Pieter Menten is
en blijft ongewenst
BINNENLAND/BUITENLAND
Verzet vindt vervroegde
vrijlating onverteerbaar
Korting ziekeng"
uitgesteld tot 1 it
Kamer schoorvoet
akkoord met
wapen-en munitie
Commercieel
tv-net met STER
en uitgevers
MALLORCA
hiu PARIJS
WALES
WENEN
ZWEDEN
'SIJTHOFE^K
Ceicbc6otvtant
WOENSDAG 20 MAART 1985
„Mengele" in Lissabon
geïdentificeerd als oud-Hagenaar
LISSABON De man die 6 februari dit jaar in een
appartement in Lissabon dood werd aangetroffen,
mei een verklaring dat hij de gezochte nazi-kam
parts Mengele zou zijn. is onlangs geïdentificeerd als
de oud-Hagenaar Jan Cornelis de Nooij. Dit heeft de
Nederlandse ambassade in Lissabon gisteren bekend
gemaakt. De met de hand geschreven verklaring is
lange tijd serieus genomen. Politie-inspecteurs uit
Hamburg reisden naar Lissabon om de onbekende
man te identificeren. Het paspoort op de naam van
De Nooij, dat bij de man werd aangetroffen werd
aanvankelijk voor vals aangezien. Volgens het mi
nisterie van Buitenlandse Zaken is De Nooij in 1945
vanuit Den Haag naar het buitenland geëmigreerd.
De Nooij werd 17 juni 1909 in Zutphen geboren. In
1936 verhuisde hij samen met zijn moeder en zuster
naar Den Haag. Zijn zuster verklaarde sedert 1945
nooit meer iets van haar broer vernomen te hebben.
Groen licht voor opslag
kernafval boven de grond
DEN HAAG In Nederland komt een tijdelijke
bovengrondse opslagplaats voor alle kernafval. Er
moet ook ruimte zijn voor de berging van afval dat
ontstaat als er nieuwe kerncentrales gebouwd wor
den, aldus de Kamer gisteren. De regeringspartijen
CDA en VVD en klein rechts waren voor. De rege
ringspartijen bepaalden ook dat er in ons land ver
der gezocht kan worden naar mogelijkheden om
kernafval blijvend in bijvoorbeeld zoutkoepels on
der de grond te bergen.
Voor de zesde keer in drie jaar hebben de milieu
organisaties Greenpeace Nederland, de werkgroep
Noordzee en de Stichting Natuur en Milieu bezwaar
bij de Raad van State bezwaar gemaakt tegen de
vergunningen aan de Duitse bedrijven Kronos Ti
tan en Pigment Chemie om afvalzuur in de Noord
zee te lozen.
Scholieren weten meer dan vroeger"
ROTTERDAM „In tegenstelling tot
wat veel mensen denken is het belang
rijkste verschil tussen leerlingen van
nu en van vroeger jaren dat zij veel
meer weten en kunnen". Dat zei
prof.dr. D. Kallen, hoogleraar onder
wijskunde in Amsterdam en Parijs gis
teren op een congres in Rotterdam over
het voortgezet onderwijs.
Volgens Kallen doen de leerlingen in
het voortgezet onderwijs hun extra
kennis vooral buiten de school op.
„Wanneer ze tegenwoordig het voort
gezet onderwijs binnenkomen hebben
ze al veel in hun mars", zo zei Kallen.
De hoogleraar doelde daarmee zowel
op de „geestelijke rijpheid" als op de
pure feitenkennis.
Volgens prof. Kallen moeten scholen
en docenten beseffen dat hun monopo
lie op educatie in feite niet meer be
staat. „Het geloof in dit monopolie is
ook aangewakkerd door de overtuiging
dat de mate van onderwijs die iemand
heeft gevolgd bepalend zou zijn voor de
latere plaats in de samenleving. Dat is
niet waar gebleken". Ook kan de
school volgens hem de rol van „maat
schappelijke gelijkmaker" niet waar
maken.
Uit een beperkte enquête onder 120
scholieren is evenwel naar voren geko
men dat de leerlingen zélf wel de
school en de ouders zien als de bronnen
van hun kennis. Op enige afstand vol
gen verenigingen, radio, kranten en
tijdschriften, boeken en televisie. Drie
kwart van de leerlingen vindt de
school „nuttig", de helft zegt het
%choolleven zelfs „plezierig" te vinden.
OORLOGSMISDADIGER VRIJDAG OP VRIJE VOETEN
DEN HAAG Pieter
Menten (85), in 1977 we
gens oorlogsmisdaden
veroordeeld tot tien jaar
gevangenisstraf, komt
vrijdag op vrije voeten.
Wegens goed gedrag, zo
als dat officieel heet,
hoeft hij zijn straf niet
volledig uit te zitten.
Evenals de periode vóór
zijn veroordeling, toen
heel Nederland op zijn
achterste benen stond, is
het ook nu weer buiten
gewoon rumoerig rond
zijn persoon.
Menten zou zich in Ierland
willen vestigen, mede omdat
zijn kapitale villa in Blari-
cum door brand is verwoest.
Maar ook in Ierland, waar
zijn met kunst volgestouwde
landgoed in Lemybrien
zwaar wordt bewaakt, is hij
bepaald niet welkom. De
2000 leden tellende joodse ge
meente in dat land is een
campagne begonnen om zijn
komst te verhinderen. En
Bob Briscoe, leider van de
joodse gemeenschap in Dub
lin, heeft al laten weten dat
„Ierland niet de vluchthaven
moet worden voor lieden aan
wier handen het bloed kleeft
van talloze onschuldigen".
Briscoe, een parlementariër,
wordt in die mening ge
steund door de Labourpartij;
de socialist Mervyn Taylor
heeft premier Fitzgerald ver
zocht Menten niet toe te la
ten. Veel geholpen heeft dat
niet, want de Ierse regering
zal Menten geen strobreed in
de weg leggen. Zij had dat
wel kunnen doen, omdat aan
iedereen die geen Iers pas
poort heeft, zoals Menten. in
principe de toegang tot het
land kan worden ontzegd.
Kunstschatten
Pieter Menten kwam voor
het eerst in opspraak kort na
de Tweede Wereldoorlog. Hij
bezat wagonladingen kunst
schatten, waarvan men zich
afvroeg hoe hij eraan was ge
komen. Menten. geboren in
Rotterdam en later naar Po
len verhuisd, was daar tegen
het einde van de jaren dertig
een vermogend man. Hij
woonde op een landgoed bij
het dorp Sopot, niet ver van
de dorpen Podhorodce en
Urycz, waar hij uitgebreide
bezittingen had. Behalve gro
te stukken bos omvatte zijn
bezit ook een collectie kunst.
In feite was Menten kunst
handelaar in de ruimste zin
van het woord. Zakelijk ge
noot hij prestige.
In februari 1943 arriveerde
Menten vanuit Krakau in
Nederland en vestigde zich
SOEST Het georganiseerde voormalig verzet in Neder
land is. zacht gezegd, onaangenaam verrast door het besluit
van staatssecretaris Korte van Hemel (Justitie) om de oor
logsmisdadiger Pieter Menten (85) eerder vrij te laten. „Zo
iets wordt je gewoon in de strot geduwd. Je hebt alleen
maar te slikken", aldus voorzitter S. Minco van de Natio
naal Federatieve Raad Voormalig Verzet Nederland 1940-
1945. „Oorlogsmisdadigers behoren hun volledig straf uit te
zitten. Emotioneel is dit onaanvaardbaar en het is extra
pijnlijk dat het gebeurt vlak voor de herdenking van veer
tig jaar bevrijding". Het georganiseerde voormalig verzet
zal vrijdag geen acties ondernemen als Menten wordt vrij
gelaten.
in Aerdenhout. Hij bracht
mee: 575.000 zloty's (Pools
geld) en een zeer omvangrij
ke inboedel; 4 wagons van de
Duitse spoorwegen beladen
met 4 meubelwagens, een
auto en 16 losse colli, plus
nog 11 koffers die hij onder
eigen toezicht had. Het ver
voer werd verzorgd volgens
de toen geldende bepalingen,
wat niet uitsluit dat hij in
Krakau hulp heeft gehad in
het verwerven van de vereis
te documenten. De rechtbank
stelde in december 1948 vast
dat een aantal van die kunst
schatten per trein uit Krakau
waren gesmokkeld. Menten
werd daarvoor veroordeeld
tot drie jaar cel, inclusief
voorarrest.
Memorandum
Ongeveer anderhalf jaar la
ter, op 28 maart 1950, dook
zijn naam alweer op. De En
gelstalige Israëlische krant
Palestine Post meldde dat op
die dag een door de Israëli
sche journalist Chaviv Ka-
naSn opgesteld memorandum
was overhandigd aan de Ne
derlandse gezant in Israël.
Daarin werden de namen ge
noemd van joden, die zeiden
in 1941 te zijn ontsnapt aan
een massa-executie in Podho
rodce, die onder leiding stond
van de hoge Duitse officier
Pieter Menten. Bovendien
vertelden twee vrouwen in
Kfar Saba, dat Menten een
massamoord op joden in
Urycz had bevolen. Die be
richten over moordpartijen
in de buurt van Mentens
vroegere bezittingen drongen
natuurlijk ook in Nederland
door. Voorlopig echter nog
zonder veel gevolgen voor
Menten zelf.
Tegen het eind van 1950 had
de stortvloed van misdaden
en getuigenissen in Neder
land namelijk een verzadi
gingspunt bereikt. Nederland
was „Menten-moe". Juist te
voren was een artikelenreeks
in De Telegraaf van de hand
van H.A. Lunshof versche
nen. waarin Menten uitdruk
kelijk als een slachtoffer van
gekuip en geknoei bij de bij
zondere rechtspleging (vlak
na de oorlog) was voorge
steld. Ingewijden wisten dat
er meer aan de hand moest
zijn, maar stelden het voor
als „een samenzwering in Is
raël".
Blijven liggen
In feite is ae zaak Menten
blijven liggen tot 22 mei 1976.
Op die dag kondigde hij sa
men met zijn vrouw Meta
(geboren Pauw) zelf een ver
koping aan van de kunst
schatten waarvan niet was
aangetoond dat het paar er
door diefstal aan was geko
men. Bij het Amsterdamse
veilinghuis Sotheby kon ie
dereen de kunstvoorwerpen
bekijken. Vanaf dat moment
begonnen velen zich weer af
te vragen wie Menten nou ei
genlijk was. Zoals journalist
Hans Knoop, toen hoofdre
dacteur van het inmiddels
opgeheven weekblad Accent.
De eerder genoemde Israëli
sche journalist Chaviv Ka-
naSn „seinde" zijn Neder
landse collega de voor Men
ten belastende gegevens
door. Knoop zette zijn tanden
in de zaak, waarna de be
langstelling voor Menten in
eens erg groot werd.
Ben Briscoe, hoofd van de joodse gemeenschap in Dublin, is
fel tegen de komst van Pieter Menten.
Uit onderzoek verricht door
de historicus A.J. van der
Leeuw bleek dat Menten in
de loop van 1940 medewer
ker was geworden van de Si-
cherheitsdienst (SD) in Kra
kau. Over omvang en belang
van deze positie bestaat geen
volstrekte duidelijkheid. In
1941 werd Menten als „DqI-
metscher" (tolk) verbonden
aan de „Einsatzgruppe zur
besonderen Verwendüng",
die eind juni 1941 werd ge
formeerd en deel uitmaakte
van de SD.
Het belastende materiaal te
gen Menten werd zo groot,
dat men zich in Nederland
begon af te vragen waarom
de toenmalige minister van
justitie Van Agt niet optrad.
Achteraf gezien is dat één
van de grootste blunders van
Van Agt geweest. Menten
kon door de afwachtende
Dirk Menten kent
broer niet meer
CANNES „Ik ken mijn
broer niet meer. Ik weet
dus ook niet waar hij heen
gaat na zijn vrijlating", al
dus een eerste reactie van
Dirk Menten (82) in het
Zuidfranse Cannes op het
nieuws dat zijn oudere
broer Pieter vrijdag zal
worden vrijgelaten. Dirk
vertelt dat zijn broer hem
enorme schade heeft be
rokkend door hem de
schuld van de massamoor
den in de Poolse dorpen
Podhorodce en Urycz in
de schoenen te schuiven;
misdaden begaan in de zo
mer van 1941. „Ik weet
trouwens niet of mijn
broer daar destijds deel
aan heeft gehad. Ze heb
ben hem wellicht moorden
in de schoenen geschoven,
waar hij part noch deel
aan heeft gehad. Maar dat
is voor hem natuurlijk
geen reden om mij erbij te
betrekken".
Dit zijn de restanten van Mentens villa in Blaricum nadat die door een overspannen leraar is
brand was gestoken.
houding van Justitie name
lijk ontsnappen naar het
Zwitserse Uster, bij Zürich.
Daar kon hij alsnog op 6 de
cember 1976 worden aange
houden. Als het aan Menten
had gelegen was hij overi
gens nog voor die tijd met
Meta naar Ierland afgereisd,
waar hij in Lemybrien in het
graafschap Waterford een
landgoed bezit. Maar de
strikte regels ten aanzien van
huisdieren in Ierland verhin
derde die reis. Meta Menten
had een hond waar ze erg
aan gehecht was en die
mocht niet mee.
Gebrek aan bewijs
Menten werd uiteincfelijk per
helikopter naar Nederland
gevlogen. De bijzondere
strafkamer van de rechtbank
in Amsterdam oordeelde
Menten in 1977 na een lang
Jiroces schuldig aan een oor-
ogsmisdrijf te Podhorodce in
juli 1941. Van deelname aan
massa-executies in Urycz
werd hij bij dezelfde zitting
vrijgesproken wegens onvol
doende bewijs. Later werd de
zaak doorverwezen naar de
Rotterdamse rechtbank die
in 1980 vonnis wees. Menten
werd toen veroordeeld tot
tien jaar gevangenisstraf, wat
in 1981 werd bekrachtigd
door de Hoge Raad.
In genoemde processen was
niet aan de orde wat Menten
in de zomer van 1941 in
Lemberg en omgeving deed.
Zo is hij door nabestaanden
van Pistyner (de buurman
van Menten waarmee hij
eind jaren dertig in ingewik
kelde procedures en proces
sen over grondbezit was ver
wikkeld) er van beschuldigd
in een wraakactie verschei
dene leden van diens familie
te hebben vermoord. Ook is
wel geopperd dat Menten be
trokken zou zijn geweest bij
de zogenaamde Lemberger
professorenmoord, die door
bovengenoemde Einsatzgrup
pe is
SENAAT WIL CAO-ONDERHANDELAAfr
NIET VOOR DE VOETEN LOPEN
;cli
ens
11 aan
(Van onze sociaal-
economische redactie)
DEN HAAG De kor
ting op het ziekengeld
(van 80 naar 75 procent)
die op 1 april had moeten
ingaan, wordt uitgesteld
tot 1 mei. Dat heeft minis
ter De Koning van Sociale
Zaken en Werkgelegen
heid gisteravond laat ge
zegd in de Eerste Kamer
bij de behandeling van
het wetsvoorstel. Door
met name de fracties van
CDA en VVD was hierom
gevraagd. Volgens De Ko
ning zullen de cao-onder-
handèlingen gebaat zijn
met het uitstel. Een
maand uitstel kost de
overheid 75 miljoen gul
den.
CDA-senator Franssen zei gis
teravond het onverstandig te
vinden de cao-onderhande
laars voor de voeten te lopen
door de ziektewetmaatregel nu
al in te voeren, op een mo
ment dat de meeste cao's nog
niet zijn afgesloten. Ook het
Eerste-Kamerlid Heijmans
(VVD) sloot zich hierbij. CDA
en VVD willen via het uitstel
de sociale partners in het be
drijfsleven de ruimte geven
om tot goede afspraken te ko
men.
Het wetsontwerp gaat uit van
een stapsgewijze verlaging van
de ziektewetuitkering van
tachtig naar zeventig procent.
De eerste stap naar 75 procent
zou op 1 april plaatsvinden, de
tweede stap moet
januari 1986. Daaiftr°'
over de uitkeriifs0"
worden geheven. ?'n<^
De bonden hebberigs'
onderhandelingen [Zin
de werkgevers.
verlaging, de uitk
ziekte aanvullen
procent. Nu de m«
handelingen zijn l
op de invoering val
ge werkweek, is J J
vulling van het W/
waarover in de mj
len wel overeenste
bereikt, blijven 1
overgangsmaatregel
vóór 1 april geen rv
afspraken zouden-"
maakt, moet vooi J
de werkgever, in
van de nieuwe cac|
volledig voor zijl
zou moeten nemetg^
gangsmaatrègel ho
de vijf procentskr
sam door werkgevjt111'
nemer worden gpste
uitstel met één <vac
eveneens de overg| 8(
gel betreffen. Qt
Volgens minister
kan uitstel voorkor
dien de werkgev«°P€
gangsmaatregel strolg
passen, het CAO-c bu
der bemoeilijkt wqen
VVD-senator Heij:
zich af of gezien
afwijzing van het v
door werkgevers 1 1S
mers („er is geen'ma
pelijke draagvlak "lest
verstandig is de li r£
te voeren. Het kab*
verlaging als een
volg van de verlap5*6
overige uitkeringef
(van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG De Twee
de Kamer stemt schoor
voetend in met het wets
ontwerp Wapens en Muni
tie. Daarin worden ver
scherpte maatregelen
voorgesteld ter bestrijding
van illegaal wapenbezit
en de illegale handel in
wapens en munitie. Onder
het wetsontwerp vallen
niet alleen vuurwapens,
maar ook gaspistolen,
handgranaten, stilletto's,
werp messen, boksbeugels,
ploertendoders en wurg-
stokken.
Het wetsontwerp Wapens en
Munitie dient ter vervanging
van drie verouderde wetten:
de Wapenwet, de Vuurwapen-
wet en de zogeheten Stiletto-
wet. In 1977 diende de toen
malige minister van Justitie,
Van Agt, het wetsontwerp in.
Sindsdien zijn er op aandrang
van de Kamer verschillende
wijzigingen in het voorstel
aangebracht. De meeste frac
ties hadden ernstige bezwaren
tegen de ruime mogelijkheden
om personen, huizen, voertui
gen en bagage te controleren
op verboden wapens. De bepa
lingen daaromtrent zouden
een te grote inbreuk beteke
nen op de persoonlijke levens
sfeer.
De achtereenvolgende minis
ters van Justitie (De Ruiter en
Korthals Altes) hebben de
controlemogelijkheden daarom
aan strengere voorwaarden
verbonden. Bij het gebruik
maken van hun op
voegdheid moeten j
ane en marechaii
zorgvuldigheid in <f
Zo mag de politie b
alleen maar person);
den en op verboden
zit controleren alf
hen een ernstige j
bestaat.
Nu deze „verzachte
aangebracht gaan™
ringspartijen CDA
met het wetsontwé
Uit de woorden
woordvoerder Jac
gisteravond echtei
enige reserve. „K
verdient voorzicht'®!
maar niet zonder lkei1
heid". aldus Jacobs t0<
sitie blijft bezwar* 20
tegen het wetsor__
PvdA'er Stoffelen
dat zijn fractie het rxi
geven als minist^-
Altes nog een one
het ontwerp schrap
daarbij om een bep
in staat dat elke I
plicht is de politie J
over wapenbezit of
del te verschaffen
wordt gevraagd.
Vrijwel unaniem i
mer of het kabinfl
uitoefenen op de Er
gering om strenger
te oefenen op waprari
en handel in wapL
den wapentuig datjsc
is van particuliere
veel gevallen uit B1
een aantal wapens hsi'
kelijk te koop is. h
Kamer moeten ontie
ren zo snel mog&t
sinds 1970 bestaan<ftj;(
verdrag inzake wai J
nitie goedkeuren.
•1
ïnim
B*
ste
-iter
SUSKE EN WISKE HET DREIGENDE DINGES
fanmknip In ih M lum^
(HUI Wilinóbt
tjitf J \dt ipion
Sn UIH'll Wimtei HUU tin I
DOKWt lUHHlll I
ftuoi ex mmm nm
oe xnuimim Mn nim
V
-Ipd
LONDEN Als er een commercieel televisienet in Nederland
komt, zou dat moeten worden beheerd door de STER en de uit
gevers in samenwerking met de omroepen, aldus minister
Brinkman vandaag in Londen op een door de Financial Times
georganiseerd congres
Een televisienet waarin de programma's alleen onderworpen
zijn aan het commercieel belang van de bedrijven die het net in
handen hebben, is in zijn visie ondenkbaar. Een commercieel
net zal in ieder geval niet tijdens het huidige kabinet te ver
wachten zijn, aldus de bewindsman.
Brinkman stelde dat Nederland open staat voor buitenlandse te
levisie-organisaties, maar niet zal toestaan dat het moeizaam op
gebouwde omroepbestel door de commercie wordt afgebroken.
De minister nam echter wel afstand van de traditionele Neder
landse neiging tot opdeling. „Stop tien Nederlanders gedurende
een uur in een kamer, en je hebt drie politieke partijen, vier
religieuze organisaties en vijf omroeporganisaties."
De bewindsman zei niet te verwachten dat het kabinet princi
piële punten in het voorstel voor een nieuwe Mediawet zal wijzi
gen. Brinkman liet blijken geen behoefte te hebben aan een op
Amerikaanse leest geschoeid systeem.
(ADVERTENTIE)
VOOBJAABSBEIZEN APBI1J
22 april
6, 20
en 27
april
14, 20 en
26 april
Inlichtingen en boekingen telefo
nisch onder nummer 070-190882
(maandag t/m vrijdag van 9-16 uur),
of persoonlijk in onze vestiging
aan de Spuistraat 71 /hoek Spui te
Den Haag
8- en lS-daagse
vlieareixen, 3-sterren-
hotel volpension vanai
3-daagse busreis
incl. excursies
en Folies Bergères
6-daagse touringcarreis
incl. excursiesUi
8-daagse luxe touringcarreis „j j.
incl. excursies, Spaanse rijschool, /j. r
Wienerwald, Schönbrunn etc
en
3-daagse bus/bootreis t
Göteborg/Zweden incl. excursiesLAt t
die
POSTBUS 16050
2500 AA DEN HAAG
TEL. 070-190882 os
ioo
