DETREINENDE PAUS.
Voor125.000 Nederlanders was er
in de oorlog geen aanwijsbaar graf
Modern koningschap kan meer
zijn dan alleen een frase
ELKE DAG EEN BLADZIJDE
In aartsbisdom
Utrecht veel
ongeldig gehuwden
TCQ5
Politiek
Partij
Parlement
BINNENLAND
SaidócQowumt
ZATERDAG 4 MEI 1985 PAGINA
Strijd tegen virussen
kansrijk door DNA
ROTTERDAM Dankzij genetische manipulatie (recombinant
QNA) zijn er nu nieuwe mogelijkheden de tot nu toe moeilijk te
béstrijden virussen aan te pakken. Studies hebben aangetoond
d£t er hoopvolle vooruitzichten zijn besmettingen met de her
pes- en cytomegalovirussen met succes te bestrijden. Dit bleek
gïsteren op de laatste dag van het eerste internationale TNO-
-tjongres over het antivirale onderzoek in Rotterdam. Een on
derzoek van Enzo Paoletti van het laboratorium voor imrauun-
bjologie van de gezondheidsdienst in de staat New York heeft
aangetoond dat door vreemd genetisch materiaal in een pokken-
virus aan te brengen vaccins geproduceerd kunnen worden die
t^gen een reeks van infecties gebruikt kunnen worden. Door
konijnen met deze onnatuurlijke virussen in te enten heeft Pao
letti het bewijs verkregen dat weerstand tegen infecties als le
verziekte (Hepatitis B), hondsdolheid en herpes verkregen kan
worden.
„Sterftecijfer borstkanker
kan sterk omlaag"
NIJMEGEN Jaarlijks sterven in ons land 3000
borstkanker. Dat sterftecijfer kan
moet de overheid geld vrijmaken voor de oprich
ting van 80 tot 100 centra in bestaande ziekenhui
zen waar onderzoek naar borstkanker kan plaats
vinden. Dat heeft de radioloog Hendriks gisteren
op een symposium ter gelegenheid van het 10-ja-
rig bestaan van het bevolkingsonderzoek op borst-
uit is gebleken dat een jaarlijkse of tweejaarlijkse
screening het sterftecijfer halveert. Volgens Hen
driks heeft de overheid in Amerika en Zweden
het belang ingezien van groots opgezet landelijk
bevolkingsonderzoek. Nederland zou dit voor
beeld moeten volgen.
Proces VN tegen Urenco
NEW YORK De VN-stuurgroep voor
Namibië heeft besloten een proces tegen
Urenco aan te spannen voor de Neder
landse rechter. Het is de bedoeling de Ne
derlandse rechter te vragen Urenco te
verbieden uranium uit Namibië te exploi
teren. Volgens Nederlandse VN-kringen
in New York kan een proces op zijn
vroegst tegen het einde van dit jaar be
ginnen, omdat het besluit van de stuur
groep eerst door de voltallige Raad voor
Namibië en de Algemene Vergadering
van de Verenigde Naties moet worden
bekrachtigd. In Nederlandse VN-kringen
in New York wordt het een ongelukkige
gang van zaken genoemd dat door deze
actie de indrukt wordt gewekt alsof Ne
derland de grote boosdoener is inzake
uranium in Namibië.
Man stikt in silo
MAASBRACHT Bij het
schoonmaken van een meelsilo in
het Maasbracht (Limburg) is gis
teren de 23-jarige H. Mestrom uit
deze' gemeente om het leven ge
komen. Hij raakte bedolven door
losschietende meelresten en
kwam door verstikking om het
leven. Toen de brandweer van
Roermond het slachtoffer wilde
bergen en daarbij de klep van de
silo opende, raakte een 38-jarige
brandweerman door nog onver
klaarbare oorzaak tossen een
plotseling dichtslaande siloklep
bekneld. Hij raakte daarbij ern
stig gewond. Mestrom zou de vei
ligheidsmaatregelen van het be
drijf niet opgevolgd hebben.
Bloeiend
hakenkruis
HAVELTE In de Drentse ge
meente Havelte is beroering
ontstaan over de ontdekking
van een 40 meter groot haken
kruis, bestaande uit honderden
zorgvuldig ingeplante bloeiende
narcissen. Het staat in een wei-,
land en werd ontdekt door een
voorbijganger. Volgens de eige
naar van het weiland bloeien de
narcissen al jaren op deze
plaats. Het was hem nooit opge
vallen dat ze in de vorm van
een hakenkruis waren geplant.
Volgens de eigenaar hebben er
jaren geleden Duitsers in de wei
gelopen, die daar een paar ke
ren zijn teruggeweest.
Man wurgt1"
vriendin
STEENBERGEN
De rijkspolitie
Steenbergen he
gisteren de 55-jari
P.S. uit die pi
ingesloten. De
heeft zich aangegei
ven, omdat hij op M ~y
april zijn 42-jarig(^
Belgische vrienditf''
Rita Lens heeft gerT*
wurgd. Zowel df
55-jarige man aljj!
zijn vriendin wareif
alcoholisten. Hel
motief voor de daatf v<
is de politie nog nief Vl
duidelijk. Vi
LiOENEN Er zijn in Ne
derland tijdens de Tweede
Wereldoorlog ongeveer
240.000 Nederlanders om
gekomen. Meer dan
125.000 van hen hebben
nooit een aanwijsbaar graf
gekregen. Nergens voor
de nabestaanden een
plekje waar men even stil
kan staan of waar een
bloem kan worden neer
gelegd. Ze zijn niet verge
ten. In de kleine kapel
van de Erebegraafplaats
in Loenen op de Veluwe
liggen 42 boeken in een
eikehouten schrijn. In die
boeken, groepsgewijs ge
rangschikt naar de vernie
tigingskampen, waarin ze
stierven, staan ze allemaal
vermeld. Ook de Neder
landers die omkwamen op
zee of op onbekende
plaatsen in het Verre Oos
ten. In dertig van de
tweeënveertig delen staan
de namen van onze joodse
landgenoten. Meer dan
honderdduizend.
„Geen aanwijsbaar graf". De
diepte van het verdriet voor
iedere nabestaande, die nooit
te weten zal komen, waar zich
de laatste rustplaats van een
dierbare bevindt; is niet te pei
len.
Toen de beheerder van de
Erebegraafplaats, Jaap Muller,
onlangs op zijn dagelijkse gang
naar de kapel bij de sober ver
lichte schrijn kwam, zag hij
daar op de 42 boeken een bos
bloemen liggen. Wellicht een
eerbetoon aan één van die
125.000 misschien ook wel
voor allemaal. Het heeft hem
even ontroerd, omdat hij dage
lijks mensen op het ereveld
krijgt, die op zijn kantoor in
een kopie van de 42 boeken
mogen bladeren om een naam
te vinden. Hij kent de emoties
van hen, die hij niet naar een
grafsteen met een laatste rustr
plaats kan begeleiden, maar
uitsluitend een enkele gedruk
te regel kan tonen in één van
de 42 boeken. Hij weet wat het
ontbreken van een graf voor
nabestaanden betekent.
Bladzijde
Elke dag maakt Muller nu
al elf jaar lang, sinds hij zijn
vader als beheerder opvolgde
de gang naar de kapel om
van één boek dat altijd open
geslagen ligt, een bladzijde om
te slaan. Een eenvoudige, sym
bolische handeling, eigenlijk
een heel indrukwekkend eer
bewijs, dat de Oorlogsgraven
stichting tot in lengte van ja
ren in stand wil houden ter
nagedachtenis aan het lot van
zoveel landgenoten, die ver
gast en gecremeerd werden,
bijgezet in een onbekend mas
sagraf, verdwenen in de
oceaan of achtergelaten wer
den in onmetelijke oerwouden.
Het werden laatste rustplaat
sen, die nooit iemand vinden
zal. En toch zijn er nog steeds
nabestaanden die op zoek
zijn.
Loenen heeft ook aanwijsbare
graven ongeveer 3200.
Rondom de kapel in het park
achtige bosgebied, liggen de
stoffelijke overschotten van
burger-, militaire en concen
tratiekampslachtoffers, die
hier werden herbegraven. On
geveer vijftig Nederlanders,
van wie de identiteit niet kon
worden vastgesteld, zijn begra
ven onder een steen met het
opschrift „Onbekende Neder
lander".
Nog regelmatig vinden in Loe
nen herbegrafenissen plaats.
Als de familie daar prijs op
stelt, worden stoffelijke over
schotten van hen die niet in
groepsverband werden begra
ven, naar Loenen overge
bracht. De Oorlogsgraven
stichting heeft deze opzet ge
kozen om verdwijning en ver
waarlozing van solitaire gra
ven te voorkomen.
Wereldwijd
Het werk van de Oorlogsgra
venstichting is overigens we
reldwijd: niet alleen het be
heer over twee nationale ere-
velden (dat op de Grebbeberg
met de graven van gesneuvel
den uit de meidagen van 1940
en dat te Loenen), maar ook
de zorg over talloze andere be
graafplaatsen in Europa, Thai
land, Birma, Singapore, Hong
kong en Indonesië.
Na de oorlog zijn in Nederland
honderden monumenten ge
plaatst: in hoofdzaak herden
kingsplaatsen met plaquettes,
beelden en beeldengroepen,
kruisjes en monumentale
bouwwerken. Elk gedachtenis
teken heeft zijn eigen verhaal
en een eigen herdenking in de
eerste dagen van mei. In Loe
nen wordt dit jaar nadat
wijlen prinses Wilhelmina het
ereveld in 1949 officieel had
geopend de 36ste nationale
herdenking gehouden. Ter na
gedachtenis aan de bekende en
onbekende Nederlanders en
aan die 125.000 die in de 42
boeken staan, genoemd
naam voor naam en achter
elke naam het afschuwelijke
oord van de mensenmoord. En
elk jaar zal men bij de herden
king blijven zeggen dat we al
die namen niet mogen verge
ten, opdat het niet wéér zal ge
beuren.
UTRECHT Een huwelijk tussen rooms-katholieke partners
moet kerkelijk worden gesloten door een gewijde priester. De
pastoraal werker of werkster is dat niet. Die kan ook niet dele
gatie ontvangen om bij een huwelijkssluiting te assisteren. Dat
schrijft officiaal dr. O F. ter Reegen in de Analecta van het
aartsbisdom van maart/april. Omdat honderden huwelijken bij
gebrek aan een priester ten overstaan van een pastoraal werker
of werkster zijn gesloten, moet de conclusie luiden dat in het
aartsbisdom Utrecht honderden rooms-katholieke echtparen ten
onrechte de overtuiging koesteren kerkelijk wettig te zijn ge
huwd.
Na bestudering van het nieuwe kerkelijk wetboek is deze kerke-
lijke rechter tot de overtuiging gekomen, dat bij een huwelijks-
sluiting alleen bisschop, priester of diaken kunnen assisteren.
Alle ten overstaan van een pastoraal werkster of werker geslo-
ten huwelijken moeten volgens hem als niet gesloten worden
beschouwd. „De eerbied voor de mensen, de eerbied vooral voor
het sacrament vraagt, dat huwenden die vragen ten overstaan
van een pastoraal werk(st)er te mogeri trouwen hiervan op de
hoogte zijn", zo schrijft hij.
Het maakt volgens deze priester van het allerheiligst sacrament
niet uit, of bij de huwelijkssluiting ook een pastoor aanwezig is
geweest. Immers: „onder huwelijksassistent wordt slechts diege
ne verstaan die persoonlijk aanwezig de huwelijkstoestemming
aan beide partners vraagt en in naam van de Kerk aanneemt".
Er wordt zijns inziens dus van de assistent bij de huwelijksslui
ting een actieve aanwezigheid verwacht. De pastoraal werk(st)er
mag nooit assistent zijn.
Als conclusie zegt Ter Reegen, dat voor een pastoraal werk(st)er
gesloten huwelijken hetzij geconvalideerd, hetzij gesaneerd moe
ten worden. Het laatste zal zijns inziens in veel gevallen de aan-
gewezen weg zijn omdat de betrokkenen menen geldig gehuwd
te zijn. Het getuigt volgens dr. Ter Reegen niet van pastorale
bewogenheid mensen in deze in het onzekere of eerder nog in
onwetendheid te laten.
BUSVAKANTIES
NOORWEGEN
olledig verzorgd
per persoon 10/12 dagen volledig verzorgd y^/rfuc
ETKiSK* yaRKEfötKMIK] /tffcX
en reizenverkopende banken GOEDE REIZEN, LAGE PRIJZEN //MÊL*rt
(ADVERTENTIE)
Van ii tot en met 14 mei a.s.
brengt Paus Johannes Paulus II een
bezoek aan ons land.
Ter gelegenheid hiervan zal NS
extra en extra lange treinen inzetten.
Op 11 mei naar Den Bosch.
Op 12 mei naar Utrecht, op 13 mei naar
Den Haag en op 14 mei naar het vlieg-
veld Beek in Zuid-Limburg
Gezien de te verwachten drukte,
files en parkeerproblemen is de trein
ook in dit geval zo gek nog niet.
Op 14 mei, de dag van de open
bare bijeenkomst op het vliegveld
.Beek is de dienstregeling naar en
vooral in Limburg aangepast
Voor alle bezoekers van deze
bijeenkomst en dus ook voor de trein
reizigers geldt overigens dat zij een
flink stuk moeten lopen, omdat er
geen verkeer tot dichtbij het terrein
wordt toegelaten.
Op het station ligt een speciale
folder voor u klaar met nadere
informatie over de speciale dienstre
geling op 14 mei a.s. van en naar Zuid-
Limburg Daarin vindt u ookalleinfor-
matie over de extra vroege treinen
Df 7RSHJ52D G£KNOG
SUSKE EN WISKE HET DREIGENDE DINGES
DEN HAAG Dat com-
mentüór tijdens de tv-re-
portage van het bezoek
van de koninklijke fami
lie aan Noord-Holland....
Die constant zacht jui
chende en ademloos be
wonderende toon, waarop
het duo Zoet Van Sti-
priaan de aandacht vroeg
voor ook de geringste acti
viteit van de Hoge Bezoe
kers.... Bij zó veel suiker
en stroop ontstond als
vanzelf het verlangen
naar een terugkeer van
Dick Passchier als com
mentator van Oranje-fes
tiviteiten, die naast Zoet
waren ook regelmatig een
hartig stukje kaas serveer
de.
Of Passchier (mede) daarom
vervangen is als royalty-ver-
slaggever, is ons niet bekend,
maar het zou ons niet verba
zen. Als het gaat om het Ko
ninklijk Huis weten veel mas
samedia ook nu nog niet pre
cies hoe zij dat moeten aan
pakken. Enkele daarvan wor
den nog geteisterd door de
vrees niet diep genoeg te zul
len bukken, waar de straf op
staat van boze brieven en tele
foontjes en eventueel de op
zegging van abonnement of
lidmaatschap. Wie dat risico
niet wil lopen kiest al snel
voor de hierboven beschreven
stijl van verslaggeven, ten ge
rieve dus van de verstokte
monarchofiel, die meent dat
radio, tv en pers hetzelfde die
nen te bieden als het blad
„Ons Vorstenhuis".
Maar is de koningin zelf ei
genlijk wel zo blij met dit ge
fleem aan haar adres? Neen,
zo weten we dank zij het op
merkelijke boekje „Alexan
der" van Renate Rubinstein.
Daarin onthult kroonprins
Willem-Alexander dat zijn
moeder een journalist, die in
„een aan het vorstenhuis ge
wijd" blad schrijft, voorzien
heeft van twee niet zo prettige
bijnamen. Op Huis ten Bosch
zijn die zo ingeburgerd dat
prins Constantijn eens, toen hij
de broodschrijver tegenkwam
in het buitenland, uitriep:
„Daar heb je de hielenlikker
en hermelijnvlo".
Dat dit soort journalistiek des
ondanks blijft floreren, komt
ook doordat het enige alterna
tief een brutaal radicalisme
lijkt te zijn, wat trouwens
evenmin door de Familie op
prijs wordt gesteld. Neem de
tv-uitzending, waarin Sonja
Barend een pseudo Willem-
Alexander liet zeggen dat hij
het overgrote deel van zijn
„salaris" zou weggeven aan de
sociale diensten. Tegenover
Renate Rubinstein, die hem dit
stukje „show" op video laat
zien, toont de echte kroonprins
zich verontwaardigd. „Hij be
grijpt niet hoe iemand daarin
kon trappen, de imitatie is zo
slecht, dat belachelijke pak,
dat rare accent, dat plechtige
„ik heb gezegd", hij snapt niet
dat ze vonden dat die jongen
op hem leek".
Afschermen
Maar moet het dan per se het
één of het ander zijn in de
verslaggeverij over de Oran
jes? Is er dan geen midden
weg? Natuurlijk wel, daar is
het boekje „Alexander" het
onomstotelijke bewijs van
Voor het eerst wordt getóónd,
nadat het jaren lang alleen
maar gezégd was, dat er achter
een Koninlijke Hoogheid in
derdaad alleen maar een mens
is. Een behoorlijke publicatie
over een Oranje blijkt dus wel
degelijk mogelijk.
Maar waarom was het dan
nooit eerder gebeurd? Willem
van den Berge, die bij de
Rijksvoorlichtingdienst van
1960 tot 1982 belast was met de
zorg voor de publiciteit om
trent het koningshuis, geeft in
het weekblad Vrij Nederland
uitsluitsel. De Familie, althans
de mensen eromheen, de hof
houding, wilde tot nu toe nooit
meewerken. Van den Berge
zegt zelf vaak voorgesteld te
hebben dat bijvoorbeeld de
prinsen nu en dan een uurtje
met „een paar goede journalis
ten" zouden praten. „Dan zul
len ze eens een uitspraak doen
over Ajax of Feyenoord, so
what? Maar nee, dat was te re
volutionair gedacht. Alles
moest goudomrand worden",
aldus de gepensioneerde
RVD'er
Volgens hem heeft het ko
ningshuis zijn doel niet bereikt
door zich af te schermen en
soms zelfs het tegenovergestel
de: geroddel. Hij doelt dan niet
op de linkse pers, omdat die
zich niet aan dat kwaad zou
bezondigen, maar op de recht
se boulevardbladen. Dat er
daarin opgeklopte en vaak
foutieve verhalen verschenen
over Willem-Alexander, „dat
was niet nodig geweest".
Ommekeer
Het zijn overigens weer dit
soort sensatie-stories die Soest-
dijk en Huis ten Bosch tot hun
afwerende houding gebracht
hebben. Elke dag laat de RVD
ten paleize een knipselkrant
bezorgen, waar letterlijk alles
in staat wat er nu weer over
de Familie gezegd en geschre
ven is. Zo is volgens Van den
Berge een sfeer ontstaan,
waarin men alles geheim wil
de houden, tot en met de stof
en het patroon van de konink
lijke kleding.
Tot 1964 leverde die houding
geen problemen op, omdat de
media zich precies lieten dicte
ren wat wel en niet gepubli
ceerd mocht worden. Maar in
dat jaar, met de kwestie-Irene,
kwam de ommekeer, „omdat,"
aldus Van den Berge, „men
toen geprobeerd heeft de pers
om te tuin te leiden". Prinses
Irene was in Spanje tot het ka
tholieke geloof overgegaan,
maar niemand, ook de rege
ring en de RVD niet, mocht
dat aanvankelijk weten. Van
den Berge: „Je kon zeggen: dat
is een persoonlijke zaak. Maar
ik zeg: het is ook een persoon
lijke band, die wij met het ko
ningshuis hebben. Ze zijn van
Kern
Daarmee raakt Van den Berge
de kern van de zaak. Want
waarom wordt het boven
staande in deze rubriek be
sproken? Omdat Nederland
een monarchie is en dat nog
heel lang wil blijven. Want
hoewel deze staatsvorm oor
spronkelijk (1815) door Duit
sers en Engelsen is opgelegd,
menen de meeste Nederlandse
kiezers sinds jaar en dag zelf
ook dat zij het beste af zijn met
een vorst. Dat is een te respec
teren standpunt, aangezien in
een politiek sterk verdeeld
land als het onze een „verhe
ven" persoon de garantie
vormt voor althans enige sta
biliteit en continuïteit van het
staatsbestel. Want één deel
van de regering, de koning(in),
is er dan altijd en draagt er,er
zorg voor dat het andere deel£p
het kabinet, er komt en Z4Xgn
eendrachtig mogelijk is sa-fejjj'
mengesteld. ^er
Maar zoals Renate Rubinsteir^ra
terecht opmerkt in „Alexan-ous
der", is er altijd het risico dafcjjQ
de vorst dom is, of fanatiek o^j^.
rhachtsbelust of alledrie. Er^^,
dus heeft het volk er recht opG-lst)
te weten met wat voor (toe^^
komstige) kroondrager of -ujt
draagster het te maken heeftjen
Na heel veel jaren heeft ook^,
de regering (beide delen daar->erri
van) dat ingezien en heeft
ons werkelijk laten kennisma-ver1
ken met de toekomstige kö--tra
ning. Daarmee heeft zij teven^.-
voor het eerst een poging ge
daan inhoud te geven aan het—
tot dan toe nogal zielloze be-Qp
grip „modern koningschap", wil
Zodoende weten we nu ook
dat Alexander een jongen
die het leuk vindt tegen étr
muurtje van een huis te wat,|
ren („niet tegen het raar
hoor"), die met zijn broers i
en toe plat Haags praat
zich af te zetten tegen het
gens hem bekakte Leids
zijn moeder en die (nog) gei
boodschap heeft aan relig
Sommigen zullen dit soort r
dedelingen als onnodig én)
wellicht zelfs als majesteits
schennis beschouwen, 1
dienen te bedenken dat eerr
eerlijk beeld van iemand al-„jp.
leen verkregen wordt bij
veel mogelijk informatie. We*
zouden ons trouwens al heer'
erg moeten vergissen als Wil-JJ
lem-Alexander juist door die"
nieuwe openhartigheid
één keer niet meer sympath
en begrip heeft verworvétó,*
ook bij tegenstanders
monarchie, dan alle „hiell]
likkers" met elkaar zoude
kunnen bewerkstelligen. Mfe-1
schien ook iets voor NOS-co'th:*
mentatoren om eens over në t
denken.
RIK IN T HOU
