec
INFORMATIE OVER FILMS.MO
THEATER. RECREATIE,EXPOSE
EN EEN COMPLETE AGENDA n
ams
die
tei
ROME, ANKARA De
Turk die tijdens het be
zoek van paus Johannes
Paulus II aan Nederland
in Venlo werd aangehou
den zou Oral Celik, de
tweede Turk die op 13
mei 1981 schoot op de
paus. Dit schrijft de Turk
se krant Tercuman.
De krant bracht het nieuws in
een vraaggesprek met iemand
die werd aangeduid als Suley-
man Yetkin en die een goede
jeugdvriend zou zijn van Ali
Agca, de kroongetuige in het
proces in Rome. Yetkin zei te
genover Tercuman dat de
Duitse politie hem de foto van
de man had laten zien die de
Nederlandse politie van de ar
restant heeft gemaakt. Hij
voegde hieraan toe dat hij de
vermeende Asian onmiddellijk
had erkend als Celik. Het is
bekend dat Celik en Agca
jeugdvrienden waren en later,
in de jaren zeventig, beiden
deel uitmaakten van een
rechtse terreurgroep in hun
geboorteplaats Malatya.
De man die gisteren in het Ro
meinse proces centraal stond,
Omar Bagci, herkende Celik
overigens niet toen de Ro
meinse rechter hem een foto
van de Nederlandse arrestant
toonde.
Wel bevestigde hij de verkla
ringen van Ali Agca omtrent
de Bulgaarse connectie. Bagci
(39) wordt ervan beschuldigd
het moordwapen te hebben ge
regeld voor de aanslag op de
paus. Hij werd gisteren aan
een uiterst scherp verhoor on
derworpen en begon toen te
„praten". Hij gaf daarbij toe in
gezelschap van drie personen,
onder wie het lid van de ex-
treem-rechtse Turkse organi
satie Grijze Wolven, Erdem
Eyup, in Bulgarije te zijn ge
weest. Eyup is een van de vier
extremisténvan wie Bagci de
naam heeft bekend gemaakt
voor het Hof, dat meteen een
nieuwe onderzoeksprocedure
instelde. De vier mannen wa
ren de tussenpersonen voor de
contacten met Agca, aldus
Bagci, die in 1980 twee dagen
in Bulgarije verbleef. De ver
klaringen van Bagci, die op
sommige punten tegenstrijdig
waren, hebben het bestaan
van een nauw verband tussen
de Grijze Wolven en de Bul
gaarse connectie duidelijker
naar voren gebracht, aldus de
Italiaanse openbare aanklager
Marini.
Een Bulgaarse journalist, die
naar de Bondsrepubliek is ge
ëmigreerd, meent dat de 37-ja-
rige Sergei Antonov werkte
voor de Bulgaarse inlichtin
gendienst. De journalist Ver-
litsjko Peitsjev kwam tot deze
conclusie na de familie te heb
ben doorgelicht. Anderen wij
zen er echter op dat Antonov,
die tweede man was bij de
Bulgaarse luchtvaartmaat
schappij in Rome, een verle
gen, gefrustreerde man was,
helemaal geen type om voor
de geheime dienst te werken.
Gevangenisstraf voor Noorse journalist
OSLO Een rechtbank in Oslo heeft een re
dacteur van een pacifistische krant tot negen
maanden gevangenisstraf veroordeeld wegens
een publicatie over een volgstation voor duik
boten op de Noorse marinebasis Andoya. Zes
andere redactieleden kregen een voorwaarde
lijke straf. De redactie gaat in hoger beroep.
Het blad Ickevold (Geweldloosheid) publiceer
de twee jaar geleden bijzonderheden over het
volgstation op Andoya, dat volgens het blad
deel uitmaakt van een Amerikaans systeem
voor de bewaking van Russische duikboten in
het noordelijk deel van de Atlantische Oceaan.
ADVERTENTIE
deze speciaal door uw
krant samengestelde set
Hij is voor u,
wanneer u een nieuwe
abonnee aanbrengt
Dan ontvangt u als dank:
twee plastic regenjassen
in handzame etui, een
iisschoenpoetsset, een
tandenborstelset, een
strandkluisje om uw
kleingeld zeker te stellen
tijdens het zonnebaden
en zwemmen, en een
praktische portefeuille
voor uw reischeques.
Zo gaat u goed voorbereidop vakantie!
De nieuwe abonnee ontvangt de krant de eerste twee weken gratis.
Noteer als nieuwe abonnee
ingaande
Naam:
Adres:
Deze ontvangt de krant de
eerste twee weken gratis.
Daarna wordt het abonnement
betaald per:
maand (per automatische betaling)
kwartaal per acceptgiro
Stuur als dank de
vakantieset aan:
Naam:
Plaats:
Adres:
Telefoon:
Postcode:
(voor contróle bezorging)
Stuur de bon ingevuld aan de Leidse Courant, Antwoordnummer 998,
2500 VD Den Haag (postzegel niet nodig).
WASHINGTON/TUNIS De Amerikaanse r(ff
heeft gisteren voorzichtig positief gereageerd
vredesvoorstellen, die de Jordaanse koning H^
woensdag in Washington heeft gedaan. De JoiIen
voorstellen voorzien in directe onderhandeling^'
sen Israël en een Jordaans-Palestijnse delegatiejJJU
een internationale vredesconferentie, waaraan a (F
Sovjet-Unie zou moeten deelnemen. kl
Tuor
cu
Een woordvoerder van het State Department zei 1
Amerikaanse regering bereid is tot een wezenlijke i w<
met de de PLO, als deze organisatie de VN-resoluties*00'
338 aanvaardt. Ook zou de PLO ondubbelzinnig PNJ{
staansrecht van Israël moeten erkennen. Koning z
heeft woensdag aan de Amerikaanse regering meeg w.<
dat de PLO bereid is de resoluties te aanvaarden. 11°(
De Amerikaanse regering heeft moeite met Hoessein|,8
stel om een internationale conferentie over het Middfl Fn
ten te beleggen. Daarvoor zou eerst de Sovjet-Unie d»*nl
aantal voorwaarden moeten voldoen. Het Kremlin zoijJlJ*
plomatieke betrekkingen met Israël moeten herstelltoe
soepeler emigratiebeleid moeten voeren ten aanzifl(Z
Russische joden die naar Israël willen emigreren en #®nl
een einde komen aan de antisemitische propaganda
Sovjet-Unie. L4;
Salah Khalaf, een vooraanstaand PLO-leider, heeft
laten weten dat zijn organisatie blijft vasthouden c"?
Palestijnse recht op zelfbeschikking als voorwaard^ q
eventuele vredesbesprekingen. Khalaf, beter beken<Ü.6-
de naam Aboe Iyad, is een tegenstander van het akkoL1^
PLO-voorzitter Arafat heeft gesloten met koning H&JJ
en dat voorziet in de vorming van een Jordaans-Palf6-3
onderhandelingsdelegatie. 6-:
Geen krant ontvangen Bel tussen 18.00 en 19.00 uufe(\
dags tussen 14.00 en 15.00 uur, telefoonnr.071-12224ftenc
krant wordt nog dezelfde avond nabezorgd.
