WEGWIJS
Open zitbad
op drie
wielen"
blijft
steken in
de modder
SIR CLIVE SINCLAIR
EN DE ELEKTRISCHE AUTO
VRIJDAG 8 MAART 1985 F
Sir Clive Sinclair in zijn „open zitbad
op drie wielen", volgens hem een
revolutie op het gebied van
personenvervoer.
cessor houdt de temperatuur van de mo
tor in de gaten. Telkens wanneer deze met
oververhitting bedreigd wordt, snijdt hij de
stroom af. De motor komt dan volledig los
van het vehikel te staan. Wie in dergelijke
omstandigheden nog vooruit wil komen,
moet 'm maar van katoen geven op de pe
dalen.
Sir Clive Sinclair beweert dat tegen de
eeuwwisseling niet veel voertuigen met
benzinemotoren meer in Britse binnenste
den zullen verschijnen. Hij speculeert ge
deeltelijk op de toenemende openbare af
keer voor de vieze uitlaatgassen, afkom
stig van dergelijke machines. Deze gassen
tasten niet alleen de longen, maar ook de
gebouwen aan en zij doen zelfs bomen
sterven. Een elektrisch rijtuig verspilt geen
energie, terwijl het voor een rood ver
keerslicht staat te wachten. De meeste
stedelingen gebruiken hun wagen prak
tisch uitsluitend voor korte verplaatsingen
met lage snelheid. Dat zijn drie argumen
ten om elektrisch te gaan rijden, aldus
Sinclair en enkele uitvinders-fabrikanten,
die rotsvast geloven in de toekomst van
het elektrische transportmiddel.
Melkwagentjes
Voor dergelijke dingen is Groot-Brlttannië
een goed land. Op de Britse wegen rijden
meer elektrische vehikels dan in om het
even welke andere natie. Daar zijn 27.000
elektrische melkwagentjes bij, die elke dag
gebruikt worden om de melk aan huis te
brengen. Engeland is dan ook de uitverko
ren markt voor fabrikanten van nieuwe
elektrische wagentjes. Naast de C5 wordt
daar in augustus ook een echte elektrische
auto, de Whisper, uitgebracht. De Whisper
Electric Cars Company is Deens. In Enge
land zou dit autootje zo'n 4.000 pond kos
ten. Volgens zijn fabrikant kan het 80 km
afleggen met een gemiddelde snelheid van
48 km per uur, of minder afstand tegen 80
km per uur.
Tegelijk met de C5 kwam in Groot-Brittan-
nië een zeepbelwagentje (bubble car) met
drie wielen uit, dat de codenaam U36
heeft. Het werd ontworpen door de Deen
se ingenieur Steen Jensen en zal in Enge
land geproduceerd worden door de Britse
firma HIL Electric.
De U36 is iets langer en breder dan de C5
en weegt 250 kilogram. Jensen is niet uit
gegaan van het idee, dat zijn elektrisch ve
hikel gebruikt moest kunnen worden door
kinderen zonder rijbewijs. De U36 kan op
twee accu's (er is plaats voor drie) 48 kilo
meter afleggen. Zijn maximumsnelheid be
draagt 40 kilometer per uur. In dit wagen
tje is plaats voor één volwassen persoon
en één of twee jonge kinderen (achter de
bestuurder, op tegenover elkaar geplaat
ste zitjes).
De C5 is slechts geschikt voor één per
soon, met een heel kleine ruimte voor wat
bagage. Sinclair vindt zijn vehikel echter
erg geschikt voor verplaatsingen en parke
ren in binnensteden. „Echt iets voor win
kelende huismoeders", zegt hij. Maar de
U36 van zijn Deense concurrent kan twee
maal meer bagage transporteren. Boven
dien hebben de inzittenden een (plastic)
dak boven het hoofd, terwijl de eenzame
bestuurder van de C5 zich noodgedwon
gen enkele plastic lakens, een speciale
anorak en een regenmuts moet aanschaf
fen. Die dingen zijn allemaal als dure ex
tra's bij de C5 te koop.
Rijbewijs en
wegenbelasting
In Groot-Brittannië kost de U36 rond de
duizend pond, inclusief de hoorn, ruiten
wissers en richtingaanwijzers. Om daar
een U36 te kunnen besturen heb je echter
een rijbewijs nodig. Het autootje moet ver
zekerd worden en de wegenbelasting van
90 pond per jaar, die in Groot-Brittannië
voor alle personenwagens dezelfde is,
dient betaald te worden.
Dit jaar wordt in Engeland ook nog een
kleine elektrische bestelwagen verwacht,
luisterend naar de codenaam QT. De Brit
ten kijken bovendien met veel belangstel
ling uit naar een door Peugeot aangekon
digde elektrische versie van zijn 205 met
drie portieren, die het indrukwekkende af-
standsbereik van bijna 140 kilometer zal
hebben, met een maximumsnelheid van
100 kilometer per uur. En een accu die
tien tot vijftien jaar meegaat. Dit elektri
sche wagentje zal zijn verrassende vermo
gen te danken hebben aan nieuwe nikkel
ijzer-accu's van de Franse firma Saft. De
capaciteit bedraagt het dubbele van de
conventionele accu's maar ze zijn ook
twee maal zo duur.
Hoewel er dus toch wel enkele ingenieurs
zijn die op het gebied van elektrisch per
soden- en vrachtvervoer enige vooruitgang
tot stand proberen te brengen, halen de
fabrikanten van conventionele automobie
len voor deze kleine concurrenten minach
tend de schouders op. „Het elektrische
transportmiddel is de auto van morgen en
zal dit altijd blijven", zo wordt in die krin
gen gezegd. Het grote probleem is immers
dat de conventionele accu gauw uitgeput
raakt en steed opnieuw geladen moet wor
den. Waar blijven dan de revolutionaire
nieuwe accu's waarvan op het einde van
de jaren zeventig de komst aangekondigd
werd? Men beweerde toen, dat zij eens en
voorgoed een einde zouden maken aan
het tijdperk van de benzine, maar die
vooruitgang laat nog steeds op zich wach
ten.
Fabrikanten kunnen er blijkbaar niets aan
veranderen, dat de dominerende eigen
schap van enkele liters benzine een enor
me dichtheid van energie is. Eén kilogram
benzine bevat 13.100 watt-uren aan ener
gie. Een accu van hetzelfde gewicht verte
genwoordigt slechts 50 watt-uren. Nikkel
ijzer-accu's (100 watt-uren per kilo) en so-
bium-zwavel accu's (300 watt-uren per
kilo) zijn beter, maar blijven toch nog stuk
ken achter op benzine.
Fortuin
Sinclair (44) is de man van goedkope com
puters en rekenmachines. Met die dingen
maakte hij in Groot-Brittannië fortuin. Pre
mier Margaret Thatcher bewondert hem.
Op haar advies werd hij twee jaar geleden
door Koningin Elizabeth II geridderd.
Met de C5 probeert deze Britse magnaat
voor wat het elektrische wagentje betreft
het compleet over een andere boeg te
gooien. Maar de respons van de Britse
media en het grote publiek is niet bepaald
gunstig. Praktisch iedereen vin<£ran
een levensgevaarlijke driewieler, '.n
ten die een proefrit maakten in K Ult
wekkend druk Londens verkeer, ot-
den nadien dat zij een dergelijk s 9ro1
derneming nooit meer zouden a^stei
Een Londense zakenman, die ,ea
mooie morgen per C5 naar de 0?rte
rijden had herhaaldelijk pech. Up'nar
werd hij zo boos dat hij het ,,sneiierv'<
een vuilnisemmer deponeerde. 1 ma
Het is dus nog lang niet zeker, da<0°P
goede formule gevonden heeft. n9 e
dit jaar zou blijken, dat Sinclairs 'e VL
HIL-wagentjes U36 en QT niet d*cce!
ste bijval genieten, dan wordt k v«
Groot-Brittannië de toekomst Als
elektrische transportmiddel weerf1, or
der. e. v'
Deze „self-made"-man, die de scY
liet toen hij zeventien was en het <^seh
studie tot elektronisch ingenieuf®0/1
heeft met zijn uitvindingen een zr
tuin verdiend. Een kleine misluk'33'"
hem niet kraken. 9'
Sinclair is wel een technologiscOOK
maar toch maar een mens. Somr
de merkwaardige nieuwigheden,
hem op de Britse markt werden
waren onvoldoende uitgetest. Dc
ment had er maar problemen rfaa*
Sinclair voorzichtiger van aard wafres£
zich steeds meer zorgen makennaar
goede naam. Het is dus nog veel Jut0
hem al op een voetstuk te zetteJoml
man die met zijn elektrische driew^,^
nieuw tijdperk ingeluid heeft.
ROGER flap,
Is het een miniatuur-auto of een ge
motoriseerde driewieler? Hoewel de
C5 van de Britse elektronische bolle
boos Sir Clive Sinclair bij zijn lance
ring in Engeland heel wat stof op
joeg, is de sensatie er inmiddels
toch af. Want een paar maanden la
ter kom je in Groot-Brittannië het
nieuwe vehikel nog nergens tegen.
Waar de eerste paar duizend exem
plaren naar toe zijn, die sir Clive in
een handomdraai zou hebben ver
kocht, mag Joost weten.
Sinclair noemde zijn jongste uitvinding
„een revolutie op het gebied van perso
nenvervoer". Dat was een heel mooie uit
spraak, waar je echter in de praktijk niet
veel aan had. Want als transportmiddel is
de C5 van sir Clive in geen enkel opzicht
beter dan de andere elektrische rijtuigen,
die tegenwoordig of in de nabije toekomst
te koop aangeboden worden. Bij die ande
re heb je ten minste nog een dak boven je
hoofd en zit je wat hoger boven de grond
dan in de C5, die bovendien geen glooiin
gen op kan en in de modder vastloopt.
Het enige voordeel van de C5 is zijn lage
prijs. Sinclair wil met dit vehikel een jonge
markt met een lage koopkracht afschui
men. Daarom heeft hij ervoor gezorgd dat
de C5 hoe dan ook géén auto is. De Brit
ten beschouwen hem als een soort fiets
(het ding heeft immers pedalen), uitgerust
met een elektrische hulpbron. Met een
driewieler van dat soort kan in Engeland
een kind vanaf veertien jaar zich in het
stadsverkeer wagen, zonder rijbewijs,
nummerplaten, veiligheidsgordel, helm of
verzekering. De bestuurder hoeft zelfs
geen wegenbelasting te betalen.
Volwassen Britten, die elke dag door de
stad snorren in een autootje dat giftige
gassen uitbraakt, vinden de nieuwe uitvin
ding van sir Clive een schandaal. „Onze
wegen zijn al gevaarlijk genoeg", proteste
ren ze. „Als de automobilist, die toch al
door de fiscus uitgezogen wordt, op de
koop toe nog uit moet kijken omdat er
open zitbaden op drie wielen rondrijden,
waarvan de chauffeurs geen belasting be
talen en zelfs niet verzekerd zijn, dan is
het voor hem helemaal om tureluurs van te
worden".
De Sinclair C5 is voorzien van fietspedalen
én een conventionele auto-accu. Als deze
in perfecte conditie verkeert (wat je nooit
van tevoren weet) en volledig geladen is,
levert hij 35 Ampère per uur, of twee uur
lang de helft van die stroomsterkte. Des
noods kan een extra accu geplaatst wor
den, maar andere technische ingrepen
kunnen alleen maar tot verbranding van
de elektrische motor leiden.
Hobbeltjes
Als de C5 glooiingen op moet of wanneer
hij hobbelige of modderige grond berijdt,
verbruikt hij stroom van meer dan 35 Am
père. Dit vermindert het normale afstands-
bereik van deze driewieler, die volgens
Sinclair op één acculading 32 km kan af
leggen. Is de glooiing te sterk, de modder
te dik of de weg te hobbelig, dan slaat de
elektrische motor vanzelf af. Dit gebeurt
op een vernuftige elektronische manier en
heeft uiteraard tot doel te voorkomen dat
hij te warm zou lopen en verbranden. Tel
kens wanneer de motor stopt, moet je
trappen.
In tegenstelling met wat in Groot-Brittan
nië beweerd werd voor de C5 op de markt
verscheen, is zijn mechanische krachtbron
géén wasmachinemotor, gemaakt door de
firma Hoover. De driewieler van Sinclair is
uitgerust met een gelijkstroommotor van
12 Volt, gemaakt door Polymotor, een Ita
liaanse dochtermaatschappij van Philips.
Het totale gewicht van de C5 bedraagt
minder dan zestig kilo.
Overeenkomstig de Britse voorschriften
inzake rijtuigen, voorzien van een elektri
sche hulpbron, is het maximum verbruik
van deze motor 250 Watt. Een geribde
riem van rubber drijft een van beide ach
terwielen aan. Een zogeheten micro-pro
Zodra een autobezitter een spoiler of een
racestreep aanbrengt op zijn standaard
wagen, is hij in feite al bezig de eerste
stap te zetten op weg naar een custom
car. In de Verenigde Staten kent men de
sterkste overdrijving bij het beschilderen,
om- en uitbouwen en versieren van auto's.
Een rijdende space-shuttle is de nieuwste
stunt, andere wagens vielen al eerder op
doordat het frontstuk was vervangen door
een echte biljarttafel (met ballen en keus)
of een flipperkast. Maar in Europa weet
men er tegenwoordig ook raad mee. Voor
al in Frankrijk en Engeland zie je extreme
vormen van „customizing", het op maat
aanpassen van een bestaand produkt aan
de smaak van de nieuwe eigenaar. Een rij
dend landschap is soms pure kunst op
wielen.
Wat te denken van een grotauto. waarbij
men in het interieur naast rotswanden ook
beenderen en een schedel aantreft? De
ene wagen heeft parket, de andere een
marmeren vloer. Ook rijden liefhebbers
van custom cars rond in wagens waarin
show worden de 70 beste, reeds bekende
custom cars uitgenodigd; nog eens zo'n
aantal wordt geselecteerd uit nieuwe aan
vragen of ontdekkingen. „Nederland kent
zo'n 250 echte custom cars en vans, dus
wagens en busjes die echt te gek zijn.
Voor de show hebben wij het liefst custom
cars die ook kunnen rijden, dus geen
showcars op een trailer".
Lesgeven
De met popartiesten, rodeo's en populaire
tv-cars uitgebreide show van Inca en de
broers Hulsebos kost hun veel geld, maar
quitte spelen lukt meestal wel. De contac
ten, ook met televisie-omroepen, zorgen
de rest van het jaar voor werk.
Roy Inca, die met een zogenaamde air
brush de fraaiste schilderingen kan aan
brengen op een wagen, maar ook het
plaatwerk en de interieurverzorging zelf
doet, heeft inmiddels al veel succesvolle
leerlingen afgeleverd, maar blijft nieuwko
mers nog steeds lesgeven. „Mijn drang tot
het creëren", vertelt de „gewoon levende"
man die ooit in een jeugdcircus zat, daar
na in een bekende popgroep en en pas
sant in Zuid-Amerika nog drie revoluties
om zijn oren kreeg, „is eigenlijk uit nood
geboren. In plaats van dure treintjes kreeg
ik vroeger potloden. En mijn moeder
bracht me de interesse en de kunst van
het tekenen bij. Van jongs af wilde ik al
boven de andere mensen uitsteken. Mijn
goedkope brommertje was het favoriete
brommertje van de buurt. Die was al een
beetje „gecustomized". Ik was met kle
ding ook altijd anders. Dat is eigenlijk heel
verklaarbaar. Indianen willen niet in de
massa meelopen. Die houden niet van re
gistratie, automatisering. Ik heb ook geen
bankrekening. De eerste Indianen waren al
met customizing bezig. Die beschilderden
hun paarden, hun dekens, hun huid. Indi
aan Pieterse wil nu eenmaal niet op Indi
aan Jansen lijken. Het zelfrespect is bij
ons heel erg hoog".
Roy Inca,
de gespierde
customizer.
Roy naast zijn
custom car.
een zee-aquarium of een stenen muurtje Is
gebouwd. Onderdelen van verschillende
merken worden samengevoegd. Interieurs
zijn soms helemaal van bont of leer. De
motor verchroomd, geluidsinstallaties met
meer dan 120 watt-vermogen, alles komt
voor.
In Nederland is de ongekroonde koning
van de custom cars de 36-jarlge Roy Inca,
een Indiaan. Hij noemt zichzelf kunstenaar
en mafkees, iemand die graag te gekke
dingen en situaties „uitfreakt" en bedenkt.
Hij bracht customizing zo'n acht jaar gele
den over van Engeland naar Nederland.
Zijn blauwzwarte haren, die tot over zijn
schouders hangen, hoofdband en India-
nenjack maken hem tot een herkenbare fi
guur. Inca's werk en tv-optredens maak
ten hem bekend tot ver over de grenzen.
Zijn afkomst is mede bepalend geweest
voor de groei van zijn werk/liefhebberij en
het ontstaan van de enige Nederlandse
Custom Car Show, die jaarlijks duizenden
Europeanen naar de Groenoordhallen in
Leiden trekt.
De show wordt georganiseerd door de
Stichting Custom Car waarvan Roy Inca
voorzitter is. Secretaris en penningmees
ter zijn respectievelijk Henk en Gerard
Hulsebos, twee broers die in Amsterdam
een bedrijf hebben In autospuiten, plaat
werk en dealen van alle soorten verf. Inca
zelf woont in Ouderkerk aan de Amstel,
waar hij op zijn rustige boerderij een werk
plaats heeft voor „customizing".
Roy Inca: „Mijn moeder werd als volbloed
Kiowa in Oklahoma geboren, mijn vader in
Nederland. Mijn vrouw is een Indiaanse uit
Bolivia. Qua geloof en filosofie heb ik het
Indiaanse In mij. Doe ook nog mee aan In
diaanse rites. Qua mentaliteit en gevoel
ben ik Amsterdammer".
Een lichte helmwee naar vooral de Am
sterdamse binnenstad voelt Roy Inca niet
als hij weer eens in New York is, of bij de
Indianen in Noord- of Zuid-Amerika; wel
tijdens zijn vele reizen langs de Europese
shows, om van alle ontwikkelingen op de
hoogte te blijven. In foto-dossiers (700)
wordt alles bijgehouden. Voor elke nieuwe
Plannen ilTg
„Ik ben eigenlijk de enige die he^®n
werk doet voor zijn klanten. Dat is*In
beidsintensief. Vroeger deed ik twlr
gens per jaar, helemaal. Nu nog 2
ven. Daar kun je niet te veel geld v(QS
gen, want het is vergankelijke kun
zijn wagen niet met goud wil laten P"e!
ten kan er met 5.000 tot 20.000'no'
onkosten nog redelijk afkomen". me
„Dit jaar liggen er van mij twee't,v"
dingen op stapel. Ik wil uit Amerika? Pa
Engelse auto-onderdelen meubeP
vaardigen en ik wil heel oude ln( P®
kunst in een modern jasje gaan ste-
ben daarvoor in de leer voor Ine*'®"
schilder- en tekentechnieken. Dafaarl
dan overbrengen op leer en dan.. d
moderne lijst zetten. En dan bijvoC
een voorstelling van Indianen ut®
plaatsen in het jaar 3000. SchilderstL
rel Appel en Carel Willink zaten in y
bra-groep. Mijn kunstvrienden en ije
nu de Inca-groep vormen". d®-
HERMAN jF v'
