Iedere Duitser zag
de treinen vertrekken"
Gorbatsjov
herinnert
aanStalinsrol
Spreekkoren en applaus
tijdens rede Reagan
Sovjet-economie gaat
gebukt onder fraude
op zeergrote schaal
Democratie
in Brazilië
"BONDSPRESIDENT VON WEISZACKER:
Israëlische soldaten in
ibanon plegen zelfmoord"
NAVO-oefening
^itenland"
SeidóaQowuwt
DONDERDAG 9 MB 1985 PAGINA 5
,narine Israël brengt
bberbootmet
ilestijnen tot zinken
l AVIV De Israëlische ma-
I heeft in de nacht van dins-
op woensdag voor de Libane-
fcust een rubberboot met vijf
pstijnse guerrillastrijders be-
jten en tot zinken gebracht.
vijf Palestijnen zouden daar
om het leven zijn gekomen,
[ereifincident deed zich voor ten
°UYen van Libanese haven-
sticl Tyrus. Volgens de Israëli-
4 woordvoerder waren de Pa-
rokefinen °P we§ naar *sraëli"
m3 kust-
BRASILIA Het Braziliaanse
Huis van Afgevaardigden heeft
gisteren unaniem een grondwets
wijziging goedgekeurd die recht
streekse presidentsverkiezingen
mogelijk maakt. Ook de Senaat
keurde de grondwetswijziging met
overweldigende meerderheid goed.
In april 1984 werd een dergelijke
grondwetswijziging afgewezen,
met name door toedoen van de
door de miltiairen gesteunde So
ciaaldemocratische Partij.
Iraaks leger zuivert
dorpen van Koerden
LONDEN Irak heeft 43 dorpen in
het noordoosten land gezuiverd van
Koerden, die strijden voor autonomie.
Dit heeft de verboden Democratische
Partij van Koerdistan (KDP) gisteren
in Londen bekend gemaakt. Tijdens
de acties van het Iraakse leger zijn 50
Koerdische dorpelingen gedood, aldus
de KDP. Volgens de KDP zijn dorpe
lingen. wier huizen zijn verwoest,
overgebracht naar speciaal door de
Iraakse overheid gebouwde woning
complexen. Bijna 6.500 Koerden zou
den zijn geherhuisvest. In het noord
oosten van Irak wonen overwegend
Koerden. De KDP voert al sinds 1946
een guerrilla voor een zelfstandig
Koerdistan.
„Veteranenziekte" in
Engeland breidt zich uit
LONDEN De in Engeland uitgebro
ken „veteranenziekte" breidt zich uit.
Gisteren zijn opnieuw drie mensen aan
de gevolgen van deze gevaarlijke infec
tieziekte overleden. Voor het eerst is nu
ook in de steden Bristol en Portsmouth
melding gemaakt van overlijdensgeval
len als gevolg van de „veteranenziekte".
In Bristol is op 2 mei een 64-jarige vrouw
gestorven die als verpleegster werkzaam
was in een privé-kliniek. Het sterfgeval
is gisteren pas bekendgemaakt. In Ports
mouth werden gisteren zeven afdelingen
en drie operatiezalen van het St. Mary's
ziekenhuis gesloten, nadat een patiënt
aan de „veteranenziekte" was overleden.
>nxP
vol]
oven®0 onze correspondent Ge-
ntmo rard Kessels)
n va'
sticliONN In een indruk-
ontiekkende en moedige
daaijespraak tot de beide ka-
snis rers van ^et Duitse par-
r dement heeft president
acjichard von WeizsScker
te et einde van de oorlog,
e „vjsteren veertig jaar gele-
spro^n, herdacht. „De moord
ster r j°^en"- 20 zei hij,
niiiekerd weliswaar door
iinis|einigen uitgevoerd,
1982|aar iedereen bemerkte
uitbarstingen van jo-
gnhaat en zag de treinen
^prtrekken".
■■t te veel mensen, aldus de
'esident, „ook van mijn ge-
gftiratie. die jong was en met
^Dplanning en uitvoering van
BH I gebeurtenissen niets van
len had, probeerden geen
k jjnnis te nemen van wat er
meurde. Op velerlei manie-
werd gepoogd het gewe-
i af te leiden, niet verant-
•ordelijk te zijn, ergens an-
Toen dan aan het einde
i de oorlog de hele onuit-
Itekelijke waarheid van de
flocaust bekend werd, be-
Épen al te velen van ons
president, die herhaalde-
door applaus werd onder
ken, zei de achtste mei te
ichouwen als een dag van
bevrijding van de nazi-ter-
Hij erkende dat voor
1 Duitsers, die uit hun ge
lden in het oosten verdre-
werden, op 8 mei 1945 de
mde pas goed begon omdat
einde van de oorlog ook
tweedeling van het land
•keerde. „Maar", zo voegde
in Weizsacker er aan toe,
ie moeten niet in het einde
de oorlog de oorzaak van
icht, verdrijving of onvrij-
'd zien. De oorzaak ligt
•leer in het begin van de
n in de geweldheer-
tappij die tot de oorlog leid-
We mogen de achtste mei
niet scheiden van de der-
POSTHUUM BURGERSCHAP
VOOR ZES MILJOEN JODEN
TEL AVIV Israël heeft posthuum het Israëlische burger
schap verleend aan de zes miljoen joden, die in de holocaust
om het leven zijn gebracht. Minister van onderwijs, Navon, zei
dit gisteren tijdens een bijeenkomst van ghetto-strijders en par
tizanen, die in Israël waren samengekomen voor een interna
tionaal symposium over het verzet tegen het nazi-regime in de
Tweede Wereldoorlog. Hij verleende tevens het ereburger-
schap aan niet-joden die joden hielpen onderduiken en ontko
men aan de Duitse soldaten.
In Londen werd gisteren net als in vele ander Europese hoofd
steden de capitulatie van de Duitsers herdacht. In de Londense
wijk Catford hadden spontane straatfeesten plaats waar oud
militairen aan deelnamen. In de Westminster Abdij had een een
speciale 'herdenkingsdienst plaats waaraan koningin Elizabeth
en premier Thatcher deelnamen.
tigste januari 1933". „De acht
ste mei is vdbr ons Duitsers
geen dag om te vieren, maar
we hebben alle reden 8 mei
1945 te herkennen als het ein
de van een dwaalspoor in de
Duitse geschiedenis".
Von Weizsacker en kanselier
Kohl woonden in de avond
uren een oecurhenische dienst
bij in de Dom van Keulen, ter
herdenking van het einde van
de oorlog. Daarbij werd ge
sproken door kardinaal Jo
seph Hoffner en de protes
tantse bisschop Eduard Lohse.
Hoffner citeerde uit de brief
die de Duitse bisschoppen na
de oorlog, op 23 augustus 1945,
publiceerden. „Wij betreuren
het ten zeerste dat veel Duit
sers, ook uit onze gelederen,
zich hebben laten misleiden
door de valse leermeesters
van het nationaal-socialisme.
Dat ze onverschillig zijn ge
bleven bij de misdaden tegen
de menselijke vrijheid en de
menselijke waardigheid. Ve
len hebben de misdadigers
door hun houding geholpen.
MOSKOU Sovjetpartijleider Michail Gorbatsjov heeft giste
ren in het Congrespaleis van het Kremlin in een rede ter her
denking van de overwinning van de Sovjet-Unie op het Hitier-
bewind langdurige bijval geoogst bij het noemen van wijlen
Sovjetdictator Stalin. „De communistische partij, met Stalin
aan het hoofd, leidde alles", aldus Gorbatsjov.
Aan het begin van de bijeenkomst werd ae overwinningsvlag
die in 1945 boven het Rijksdaggebouw werd gehesen op de
klanken van een militaire mars door de zaal gedragen. Vervol
gens herdachten de aanwezigen, onder wie ook zevenig delega
ties uit hert buitenland de twintig miljoen Sovjetburgers die in
de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. In zijn rede van
meer dan een uur beschuldigde de Sovjet-Unie de VS van
„staatsterrorisme" en verweet hij de westerse industrielanden
„de realiteit van de Europese deling als uitvloeisel van de oor
log in twijfel te hebben willen trekken."
Gorbatsjov ging niet in op de voorstellen voor verbetering van
de Amerikaans-Russische betrekkingen die op hertzelfde mo
ment door president Reagan officieel in Straatsburg openbaar
werden gemaakt in een rede voor het Europees parlement.
Gorbatsjov riep Reagan in een telegram op tot samenwerking
naar het voorbeeld van de gemeenschappelijke strijd tegen het
Hitler-bewind. „Er is een verantwoorde aanpak nodig van alle
staten en hun leiders ter behoud van de vrede en de internatio
nale veiligheid". Reagan stuurde de Sovjet-leider een hartelijke
brief waarin hij opmerkt dat het einde van de oorlog het best
kan worden herdacht door harder aan de vrede te werken.
*AËLISCHE MINISTER:
de J
naa AVIV De Israëlische
die(ster van defensie, Rabin,
oorljf gezegd dat sinds de Is-
biasche invasie in Libanon,
uni 1982, 21 Israëlische
'as efcten zichzelf van het le-
iendi hebben beroofd. Dit
>e t^de gisteren het Israëli
dagblad Hadashot en
het weekblad Koteret Rashit.
In de eerste twee bezettings
jaren pleegden twaalf solda
ten zelfmoord en sinds april
1984 waren dat er negen, al
dus Rabin in zijn schriftelij
ke antwoord op vragen van
de linkse parlementariër
Mattityahu Peled, een gene
raal buiten dienst. In een ra
dio-interview zei Rabin gis
teren verder dat hem niet
bekend was of het zelf
moordpercentage in het in
Libanon gedetacheerde leger
belangrijk hoger lag dan in
het leger als geheel.
=JIID JE VERHOLEN HET GEHEIM VAN DE UYLENBORGH
Gozewijn van Uylen had het ogenblik niet
r kunnen uitkiezen. Met een krachtige zwaai
lerde hij Loetje Saloe naar buiten. Sponnin-
braken, ruiten vlogen rinkelend aan stuk
en met een doffe slag trof Loetjes hoofd de
•del van de aanstormende portier. Toen
1 het stil en smidje Verholen dacht opge-
„Gompeldepippel! Daar kom ik mooi afl
elofelijk. zegl Zou dat werk zijn van Goze-
flwel, hoor. Daar kwam de trotse overwln-
al aan. Met zijn ene hand raapte hij het
miknuppeltje van de grond en met zijn an-
greep hij Loetje Saloe in de kraag. Een
e buil. bijna zo groot als een duiveëi. sierde
ies schedeldak en hij was in een zodanige
t?nd van versuffing geraakt, dat hij niets
efkte van wat er verder met hem gebeurde.
Dat was trouwens heel wat, want om te begin
nen sleepte Gozewijn hem naar hetzelfde ver
vallen schuurtje, waar Vieze Pietje destijds zijn
legertje roofridders had gedrild. Het zag er daar
nog net zo uit als vroegeréén grote bende
rommel dus van lege kisten en vaten, oude fles
sen en beschimmelde dozen. „Komt allemaal
prachtig van pas," gromde Gozewijn. Met wat
dikke henneptouwen bond hij Loetje bijeen tot
een handzaam bundeltje mensenvlees en dit
bundeltje borg hij op in een groot, leeg wijnvat.
- En juist op dat moment sloeg Loetje Saloe zijn
ogen op, waaruit twee krokodilletranen drupten
van vervalst verdriet, „fk zal het nóóit weer
doen." steunde hij. - „Da's je geraajen óókl"
dreigde Gozewijn. „En ik timmer je nóg een
paar van die sakkerlootse builen op je kop, als
Je me niet metéén vertelt waar mijn kist met
goud Isl"
Nederlandse commando's In actie bij de landing op het
strand van Capo Teulada op Sardinië De Nederlandse solda
ten doen mee aan de grote NAVO-oetenlng „Distant Ham
mer". waaraan ook troepen uit dg VS, Engeland. Italië en
Fmnkrijk deelnemen.
STRAATSBURG Een
kleine tweehonderd van
de 434 leden van het Eu
ropese parlement hebben
gisteren in Straatsburg tij
dens de drie kwartier du
rende toespreaak van de
Amerikaanse president
Reagan geprotesteerd te
gen de kernbewapening
en de Amerikaanse boycot
van Nicaragua.
In zijn rede deed Reagan voor
stellen ter verbetering van de
contacten met Moskou, onder
meer een hot line tussen de
militaire hoofdwartieren, en
signaleerde hij het bestaan van
een nieuwe in aanbouw zijnde
Russische intercontinentale
e raket, de SS-24,
•iliteit tussen oost-en
west zou bedreigen.
Reagan wees op de nucleaire
superioriteit van de Sovjet-
Unie en kwam, concluderend,
op de enige mogelijkheid om
daar paal en perk aan te stel
len: het Strategie Defense Ini
tiative, ofwel het Star War
s-project.
De rechterzijde van het parle
ment wist met applaus en in
stemmend bonken op de lesse
naars de demonstranten te
overstemmen. Toen enkele
Groenen „Nicaragua" scan
deerden, reageerde Reagan
met: Is er een echo in de zaal?
Toen enkele tientallen linkse
parlementariërs demonstratief
de zaal verlieten, zei de Ame
rikaanse president: „Ik heb
hier toch nog iets geleerd. Als
ik in mijn Congres maar lang
genoeg praat, lopen ze ook
weg".
Reagan kreeg van de libera
len, Conservatieven en chris
ten-democraten een ovationeel
applaus, toen hij zijn rede
beëindigde met de woorden:
„We hebben het bewiis gezien
van uw geloof in de democra
tie en daardoor de mogelijk
heid vrij voor zijn mening uit
te komen. Sommigen van hen
hebben niet in de gaten dat als
de regeringsvormen, waarvan
zij een voorstander zijn, wer
kelijkheid worden, zij niet
meer de vrijheid hebben te
spreken".
Het Russische persbureau Tass
heeft Reagans voorstellen ter
vermindering van de spanning
afgedaan als „pseudo-vredes-
stichtende initiatieven". De
De rede die president Reagan in Straatsburg hield is diverse ma
len onderbroken door Europarlementariërs. Behalve bijval werd
ook kritiek geleverd op de Amerikaanse president. Tot de kriti
sche Europarlementariërs behoorde de Brit David Morris, die
hier heel duidelijk zijn ongenoegen uit over het Amerikaanse be
leid ten aanzien van Nicaragua.
Amerikaanse president is gis
teren vertrokken naar Portu
gal waar hij in een zwaar be
waakt Lissabon onder meer
werd ontvangen door de Por
tugese president Eanes. Uit
een Amerikaans onderzoek
blijkt inmiddels dat de popula
riteit van Reagan nog nooit zo
laag is geweest.
„Teleprompter'''
liet
Reagan in de steek
STRAATSBURG Presi-
dent Reagan is gisteren in
Straatsburg het slachtoffer
van een falende „tele
prompter" geworden. De
Amerikaanse president
struikelde over zijn woor
den toen het apparaat
plotseling uitviel. Een „te
leprompter" is een meelee-
sapparaat waarbij een
spreker ongemerkt zijn
tekst kan meelezen, zon
der zijn hoofd naar de
tekst te hoeven te buigen.
Reagan pauzeerde enkele
ogenblikken toen het ap
paraat uitviel, waarna hij
zijn redevoering hervatte,
ditmaal duidelijk van het
papier aflezend. Na enkele
minuten was het defect
hersteld en kon Reagan
met opgeheven hoofd zijn
toespraak afmaken.
MOSKOU Lev Neve-
selyuk is een opmerkelij
ke boekhouder. Deze
man beschikt over het
boekhoudkundige brein
dat hem in het Westen
allang een tot een rijk en
machtig zakenman ge
maakt zou hebben. Lev
woont echter in Mordo
via, hartje Rusland, on
geveer achthonderd kilo
meter ten oosten van
Moskou. Zijn beroep:
boekhouder bij het mi
nisterie van landbouw.
Lev heeft onlangs het Russi
sche fraude-record aller tij
den gevestigd en schijnt
daar verder geen last van te
ondervinden. Hoewel er de
afgelopen veertien jaar elf
gerechtelijke acties tegen
hem ondernomen zijn, heeft
hij er toch voor gezorgd dat
hij elk jaar een bonus „voor
zijn opmerkelijke prestaties"
uitbetaald krijgt.
Opmerkelijk is inderdaad de
juiste benaming voor zijn
werkijver. Lev Neveselyuk
zorgde ervoor dat de plaatse
lijke landbouwproduktiecij-
fers er goed uitzagen, dat het
produktieplan op papier
althans was uitgevoerd en
dat een heleboel mensen in
aanmerking kwamen voor
een bonus. Zijn methode was
heel simpel. Hij voegde ge
woon wat extra cijfers toe.
wanneer de rapporten van de
boerderijen over de oogstop
brengst binnen kwamen en
flatteerde zo de balans. Bii de
één voegde hij honderd kilo
vlees toe, bij de ander twee
honderd kilo worteltjes.
Wanneer zijn cijfers vergele
ken werden met wat de staat
uiteindelijk aan produkten
binnenkreeg, kon het ver
schil altijd nog geweten wor
den aan produktverlies tij
dens het transport of aan een
slechte opslagruimte.
Onbuigzaam
zame systeem van een cen
traal geplande economie. Er
zijn tienduizenden Levs over
de Sovjet-Unie verspreid en
het effect van hun gezamen
lijke inspanningen kan voor
een groot deel helpen verkla
ren waarom er zo n groot
verschil is tussen de Sovjet
economie op papier en in de
praktijk.
Het centr
4et centraal bureau voor jus
titie een soort kruising
tussen Scotland Yard en een
fraude-opsporingsdienst
heeft daarom ook de op
dracht gekregen het feno
meen van de fraude nader te
onderzoeken. Berichten over
hun bevindingen beginnen
nu in de Sovjet-pers door te
sijpelen
Ze zijn de moeite van het le
zen zeker waard. Bij een
steekproef op een afdeling
van het ministerie van indus
triële bouw bleek dat er meer
dan een miljoen roebel was
uitbetaald aan onofficiële bo
nussen. Bovendien was er
nog eens tweehonderddui
zend roebel naar de dienst
doende hogere ambtenaren
gegaan. Bij het controleren
van de 48 regionale afdelin
gen bleek dat de helft op een
dergelijke manier met de
boeken knoeide.
De staatsraad voor land-
bouwbevoorrading, de orga
nisatie die verantwoordelijk
is voor het leveren van
kunstmest en landbouwma
chines, bleek een winstge
vende kleine samenzwering
in het leven geroepen te heb
ben, die inhield dat het aan
tal hectaren land dat be
bouwd werd op papier ver
minderd werd. Op deze ma
nier werd de oogst per hecta
re relatief groter, kon er dus
een verbetering in produktie
geconstateerd woraen. wat
weer de nodige extraatjes op
leverde.
Theorie
De gecentraliseerde Sovjet
economie is bijzonder gevoe
lig voor dit geknoei met de
cijfers. In een kapitalistische
economie zou een dergelijke
vorm van fraude vroeg of
laat blijken uit de verlies- en
winstcijfers op de balans. Dit
Êaat niet op voor de Sovjet-
nie, waar de prijs van een
artikel slechts in theorie ver
band houdt met de produk-.
tiekosten en waar een inge
wikkeld systeem van elkaar
kruisende subsidies het wer
kelijke prijsniveau vertekent
Uit het onderzoek valt de
conclusie te trekken dat het
systeem van het flatteren
van de balans eigen is aan
bijna de hele Sovjet-econo-
mie en dat veel cijfers waar
aan de economische planners
en de politici zich vasthou
den, geoaseerd zijn op niet
bestaande ideale gegevens.
Volgens het Russische blad
Izvestia zijn er in verschil
lende ministeries steekproe
ven gehouden en is gebleken
dat „het wijdverbreide frau
desysteem in de meeste ge
vallen het gevolg is van de
lakse houding van het hogere
personeel zelfs tot in de
hoogste laag van de betref
fende ministeries ten op
zichte van dit anti-sociale ge
drag"
Om de fraude te bestrijden
zal een reeks van maatrege
len genorfien worden, waar
onder ook de experimentele
introductie van de credit
card valt In Estland worden
tegenwoordig credit cards
verstrekt voor het kopen van
benzine, niet om het de klant
makkelijker te maken, maar
als middel om fraude tegen
te gaan. Benzine kost meer
dan twee gulden per liter bii
de pompstations, maar veel
Russische automobilisten ko
pen hun benzine voor min
der dan de helft bii vracht
wagenchauffeurs. Op hun
beurt knoeien deze laatsten
weer met hun kilometer
stand. zodat ze de benzine die
ze in het geniep aftappen en
verkopen kunnen, verant
woorden.
Izvestia heeft ook aangekon
digd dat een speciaal team
statistici aangesteld zal wor
den. dat een waterdicht
boekhoudingssysteem moet
bedenken. Óf dit nieuwe sys
teem zal werken, is nog maar
de vraag. Tenslotte werkt
Lev Neveselyuk nog altijd in
zijn kantoor in Mordovia,
krijgt hij nog altijd zijn bonus
en werkt hij ongetwijfeld nog
altijd op zijn eigen vakkundi
ge manier de boeken b»j.
