De Roomburgerbrug: Schakel in
Grooten Weg der Eerste Klasse
0verBrug9e|»<
Brita is
een
hond
zoekt;
huis
speelse
hond
Afscheidsreceptie
wethouder Pohlkamp
VVV-Alphen jubileert
LEIDEN OMGEVING
Lcidae Qouiant
ZATERDAG 27 APRIL 1985 PAG
v,
Het zal dinsdag vijftig jaar ge
leden zijn dat des voormid
dags te 11 uur in het Bureau
van Gemeentewerken, Bree-
straat 125 (het Stadhuis was
toen nog een geblakerde
puinhoop) de aanbesteding
plaatsvond van „het verbree-
den van den Hoogen Rijndijk
van den oprit naar de Wilhel-
minabrug tot en met de
Roomburgerbrug". Gemeente
werken had dat werk op
12.900,- geraamd; het werd
uiteindelijk gegund aan C.
Godschalk te Leiden die
12.760,- vroeg.
Deze nam aan de Roombur
gerbrug flink te verbreden.
De oude en smalle brug bleef
bestaan en deze stenen boog
brug werd aan beide kanten
uitgebreid met een gewapend
betonnen constructie. God
schalk moest meteen met het
werk beginnen en het zeven
maanden later opleveren. De
smalle brug met de voetbrug
ernaast werden de forse nog
bestaande brug van 23.20 me
ter breedte.
De Hoge Rijndijk ten oosten
van de brug was al het jaar
tevoren sterk verbreed, ter
wijl ook het deel tussen de
Utrechtse brug en de Wilhel-
minabrug in 1935 groot
scheeps aangepakt werd. Het
stuk tussen de Wilhelmina-
brug en Roomburgerbrug zou
een flessehals worden, en
daarom startten B W van
Leiden in 1934 onderhande
lingen met het Rijk en het
hoogheemraadschap van Rijn
land, de eigenaar van de brug.
De brug werd voor 100,- ge
kocht, maar Riinland gaf de
gemeente f 1200,- omdat die
het onderhoud van de brug
overnam. Het Rijk betaalde
de helft van de kosten van de
vernieuwing van de brug en
gaf een bijdrage van ƒ3850,-
voor de verbreding van de
Hoge Rijndijk. Leiden nam
9350,-van de totale kosten
van ƒ20.350,- voor haar reke
ning.
Op 4 maart 1935 sloot ir. A.
Kloppert, hoofdingenieur van
Rijkswaterstaat, namens het
Rijk, met de gemeente het
contract hierover. De eigen
domsoverdracht van de brug
met sluis volgde op 8 mei, en
op die datum verkreeg de ge
meente ook kosteloos van de
N.V. Textielfabrieken Gebrs.
Van Wijk en Co. een strook
grond en water langs de te
verbreden Hoge Rijndijk. Van
Wijk verklaarde zich zelfs be
reid 1750,- toe te betalen, als
het terrein van de NV aan de
nieuwe straat bebouwd zou
worden. Tot die tijd zou de
gemeente een ijzeren hek op
stenen voet van 2.20 meter
hoogte plaatsen. Aldus is ge
schied en totdat in onze dagen
de Hoge Rijndijk weer eens
op de schop moest, is de situa-
Bruggen, we maken er allemaal gebruik van. Zeker in
een waterrijke stad als Leiden zijn het onmisbare
schakels in het wegennet. Veel aandacht is er nooit
aan de Leidse bruggen besteed. De stilte rond de Leid-
se bruggen is met de presentatie van het Bruggenboek
al gedeeltelijk „verstoord". Het Gemeentearchief aan
de Boisotkade hoopt van 9 tot en met 29 augustus 1985
in De Waag de tentoonstelling „De Leidse bruggen" te
houden. Als inleiding op deze expositie verschijnt in
deze krant een serie artikelen over Leidse bruggen.
Het zijn geen technische verhandelingen, maar histori
sche verhalen waarin een brug als leidraad dient. De
gegevens zijn verzameld door een werkgroep van his
torisch geïnteresseerden, die veel van de geschiedenis
van de Leidse bruggen heeft uitgezocht. Samensteller
is de begeleider van deze werkgroep, de heer P.J.M. de
Baar van het Gemeentearchief. Kees van Herpen te
kent voor de eindredactie. De reprodukties zijn van fo
tograaf Wim van Noort. Vandaag verschijnt het eenen-
tachtigste artikel in deze serie.
tie voor het verkeer redelijk
voldoende geweest.
Corbulo
Voor. de oudste geschiedenis
van de Roomburgerbrug kun
nen we wellicht terug tot het
begin van de jaartelling. Toen
zou de Romeinse veldheer
Corbulo een verbinding van
de Rijn en Maas hebben laten
graven, de Corbulo-gracht. De
Roomburgerwetering zou er
nog een restant van kunnen
zijn. Hoe dit ook zij, het is wel
zeker dat er aan de huidige
Besjeslaan een Romeinse ne
derzetting geweest is. Aan die
nederzetting dankt het buurt
huis van de wijk Meerburg
bijvoorbeeld zijn naam Matilo.
In de middeleeuwen is de
Rijndijk al snel een belangrij
ke verkeersader geworden.
Niet precies aan de wetering,
maar er toch dichtbij en een
flink stuk van de Rijndijk af
stond het kasteel Rodenburg.
De naam Rodenburg komt al
vóór het jaar 1000 voor en in
bijvoorbeeld het jaar 1275
wordt een Floris van Roden-
burch genoemd. Dit kasteel
werd in 1420 tijdens het beleg
van Leiden door graaf Jan
van Beyeren verwoest. Wel
licht al snel erna werd het
weer herbouwd. Naar het
kasteel heette de wetering
Rodenburgerwetering, en zo
zou hij dus nu nog dienen te
heten. In 1464 kreeg het kas
teel gezelschap van een kloos
ter, dat van buiten de oude
Rijnsburgerpoort ongeveer
waar nu de Sint Aagtenstraat
ligt, overgeplaatst werd naar
het terrein van de oude Ro
meinse nederzetting. Dit
klooster, dat allengs belangrij
ker werd, kreeg de naam
Roomburg. Klooster en kas
teel werden verwoest tijdens
het beleg door de Spanjaarden
in 1573.
Het klooster bezat veel lande
rijen in de buurt en in 1532
kreeg het ruzie over tienden
die van een bepaald stuk land
wel of niet betaald moesten
worden. Dit resulteerde in
een proces, wellicht voor het
Hof van Holland, en daaraan
danken we de vroegste kaart
die het Gemeentearchief van
Leiden bezit, gemaakt door
een nog steeds niet geïdentifi
ceerde kaartmaker in 1532.
Afgezien van een schilderij
van de Hogewoerdsbrug uit
1518, geeft deze de oudste af
beelding van Leidse bruggen.
De Roomburgerbrug, in die
tijd nog Rodenburgersluis ge
noemd, bezat sedert 1515 een
keersluis. Brug en sluis moes
ten onderhouden worden
door het ambacht Zoeterwou-
de; de Rijndijk, sedert de op
hoging in 1515 de Hoge Rijn
dijk, was in onderhoud bij de
Rodenburg zoals tekenaar Jacobus Stellingwerf rond 1660 dacht dat het eruit gezien heeft.
De Hoge Rijndijk met twee bruggen over de Roomburgerwetering; op de achtergrond de kerk
van Leiderdorp, het klooster Roomburg en kasteel Rodenburg.
eigenaren van de aangrenzen
de landerijen. Supervisor over
de dijk en sluis was Rijnland.
Toen er in 1638 klachten
kwamen, was het Rijnland
dat aan schout en ambachts
bewaarders (of kroosheemra
den, degenen die de schouw
dreven) opdroeg om de wa
genweg op de dijk door de ge
hoefslaagden (de eigenaren
van de aangrenzende perce
len) te doen verbreden. Die
gehoefslaagden hadden nooit
erg veel zin en het onderhoud
werd ondanks de periodieke
schouw toch verwaarloosd.
Een inspectie in 1660 was dan
ook niet erg positief.
Kinderkopjes
Daarom sloten in dat jaar de
stad Leiden en het ambacht
Zoeterwoude een overeen
komst, waarbij de stad het on
derhoud van de weg op zich
nam tegen een jaarlijkse ver
goeding van veertig gulden.
Het betrof het gedeelte tussen
de Hogewoerdspoort en de
Roomburgerbrug. Kort na
dien heeft Leiden de weg la
ten bestraten met keien, dus
kinderkopjes, en deze bestra
ting, werd later nog uitgebreid
tot aan de Bruggestraat l?ij de
Leiderdorpse brug. Verderop
was het een zandpad of mod
dersloot al naar gelang het
seizoen. De Hoge Rijndijk
bleef klachten geven. In de
cember 1823 waren de schout
van Zoeterwoude, mr. G.P.
van Outeren, en die van Ha-
zerswoude, E.H. Geraerds
Thesingh, op het idee geko
men d"e dijk te laten bestraten.
Deze was een deel van de
Grooten Weg van de Eerste
Klasse no. 5, en elders waren
al heel wat Rijkswegen be
straat (zoals de Rijksstraatweg
onder Wassenaar in 1805).
Ook de schouten van Alphen
en Zwammerdam voelden er
voor, en dus werd met succes
een rekest aan de Koning ge
richt.
De ondernemers of „entrepre
neurs" zetten er vaart achter
en lieten de weg opmeten.
„Hoogst belangrijk was het de
ondernemers voorgekomen
onder deeze bestrating te be
grijpen de keijenstraat van
Leyden naar het Leyderdorp-
sche hek, zijnde de stad Ley
den met het onderhoud daar
van belast", vooral omdat die
zich in een slechte staat be
vond (Leiden was ook toen al
arm). Onderhandelingen met
Leiden leverden echter niets
op. In juni 1824 werd het ont
werp voor het „Octrooy tot de
bestrating van Leyden tot aan
de scheipaal tusschen Zwam
merdam en Bodegraven" in
gediend. De bestrating zou be
staan uit goede bekwame
klinkers, aan de Hollandschen
Yssel of Rijn gebakken. Het
onderhoud zou een jaar na op
levering aan het Rijk over
gaan.
Om de aanleg te kunnen fi
nancieren diende 130.000,-
in aandelen van 500,- tegen
4'/2% rente per jaar uitgegeven
worden. Er zouden 5 gabellen
of tollen komen: een dubbele
bij de Leiderdorpse Brugge
straat, een dubbele aan de Ge-
meneweg in Hazerswoude,
een dubbele in Alphen aan
beide zijden van de Brugge
straat, een in het dorp Zwam
merdam en een aan het eind,
bij het dorp Bodegraven. De
gehoefslaagden, Leiden, Al
phen en Zwammerdam zou
den van hun onderhouds
plicht verlost worden door het
betalen van 5 cent per meter
per jaar. Het bestuur moest
gevoerd worden door drie
commissarissen en de vier
schouten. Berekend was dat
de lengte 5783 Rijnlandse roe
den of 21.785 kilometer be
droeg. Het octrooi werd in ja
nuari 1825 goedgekeurd (in
clusief het gedeelte dat door
Leiden werd onderhouden)
en de lening („negotiatie")
werd een groot succes. De
eerste vergadering van de
aandeelhouders vond plaats
op 30 maart 1825 in logement
De Zon op de Breestraat en
daar werden de commissaris
sen gekozen.
Tol
Het karwei werd voor
104.300,- gegund aan Teunis
Wapperom te Papendrecht,
die kleine ijssel- of Dor-
drechtse steen moest gebrui
ken. Hij kreeg op 16 mei op
dracht meteen te beginnen bij
de Hogewoerdspoort. Op die
datum werden ook de tolle
naars aangesteld en hun sala
ris bepaald op ƒ6,- per week.
De Alphense timmerman
Hendrik Koperdraad maakte
bestekken en tekeningen fel
de tolhuizen te Leiderdorp E
Alphen, met de tolbomen,6
penborden en lantaarns, (Fr
dat al op 22 juni 1825 Corif
Vis als tollenaar bij Lei(
dorp in functie trad, kreej
Leiderdorpse timmei
Adrianus van Dijk opdi
een voorlopig houten hi
voor hem te maken
59,- en de tolboom
15,-. Het tolhuis werd
voor 23
slotte aan Frans Kessing
21
Al op 25 augustus kon hetiDl
deelte tussen de herbergje]
leer nog" en de Dikkemi,
(de molen Rembrandt) oij,
Hazerswoude openge;
worden en op 20 septenj
dat tussen Zwammerdam^
Bodegraven. De laatste s^kt
werd met enige plechtig^
op 19 december 1825 gek
Het onderhoud ging per
nuari 1827 over aan Rijksf
terstaat, waarna de commi;
rissen alleen nog de gabel
en afkoopsommen inden>h
ieder jaar uit een verzef)e
glas een aantal aandelen ti^
ken, die afgelost werden.®
werden op 15 februari 185!lr
laatste zes aandelen met r4
afgelost, waarna het Rijkl
straat per 1 januari 1853 vogd
dig overnam, inclusief het(j€
nen van de gabellen. HoeNi
de tollen nog bestaan heblfj-
is niet gevonden. f
De Roomburgerbrug was, i i'
halve het wegdek, eigendeJ
gebleven van het amb^
Zoeterwoude. Door de oplja
fing van de ambachtsbestu
in Rijnland in 1859 ging,
over aan Rijnland. De Hf"
Rijndijk, in 1896 tot midke
op de Roomburgerbrug
annexatie Leids grondgeL
geworden, bleef Rijksei^ej
dom. Daarom werden
klachten over de belabbc,,,
toestand ervan doorgestu*>0
naar het Rijk. Niet datje
straat zo slecht was: het L
meer een kwestie van
vaak genoeg de straat scho H
maken. Zodra Leiden ecl
een paar werklieden sti«
(de aannemer van de Ri
ging woonde op Rijnstro)
werden die teruggesti
door Rijkswaterstaat.
Daarom vroegen B W
januari 1907 om de straa
beheer en onderhoud te
gen overnemen. Na enig
sputter was het Rijk daa
wel bereid, mits het n
hoefde te betalen, en op
juli 1907 keurde de Gem<
teraad goed de overname
de gedeelten van Rijks
der eerste klasse no.
zover binnen de gemee
grenzen gelegen. De
dracht werd bij Wet van
januari 1908 (Staatsblad
21) vastgesteld. Sedertd
kon Leiden zijn eigen strai
schoonhouden.
r
LEIDEN Het viel niet mee
om een foto van Brita, de
hond van deze week, te moe
ten maken. Fotograaf Fred
Rohde deed zijn best om de
Mechelse herder tot rust te
bewegen, maar zij had meer
aandacht voor andere hon
den, haar halsband en Mieke
Tiele dan voor de camera.
Meters hoog sprong ze uit
blijdschap, dat Mieke met
haar naar buiten ging en pas
na veel moeite lukte het om
haar even vriendelijk naar de
lens te laten kijken.
Het is duidelijk, Brita is een
speelse hond. Zij is een Me
chelse herder, een teefje van
twee en een half jaar met een
beige/zwart masker. Volgens
de man die haar naar het asiel
bracht, is Brita gewoon aan
komen lopen. De man uit Lei
den heeft zelf een Mechelse
herder en plotseling zou er
nog één voor de deur hebben
gestaan. Hij heeft Brita toen
naar het asiel gebracht. In het
asiel vindt men het een nogal
raar verhaal, maar natuurlijk
heeft men Brita toch liefdevol
Wekelijks verschijnt in de Leidse Courant de rubriek
«Hond zoekt huis". In deze rubriek wordt een hond (of
•om» ook wel een kat) beschreven die in het asiel ver
blijft om daar een zekere dood tegemoet te gaan... ten
zij het dier een goed tehuis vindt. De in de rubriek be
schreven honden zijn óf gevonden óf door hondenbezit
ters naar het asiel gebracht. Ze worden om uiteenlopen
de redenen afgestaan, vaak begrijpelijk, maar soms ook
volslagen onzinnig. De in „Hond zoekt huis" beschreven
O'
ondergaan en zijn volledig ingeënt. Tegen betaling van
circa 80 gulden (voor katten is dat 45 gulden) ten bate
dieren zijn alle goed gezond, hebben een wormenkuur
10 J» -
van zwerfdieren zijn ze af te halen. Adres: Nieuw Leids
Dierenasiel, Besjeslaan 6b, Leiden. Tel.: 411670. Geo
pend di. t/m vr. 10-12 en 14-16 uur. Zondag en maandag
gesloten.
opgevangen. In het begin was
Brita nogal bang. Ze kroop
vaak grommend in een hoek
je van haar hok. Ze wilde van
niemand wat weten. Na enke
le dagen werd ze wat vriende
lijker en kwam ze vaker uit
haar hoekje. Brita zit nu een
maand in het asiel en is voor
de mensen daar erg lief. Ze
heeft zich ontpopt tot een lie
ve en aanhankelijke hond.
Voor vreemden heeft Brita
nog wel de nodige reserves.
Ze houdt zich dan op een af
stand en kijkt eerst de kat uit
de boom. Voor hele kleine
kinderen is Brita niet zo ge
schikt. Ze zal het bijvoorbeeld
niet goed vinden als kinderen
haar aan de oren of staart
trekken.
Zoals iedere Mechelaar is ook
Brita een wat nerveuze hond.
Ze is aardig waaks en blaft
vrij snel. Het is daarom beter
als Brita niet naar een flat
gaat. Het beste zou zijn als ze
ergens terecht kwam, waar ze
de ruimte heeft. Een huis dat
ze een beetje zou kunnen be
waken bijvoorbeeld. Brita wil
graag veel beweging. Ze moet
dus flink uitgelaten worden,
zodat ze wat energie kwijt
kan. Omdat Brita een beetje
een nerveuze hond is, is het
ook beter haar niet te lang al
leen te laten. Verder is het A.St3
een lieve aanhankelijke hond.
Brita moet haar energie kwijt kunnen.
huis gevonden in Leiden. Hij
is bij een gezin terecht geko
men. Voor deze lieve hond
waar je veel plezier mee kan De grote Duitse herder van met zijn grote oren, was erg
beleven. vorige week, Asta, heeft een veel belangstelling
LEIDSCHENDAM Het
gemeentebestuur van
Leidschendam neemt op
donderdag 2 mei afscheid
van wethouder J.A.W.
Pohlkamp. In de hal van
het raadhuis van Leid
schendam van half vijf tot
half zes een receptie ge
houden. De heer Pohl
kamp is wethouder van
sociale zaken en volksge
zondheid, en tevens op
richter in Leidschendam
van de partij Gemeente
belangen. Pohlkamp moet
om gezondheidsredenen
zijn wethoudersschap
neerleggen. Hij zal ver
moedelijk ook zijn werk
bij de directie handels- en
industrie-ontwikkeling bij
het ministerie van land
bouw niet hervatten.
De heer Pohlkamp is oor
spronkelijk afkomstig van de
KVP. In 1974 stichtte hij de
partij Gemeentebelangen uit
onvrede met het KVP-beleid.
Bij de gemeenteraadsverkie
zingen van 1974 kreeg hij, ge
steund door een zeer actieve
kerngroep, 850 stemmen, ruim
voldoende voor één raadszetel.
Na de verkiezingen van 1978
kwam Gemeentebelangen
zelfs met een fractie van drie
man in de raad. In 1982 be
hield de parij de drie zetels,
passeerde zelfs de PvdA en
werd de derde partij, na CDA
en VVD. Pohlkamp werd wet
houder, zij het met een be
scheiden portefeuille, die soci-
er in steeds weer ii*or
nieuws te komen, waard<)tu
ook wel eens vergeleken!
met de ambitieuze weth)
Hekking van Juinen, eer
visie-creatie van Keest
Kooten.
De veertien functies varff
houder Pohlkamp
woonwagenproblematiek
bijstandscollege- 'll
werkgelegenheidsprojectlc
dergelijke) zijn voorlopig
de rest van het college otzt
nomen. De gemeen 1
moet maandag 6 mei uitr °r
of tot keuze van een n
wethouder wordt overj P'
of dat tot de nieuwe zittii
riode in september 19)r'
nieuwe portefeuillever af
gehandhaafd blijft.
ALPHEN AAN DEN RIJN De VW
Alphen bestaat volgende maand vijf
jaar. Dat wordt op passende wijze ge
vierd met onder meer een volleybal
toernooi. De lustrumfestiviteiten wor
den ingezet met een wandel- en fiets
tocht door Alphen. Op zaterdag 18 mei
wordt, in samenwerking met de Wan
delkring Leiden en Omstreken, de eer
ste wandeltocht gehouden.
De wandelaars kunnen kiezen uit afstanden
van vijf, tien en vijftien kilometer. De routes
doorkruisen het steeds groter wordende Ze-
gerslootgebied en voeren ook langs de nieuwe
aanwinsten als de kinderboerderij, de mi<
golfbaan, de natuurcamping, de jeu de boi
baan en de in aanleg zijnde golfcourse. 1
de wandeltocht kan van negen tot drie
worden gestart bij het gebouw van de mie
golfbaan „Amico aan de Bruins Slotsii
Bij voorinschrijving in het VVV-kantoor
de Pieter Doelmanstraat bedragen de kot
twee gulden. Voor de wandelaars liggen
vaantje en een lustrumpakket klaar.
Ook op 18 mei zijn de fietstochten v<
VVV. Fietsers kunnen kiezen uit de afs
van 17 tot 28 kilometer. Het beginpui
eveneens het gebouw van de midgetgolfl
en de start is tussen negen en drie uur.
schrijven eveneens bij het VV V-kantoor
gulden) of aan de start 2,50.
