TAFEL
Nijmeegse theologen bekritiseren pausschap
Vrouwelijke religieuzen
op 12 mei niet naar paus
fieidoe Cowan
lïïïïTl
Raad van Kerken teleurgesteld
over regeringsstandpunt energiebeleid
ACHTERGROND
Ceidae Sou/unit
kerk
wereld
Unieke
samenwerking joden
en katholieken in VS
Gereformeerde Bond wil
eigen catechetenopleiding
Niet kinderachtig
weer
VRIJDAG 26 APRIL 1985 PAG
PvdA eist inzicht in beveiligingskosten paus
De PvdA wil volledig inzicht in de overheidsmaatregelen en
de daaraan verbonden kosten in verband met de beveiliging
van de paus bij diens bezoek aan ons land in mei. De PvdA-ka-
merleden Knol en Hummel hebben premier Lubbers in schrif
telijke vragen om een opgave gevraagd van de maatregelen
voor de beveiliging van de paus als persoon. De socialisten wil
len ook inzicht in de activiteiten van niet-overheidsinstellin-
gen ten behoeve van de beveiliging van de paus, voorzover de
kosten hiervan bij het rijk gedeclareerd worden. Zij vragen
zich af in welke verhouding de maatregelen en de kosten staan
tot die van de afgelopen vijftien jaar bij staatshoofden die ons
land bezochten.
Tienduizenden mensen verwacht op Haagse pausdag
De Haagse politie verwacht op de Haagse dag van het pausbe
zoek maandag 13 mei een forse toeloop. Men verwacht
enige tienduizenden mensen langs de route, die voornamelijk
afkomstig zullen zijn uit Zuid- en Noord Holland. Woordvoer
der N. Laterveer van de Haagse politie zegt, dat een nauwkeu
rige schatting van het aantal toeschouwers moeilijk te geven is.
„Het hangt natuurlijk sterk van het weer af", aldus de heer
Laterveer. „Bij goed weer verwachten we tienduizenden men
sen. Is het slecht weer, dan zal de toeloop wel veel minder zijn,
want de mensen weten dat het allemaal op televisie wordt uit
gezonden".
Als alle mensen aan
I één kant hadden
getrokken, was de
wereld omgekanteld.
Jiddische spreuk
Scherpe kritiek op de wij
ze waarop het pausschap
gestalte heeft gekregen,
werd er gisteren geuit op
een studiedag van de
Theologische Faculteit
van de Katholieke Uni
versiteit Nijmegen. De
kritiek richtte zich zowel
op de bijbelse grondslag
als op historische ontwik
keling van het pausschap.
De studiedag werd ge
houden naar aanleiding
van het bezoek van Jo
hannes Paulus II aan ons
land. Dit bezoek is een
element van betekenis in
de machtsstrijd die is ont
staan tussen voorstanders
van een streng hiërarchi
sche kerk en van een
kerk die vooral plaatse
lijk gestalte krijgt, zo
werd er op de studiedag
naar voren gebracht.
Een paus die zich boven de
Kerk stelt en voorbijgaat aan
de betekenis van de plaatselij
ke gemeenschap, kan zich wel
op beide Vaticaanse Concilies
beroepen, maar niet op het
Nieuwe Testament, aldus de
hoogleraar dogmatische theo
logie dr. A.A. Willems. In de
visie, waarin de plaatselijke
gemeenschappen de kerk vor
men, is ruim plaats voor een
Petrusfunctie. Deze moet dan
midden in en niet boven de
kerk staan, aldus Willems.
Zijn stelling, gebaseerd op de
Dr. Catharina Halkes
richtingenstrijd binnen het
Tweede Vaticaanse Concilie,
werd onderschreven door de
hoogleraar Nieuwe Testament
dr. B.M.F. van Iersel. Zorg
vuldige bestudering van de
omstreden tekst in Mattheus
16 vers 8 („op deze rots zal Ik
Mijn kerk bouwen") bracht
hem tot de conclusie dat Pe
trus het tegenovergestelde
van een rots is, maar iemand
op wie men niet kan bouwen.
Het geciteerde vers is volgens
de Nieuwtestamenticus dan
ook ironisch bedoeld. (Zoals
ook de domste tv-kijker met
de klompen aanvoelt dat Po-
pie Jopie ironisch bedoeld is,
zo zei Van Iersel.) Wijzend op
een andere woordspeling in
het Nieuwe Testament zei
Van Iersel dat Simon Petrus
als eerste geroepen wordt. Dit
betekent dat hij dienaar moet
zijn en geen heerser.
Vaderschap
Dr. Catharina Halkes bracht
in haar lezing naar voren dat
het vrouw-zijn in de Kerk
wordt weggedrukt doordat er
een te sterke nadruk is gelegd
op het „vaderschap" van de
paus. De religieuze taal han
teert vaak beelden die elkaar
tegenspreken, zo zei zij. Bij
voorbeeld God als Vader, de
Kerk als moeder. Daaruit
worden conclusies getrokken
waarin dikwijls de waarheid
verstard wordt weergegeven.
Het moederschap is het oudste
beeld voor de godheid, aldus
mevrouw Halkes. De vader
als Godsbeeld is van veel late
re tijd. Daaruit blijkt dat zo
iets cultureel bepaald is. In
het bijbelboek Genesis is het
onderwerp van het vers „Ik
ben die Ik ben" (God) manne
lijk noch vrouwelijk. In de
patriarchale samenleving
werd dat een man. Jezus
heeft deze patriarchale inter
pretatie gerelativeerd, aldus
mevrouw Halkes.
De benamingen voor de paus,
zoals „vicarius" (plaatsbekle
der), hebben alle een heidense
achtergrond, aldus de hoogle
raar kerkgeschiedenis dr.
J.C.P.A. van Laarhoven. Zij
zijn pas in latere tijd exclusief
voor de bisschop van Rome
(de paus) opgeëist; vicarius
Christi (plaatsbekleder van
Christus) pas sinds paus Inno-
centius III in de 13e eeuw.
Ook daardoor heeft het paus
schap een inhoud gekregen
die het niet vanaf het begin
heeft gehad.
Voor de eerste maal in
de geschiedenis hebben
religieuze joden in de
Verenigde Staten zich
onomwonden achter een
officieel document ge
plaatst van de rooms-ka-
tholieke bisschoppencon
ferentie. Op een perscon
ferentie hebben verte
genwoordigers van de
Unie van Amerikaanse
Hebreeuwse Gemeenten
en van de bisschoppen
conferentie aangekon
digd, dat beide organisa
ties gezamenlijk het in
praktijk brengen van de
in 1983 uitgekomen her
derlijke brief over oorlog
en vrede zullen bevorde-
De brief, die als titel heeft
„De uitdaging van de vrede
God's belofte en ons ant
woord", heeft al een reeks
oecumenische activiteiten ten
gevolge gehad, maar het ge
organiseerde jodendom was
daarbij nog niet betrokken.
Eugene Fisher, directeur van
het secretariaat voor katho
liek-joodse betrekkingen van
de bisschoppenconferentie
NCCB, verklaarde dat de
twee organisaties tot nauwe
samenwerking zijn gekomen,
„omdat de vrede veel te be
langrijk is om alleen aan bis
schoppen of technocraten te
worden overgelaten".
Samen met Annette Daum,
onderdirecteur van de com
missie voor sociale activitei
ten van de Liberale Joden in
Amerika, heeft Fisher een
publikatie verzorgd die als
discussiestuk moet dienen
voor christenen en joden, ge
titeld „De uitdaging van sha-
lom voor katholieken en jo
den". Daarin wordt gepoogd
een indruk te geven van wat
de rooms-katholieke en jood
se traditie hebben te zeggen
over oorlog en vrede en hoe
het begrip vrede is verbon
den met ethische aspecten in
het leven. Naar Fishers over
tuiging heeft de encycliek
„Nostre Aetate" van Vatica-
num II over niet-christelijke
godsdiensten de publikatie
van het boek mogelijk ge
maakt.
Rabbijn Alexander M.
Schindler, voorzitter van de
Joodse Unie, verklaarde
:„Eén van de mooiste dingen
van het Amerikaanse politie
ke systeem is dat er fatsoen
lijke coalities kunnen worden
gevormd, zoals in dit geval".
Die coalities behoeven zijns
inziens niet te stoelen op een
parige meningen over alle
mogelijke onderwerpen. Zo
hebben de joden niet dezelf
de mening over toelaatbaar
heid van abortus als rooms-
-katholieken.
In elk geval ziet het ernaar
uit, dat het nieuwe boek zich
beter leent voor onderwijs
doeleinden dan de pastorale
brief, die ook niet als zodanig
bedoeld is geweest.
Grote invloed
Overigens blijkt de onderha
vige pastorale brief van 1983
grote invloed te hebben ge
had op de katholieken in de
V S. Volgens de socioloog pa
ter Andrew Greeley lijkt de
brief zelfs „de succesrijkste
poging te zijn geweest ooit
door sociologen waargeno
men, om de houding van
mensen te veranderen". Er
voltrok zich een verbazing
wekkende ommezwaai in de
mening van veel gelovigen
ten opzichte van het bewape
ningsvraagstuk, aldus pater
Greeley in het onafhankelij
ke katholieke weekblad Na
tional Catholic Reporter.
Greeley heeft geconstateerd,
dat van 1983 op 1984 de me
ning onder katholieken over
het budget voor bewapening
een verandering van 22 pro
cent te zien heeft gegeven
ten ongunste van bewape
ning. Dat kan volgens hem
alleen maar aan de pastorale
brief hebben gelegen. Als
vergelijkingsgroep heeft de
pater de meningsvorming on
der protestanten gevolgd.
Daarin was over dit onder-
Het bestuur van de Stichting
Samenwerking Nederlandse
Vrouwelijke Religieuzen
(SNVR) neemt niet deel aan
de ontmoeting van paus Jo
hannes Paulus II met katho
lieke maatschappelijke orga
nisaties op 12 mei in Utrecht.
In de SNVR zijn de ruim 80
congregaties van actieve
(niet-beschouwende) vrouwe
lijke religieuzen verenigd.
Het bestuur zal zijn besluit in
een brief aan de congregaties
uitgebreid toelichten.
Dit heeft de voorlichter van
de Konferentie Nederlandse
Religieuzen (KNR), waarin
de overkoepelende organisa
ties van religieuzen samen
werken, gisteren bevestigd.
Het besluit van de SNVR
hangt samen met het feit dat
aartsbisschop dr. A.J. Simo-
nis de feministische theologe
prof. dr. Catharina Halkes
heeft verboden de paus tij
dens diens ontmoeting met
maatschappelijke organisaties
toe te spreken. Mevrouw
Halkes was voorgedragen
door de Unie van Katholieke
Vrouwenorganisaties, waarin
de SNVR samenwerkt met
vier andere vrouwenbewe
gingen.
In een gesprek tussen mgr.
Simonis en vertegenwoordig
sters van de vrouwenorgani
saties werd begin april een
compromis bereikt: mevrouw
Halkes zou van mgr. Simonis
alsnog de paus mogen toe
spreken, als een vertegen
woordigster van de (behou
dende) groepering Vrouwen
in de RK Kerk aan de rij van
sprekers zou worden toege
voegd. Mevrouw Halkes
bleek echter niet bereid met
dit compromis in te stemmen.
Evenals het bestuur van de
SNVR zal ook het bestuur
van het Katholiek Vrouwen
gilde niet in Utrecht aanwe
zig zijn. De drie andere leden
van de Unie beraden zich
nog over deelneming.
Gebed
Het bestuur van de SNVR zal
de individuele vrouwelijke
religieuzen niet oproepen
eveneens de ontmoeting van
de paus met maatschappelij
ke organisaties te mijden. Het
besluit heeft ook geen gevolg
voor het morgengebed van
de paus met religieuzen in de
ochtend van 12 mei, even
eens in Utrecht. De voorzit
ster van de SNVR, zuster Te-
resini Metternich, zal bij het
morgengebed namens de Ne
derlandse religieuzen het
woord tot de paus richten.
Een 28-jarige man heeft
gisteren in New York voor
grote opschudding gezorgd
door eeen gesprek te eisen met
de pas benoemde kardinaal
John O'Connor. De man zette
zijn eis kracht bij met het
dreigement dat hij een bom tot
ontploffing zou brengen als de
nieuwe kardinaal hem niet zou
willen ontvangen. Nadat
politiefunctionarissen twee uur
lang op hem hadden ingepraat,
gaf de man zich over; zonder
de kardinaal gesproken te
hebben.
Bisschoppelijke
dank voor steun
pausbezoek
In een brief aan alle katho
lieken bedanken de r.-k. bis
schoppen allen die „door hun
inzet, hun gebeden en offer
vaardigheid" het bezoek van
paus Johannes Paulus II aan
Nederland mogelijk maken.
Zij wijzen erop dat duizenden
vrijwilligers zich hebben in
gespannen om het bezoek
van de paus voor te. bereiden.
De bisschoppen zeggen te ho
pen dat de paus op een harte
lijke wijze zal worden ont
haald. Zij vragen het gebed
van de katholieken opdat het
bezoek aan de pastorale doel
stelling ervan zal beantwoor
den. „Moge de kerk in Ne
derland meer worden het ko
ninkrijk Gods, dat Christus
op de wereld bracht. Moge
Gods wil. die de eenheid en
eensgezindheid behelst van
alle kinderen Gods, steeds
meer verwerkelijkt worden",
aldus de bisschoppen.
De Gereformeerde Bond in de Nederlandse Her
vormde Kerk heeft een plan ontwikkeld voor een
MO-opleiding voor catecheten en godsdienstleraren
in Zeist onder verantwoordelijkheid van de Gerefor
meerde Bond. Als de kerkelijke en ministeriële er
kenningen spoedig worden verkregen, zal deze op
leiding in september dit jaar beginnen.
Achtergrond van dit initiatief is het vorig jaar door de Her
vormde Synode genomen besluit om de bestaande opleiding
voor catecheten in Zeist op te laten gaan in de opleidingen
MO-theologie aan de vrije leergangen te Amsterdam en de
noordelijke leergangen in Leeuwarden en Zwolle. De kerke
lijke verantwoordelijkheid van de Hervormde Kerk voor de
catechetenopleiding zou onverlet moeten blijven. De synode
meende dat zo een betere theologische vorming van het mid
denkader van de Hervormde Kerk wordt gegarandeerd. Sy
nodeleden, afkomstig uit de Gereformeerde Bond, waar
schuwden de synode toen al voor vervlakking van het geeste
lijk gehalte van de catechetenopleiding, omdat deze voortaan
aan niet-kerkelijke instellingen zou worden gegeven.
Katholieke
jongeren
roepen op tot
dienstweigeren
De leiding van de katholieke
jongerengemeente in de
Duitse Bondsrepubliek heeft
alle leden opgeroepen de mi
litaire dienst te weigeren. De
jongerengemeente is een van
de katholieke jongerenorga
nisaties die samenwerken in
de „Bond van de katholieke
jeugd in Duitsland".
Deze overkoepelende organi
satie is door de bisschoppen
erkend als vertegenwoordi
ging van de katholieke jonge
ren. In een brief aan de le
den naar aanleiding van de
40e herdenking van de kapi-
tulatie van Hitler-Duitsland
schrijft de leiding van de jon
gerengemeente dat een dis
cussie over de houding ten
opzichte van de militaire
dienst en de Duitse krijgs
macht binnen de organisatie
noodzakelijk is.
Jongeren vragen paus:
schrikken kerkelijke wetten af?
Nederlandse jongeren willen van paus Johannes Paulus II
weten of de r.-k. kerk met allerlei regels en wetten de jeugd
afschrikt en of zij de jeugd te weinig uitdaagt. De paus zal
hierop een antwoord geven tijdens zijn ontmoeting met ka
tholieke jongeren, die op 14 mei te Amersfoort wordt gehou
den.
Het gaat hier om een van de vier vragen, die de voorberei
dingscommissie uit de ongeveer 1.000 voorstellen heeft gese
lecteerd en die de paus heeft goedgekeurd. Dit heeft een
woordvoerder van de commissie gisteren bekend gemaakt.
Verder willen de jongeren weten wat de paus denkt van de
pessimistische kijk die veel jongeren op de hedendaagse maat
schappij hebben. Zij beschouwen zichzelf vaak als doemden
kers. Ook willen de jongeren weten of de kerk hun de tijd
geeft om te groeien of dat ze meteen aan de hoge verwachtin
gen moeten voldoen. Tenslotte vragen ze de paus wat zij voor
de kerk kunnen betekenen.
De Raad van Kerken in
Nederland wil dat de re
gering een alomvattende
visie ontwikkelt op het
energiebeleid op lange
termijn. Dan zou het par
lement de gelegenheid
hebben zich daarover uit
te spreken en het voor
gestelde beleid kunnen
toetsen aan de uitkomst
van de brede maatschap
pelijke discussie over het
energiebeleid. Dat blijkt
uit een brief die de Raad
heeft gestuurd aan pre
mier Lubbers.
De Raad schrijft teleurgesteld
te zijn over het in januari ge
publiceerde standpunt van de
regering over de resultaten
van de brede maatschappelij
ke discussie. In de hieraan
gewijde brief van de minis
ters ontbreken ten onrechte
diverse ethische elementen
voor een beoordeling van de
kernenergie, aldus de raad.
Zo wordt wel melding ge
maakt van de internationale
afspraak de verdere versprei
ding van kernwapens tegen
te gaan en komt ook het pro
bleem van radio-actief afval
aan de orde, maar „zonder
dat duidelijk wordt gemaakt
welk gewicht eraan is toege
kend en op grond waarvan.
Dat de voorgestelde boven
grondse opslag van radio-ac
tief afval de derde en vierde
generatie na de onze belast
met het onvrijwillig beheer
van de tijdelijke opbergplaat
sen en met het vinden van
oplossingen voor de definitie
ve berging van het restafval,
blijft als ethische vraag onbe
sproken", zo constateert de
raad in zijn brief.
De Tweede Kamer vergadert dinsdag 1 mei, de op d;
de arbeid, als op andere dagen. Alleen wordt er niet ge
en is de avond vrij, zoals op Sinterklaas. Het kwan
schien wat onaardig over, maar CDA en VVD hadden
toen zij het voorstel van de PvdA afwezen om die da
vergadering te houden. In beginsel moet men welv
staan tegenover wensen van minderheden om voor
viering van bijzondere dagen mogelijk te maken. Dat is
het gaat om christelijke feestdagen, zo ook bij dagen m
andere achtergrond.
TOCH hebben CDA en VVD terecht de PvdA een h«
geroepen, toen die partij een duidelijke grens wildei
schrijden. Tien jaar lang is door toevallige omstandig
op de dag van de arbeid niet door de Tweede Kamer
derd. Meestal viel 1 mei op een dag dat de Kamer l
niet vergaderde en één keer viel de eerste mei op de d
na Pasen. Toen werd besloten dat de Kamer niet zou
deren, maar daarbij werd nadrukkelijk vastgesteld i
niet werd gedaan in verband met de eerste mei, maar
het wenselijk was dat er nog één dag zou zitten tuss
lange paasweekeinde en de hervatting van de vergade
van de Kamer.
Fractievoorzitter Den uyi van de PvdA vem
zijn pleidooi naar de situatie, zoals die in de laatste tie
is gegroeid. Daarmee gaf hij echter te kennen dat de|
oppositie van de eerste mei voortaan een voor kame;
officiële vrije dag wil maken. En dat zou meteen dej
stap zijn op de weg naar een nieuwe nationale feestda
Den Uyl daar wilde uitkomen bleek toen hij Nederlaij
geleek met een aantal ons omringende landen, waar <S
ste mei wel als nationale feestdag geldt. Via een sli|
trachtte hij te bewerkstelligen dat die dag ook bij oj
nationale feestdag zou worden, waarop niemand werj
gaat te ver, zeker gezien het aantal feestdagen dat wel
land in het voorjaar al kennen: Koninginnedag, Pasen)
steren en Hemelvaartsdag.
Het verzet van CDA en VVD tegen de plannen i
PvdA lijkt op het eerste gezicht onsympathiek en kind
tig, maar is het niet. Van de andere kant is het vers
dat voldoende goede wil is getoond, door op voorstel v
CDA te besluiten op de eerste mei niet in de Kamer tt
men, en bovendien niet in de avonduren te vergader
socialisten zijn daardoor alsnog in staat de 1 mei-viei
waarvoor ze zijn uitgenodigd, volop bij te wonen.
Aanhoudend
te koud
DE BILT (KNMI) Het ziet
er niet naar uit dat april nog
normale temperaturen zal
brengen. In grote lijnen ver
loopt de stroming op grotere
hoogte van westnoordwest
naar oostzuidoost. In deze stro
ming trekken storingen uit de
omgeving van Groenland via
Zuid-Scandinavië naar de
Oostzee. Een van deze storin
gen, een in betekenis toene
mend lagedrukgebied, lag vrij
dagochtend noordwest van
Schotland en zij komt zater
dagavond bij Noord-Denemar-
ken aan. In de avond, nacht
en ochtend trekt een regenge-
bied over Nederland naar
Duitsland en België. In de
middag klaart het van het
noorden uit nu en dan op,
maar de wind, die dan inmid
dels naar het noordwesten is
gedraaid, voert dan van zee uit
enkele buien aan. De mini
mumtemperatuur wordt onge
veer 4 graden, in de middag
kan de temperatuur tot onge-
beer 9 graden oplopen. De
wind is eerst zuidwest tot west,
morgen wordt de wind noord
west en neemt verder toe tot
krachtig, 6, aan zee en op het
IJsselmeer tot hard, 7, moge
lijk stormachtig, 8.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
voor zaterdag en zondag.
Zuid-Scandinavië: wisselend
bewolkt en af en toe een bui.
middagtemperatuur rond 4
graden.
Britse eilanden: af en toe re
gen of een bui. In de nacht
Witte bonen
vruchtensalade met
brood vla met
gebakken beschuit
vegetarisch
De benodigdheden voor
twee personen zijn: 250 g
witte bonen, zout, 5 lepels
mayonaise (1 eierdooier,
zout, peper, mosterd, 1 le
pel azijn, circa 2 dl olie), 1
zure appel, 1 sinaasappel, 1
grapefruit, 1 banaan, 2 to
maten, paar augurken, 1 le
pel zilveruitjes, sla, 2 hard
gekookte eieren, peterselie;
brood naar smaak en be
hoefte, (mayonaise);
2 beschuiten, 1 eierdooier,
citroenrasp of -essence, 0,75
dl melk, 10 g margarine, 2
lepels jam, 4 dl gele vla (4
dl melk, 20 g custard, 24 g
suiker), 1 eiwit, 25 g sui
ker.
Was vanavond de witte bo-
kans op lichte vorst. M
temperatuur van 7 tot 1
den. j
Benelux, Noord- en M
Duitsland, Noord-Fra
buien, mogelijk met s|
In de nacht kans op;
vorst. Middagtemperatu
5 graden in Noord-Dij
tot 11 graden in Noord-)
rijk.
Zuid-Duitsland, Alpenl
perioden met regen, ri
tempeatuur van 6 tot
den. Nulgradenniveau
1300 meter.
Midden- en Zuid-Fra
zonnige perioden, plaj
ook een bui. Middagte
tuur van 12 graden i
mandie tot 21 graden
zuiden.
Spanje, Portugal: af en
en enkele buien, midc
peratuur van 16 grader
noordwesten tot 23 gri
het zuiden.
Italië, Joegoslavische
veel bewolking en tijd*
gen. Middagtemperatu
16 graden in het noor
25 graden in het zuidei
Weerrapporten van vanmorgen 0
Weer Max Mn
regenbui 6° 1
Frankfort niet ontv
Geneve onbew.
Helsinki sn.bui
Innsbruck h.bew.
Klagenfurt onbew.
Kopenhagen l.bew.
jxemburg h.bew. 12° -
nen een keer, zet ze n
der koud water met i
weg en kook ze mo.
dat water in een ul
Laat de bonen uitlek
koud worden. Maak
wenst zelf mayonai:
een eidooier te meng
zout, peper, mosterd i
en aan dit mengsel al
de de olie druppelge
te voegen. (Een zelfg
mayonaise bevat geer,
houders", smaakt
maar blijft niet lan±
een dag of vijf goed).
Meng stukjes appel, si
pel, banaan, grapefi
maat en augurk d
mayonaise, voeg de zi
jes en witte bonen
breng de salade op
met zout, peper en az
de salade op een be
mooie slablaadjes,
met de eieren en me
selie en geef er brood
gewenst mayonaise b
Week de beschuiten
mengseltje van eidot
troenrasp of -essej
melk, bak ze in hete
rine bruin en leg ze j
soon op bord. Bestrip
schuiten met jam en
er de vla over. Klop
wit, onder toevoeging
suiker, stijf en game
vla mee.
J
