na
£cidóc(2otwcwit
Z^ei^e
Menken
doet
en Chinese
markt
gooi
Zuivelconcern boekt
successen met export
de produMiehal.
Kimmende Buizen
ZATERDAG 18 MEI 1985
optredende artiesten als de Dolly
het sextet Tony Eyk en de
Rythm Steel Showband vie-
bijna 700 werknemers en de
van Menken Landbouw Hol-
bv. vanavond in Noordwijker-
het zestigjarig jubileum van het
iebedrijf.
ve de respectabele leeftijd van
rootste particuliere zuivelbedrijf
ons land, heeft Menken meer,re-
tot feestvreugde. Want het econo-
r/j tij op de binnenlandse markt
dan hard tegenzitten, met de
iwsfe exportactiviteiten gaat het
de laatste jaren erg goed.
Momenteel wordt de laatste hand ge
legd aan een miljoenencontract met
een groot Amerikaans levenmiddelen-
bedrijf. Goed boeren is het ook in het
Midden-Oosten waar Menken in sa
menwerking met enkele partners,
kant en klare zuivelfabrieken ver
koopt. Verder heeft Menken zijn zin
nen gezet op de veelbelovende Chine
se markt en heeft het pas overgeno
men notenbedrijf in België vorig jaar
de omzet weten te verdubbelen.
num werd zestig jaar geleden in
Oegstgeest gelegd door wijlen Leen
Menken. Door keihard werken met
zijn vrouw, elf zonen en vier dochters,
groeide het melkzaakje uit tot een fa
briekje. Na de oorlog werd een melk
fabriek in Wassenaar overgenomen
en in 1973 kwam een fusie tot stand
met twee andere zuivelondernemin
gen: De Landbouw in Leiden en De
Landbouw in Noordwijkerhout. Ad
Menken (59), de oudste zoon volgde
zijn vader twintig jaar geleden op als
directeur algemene zaken. Ook bij
hem stroomt de melk bij wijze van
23
De basis voor het huidige melk-impe-
computer
van de produktie
^hetgrootste gedeelte
de onderneming
Het brein van
'oestuurd.
ÏTde zwolle me'K
z0als dal heel
Hel atvullen
spreken door z'n aderen. Onder zijn
leiding is het bedrijf uitgegroeid tot
een holding die nu zes zeer moderne
bedrijven omvatMenken-Landbouw
in Wassenaar, Menken-Landbouw
Oud Gastel, Menken Dairy Food
(zachte kaassoorten) in Oud Gastel,
NV Menken SA Kontich in België
(noten), Liko Frisdranken in Bode
graven en Bottelmaatschappij Het
Gooi in Soest.
Menken-Landbouw verzorgt nu circa
tien procent van de binnenlandse
markt en exporteert naar 55 landen.
Verwacht wordt dat de totale omzet
van circa 270 miljoen gulden over
1984 dit jaar vijf tot zes procent zal
stijgen. Het concern is altijd winstge
vend geweest.
„Meneer Ad", zoals het personeel hem
noemt, past nog immer de gulden stel
regels toe die hij van zijn ouders heeft
geleerd: behalve hart voor je mensen
en stil doorbijten, elke gulden winst
weer in het bedrijf stoppen. „Je moet
nooit verder springen dan je stok lang
is", zegt hij.
Dit jaar investeert Menken 17 miljoen
gulden.
Algemeen directeur Ad Menken.
WASSENAAR Op het visi
tekaartje dat hij plotseling te
voorschijn tovert staat „Men
ken Landbouw Holding b.v.
Wassenaar" keurig in het Chi
nees gecalligrafeerd.
„Morgen vlieg ik naar Peking.
Kijk: ticket, programma, pape
rassen, alles zit in deze map,
de China-map", zegt „meneer
Ad", zoals het personeel de di
recteur noemt.
Menken vervolgt: „In Peking
staan we met een stand op de
Netherland Agroculture Ex
position. China heeft plannen
voor zo'n 160 nieuwe fabrie
ken voor frisdranken. Denk je
eens in, het gaat om een
markt van één miljard consu
menten. Met onze Liko Fris
dranken hebben we een
prachtig stuk know-how. Wel
licht kunnen we daar samen
werken, machines leveren,
verpakking, grondstoffen.
Gisteren sprak ik op de Chi
nese ambassade met meneer
Wang Li en die vertelde me
dat China ook grote plannen
heeft voor de agrarische sec
tor. Nou, wij kunnen alles le
veren, koeien, machines, ken
nis, noem maar op".
Menken Landbouw presenteert
zich in Peking als Dutch Food
Technology (DFT), een samenwer
kingsverband dat onlangs met en
kele partners in engineering en
agricultuur werd opgericht met als
doel het opzetten van kleine turn
key (kant en klaar) projecten in het
Midden-Oosten. Vorig jaar werd de
eerste order in de wacht gesleept.
„Een klein project", zegt Menken.
„We bouwen voor ongeveer twee
miljoen in Djedda in Saoedi-Arabië
een melkfabriekje en een boerderij
voor vierhonderd koeien. Daar
gaan we de produkten maken die
we niet kunnen exporteren".
Bijna zeker is een veel grotere op
dracht voor de bouw van een zui
velfabriek in Ismalia in Egypte.
„Daar gaan we lang houdbare melk
en yoghurt draaien. De distributie
is er zo achterlijk, dat doen ze nog
met de fiets. Dan moet je dus niet
met verse produkten aankomen.
Het gaat om een investering van
tien tot twaalf miljoen", zegt Men
ken. De kans dat het allemaal
doorgaat schat hij op „ruim negen
tig procent".
Gastelaars
De nodige kennis voor dit project
kan waarschijnlijk alleen Menken
leveren. In 1973 kocht hij van het
gerenommeerde condens-melk con
cern Nestlé de melkfabriek in Oud
Gastel. Menken verdeelde de pro-
duktiecapaciteit over zijn andere
fabrieken en toverde „Oud Gastel"
om tot een hypermoderne, volgens
hem unieke fabriek, voor lang
houdbare zuivelprodukten.
„Wat we daar doen wordt nergens
anders ter wereld vertoond. Dank
zij een nieuw procédé maken we
lang houdbare melk met de smaak
van vers. Tegenwoordig stoppen
we zelfs melk van een liter of een
halve liter in kunststoffen verpak
king. Dat kan alleen als je optimaal
gebruik maakt van hygiëne en de
huidige technologie".
In de produktielijn in Oud-Gastel
worden de cups uit kunststof platen
geslagen en vervolgens aseptisch
(steriel) „afgevuld" met zuivelpro
dukten als melk, yoghurt of koffie
melk, die dan zeker vier maanden
houdbaar blijven. De fabriek van
de „Gastelaars" vormt nu het para
de- én trekpaard van Menken-
Landbouw. Van de totale omzet in
Oud Gastel van krap 95 miljoen
gulden komt tachtig procent uit de
export.
Laban
„Die exportactiviteiten zijn in feite
begonnen in februari '79 toen ik
met de exportboot van staatssecre
taris Bijen meeging naar het Mid
den-Oosten. Fabelachtig veel con
tacten hebben we toen gelegd. Daar
bleven er maar een paar van over,
want Arabieren laten zich niet op
jagen. Je moet heel veel geduld
hebben en je verstand gebruiken
voor je een goed contact hebt in het
Midden-Oosten. Een paar jaar gele
den kwam een Arabier naar me toe
en die liet me een flesje met een
soort yoghurt proeven. „Dit is La-
ban en dat gebruiken wij moslims
al eeuwen", zei hij. Het was ge
maakt van kamelenmelk waaraan
net als met yoghurt een cultuur
was toegevoegd. Dat mengsel werd
dan in een leren buidel in de zon
gehangen en na een bepaale
kweektijd had je dan Laban. Het
heeft een beetje weeë smaak, iets
tussen yoghurt en karnemelk in.
Enfin, die Arabier zegt, „We heb
ben niet genoeg kamelen meer. Ik
heb een uitstekend distributienet,
als jij nou voor ons Laban na
maakt". Thuisgekomen heb ik ze
allemaal aan het werk gezet en
binnen drie weken, niet te geloven
binnen drie weken, waren we in
staat lang houdbare Laban te ma
ken op basis van koeiemelk. Dit is
het derde jaar dat het spul met
scheepsladingen tegelijk naar Saoe
di-Arabië gaat".
Amerika
van lang houdbare dessert-produk-
ten die in Oud Gastel gesprodu-
ceerd moeten worden. Het gaat om
een jaarlijkse omzet van 44 miljoen
gulden. Menken: „Ik mag de naam
van het bedrijf echt nog niet noe
men. De kans dat het doorgaat is
heel erg groot. En dan zitten we
voorlopig gebeiteld".
Zuivelprijs
Exportactiviteiten moeten Menken-
Landbouw de noodzakelijke groei
opleveren. Het is puur een middel
om te overleven, sinds de binnen
landse markt geen groeimogelijk
heden meer biedt. Vorig jaar moest
Menken-Landbouw lagere omzet
ten incasseren vanwege de vermin
derde melkaanvoer (superheffing)
en de verlaagde melkprijzen onder
invloed van de buitenlandse con
currentie. Voor de komende jaren
houdt directeur Menken rekening
met nog lagere omzetten. Hij be
weert bovendien stellig dat de zui-
velprijzen binnenkort verder om
laag gaan.
Menken: „De markt zal zich aan
passen aan de laagste prijs die geac
cepteerd wordt. Dat is dus de prijs
van de Belgische boeren, die met
minder genoegen nemen dan hun
Nederlandse collega's. We zullen
moeten oppassen, want die Belgen
pikken met hun goedkopere melk
de krenten uit de pap. Kijk maar
naar een grote klant als de Kon-
mar, waar nu de Stassano in de
schappen staat".
Robots
Naar alle waarschijnlijk zal Oud
Gastel zeer binnenkort het zoveel
ste lucratieve contract opleveren.
Menken heeft gisteren opnieuw be
sprekingen gevoerd met vertegen
woordigers van een groot Ameri
kaans levensmiddelenconcern voor
de levering gedurende zeven jaar
Ad Menken probeert ruimte te
scheppen op de binnenlandse
markt door het ontwikkelen van
nieuwe produkten („Het assorti
ment is in principe oneindig") en
vooral, verdere verlaging van de
productiekosten.
De produktiebedrijven van Men
ken zijn in verregaande mate geau
tomatiseerd en gemoderniseerd.
Tijdens ons gesprek van bijna twee
uur zijn alleen al in Wassenaar
120.000 eenheden geproduceerd. De
opdracht die de winkelier geeft
wordt door typistes gecodeerd aan
de computer doorgegeven, waarna
de verwerking tot aan het inladen
van de vrachtwagen volkomen au
tomatisch verloopt. Hetzelfde geldt
voor het grootschalige verwer
kingsproces van de melk- vanaf
binnenkomst tot het verpakken of
afvullen als een zuivelprodukt. Het
grootste gedeelte van het produk-
tieproces en de opslag heeft boven
dien plaats in een immense hal
waar een temperatuur van 4 gra
den celsius heerst De grootste
koelkast van Nederland.
Als Menken de verslaggever het
bedrijf laat zien (flink doorstappen
want de 59-jarige is ongelooflijk vi
taal), moeten we telkens uitwijken
voor de kratten met zuivelproduk
ten die stil en zelfbewust als vol
leerde robots langs lopende banden
hun bestemming over het terrein
zoeken. Het is een kraakhelder
walhalla waar glimmende buizen,
ketels, computers en melkflessen
onderling zwijgend samenwerken.
Toch ziet Menken nog mogelijkhe
den voor nieuwe vormen van auto
matisering. En dat moet ook wel,
want pijn doet elk jaar weer de
650.000 gulden die de installatie
voor afvalwaterzuivering en de bij
behorende milieuheffing kost. Het
wachten is, zegt Menken, tot de ra
zendsnelle ontwikkeling van de
biotechnologie ons een goedkoop
alternatief biedt.
In Japan heeft Menken nieuwe
mogelijkheden gezien. Nieuwe ver
pakking bijvoorbeeld en robots. En
een systeem om op de energiekos
ten te besparen. Momenteel wordt
de melk opgewarmd met elektrici
teit en afgekoeld met koelwater.
Een nieuw systeem laat echter de
melk die moet afkoelen en de melk
die verhit moet worden, langs el
kaar stromen gescheiden door een
dunne wand.
Zwak
„We moeten echt alles op alles zet
ten om de produktiekosten verder
te verlagen", zegt Menken. Dan re
lativerend, vertelt hij dat de druk
van buitenaf ook z'n goed kanten
heeft. „Gedwongen door de markt
hebben we zo verschrikkelijk moe
ten bezuinigen, dat we in het bin
nenland de opgaande lijn kunnen
oppakken in de komende jaren"
„Weet je, de mens is zwak. Na de
oorlog hebben de melkhandelaren
hun wijken onderling verdeeld. Jij
had zo'n omzet, dan kreeg je een
wijk van die en die omvang. Wat
kreeg je toen? Iedereen dacht, ik
heb mijn wijkje, wat zal ik me nog
druk maken?"
„Veel later, bracht ik een paar
kratten melk naar een klant van
ons in Mariahoeve in Den Haag. Ik
zeg tegen die winkelier: „Ik breng
die kratten wel naar binnen, dan
kan jij je klant afhelpen". Maar wat
zegt hij? „Ach die kan nog wel
even wachten". Ik heb toen gezegd,
als je die houding niet verandert, is
je zaak over twee jaar kapot En
dat gebeurde nog ook Ik bedoel
maar, de winkeliers klagen over
het grootwinkelbedrijf, maar ze
hebben het alleen aan zichzelf te
danken en niemand anders. Ik ken
zuivelzaken waar het prima gaat,
maar er wordt dan ook keihard
Menken meent dat de verdergaan
de automatisering niet hoeft te be
tekenen dat er mensen weg moe
ten. Hij zegt: „Ik hoop dat ik er nog
meer nodig heb. Dat vind ik het
ergste wat er bestaat, dat je mensen
moet wegsturen die jarenlang voor
je hebben gewerkt". Het is even stil
en dan terwijl hij zichzelf op de
knieën slaat: „Ach man, het is zo'n
mooi vak, zo'n mooi vak!"
HENK ENGELENBURG