W illem van Dam
>g vast
in zwart en wit
W7*ll r\
.EIMUIDENAAR HERONTDEKT EIGEN UNIEKE FOTO-COLLECTIE
,,1eiden& omgeving
£eidóe<Sowuvnt
t -
'WmSm$S' -V. G 1 .V&X
r nabij Keukenhof in Lisse.
Het voi-automatische foto
toestel dat de heer Van Dam
in een neergestorte vliegtuig
vond.
Kinderen vissen brokstukken
van neergestorte vliegtuigen
uit de Oude Wetering.(onder)
De explosie op de oude
spoorbrug bij Oude Wetering
in september 1944 (rechts)
en wat er van de brug over
bleef (boven).
GO
geworpen benzinetanks werden door de jeugd als kano gebruikt.
Aftocht van verslagen Duitsers uit Leimuiden.
opgeblazen met drie bommen.
Toevallig zag ik dat. Ik droeg
klompen en een overall, waar
onder mijn fototoestel was
verstopt. Een Duitser stuurde
me weg. maar stiekem ben ik
teruggekomen. De Duitsers die
de explosie tot stand moesten
brengen, zaten in het riet, ik
een kleine honderd meter ach
ter ze. Ik heb toen veel risico
genomen om de foto's te ne-
In opdracht van het Verzet fo
tografeerde Van Dam in de
oorlog Engelse piloten. Dan
konden ze worden voorzien
van vervalste papieren om uit
het land te worden gesmok
keld.
Direct na de oorlog maakt Van
Dam foto's van de bevrijdings-
optochtcn in Leiden. Hij her
innert zich dat hij op een gege
ven moment op zijn gemak op
een bruggetje ging zitten om
de meegenomen boterhammen
op te eten. „Een oud vrouwtje
stond ais aan de grond gena
geld naar die boterham te kij
ken. Pas toen realiseerde ik
me. dat wij gedurende de hele
oorlog aardig te eten hadden
gehad. Ik verdiende wat bij
met de foto's die ik als hobby
maakte. Als ik in de Haarlem
mermeer een dorsende boer
aantrof, maakte ik een foto.
Dat vond zo'n man interessant
en kreeg ik een half mud tar
we of zo mee Het is wel ge
beurd dat er bij zo'n boer vijf
tien of twintig mensen stonden
te wachten voor een beetje
eten. Ik kreeg het zo mee, in
ruil voor een foto uiteraard".
Van Dam heeft zijn unieke fo
to's jarenlang, ongesorteerd
bewaard. Pas toen vorige
week de Bevrijd ingsbijlage
van de Leidse Courant ver
scheen. ontdekte hij de waarde
van zijn verzameling. Hij sor
teerde ze en belde de krant
Vandaar dat op deze pagina
een aantal unieke foto's gepu
bliceerd kunnen worden.
ELLEN VERHAAR
rhei'
WE-
LEIDEN In
blijkt een gro-
voorraad foto's uit de
ven.rlog te bestaan. Maker
van is de thans 75-jarige
i-sfecillem van Dam van de
ordenjjknamige jachtwerf
aetre" Leimuidense kant
lragen de Oude Wetering,
egrerjn foto's mogen gerust
buek worden genoemd,
de zijn van een uitsteken-
en d< kwaliteit en sommige
unnevan zijn genomen onder
terst gevaarlijke om-
mdigheden.
in Dam's grote hobby is al-
1 het fotograferen geweest,
s jongen van een jaar of
ittien kocht hij zijn eerste
otoestelletje. Hij begon di
rt zelf te ontwikkelen en af
drukken in een klein zelf-
mbenaakt houten raampje. Door
t vaÉ gebruik van zogenaamd
Orf^^-papier" k°n hij zijn
woros êewoon in de zon dro-
f^t behulp van ideeën uit een,
T^n al hopeloos verouderd
(iedere alinea begon
gmet „waarde vriend"), zet-
hij een eigen foto-studio op.
do<Jf noemt hij zijn hobby van
Stetf eerste jaren „mollenwerk".
Jess* 19-jarige leeftijd bouwde
gendn Dam een vergrotingsap-
Dnd faat; telelenzen maakte hij
rrhanf van losse lenzen; later
eentdg hij ook zelf reproducties
Aken. „Ik had niet-te-verbe-
jen-reproducties met mijn
llgemaakte apparatuur",
Helt hij niet zonder trots.
Jeurenfoto's maakte Van
I ..,im al voor de oorlog; tijdens
oorlog kon dat niet want hij
n niet aan de benodigde
iek prticaliën komen.
ide apparatuur is niets
0O_ p-'r. over. De hobby was een
of vijftien geleden voor
Dam voorbij. En toen
De Leimuidenaar met zijn unieke fotoos.
Van Dam eens stevig ging op
ruimen, deponeerde hij alle
zelfgemaakte apparatuur en de
negatieven bij de vuilnisman.
Ze namen te veel ruimte in en
opgeruimd stond netjes.
Gevaarlijk
Dat was in de oorlogsjaren wel
anders. Toen was hii een ge
passioneerd fotograaf. Hij be
gaf zich in de gevaarlijkste si
tuaties om maar een foto te
kunnen maken. Bij een van
zijn tochten „veroverde" hij
een volautomatische camera
uit een in de Wassenaarse pol
der in Leimuiden neergestort
'Vliegend Fort'. Hij ontwikkel
de de film uit de camera en'
trof foto's aan van gebombar
deerde Duitse steden. Via de
ondergrondse zijn die foto's
uiteindelijk in Engeland be
land. In zijn huiskamer koes
tert Van Dam nog een van de
propellers en wat koperen ko
gels van het boordgeschut van
het toestel.
Hij maakte unieke foto's van
het opblazen van de oude
spoorbrug bij Oude Wetering
op 28 september 1944. „Ik had
me verschanst achter een sta
len nooddeur van de toenmali
ge veevoederfabriek „Merca
tor" (het gebouw van Interma-
go, sinds kort „De Wetering"
aan het einde van de Kerk
straat). Van daaruit had ik een
prima zicht op de brug. Ik
Hl HHi
De heer Van Dam bij de propeller van het door hem gevonden
neergestorte vliegtuig, die in zijn huiskamer staat.
drukte precies op het juiste
moment af. De foto van de ex
plosie vertoont bewegingson-
scherpte. Kun je nagaan dat de
hele fabriek moet hebben be
wogen. Er zat geen ruit meer
in. In de wijde omgeving wa
ren de pannen van de daken.
Een spoorbiels vloog finaal
door het dak van het boten
huis van Rijnland. Van de
Bommenwerper
Op 19 september 1944 hebben
de Duitsers het wrak van een
in de Braassemermeer neerge
storte Duitse bommenwerper
