Winsemius: leren leven met gifbelten
V erpleegkundige,
verlengde arm van
arts of patiënt?
1TE
Ministerie ga
Tamils spreid»^
over het lantf
„Mag ik rustig doodgaan?"
CONGRES OVER ETHISCHE
DILEMMA'S IN GEZONDHEIDSZORG
$f|
:x
Aanval op prijscompensatie in zuivel- en bouwsector
lil
ƒ345—
BINNENLAND/BUITENLAND
CciclócSotvtant
VRIJDAG 22 MAART 1985 P.
'AU_
nd
tht
DEN HAAG Volgens
minister Winsemius zullen
de Nederlanders voorlopig
maar moeten leren leven
met bodemvervuiling. Hij
zei dat gisteren bij de be
handeling van de Wet Bo
dembescherming in de
Tweede Kamer. Winsemi
us toonde zich er een te
genstander van om nog
meer geld voor de bodem
sanering uit te trekken,
dan de twee miljard gul
den die daarvoor al op de
begroting staan. Dat geld
is volgens hem genoeg om
alle gif voor 1997 op te
ruimen. Dat er meer no
dig zou zijn, noemde hij
„slagen in de lucht".
Het vermoeden bestond, dat
met de twee miljard het gif in
de grond alleen maar kon
worden geïsoleerd, zodat de
vervuiling niet verder zou
gaan. Volgens Winsemius is
het echter ook mogelijk het gif
volledig op te ruimen. Hij
noemde de vooruitgang van de
bodemsanering overigens geen
kwestie van geld, maar meer
van organisatie, mankracht en
technische mogelijkheden. Al
leen als men de grond veel
sneller gifvrij wil hebben dan
in 1997, is er meer geld nodig
dan twee miljard. En dat heeft
de rijksoverheid nu eenmaal
niet, aldus de minister. Hij
voegde er aan toe, dat ernstige
gevallen van bodemvervuiling
direct kunnen aangepakt om
dat daar in de huidige begro
ting rekening mee is gehou
den.
Winsemius vindt dat de eigen
bijdrage van gemeenten om
gifbelten op te ruimen, niet
moet worden afgeschaft noch
verlaagd. Momenteel dragen
gemeenten twintig gulden per
inwoner bij. Hij kondigde wel
aan dat wordt bekeken of pro
vincies een financiële bijdrage
moeten leveren. En met het
bedrijfsleven wordt al gepraat
over een fonds waarin zij vrij
willig bijdragen stoppen voor
de aanpak van bodemvervui
lingen. Tot nu toe heeft het
bedrijfsleven dat geweigerd.
Om bewoners van gifwijken
tegemoet te komen wordt ge
werkt aan kortere procedures
om de vervuiling op te rui
men. Een wettelijke regeling
voor de juridische positie van
bewoners wees Winsemius van
de hand. De minister vindt
niet dat een woonwijk waar
gif in de grond zit te allen tijde
behouden moet blijven. Als
woningen moeten worden af
gebroken en niet meer her
bouwd kunnen worden zonder
dat dit extra geld kost, moet de
woonfunctie van zo'n wijk
vervallen.
De Wet Bodembescherming is
overigens een „raamwet", die
alleen algemene regels geeft
die later door concrete maatre
gelen hard gemaakt moeten a
worden. De Kamer kan vooraf
aangeven welke normen er
gesteld moeten ten aanzien
van vervuiling en sanf
de kamer bestond veflTOI
op het karakter van Hoti
maar de minister st|at v(
deze vorm nodig is oi>rn v
kunnen inspelen opjjarg
ontwikkelingen. In e*rs ei
stantie zullen via ^ongi
maatregelen van bestaan
men worden gesteld juree
gebruik van meststohslag
zingen van stoffen in|e b
met het grondwater,jn ol<
bruik van afvalstoffeijen i
en fosfaat in grondifremi
olietanks in de bodem maa
t doo
DEN HAAG De
Lanka gevluchte Ta^
vooral in Amsterdan
Haag zijn neergestrekl
der vanaf april gespij
het land. Het ministj
welzijn, volksgezondl
cultuur draagt de ven
delijkheid voor dit
leid.
De Tamils kunnen l
doen gelden op een b"~
uitkering. Ze krijgen
zonder meer de statu?
litiek vluchteling. HetCOL
rie van justitie moet jt h(
beslissen.
Mogelijk worden ze f.
stuurd naar een land,ne
vandaan komen, waaj or
West-Duitsland hoorttter
tueel kunnen ze ook, j^i
uitgewezen naar Indi
in een bepaald gebied r
mils wonen. «rb(
Het is volgens Nie
WVC-woordvoerder inzit
bekend over welke ge]ng
de Tamils worden j ye
Rond 1 april stuurt he
terie hierover een not)——
de Tweede Kamer.
Volgens een globale s 41
van het ministerie zijhal
zo'n 2200 Tamils in NePwi
Het vermoeden besta}
wel dat het er meer;
zijn omdat de illegaal
land verblijvende Taij
zijn rheegeteld.
In Amsterdam zijn Jf
vier Tamils aangeh
overgedragen aan de
lingendienst. Din
werden ook vier Tai
pakt. De chauffeur
opdracht van een
en had 800 mark
gekregen. De Tamils|
400 mark per pen
Amsterdai
huisartsen
tegen gratt
heroïne
AMSTERDAM DeS
damse Huisartsen Ve.
(AHV) wijst de gratis
king van heroïne pr
af en wenst daarvoor 1 LI
kele verantwoordelijk
dragen. „Wij hebben 1
geen behoefte aan exj^ Qr
teren met verstrekki rc
heroïne. Onze priaritejrw
het analyseren en ve g
van reeds bestaande f-,
lening aan verslaafd J,
schrijft de AHV in
mentaar op de notitie
GG en GD in Air^
„Medische indicati}erj<(
voor heroïneverstrtgr|t
Deze notitie is een oe Qnc
van de drugsnota van [Ja(j
van de hoofdstad wa^m,
pleit wordt voor een p^os
verstrekking van hei\en 1
medische indicatie. 1
..Op de afdeling cardiologie
komen natuurlijk regelmatig
patiënten die plotseling een
hart- of ademstilstand heb
ben. De ongeschreven af
spraak is, dat de verpleeg
kundigen reanimeren behalve
wanneer de behandelend arts
duidelijk heeft aangegeven
dat dit ongewenst is.
Het „niet te reanimeren"
(NTR) of ..not to be reanima
ted" (NTBR) is het oordeel
dat door de arts wordt ge
veld. Meestal zonder overleg
met de verpleegkundigen en
soms zelfs zonder overleg
met de patiënt of familie. Me
nigmaal is de verpleegkundi
ge erbij, als de patiënt de
arts daarom vraagt en veel
vaker is de vraag aan de al-
tifd aanwezige verpleegkundi
ge: „Mag ik rustig dood
gaan?". Toch komt er dan
geen NTR in het ziekteverslag
van die bepaalde patiënt.
Soms als zo'n patiënt een
hartstilstand krijgt, wordt dit
door de verpleegkundige „te
laat" ontdektEr wordt
niets meer gedaan omdat het
toch te laat is Noch aan
de arts, noch aan de collega
verpleegkundigen wordt de
ware toedracht onthuld en
dat zorgt voor de nodige
spanningen binnen het afde
lingsteam. Maar wat doe
je Niets? Soms was je
tevreden omdat je de wens
van de patiënt had vervuld,
maar na en poosje kwamen
de vragen toch wel boven".
(Een van de praktijkgevallen
uit de nota „In dubio" opgete
kend uit de mond van een
verpleegkundige).
„Het werk van verpleegkundigen en verzorgenden is een eigentijds beroep geworden, met een eigen verantwoordelijkheid ten
opzichte van patiënten, die verder gaat dan de verzorging alleen".
WOERDEN „De prak
tijk is vaak nog dat de arts
op eigen houtje besluit in
een bepaald geval eutha
nasie te plegen. Verpleeg
kundigen worden er dan
bij betrokken, zonder dat
er overleg is geweest.
Vergeten wordt dat een
verpleegkundige een ei
gen verantwoordelijkheid
heeft". De tijd dat een
verpleegkundige de ver
lengde arm van de arts is,
is voor mevrouw S. de
Vlas, bestuurslid van de
belangenvereniging voor
verpleegkundigen Het Be
terschap, definitief voor
bij. „Een verpleegkundige
behoort tegenwoordig aan
de kant van de patiënt te
staan".
„Verpleegkundigen en verzor
genden hebben vaak het ge
voel dat zij klem zitten tussen
de deskundigheid van de arts
en de hulpvraag van de pa
tiënt. Dit levert gewetenspro
blemen op. Zo wordt van hen
nog wel eens verwacht dat zij,
bijvoorbeeld bij vormen van
pijnbestrijding die indirect tot
de dood leiden, de fatale injec
tie toedienen".
Mevrouw De Vlas, hoofd op
leiding van het Hofpoortzie
kenhuis in Woerden, is een
van de organisatoren van het
congres „In dubio", dat van
daag in Nijmegen door Het Be
terschap is gehouden. Tijdens
dit congres, waar zo'n 400 van
de in totaal ongeveer 15.000 le
den bijeenkwamen, is aan
dacht besteed aan het groeien
de aantal ethische dilemma's
in de gezondheidszorg.
Vooral de stormachtige ont
wikkeling in de medische we
tenschap is er de oorzaak van
dat het aantal ethische dilem
ma's als euthanasie, abortus en
dwangbehandeling in de ge
zondheidszorg enorm is toege
nomen. De Vlas: „Met de hui
dige medische techniek kun je
mensen erg lang in leven hou
den, ook als er sprake is van
een uitzichtloze situatie. Ver
pleegkundigen krijgen daarbij
te maken met enorme levens
problemen. Daar komt bij dat
de patiënten mondiger zijn ge
worden en meer inspraak
wensen. Zo blijken steeds
meer mensen een uitgespro
ken mening te hebben over
euthanasie. Mede door deze
ontwikkelingen is het werk
van verpleegkundigen en ver
zorgenden een eigentijds be
roep geworden, met een eigen
verantwoordelijkheid ten op
zichte van patiënten, die ver
der gaat dan de verzorging al
leen".
Vertalen
Volgens De Vlas bevindt de
verpleegkundige zich in de
ideale postitie om belangen en
behoeften te vertalen naar de
arts. „De arts komt vaak maar
even langs op de afdeling. De
verpleegkundige daarentegen
verzorgt de patiënt dag en
nacht en is beter op de hoogte
van wat er leeft op een afde
ling. Bij belangrijke beslissin
gen zou het vanzelfsprekend
moeten zijn dat er overleg ge
voerd wordt tussen arts, ver
pleegkundige en, als dat moge
lijk is, de patiënt,,
„Het is een misvatting dat me
dici een morele discussie beter
kunnen voeren dan het ver
plegend personeel. Tijdens de
opleiding van de arts is door
gaans weinig aandacht besteed
aan gedragswetenschappen.
De medische techniek is jaren
lang erg belangrijk geweest, de
ethische kant kwam daarbij
wel eens in het gedrang. Of
artsen bereid zijn de dialoog
met verpleegkundigen aan te
gaan, heeft met te maken het
hun leeftijd, maar met hun so
ciale instelling. In veel zieken
huizen is er dan ook allang
sprake van goed teamwerk,
een situatie waarbij een kleine
groep verpleegkundigen ver
antwoordelijk is voor een be
paalde groep patiënten en
daarover regelmatig overlegt
met de verantwoordelijk arts.
Voor de patiënt heeft dit als
belangrijk voordeel dat hij
voor essentiële zaken slechts
met één of twee verpleegkun
digen te maken heeft".
Wetgeving
Het maken van keuzen door
het verpleegkundig personeel
wordt nog eens bemoeilijkt
doordat de bestaande wetge
ving op het gebied van de
zorgverlening duidelijk te
wensen overlaat. Een staats
commissie die zich al sinds '67
met deze materie bezighoudt,
vindt het niet langer zinvol
dat de geneeskunde alleen nog
door artsen uitgeoefend mag
worden. Een nieuwe wet is in
de maak.
De Vlas. „De juridische aan
sprakelijkheid voor verpleeg
kundigen is, in tegenstelling
tot die van medici, slecht gere
geld. Vroeger was dat nauwe
lijks een probleem, omdat de
bemoeienis van een verpleeg
kundige zich vooral beperkte
tot de verzorging. Maar met de
medische ontwikkeling is ook
het aantal geneeskundige han
delingen dat een verpleegkun
dige moet verrichten aanzien
lijk toegenomen. Volgens de
wet mag zij echter alleen maar
verplegen en niet genezen. Het
gevolg is dat een verpleegkun
dige voortdurend moet koord
dansen tussen verantwoorde
lijkheid en aansprakelijkheid".
„In het wetsontwerp Beroep
suitvoering Individuele Ge
zondheidszorg (BIG) dat nog
dit jaar in de Kamer komt,
wordt een beetje recht gedaan
aan ons beroep. Het gaat min
of meer om het legaliseren
van een bestaande situatie. Het
is slechts een begin, want ook
.deze nieuwe wet verbiedt het
uitoefenen van de geneeskun
de door verpleegkundigen. Het
gaat ons erom dat er in de toe
komst een wettelijke regeling
wordt bedacht, die het onbe
voegd handelen door verpleeg
kundigen beter dekt", aldus
het bestuurslid van de belan
genvereniging.
„Met dit congres hopen we de
verpleegkundigen een steuntje
in de rug te geven. Want ook
al wordt er een en ander in
een wet vastgelegd, er blijven
nog genoeg dilemma's over. Zo
verschillen bijvoorbeeld de
waarden en normen van een
ziekenhuis in Amsterdam van
die in Harderwijk. In beide ge
vallen moeten verpleegkundi
gen hun verantwoordelijkheid
kennen en leren ermee om te
gaan. Pasklare antwoorden
zijn niet te geven".
FONS VAN RIJN
De
ekVj
?spp
listj
)ndl
(Vervolg voorpagina)
DEN HAAG Zowel in
de cao-onderhandelingen
voor zuivel- als in de
bouwsector hebben werk
geversorganisaties giste
ren voorstellen gedaan om
het systeem van de auto
matische prijscompensatie
definitief af te schaffen.
Een en ander heeft geleid
tot furieuze reacties van
de vakbonden. De Voe
dingsbond FNV bereidt
acties voor in de zuivelin
dustrie, die ertoe kunnen
leiden dat in mei geen
melk meer bij de boeren
wordt opgehaald.
„Wij zijn op een ongelooflijke
houding van de werkgevers
gestuit", zo zei voorzitter Lub-
bi van de Voedingsbond FNV
na afloop van de tweede on
derhandelingsronde met de
werkgevers in de zuivélindus-
trie (22.000 werknemers). De
werkgevers willen de prijs
compensatie afschaffen, de ar
beidstijd flexibeler maken en
weigerden gisteren in te gaan
op de eis tot een kortere werk-
SUSKE EN WISKE HET DREIGENDE DINGES
week en verlaging van de
VUT-leeftijd tot 60 jaar.
In de periode tot 23 april zal
de Voedingsbond volgens Lub-
bi voorbereidingen treffen om
indien op die datum geen
resultaat wordt geboekt on
middellijk tot actie over te
gaan. De bond wijst er op, dat
de werknemers in deze sector
vorig jaar al vier procent heb
ben ingeleverd en dat dit loon-
offer nog geen extra werkgele
genheid heeft opgeleverd.
Lubbi: „Integendeel. Er gin
gen 1.500 banen verloren".
In de eerste onderhandelings
ronde voor een nieuwe bouw-
cao (250.000 werknemers) heb
ben de werkgevers voorstellen
gedaan die leiden tot een „con
crete verslechtering voor de
werknemers", zo zei bestuur
der Van den Bos van de
Bouw- en Houtbond FNV gis
teren. De bouwwerkgevers be
pleiten afschaffing van de
prijscompensatie en zijn voor
alsnog niet bereid het zieken
geld aan te vullen. L. van der
Linden, delegatieleider aan
werkgeverszijde, liet zich
evenwel „optimistisch" ge
stemd uit.
Een ding staat bij voorbaat
vast. de arbeidstijd in de bouw
zal op jaarbasis met vijf pro
cent worden verkort. Over de
wijze waarop dat moet gebeu
ren verschillen FNV, CNV en
werkgevers nog van mening.
Bij de bonden staat in elk ge
val herbezetting van arbeids
plaatsen bovenaan het verlan
glijstje. Maar de werkgevers
willen daar niet aan, zolang de
overheid niet met meer op
drachten over de brug komt.
„Het herstel van de rende
menten is voor ons van le
vensbelang", aldus Van der
Linden. Nieuwe bepalingen in
de cao zouden per saldo niets
extra mogen kosten.
Horeca
Werkgevers en werknemers
in de horeca zijn gisteren wel
tot een akkoord gekomen over
twee nieuwe cao's die zullen
gelden voor in totaal 60.000
werknemers. De door de vak
bonden gewenste arbeidsduur
verkorting heeft hier geresul
teerd in een verlaging van de
leeftijd voor vervroegd uittre
den (VUT) van 60 naar 59 jaar.
Ook wordt het mogelijk ver
vroegd uit te treden na een
dienstverband van 40 jaar.
Bindende afspraken over uit
breiding van werkgelegenheid
zijn niet gemaakt.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS MUZIEK
THEATER. RECREATIE, EX POSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
ADVERTENTIE
4-DAAGSE
RONDREIS
ENGELAND
Vertrek: dinsdag 16 april 1985
Voor wie - buiten de succesvolle mini-cruise York - eens
een dag langer in Engeland rond wil kijken, heeft uw
krant, in samenwerking met North Sea Ferries, een aan
trekkelijke 4-daagse „James Herrtot Country-rondreis"
georganiseerd.
uit
Diner en amusement aan boord
woensdag 17 april aankomst Hull, per luxe Engelse
touringcar naar YORK. een van de mooiste oude
steden van Europa. Rondwandeling door York met
bezoek aan de interessante Middeleeuwse straatjes,
en de befaamde, tussen 1220 en 1470 gebouwde.
York Minster, onder leiding van een deskundig Ne
derlands sprekende gids.
Lunch in een sfeervolle originele pub (inbegrepen).
Gelegenheid tot persoonlijke bezichtiging van een
van de aantrekkelijke musea. Doorreis via KNARES-
BOROUGH in het dal van de Nidd naar HARRO
GATE, alwaar diner wacht en overnacht wordt in het
luxe (4-sterren) Harrogate International Hotel,
donderdag 18 april, na het uitgebreide engelse ont
bijt, vertrek voor bezoek aan het in de 14e eeuw ge
bouwde Ripley Castle, woonstede van Sir Thomas
and Lady Ingilby
Hier ontvangt u een rondleiding en wordt koffie ge
dronken
Vervolgens door naar RIPON met z'n historische
oude kathedraal. Na de lunch gelegenheid tot be
zoek aan de markt, welke hier op donderdag wordt
gehouden.
Vervolgens terug langs de langste hangbrug ter
reld. de Humberbridge, naar Huil voor insctapins
dén van de schepen van North Sea Ferries
Vrijdagmorgen bent u dan. zeer veel indrukte*
ker. weer terug in Europoort.
DJ
34 5." per p
mW
i 'special' hut (met bovenden een lc
De prijs voor deze aantrekkelijke
rondreis bedraagt slechts iWO.-pei perrwr
op basis van een 2-persoonskamer met alle facilfeO
en een 'standard' hut (met vaste wastafel en toilet)
Toeslag voor
che) 30.-.
De prijs voor een 1-pereoonakamer
In deze prijs zijn behalve de overtocht Europoort -Ü
v.v. in de geboekte akkommodatie inkl. 2x diner en r
bijt, alle touringcarvervoer in Engeland begrepen.
Voorts diner en overnachting met ontbijt ii
International Hotel, de publunch en de diensten v
gids op de dag van aankomst alsmede het
rondleiding en de koflie in Ripley Castle.
Er is een ruime (gratis) langpark eer gelegenheid n
poort en een busverbinding vanaf Rotterdam CS. jgzel
Gecombineerde reisverzekering f 10.- per parsoddsp
5 - pohskosten. p n
Annuleringsverzekering 3 1/2van de ratsaoot H
pohskosten. De r
I2"SIJTHOFE
Inlichtingen en boekingen telefo
nisch onder nr 070-190882 (van
maandag t/m vrijdag van 9 tot 16
uur) ol persoonlek m onze vestiging
Spuistraat 71. Den Haag (op de hoek
van het Spun
POSTBUS 16050
2500 AA DEN HAAG
TEL 070-190882
ivrm
