ordt AIDS de pest e twintigste eeuw? van AANGEBODEN: EEN MOOI HUIS. DE SCHILDER STAAT ERVOOR. iÉLc^ ,y\V* Fm GIÜITENL AND/ BINNENLAND Ceidae Soman! ZATERDAG 27 APRIL 1985 PAGINA 7 jizenden Libanese christenen i de vlucht voor plunderaars ROET Ongeveer 75.000 Libanese christenen en gisteren hun dorpen ten zuiden van Sidon _ten en zijn op de vlucht voor plunderende en idstichtende Palestijnen en moslim-fundamenta- n. De aanvallen op acht christelijke dorpen volg- minder dan 36 uur nadat christelijke militieleden eenzijdig hadden teruggetrokken om de vrede in g^ouurt van Sidon te herstellen na een maand van IL edige gevechten. >ker 75.000 mensen hebben de regio verlaten. De htelingen zijn er zeer slecht aan toe", zo zei het ,,-malige parlementslid Jean Aziz in een telegram Jezzine aan president Amin Gemayel. Er ziin ze- vijf doden en 35 gewonden gevallen, zo meldden istelijke radiozenders. Generaal Antoune Lahd "4 het Zuidlibanese leger dreigde gisteravond Sidon p.Seschieten als nog meer christenen uit hun dorpen lreven zouden worden. Bijna helft Afghanen gevlucht PARIJS Bijna de helft van de Afghaanse bevolking van 15 miljoen zielen is gevlucht tijdens de zeven jaar oude burgeroorlog. Dit heeft een internationale commissie voor de mensenrechten, onder voorzitterschap van de Nederlandse professor Theo van Boven, gisteren bekendgemaakt. Volgens de com missie bevinden zich 2 miljoen ontheemde Afghanen in Afghanistan zelf, drie miljoen Afghanen zijn de grens met Pakistan over gevlucht en anderhalf miljoen Afghaanse vluchtelingen zouden zich in Iran bevin den. De „interne vluchtelingen" zijn er vol gens de commissie het slechtst aan toe om dat zij nauwelijks worden bereikt door de internationale hulpverlening. In drie gebie den zou ernstige hongersnood dreigen. Vier doden bij treinbotsing in Zwitserland DEISWILL Bij Deis- will in het Zwitserse kanton Bern zijn gisteren vier personen gedood en zestien gewond bij een treinongeluk. Volgens de politie gebeurde het on geluk toen twee lokale treinen met elkaar in botsing kwamen bij het station van Deiswill op 5 kilometer van Bern. De bestuurder van één van de treinen zou geen acht hebben geslagen op een onveilig sein. Smartegeld voor marteling in Namibië WINDHOEK Drie Namibiers, die het slachtoffer waren van mishande ling door de speciale politie-eenheid Koevoet, hebben elk een smartegeld van rond de 14.000 gulden ontvangen. Ze hadden onder ede verklaard dat po litiemannen hen met elektroshocks, kettingen en stokken gemarteld had den. De katholieke kerk in Namibië heeft de drie mannen gesteund in hun gerechtelijke procedure tegen de auto riteiten. Met de toekenning van smar tegeld geven de autoriteiten toe dat de klagers mishandeld zijn, zo verklaarde pater Henning, vicaris-generaal van het bisdom Windhoek. Laatste nazi-proces Duitsland afgerond WALDSHUT Kort voor 8 mei, de datum waarop in de Bondsrepubliek oorlogsmisda den verjaard worden verklaard, is gisteren in het Westduitse Waldshut de vroegere Wehrmachtluitenant Kurt Rahauser tot drie jaar gevangenisstraf veroordeeld om dat hij aan het eind van de oorlog bevel had gegeven vijf Poolse dwangarbeiders dood te schieten. De thans 68-jarige man had het bevel over een groep zogenaamde Weerwolven: kaders uit de Hitleijugend die aan het eind van de oorlog in het leven werden geroepen om de bewaking van de werkkampen over te nemen. De executie uitgevoerd door twee jongens van 16 en 17 jaar gold als represaille voor twee ontsnapte gevangenen. Aardverschuiving bedreigt Luik BRUSSEL Zeventien huizen in een volkswijk van Luik zijn gisteren ont ruimd, omdat ze bedreigd worden door een aardverschuiving. Onder zocht wordt of ook de bewoners van 166 appartementen in twee flatgebou wen hun woning ook moeten verla ten. Voorbijgangers merkten een week geleden een scheur op in een terrein tussen de woningen en de twee flatgebouwen, die op een berg mijnafval zijn gebouwd. De scheur heeft inmiddels een lengte van 45 me ter en een diepte van meer dan een meter. Alleen al in de nacht van woensdag op donderdag werd de scheur zeven centimeter dieper. prdt AIDS de pest van de intigste eeuw? De Isterieuze ziekte grijpt gelijks verder om zich pn en maakt in de meest enlopende yolkingsgroepen jchtoffers. Steeds meer Insen worden met AIDS j het gevaar ermee smet te raken bonfronteerd. Deze week Viseerde de Nederlandse Maatschappij voor Tandheelkunde (NMT) haar leden tot een aantal ingrijpende veiligheidsmaatregelen die besmetting moeten voorkomen. De samenwerkende klinieken van de gemeentelijke en vrije universiteit van Amsterdam waren hen daar al in voorgegaan. Deskundigen op het gebied van de ziekte vinden de reactie van de tandartsen overdreven en onverantwoord. Zij waarschuwen voor een AIDS-hysterie, die zich kan. gaan richten tegen de mensen die het meest door de ziekte getroffen worden en het daardoor toch al dagelijks moeilijker krijgen. Onze verslaggever Aijen Broekhuizen verdiepte zich in de oorzaak en achtergronden van de ziekte en sprak met vertegenwoordigers van de tandartsen en de voorzitter van het Nederlandse AIDS- coördinatieteam over de manier waarop de ziekte het best benaderd kan worden. Deze maand werd in Italië het eerste kinderslachtoffer van AIDS begraven. Het was de tweejarige Gianluca Cuz- zocrea, zoon van twee drugsverslaafden. f i Ik i )S is een afkorting van Ac- 1 vied Immune Deficiency r jjHrome en betekent een fevefestal dodelijke aantasting kfai het menselijk afweersys- ?s jn, als gevolg van een te- 'aarjt aan bepaalde witte bloed- :jerjen, waartegen geen kruid i. FA* gewassen. Aanvankelijk lr #n vooral homosexuelen en ?ns inindere mate hemofiliepa- ue/jten door AIDS te worden za|offen, maar de laatste we- i komen er steeds meer dingen van AIDS-besmet- "■^en en sterfgevallen via he- «sexuele kontakten. Vorige ,nd overleed de eerste Ne- ndse heterosexuele jw aan AIDS en in Enge- :n Italië zijn deze maand 's en jonge kinderen over- [n die al voor hun geboorte de ziekte besmet moeten geraakt. In totaal zijn er al meer dan 100 baby's hun moeder besmet ge- AIDS dus zeker geen o-ziekte" genoemd mag ,~en was overigens op ?mtnd van gegevens uit de cenrenigde Staten al lang be- ^veeid. Globaal loopt dat land ïr ej AIDS betreft ongeveer "8 V jaar op de Europese ont takeling voor uit, zodat we vejruit vrij betrouwbaar kun- I afleiden wat er aan deze '"S-lt van de oceaan nog staat reniebeuren. Sinds een jaar of z0' geleden dit raadselachtig intetgiien van de natuurlijke ,*5r>huniteit tegen infecties zijn -D^te slachtoffers maakte, zijn a Z1iaanvankelijk vooral homo- [H^Jiele mannen met veel wis- loorjnde kontakten geweest die l^biet raakten. Al spoedig CD'am AIDS echter ook voor ^er drugsgebruikers en lij- Jnstfc aan de bloedziekte hemo- T"°j. Dat leidde tot de intussen nos{!enschappelijk onderbouw- stelling dat de ziekte via "Itakt met sperma en-of ——fed moest worden oVerge- doen zich in de VS echter "vwl 8eruchtmakende besmet- ^Jjen voor bij baby's, die niet I oorzaak kunnen hebben transfusies met besmet fed. Zuigelingen bleken door )i moeder te zijn besmet, al |de baarmoeder of via de èdermelk, terwijl de vrouw jtwestie soms zelf geen spo- van de ziekte vertoonde, de rftgelijke gevallen zijn de cT" laatste weken gemeld op het Europese vasteland. Besmet tingen van heterosexuele vrouwen hebben ook het eerst in de VS plaatsgehad en ko men nu ook steeds vaker in Europa voor. Ook de getalsmatige ontwik keling van de ziekte verloopt in Europa parallel aan die in Amerika. Dat betekent dat de lijn van een halfjaarlijkse ver dubbeling van het aantal pa tiënten geleidelijk zal afzwak ken tot een groei met 100 pro cent per jaar. In Amerika, dat thans ongeveer 10.000 officieel geregistreerde gevallen van AIDS kent, waarvan er ruim 4500 al zijn overleden, treedt nu een verdubbeling per tien maanden op. Het Nederlandse cijfer ligt nu opv52 (36 sterfge vallen), een stijging van elf in de laatste drie maanden. AIDS lijkt tot nu toe een mys terieuze ziekte waarvan eigen lijk helemaal niets met zeker heid valt te» zeggen, behalve dan dat hij vroeg of laat dode lijk zal zijn. Hoewel met name in Amerika en Frankrijk al meer dan vijf jaar intensief onderzoek wordt verricht, heeft dit nog weinig meer dan hoopvolle geruchten opgele verd. Er wordt koortsachtig gewerkt aan allerlei manieren die moeten voorkomen dat AIDS na een besmetting nog de kans krijgt zich werkelijk te ontwikkelen. Een wezenlijk succes lijkt, zo het er ooit komt, echter nog jaren verwij derd. Zetten we de thans bestaande „aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheden" op een rijtje dan valt over AIDS nog het volgende te zeggen: - AIDS kan zich ontwikkelen na besmetting met een virus dat bekend is onder de namen LAV en HTLV-III, die waar schijnlijk identiek zijn. AIDS is dus een infectieziekte; - besmetting vindt plaats' via kontakten met bloed en-of sperma; - na besmetting met het virus kan het lichaam echter vol doende anti-stoffen ontwikke len, waardoor het virus on schadelijk wordt gemaakt. In dat geval gebeurt er niets; - na besmetting kan men ook ziek worden. Er treden ver schijnselen op als koorts, nachtzweet, diarree, opgezette lymfeklieren en gewichtsver lies. Die verschijnselen kun nen na enige tijd weer ver dwijnen en nooit meer terug keren; - ze kunnen ook gaandeweg sterker worden, dan wel na tij delijke afwezigheid in hevige mate terugkomen. Uiteindelijk kan zich dan AIDS ontwikke len. De natuurlijke lichamelij ke afweer wordt dan gestaag afgebroken, zodat allerlei in fecties kunnen optreden. Ook vormen van huidkanker, long ontsteking en aantastingen van het hersen- en zenuwstel sel kunnen optreden. Het zijn deze ziektes, door AIDS ver oorzaakt, waaraan men uitein delijk overlijdt. Snel verspreid Tot nog toe is onbekend wie na besmetting met het HTLV- III-virus ook werkelijk AIDS krijgt en of daar nog bepaalde factoren een rol bij spelen. Op grote schaal wordt, ook in Amsterdam, onderzoek naar de ontwikkeling van AIDS ge daan en daaruit is al komen vast te staan dat het virus dat AIDS veroorzaakt zich snel verspreidt. Dat beeld kwam overigens al eerder naar voren uit Amerika, waar onder de homo-populatie in steden als New York en San Francisco, in het bloed van bijna de helft van de homosexuele mannen al anti-stoffen tegen het AIDS-virus werd aangetrof fen, een teken dat men een keer met het virus is besmet. Dit geldt voor een derde van de deelnemers aan het Am sterdamse onderzoek. Bij deze cijfers moet bedacht worden dat dergelijke onder zoeken plaatsvinden onder een geselecteerd homo-publiek, dat, vóór de campagne op gang kwam om hen tot meer voor zichtigheid te manen, nogal veel wisselende relaties onder hield. Niettemin zei een van de ontdekkers van het AIDS- virus, de Amerikaan dr. Ro bert Gallo, begin april in Lon den te verwachten dat tien tot twintig procent van de hele Amerikaanse bevolking met het virus in aanraking is ge weest. Dan spreken we over anderhalf tot twee miljoen mensen. De praktijk leert ons op dit moment dat tussen de vijf en tien procent van hen in de hjJSKE EN WISKE HET DREIGENDE DINGES loop der tijd werkelijk AIDS krijgt. Ongeveer 75 procent van de patiënten overlijdt bin nen twee jaar en de kans om nog vijf jaar met AIDS te le ven beloopt maar enkele pro centen. Bij een aantal perso nen ontwikkelt zich verder een met AIDS vergelijkbaar ziektebeeld, dat echter niet fa taal hoeft te zijn. Aanvankelijk ging men ervan uit dat AIDS een incubatietijd kende die op liep tot twee jaar. Gaandeweg is die tijd, al weer door prak tijkervaringen, opgerekt en steeds meer deskundigen ra ken er nu van overtuigd dat de ziekte een onbeperkte incu batietijd kent. Eenmaal in het lichaam aanwezig kan het vi rus zich soms nog na vele ja ren verder ontwikkelen en tot de dodelijke aantasting van het immuniteitssysteem leiden. Over de herkomst van de ziekte weten we zo mogelijk nog minder dan over zijn aard. Ook hier zijn er weer vele theorieën die sterk variëren in geloofwaardigheid. De meest aangehangen theorie is dat AIDS afkomstig moet zijn uit Afrika. In landen als Zaïre en Oeganda kent men al vele ja ren raadselachtige ziekten met dezelfde verschijnselen en af loop als AIDS. Nader onder zoek heeft geleerd dat grote groepen van de bevolking, met name heterosexuele mannen en vrouwen, anti-stoffen in hun bloed hebben die wijzen op een besmetting met het AIDS-virus. Een extra bewijs dat ook via heterosexueel ver keer besmettingen plaatsvin den. Het virus werd ook in talrijke bloedmonsters afkomstig van donorbloed uit deze landen aangetroffen. Met name de Verenigde Staten hebben in de jaren zeventig op grote schaal bloed uit deze landen betrok ken, wat een verklaring zou kunnen zijn voor het exporte ren van deze ziekte naar dit land. Dat het daar in tegen stelling tot in Zaïre en Oegan da vooral homosexuelen wa ren die het eerst aan AIDS ten prooi vielen, laat zich volgens medische experts verklaren door het anale sexuele kon- takt, dat onder heterosexuelen in Afrika een veel gebruikte manier is om zwangerschap pen te voorkomen. Onder de categorie „curieuze onzin" valt een niettemin se rieus bedoelde theorie die af komstig is van dr. Peter Le- win van het kinderziekenhuis in het Canadese Toronto. Hij beschouwt het AIDS-virus als een zusie van het visna-virus dat veel bij schapen voorkomt en hun hersenen aantast. In derdaad hebben beide virussen wat dat betreft veel met elkaar gemeen. Lewins theorie is dat Amsterdam de bakermat van AIDS bij mensen moet zijn. Hij gaat er daarbij vanuit dat gezien de in de homo-gemeen schap van deze stad heersende zeden er eens iemand contact gehad moet hebben met een besmet schaap en deze besmet ting zo verder heeft overge dragen. Hysterie Een theorie als deze laat al zien dat over AIDS de gekste verhalen de ronde doen. Het mysterieuze karakter van de ziekte en het feit dat er geen remedie tegen bestaat, is in veel landen al een voedingsbo dem gebleken voor overtrok ken reacties tot een ware hys terie tegen de bevolkingsgroe pen die het meest onder AIDS te lijden hebben. Engeland is daar een voorbeeld van. De veel gelezen boulevardpers in dit land stortte zich zonder al te veel kennis van zaken op de ziekte en hun slachtoffers. De paniek die hiervan het gevolg was leidde zelfs tot het weren van homosexuelen uit bars en de weigering van eerste-hulp- diensten hen in voorkomende gevallen mond-op-mondbeade ming te verlenen. Uiteindelijk moest de regering ingrijpen met vermanende woorden om de publieke reactie in te to men. Veel van de paniek is terug te voeren op de gedachte dat naast bloed- en spermakontakt ook via speeksel het virus zou kunnen worden overgedragen. In Amerika zijn namelijk spo ren in het speeksel aangetrof fen, waarschijnlijk veel te wei nig om besmetting te veroor zaken, maar je weet maar nooit Alle Nederlandse deskundigen zijn het er echter over eens dat besmetting via speeksel puur theoretisch is. Drs. Hans Moer kerk, voorzitter van het Lan delijk AIDS-coördinatieteam: „Dat verhaal over speekselbes- metting is een typisch Ameri kaans indianenverhaal. Het Amerikaanse centrum voor ziektenbeheersing (CDC) moet in zijn richtlijnen die moge lijkheid wel openhouden om zich nu al in te dekken tegen eventuele juridische claims in de toekomst. Wie weet komt er wel eens iemand met een verhaal bij een rechter dat hij alleen maar via speeksel kan zijn besmet en die rechter aan vaardt dat. Dan kan het CDC op gigantische schadeclaims rekenen als ze de mogelijkheid van speekselbesmetting geheel hebben uitgesloten. Alleen om zich in te dekken tegen dit soort juridische eventualiteiten sluit men die vorm van be smetting niet uit", licht Moer kerk toe. „Maar als je dit feit losmaakt van zijn puur juridi sche elementen en omstandig heden en je laat dit in Europa een eigen leven leiden, dan ontstaat automatisch de discus sie, paniek en hysterie, zoals we die in Engeland gezien hebben". Moerkerk wijst er nog eens op dat alle AIDS-deskundigen in Nederland speekselbesmetting uitsluiten. „Zou het virus wel via speeksel worden overge dragen, dan zou het beeld van de epidemie er immers ook heel anders uitzien. Dan had den we al veel meer slachtof fers gehad en ook uit heel an dere bevolkingsgroepen". Tandartsen Blijkbaar hecht niet iedereen evenveel waarde aan het standpunt van de Nederlandse deskundigen. Eind vorige maand weigerde de kliniek voor mondhygiëne van de Universiteit van Amsterdam een man nog verder te behan delen toen hij in een gesprek had laten vallen dat hij mee deed aan het AIDS-onderzoek van de GG en GD. Gevraagd naar het waarom rechtvaar digde de woordvoerder van de universiteit de weigering „om dat AIDS nu eenmaal ook via speeksel wordt overgedragen". Daarmee ging hij er niet al leen op voorhand van uit dat iemand die zich laat testen wel besmet zal zijn, maar sugge reerde hij ook nog eens dat het virus via speekselkontakt wordt overgedragen. Zowel binnen de homo-beweging als in de Amsterdamse medische wereld leidde dit tot scherpe kritiek. De decaan van de sub faculteit voor tandheelkunde, Erof. Thoden van Velzen, er ende later dat hier wel „wat onzorgvuldig" was gehandeld, maar dat belette het bestuur van het Academisch Centrum voor Tandheelkunde in Am sterdam, een samenwerking van beide hoofdstedelijke uni versiteiten niet snel tot een reeks voorzorgsmaatregelen te besluiten. Daarbij werd een ar tikel in een Brits blad als uit gangspunt genomen, waarin tien maatregelen worden ge noemd „ter voorkoming van besmetting via speeksel of bloed". De Nederlandse Maatschappij ter Bevordering van de Tand heelkunde (NMT) kwam deze week overigens met soortgelij ke richtlijnen: het dragen van handschoenen, mondkappen en oogbescherming. De opstel ler, de Utrechtse tandheelkun dige dr. Van Palenstein Hel derman, erkent dat besmetting via speeksel erg onwaarschijn lijk is. Niettemin wil hij dit niet uitsluiten, zolang het te gendeel niet is bewezen. In de richtlijnen aan de tandartsen wijst hij er overigens op dat men daar niet beducht voor hoeft te zijn. „Wordt speeksel echter met bloed vermengd, zoals bij een tandsteenbehandeling kan ge beuren, dan wordt het anders. Bovendien kunnen dan stukjes tandsteen en tandweefsel rondslingeren die bij de tand arts wondjes kunnen veroorza ken. In dat geval is het dragen van handschoenen, een mond- kap en een beschermbril no dig". Overigens is nog nergens ter wereld een geval bekend waarbij medisch personeel dat beroepsmatig in aanraking kwam met besmet bloed ook werkelijk met AIDS werd geïnfecteerd. Van Palenstein Helderman er kent dat tandartsen het gevaar lopen van discriminatie be schuldigd te worden, als ze niet permanent en routinema tig deze maatregelen nemen, ongeacht welke patiënt zij in de stoel krijgen. „De maatre gelen moeten inderdaad wor den genomen afhankelijk van het soort behandeling, maar ongeacht bij welk type patiënt In wezen is immers elke pa tiënt potentieel besmettelijk Woorvoeder Vingerhoeds van de NMT vindt het echter niet nodig tandartsen te waarschu wen tegen discriminatie van een bepaalde bevolkingsgroep. Dat zou de discussie alleen maar opblazen, meent hij. De voorzitter van het landelijk AIDS-coördinatieteam denkt daar heel anders over. „Als de tandartsenorganisatie zo'n waarschuwing weigert te ge ven verstopt zij zich achter de werkelijkheid", zegt drs. Moerkerk. „Men dient zich te realiseren welke kracht zo'n advies kan hebben en als men dat niet wenst te geven laadt men een grote verantwoorde lijkheid op zich". Moerkerk heeft "forse kritiek op de handelwijze van de tan dartsen. Hij ziet er een stuk uit de VS en Engeland overge waaide hysterie in. „Hun reac tie slaat nergens op. Zij vor men de eerste beroepsgroep waar je nu paniek gaat zien, louter omdat ze gewoon jaren lang veel te slordig hebben ge werkt Al die maatregelen hadden allang genomen moe ten zijn, bijvoorbeeld vanwege besmettingsgevaar voor hepa- titis-B. Maar nu wordt alles in eens op AIDS gefocust". Moerkerk ziet grote gevaren in de reactie van de tandart sen. „Door niet te waarschu wen tegen discriminatie en de speekselverhalen niet krachtig te bestrijden, begeven ze zich op een zeer hellend vlak. Ze komen op zeer gespannen voet met het non-discriminatie be ginsel, dat ook door de Ge zondheidsraad wordt bena drukt Ze realiseren zich niet dat ze nu van AIDS vanzelf een issue maken, met als ge volg dat net als in Engeland misschien straks ook brand weer, politie of verpleegsters gaan beginnen. Ik vind het verantwoordelijkheidsbesef van dit soort mensen erg laag". Volgens Moerkerk verschilt een AIDS-patient in niets van een andere patiënt „Dus be grijp ik werkelijk niet waar al die kouwe drukte om gemaakt wordt Het geeft maar weer aan hoe men klaarblijkelijk over de risicogroepen denkt. De stelling dat Nederland niet homofobisch is, blijkt dus niet te kloppen. Als dit zo doorgaat zullen er toch wat duidelijker politieke uitspraken moeten komen, desnoods van een mi nister. Dat heeft in Amerika en Engeland uiteindelijk ook geholpen". ARJEN BROEKHUIZEN ADVERTENTIE Bent u een begenadigd doe- is de buitenkant van uw huis De schilder maakt 't mooi u zeker weet dat uw huis beschermd is. Een veilig gevoel het-zelver? Dan nog een ander verhaal, en doet 't goed. Zodat weer voor jaren - en dat is heel wat waard. Weet u wat? Bel de Y\ man die 't kan. .-.t f 1 -V(-..)■ f rr q

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1985 | | pagina 7