lExpositie laat liberale
Slakenkoopman herleven
STAD OMGEVING
0OWCMt
Stadsverwarming nog
steeds verantwoord
WEEK
EINDE
»L
Drie hoogleraren benoemd
ZATERDAG 27 APRIL 1985 PAGINA 13
ogleraar Woltjer neemt afscheid
PEN Prof.dr. J.J. Woltjer (61) heeft gistermiddag met het geven
een laatste college afscheid genomen van de Leidse universiteit. Hij
k over de positie van de kerkeraad van Leiden en Delft in de 16e
list v. Prof. Woltjer heeft meer dan 15 jaar aan de Leidse universiteit ge-
20-23fl' laatste jaren als persoonlijk hoogleraar in de Vaderlandse Ge-
Edenis. Zijn leeropdracht was de periode van de 16e tot de 18e eeuw.
bundel artikelen over deze periode, geschreven door vakgenoten^
fg hij gisteren ten afscheid door zijn vakgroep aangeboden. De titel
mamde bundel is „Bestuurders en geleerden". Prof. Woltjer heeft in zijn
lügse periode ondermeer een boekje geschreven over de geschiedenis
^™de Leidse universiteit en een boek over de Hervorming in het 16e
irse Friesland. Voorts heeft hij een bijdrage geleverd aan de televisie-
v-M „Willem van Oranje". De heer Woltjer studeerde in Leiden, werkte
20-41üe Koninklijke Bibliotheek in Den Haag en werd aan het eind van de
:MT|p vijftig wetenschappelijk medewerker in Leiden. Door zijn vertrek is
IIbbfaculteit geschiedenis nu een kroondocentplaats kwijt, die niet op-
laan üld zal worden.
(ADVERTENTIE)
Winsemius
geeft
college
LEIDEN Minister P.
Winsemius zet dinsdag
avond 7 mei tijdens een
actualiteitencollege zijn
milieubeleid uiteen. Hij
zal ook ingaan op actuele
problemen als zure regen
en chemisch afval. De
bewindsman, die volks
huisvesting, ruimtelijke
ordening en milieube
heer in zijn pakket heeft,
begint zijn college om
acht uur in het Centrale
V oorzieningengebou w
aan de Cleveringaplaats
1. De toegang is gratis.
„Op goede gronden'
open voor publiek
LEIDEN De tentoonstelling „Op Goede
Gronden - de eerste boeren in Noordwest-Euro
pa" in het Rijksmuseum van Oudheden aan het
Rapenburg 28 is gisteren officieel geopend en
vanaf vandaag open voor het publiek. Hoogte
punt van deze archeologische expositie is een
grote en zeer fraaie maquette van een prehisto
risch dorpje in zijn omgeving. De toeschouwer
krijgt door deze maquette met een schaal van 1
op 100 een zeer goed beeld van de leef- en werk
omgeving van de eerste Nederlandse boeren, die
zich zo'n 5300 jaar voor Christus in Zuid-Lim
burg vestigden.
De tentoonstelling wordt gehouden in een nieu
we expositieruimte van het museum.
LEIDEN De aanleg van stadsverwarming is financieel nog steeds ver
antwoord. Dat zegt PvdA-wethouder P. Bordewijk tevens lid van het
college van beheer van het Energie Bedrijf Rijnland (EBR) in het ge
meentelijk voorlichtingsblad „Stadswerk". Leiden besloot in 1980 tot in
voering van stadsverwarming in onder meer de Stèvenshof. Sindsdien
krabbelden een aantal gemeenten elders in het land terug, omdat de las
ten van de stadsverwarming groter zouden worden dan de baten. Volgens
Bordewijk is daar wat Leiden betreft geen enkele reden toe. Zelfs als de
rente zou stijgen en de warmtevraag met twintig procent zou afnemen,
eindigt het project volgens Bordewijk met veertig miljoen gulden winst
Mocht er over bijvoorbeeld twintig jaar toch verlies zijn, dan zullen de
reserves van het EBR worden aangesproken en zullen de tarieven niet
omhoog gaan. Bordewijk zegt verder dat hij nog zeker vijf jaar wethouder
in Leiden wil blijven tot de gemeenteraadsverkiezingen van 1990 en
geen enkele behoefte heeft ergens burgemeester te worden.
LEIDEN De naam
Pieter de la Court zal ve
len onbekend in de oren
klinken en daarom zal
gegeven, dat het
^|nvmorgen de 300e sterfdag
L-van deze De la Court is,
weinig opzien baren.
omfTKToch was de rijke koop-
net aman Pieter de la Court
eens een beroemde (be-
accoifc-uchte) Leidenaar, die
met zijn boeken tot ver
over de grenzen bekend
00 (-«was. Wie meer over deze
koopman/publicist wil
""""toeten, kan van 15 tot 31
mei terecht in het Aca-
M^demiegebouw aan het
JJlapenburg waar een
tentoonstelling (geopend
op woensdag, donderdag
e|Lien vrijdag van één tot
tlnjvijf uur) aan hem is ge-
ntbijwijd.
1171
nxxDe expositie, die momenteel
te zien is in Rotterdam, is op
«npoten gezet door de Leidse
Uvfctudent Ivo Wildenberg, die
reemd genoeg geen geschie
denis, maar sociologie stu-
feert. „Ik heb veel belang-
jtelling voor de vaderlandse
[eschiedenis", verklaart hij.
)e student legt uit waarom
iij Pieter de la Court als on-
lerwerp heeft gekozen. „In
Ie zeventiende eeuw had Ne-
TMerland een industrie van
JjigSvereldformaat en ik heb ge-
ïSftocht naar iemand die over
de economie van die tijd
JLOiheeft gepubliceerd". Wilden-
herg constateerde dat er erg
weinig over dit onderwerp
was geschreven. Hij stuitte
wel op de De la Court die
volgens hem nieuwe en be
langrijke zaken heeft gezegd.
Pieter de la Court werd in
1618 in Leiden geboren uit
Zuid-Nederlandse ouders.
Zijn vader maakte fortuin in
de textielnijverheid en ook
Pieter stortte zich met succes
in die handel. Met zijn broer
behoorde hij tot de kooplie
den die de textielindustrie
domineerden. Ook in maat
schappelijk opzicht steeg Pie
ter in aanzien. Hij trouwde in
1657 met Elisabeth Tollenaer,
die al een jaar later overleed.
In 1661 huwde hij Catharina
van der Voort die hem over
reedde in 1665 naar Amster
dam te verhuizen omdat haar
twee broers daar woonden.
Zijn zwagers waren de leve
ranciers van de krijgsvloot.
Pieter kwam nog wel eens in
Leiden, kort voor zijn ver
trek had hij aan de Rijn in
Zoeterwoude het buiten
Meerburg laten bouwen.
Schrijven
Na het overlijden van zijn
eerste vrouw begon Pieter te
schrijven. Het werd een ana
lyse van van de economische
grondslag van de enorme
bloei vai\ Leiden en tevens
een beschrijving van de beste
manier om die bloei te bevor
deren. Deze studie („Het in
terest van Leyden") werd la
ter omgewerkt tot „Het inte
rest van Holland". Een ge
rucht zegt dat Johan de Witt
De la Court daartoe heeft ge
stimuleerd en zelfs bijdragen
heeft geleverd. De verschij
ning van het „Interest" wek
Pieter de la Court.
te grote beroering bij de
Oranjegezinden. Het boek
was een pleidooi vóór de
vrije republikeinse regering
en tegen iedere bemoeienis
van kerk en Oranje met het
openbaar bestuur. De koop
man ageerde ook tegen gil-
dedwang en de invloed van
de VOC.
De Leidse kerkeraad ontzeg
de De la Court de toegang tot
het avondmaal, liet het boek
verbieden en de auteur on
dervragen door het Gerecht.
De la Court werd gevraagd
zich van zijn werk te distan
tiëren en in 1663 gaf hij toe.
bijdragen van Willem
jteweg, Marcel Ge-
ff, Gerard van der Hoe-
^jin en Gert Visser
taze jongens (1)
1 qK Nederlandse leger oefen-
deze week bij de bierbrou-
62frij Heineken in Zoeterwou-
Het ging bij die oefening
•ral om de samenwerking
i de leiding van het Ko-
iklijk Militair Commando
'IC) en de regionale brand-
t Rijnland.
:en beide korpsen bestaat
iets als „kinnesinne". Zo
d brandweercommendant
Mark bij het vijf minuten
laat komen van de voor-
itingsofficier van het KMC
had vastgezeten in het
.idse verkeer, jawel) op de
rsconferentie al fijntjes op-
"Tnerkt dat het bij het KMC
eenmaal gewoonte is iets
Ier te komen. Het KMC op
h beurt wenste vooral niet
besproken te laten dat inzet
n het Korps noodzakelijk is
'I de brandweer het niet aan
jjkt te kunnen. Een opmer-
ig die de brandweerlieden
•r hart en ziel moet zijn ge
in. Een oefening om de sa-
enwerking te testen, leek
|s alleszins op zijn plaats.
I leiding had voor de 500
jrhalingsplichtigen een in-
Mkwekkend scenario in el-
|ar getimmerd. Spanningen
teen de Navo-landen en de
rjanden (daar werden onge-
'ijfeld de Warschaupactlan-
n mee bedoeld, bij het leger
men nooit zo creatief in het
Wenken van mogelijke vij
lden) hadden geleid tot
■"Tnbardementen op West-
Nederland en de schade 1
niet gering.
Onze jongens (2)
Hele wijken waren platge
gooid terwijl van een aantal
belangrijke viaducten in de
regio weinig meer dan puin
over was. In deze oorlogssitu
atie werd niet uitgesloten dat
de Rus biologische danwel
chemische wapens zou gebrui
ken. Tot overmaat van ramp
had zich op een Belgische
luchthaven een kernwape
nexplosie voorgedaan en
werd direct gevaar voor de
fall out aangekondigd. Of de
Russen ook voor de kernex
plosie verantwoordelijk wa
ren, stond niet vermeld in het
draaiboek. Het zal toch niet
één van die splinternieuwe
Belgische kruisraketten zijn
geweest, die de lucht in was
alle 500 militairen aan te kle
den in een straling-bestendig
pak. En te duur want de kos
ten van de meest eenvoudige
uitvoering van zo'n pak schij
nen tegen de 30.000 gulden te
lopen. Of is de legerleiding er
nog steeds van overtuigd dat
het aanrechtkastje voldoende
bescherming biedt tegen de
uitwerking van een kernwa
penexplosie?
Laten we het er maar op hou-
dén dat het niet meer dan een
oefeningetje was. Een opge
klopt spelletje om in ieder ge
val de schijn op te houden dat
de Nederlandse troepen pa
raat zijn wanneer de X-lan-
den onverhoopt mochten aan
vallen.
„De beste manier om de vre
de te bewaren is deze te kun
nen verdedigen", werd de ge
nodigden na afloop voorge
houden. Laten we er maar het
beste van hopen.
Wie met dit oorlogstafereel in
het achterhoofd een bezoekje
bracht aan de oefeningen bij
de brouwerij, kwam bedrogen
uit. Natuurlijk mag men niet
verwachten dat voor deze oe
fening de helft van de bier
brouwerij was plat gelegd,
maar een beetje realistische
nabootsing was voor de solda
ten misschien toch wel op z'n
Eilaats geweest. Fall out of bio-
ogische strijdmiddelen, 'onze
jongens' liepen er rond als
ging het om het jaarlijks uit
stapje van de compagnie.
Voor de insiders: gevechtspak
en binnenhelm, een weinig
aangepaste kledii wanneer
men berekend wil zijn op de
gevolgen van een fall out van
een kernwapen.
Onze jongens (3)
Het deed een beetje denken
aan de films over de gevaren
van kernwapens die dienst
plichtigen nog maar enkele
jaren geleden kregen voorge
schoteld: „Mannen als je de
lichtflits ziet, dan de ogen
sluiten anders word je blind".
Het zal allemaal wel wat te
ingewikkeld zijn geweest om
Als het in de Zoeterwoudse
gemeentepolitiek om milieu
zaken gaat, zitten de verte
genwoordigers van de fraktie
van Progressief Zoeterwoude
altijd op het puntje van de
stoel. In de gehele affaire
rond het overslagbedrijf van
chemicaliën 'VOS en Co' op
het industrieterrein Grote
Polder bijvoorbeeld, waren de
progressieven steeds als eerste
aan het woord als het ging om
het zuiver houden van de
grond én de lucht in Zoeter
woude.
Sinds enkele jaren is het regel
dat tijdens de vergadering
van de gemeenteraad tot 21.30
uur - de vergadering is dan
anderhalf uur aan de gang -
niet wordt gerookt. Aan die
regel houdt iedereen zich
strikt. Of dat echt van harte
gaat, is evenwel te betwijfe
len. Zo tegen de klok van half
tien wordt het hier en daar in
de raadszaal onrustig. Het ge
luid van „klokke half tien"
galmt nog na of de eerste mi
lieuvervuilers dienen zich
aan.
Zo ook donderdagavond.
IORGEN 300E STERFDAG VAN PIETER DE LA COURT
Exact half tien - en echt geen
seconde later - staken Anne-
marie Kolff en de Cees Stra-
ver gelijktijdig een sigaret op.
Beiden vertegenwoordigers
van „milieu-partij" Progres
sief Zoeterwoude. Een paar
tellen later volgde CDA'er
Hans Laman dat „slechte"
voorbeeld met het sigaartje.
Partijgenoten Cok Roessen en
wethouder Ton van der Heij
den wilden niet achterblijven
en ontstaken ook een nicoti-
ne-houdend rokertje.
Toen kon de VVD natuurlijk
niet verzaken en verschil
moet er zijn Peter Mulder
ging gezellig een pijpje stop
pen en lekker zitten „paffen".
Als laatste - 21.44 uur - ont
stak de fraktieleider van Pro
gressief Zoeterwoude, Frans
de Graaff, zijn sigaret.
Het vierde progressieve
raadslid, Wil Ooijendijk, is
een echte sportman (aflopen
weekeinde liep hij de mara
thon in Londen juist binnen
de drie uur) en rookt dus niet.
Die goede gewoonte werd ook
gedeeld door de CDA'ers
Koos van der Geest, Rob Ho-
genelst en Gijs Belt, terwijl
ook VVD'er Piet Kremer,
wethouder Graniewski en
burgemeester Houdijk „clean"
bleven. Maar ook voor hen
bleek de raadzaal inmiddels al
met een dikke walm gevuld.
Kostelijk
Leiden moet meer terrassen
krijgen. Aldus het lokale ge
meentebestuur in een volgen
de poging om het centrum
verder te verlevendigen. Dat
•Leidse hart is dan wel moei
lijk te bereiken, maar als je er
eenmaal bent, dan is het er
toch kostelijk toeven. Zeker
als het zonnetje schijnt.
Niet helemaal in de door de
bestuurderen gewenste stijl,
maar in elk geval wel leven
dig is het piepkleine terrasje
van deze drie jongeren in een
statig pand aan de Steen-
schuur. Een stukje steigerma
teriaal, een deels gesloopte
lantaarnpaal en een stel oude
deuren bleken voldoende
voor hun 'eigen' buiten.
proef wordt gedacht. En wat
blijkt nu uit de enquête? In
derdaad. Niets.
De al jaren slepende discussie
heeft ervoor gezorgd, dat ver
reweg de meeste betrokkenen
moedeloos de formulieren on-'
gelezen in de prullebak of de
open haard hebben gedepo
neerd. En degenen die wel
antwoorden, doen dat geheel
volgens de verwachtingen. De
kroegbazen die tot drie uur
open mogen blijven zijn te
vreden omdat ze meer verdie
nen, de kroegbazen die niet
mee mogen doen, zijn boos
omdat ze omzet kwijtraken en
de omwonenden constateren
dat de herrie rond de cafés is
toegenomen.
Een paar weken geleden zei
Goekoop dat hij „nog deze zo
mer" een einde wil maken
aan het geharrewar rond de
sluitingstijden van de cafés.
Da's mooi, zoveel optimisme.
Leids weekje (1)
Hans Ree is een zuinige Am
sterdamse leerkracht, die on
langs een weekje met vrien
den van huis ruilde en op die
wijze van een sobere vakantie
in Leiden genoot. Hans Ree is
daarbij ook een schnabbelaar,
die weieens een stukje in het
NRC Handelsblad schrijft, de
Rotterdamse krant van natio
nale allure die zichzelf als
kwaliteitskrant aanprijst. Zo
als het een zuinige leraar be
taamd, heeft Ree niet alleen
genoten van zijn uitstapje
maar het ook in klinklare
munt omgezet door middel
van het schrijven van een
stukje in de krant Zo snijdt
het mes immers aan twee
kanten. In dat stukje op de
Achterpagina toont Kee zich
een redelijk stylist, maar een
waardeloos journalist. Na een
weekje meent hij de Leidse
samenleving te kennen. Hij
ontmoette vier groepen: de
ballen, de bevolking, de fami
lies en de Katwijkers.
Leids weekje (2)
De corpsballen zouden een
plaag vormen, die zich de
laatste tijd weer ongeremd
manifesteerden. De natuurlij
ke vijand van de ballen was,
wat men in het algemeen 'de
bevolking' noemde of ook wel
'de echte Leidenaar'. Dat is
volgens Ree „een door eeu
wenlange inteelt gedegene
reerd ras, een geliefd onder
werp van criminologisch on
derzoek, breugheliaanse types
die vanuit piepkleine wevers
huisjes en morsige stokerijen
een hard en onverstaanbaar
taaltje de wereld insmijten".
Een speciaal onderdeel van de
bevolking zijn volgens Ree 'de
families'. Dat zijn „uitgebreide
clans, rijk geworden door ille-
fale handeltjes, die nu met
nokploegen en goede relaties
een soort schaduwbestuur in
de stad vormen, onaantast
baar voor het wettelijk ge
zag". De vierde groep die Ree
tijdens zijn stoomcursus leerde
kennen, waren de Katwijkers
die zich 's avonds in de cafés
kwamen volgooien om ver
volgens Leidenaren tot moes
te slaan.
Leids weekje (3)
Vond Ree dat alles beangsti
gend9 Welnee. „De verhalen
gaven juist de indruk van een
bijna voorwereldlijke ordelij
ke maatschappij, waarin ie
dereen zijn plaats nog kende.
Het was ongekend rustig in
de stad. Ik liep in de zon over
de stille grachtjes en in de
stille hofjes en ik moest den
ken aan de uitspraak die Ka-
rel van het Reve optekende in
Afscheid van Leiden, dat ner
gens het leven zo ongemerkt
overging in de dood aIs hier",
aldus Ree.
Gelukkig droomde Ree dat hij
in een schoolatlas Amsterdam
op de kaart opzocht, en besef
te dat het tijd was om naar
huis te gaan. Daar moet Ree
dan maar een tijdje blijven
om maar eens rustig na te
denken. Wellicht komt hij
dan tot de conclusie dat een
goedkope vakantie best wel
aardig is, maar dat hij voort
aan maar wat anders moet
verzinnen om een zakcentje
te verdienen.
Singelloop steeds meer een happening
Duizenden Leidenaars liepen
gisteravond de traditionele
Singelloop, georganiseerd
door de Leidse Politie Sport
Vereniging. Het is alweer de
tiende keer, dat initiatiefnemer
Joop Westbroek, sportinstruc-
teur van de Leidse politie, de
tocht van ruim zeven kilometer
organiseerde. Elk jaar met een
groeiend aantal deelnemers.
Vorig jaar deden er nog 2000
mensen aan de Singelloop
mee. Dit jaar hadden zich al
leen al in de voorinschrijving
1500 mensen gemeld. Zoals
elk jaar wordt de opbrengst
van de loop besteed voor een
goed doel. Dit jaar gaat het
naar de gehandicapten sport
vereniging De Sleutels. Het is
de bedoeling dat van het geld
een eigen sportonderkomen
wordt gerealiseerd. Omdat dit
keer de Singelloop haar twee
de jubileum beleeft, zijn spe
ciale medailles gemaakt. Voor
de loop, die start en eindigt op
de hoek Witte Singel/Noor-
deindeplein, zijn 35 politie
agenten aktief geweest met
het plaatsen van hekken en het
regelen van het verkeer.
LEIDEN De Leidse univer
siteit heeft er drie gewoon
hoogleraren bij. Bij koninklijk
besluit is dr. A.V.G. Bruschke
(50) benoemd tot hoogleraar in
de inwendige geneeskunde, dr.
W.J. Boot (37) tot hoogleraar
in de Japanse en Koreaanse
talen en culturen en dr. J.J.
Ras (59) tot hoogleraar in de
Javaanse taal- en letterkunde.
De heer Bruschke promoveer
de in 1970 in Groningen tot
doctor in de geneeskunde. Hij
is vanaf 1973 hoofd afdeling
cardiologie van het Sint Anto-
niusziekenhuis in Nieuwegein.
Bruschke is voorzitter van de
Nederlandse Vereniging voor
Cardiologie, bestuurslid van de
Nederlandse Hartstichting en
lid van de Begeleidingscom
missie Hartchirurgie Neder
land. In Leiden heeft de nieu
we hoogleraar een bijzondere
opdracht voor de cardiologie.
Boot, die sinds 1974 aan de
Leidse universiteit is verbon
den, promoveerde in 1983 in
Leiden tot doctor in de lette
ren. Hij is bestuurslid van het
Oostersch Genootschap in Ne
derland, secretaris van de Ne
derlands-Japanse Vereniging
en penningmeester van het
Nederlands Genootschap voor
Japanse Studiën. Ras promo
veerde in 1968 in Leiden tot
doctor in de letteren. Hij
werkt sinds 1965 bij de Leidse
universiteit. Hij is bestuurslid
van het Koninklijk Instituut
van Taal-, land- en Volken
kunde.
Geen post
LEIDEN De PTT zal zoals
gebruikelijk op Koninginne
dag, dinsdag 30 april, geen post
bezorgen en de postkantoren
zullen gesloten zijn.
maximen van de republike
van Holland en West-Vries
land". Werd het „Manifest"
in Leiden verboden, „Het in
terest" mocht in de hele pro
vincie niet worden verspreid.
Toch was het dit boek waar
mee De La Court internatio
nale faam verwierf, het werd
in het Duits, Engels en Frans
vertaald. Zelfs de oprichters
van de Verenigde Staten
hebben dit boek geraad
pleegd. De buitenlandse uit
gevers schoven echter Johan
de Witt als schrijver naar vo
ren, De la Court was immers
onbekend, terwijl De Witt in
ternationaal veel aanzien ge
noot.
De progressieve koopman
werd overladen met schot
schriften. Pieter was toch al
niet zo geliefd in Leiden. Hij
was een „buitenlander" die
snel rijk was geworden en
dat wekte de nodige afgunst
op. Hij heeft nog de hulp in
geroepen van Johan de Witt,
maar die wilde niet gemengd
worden in deze zaak. Het
vertrek naar Amsterdam zal
daarom niet alleen door zijn
vrouw zijn veroorzaakt.
„Het interest van Holland"
zou de bron worden van het
boek „Aanwijsing der heilsa-
me politieke gronden en
Vanwege zijn republikeinse
gevoelens is Pieter de la
Court lang vergeten, maar in
in de 19e eeuw werd hij weer
van stal gehaald en door de
Nederlanders naar voren ge
schoven als voorloper van
het liberale denken. Men had
De la Court nodig om het
buitenland af te troeven. Er
werd beweerd dat hij al 100
jaar eerder over het liberalis
me had geschreven dan de
Fransen en Engelsen en dat
zelfs Adam Smith (de grond
legger van het economisch li
beralisme) op zijn schouders
steunde.
Leiden is overigens blijkbaar
niet boos meer op Pieter de
la Court. Er is in deze stad
zelfs een straat naar hem ge
noemd, maar daar zal de ker
keraad wel geen invloed op
hebben gehad.
KEES VAN HERPEN
Kostelijk)
ger, die plotseling cafés met
gesloten deuren aantreft,
waar een week eerder nog tot
diep in de nacht kon worden
getapt.
In de laatste proef die uit de
koker van burgermeester
Cees Goekoop rolde, kregen
vijftien cafés de kans in het
weekend tot drie uur open te
blijven. Vervolgens werd ten
stadhuize een enquête opge
steld om uit te vinden hoe
over deze nog steeds lopende
Leiden krijgt meer terrassen (zie:
Prullebak
Als er ooit een prijs voor be
sluiteloosheid zou bestaan, zou
zelfs cultuurminister Elco
Brinkman die moeiteloos uit
reiken aan de Leidse gemeen
teraad. Al jaren woedt daar
een oeverloze discussie over
de sluitingstijden van calés en
al jaren weigert Leiden kno
pen door te hakken. De ene
warrige proef na de andere
teistert de Leidse kroeggan-
