KGB chanteerde Noorse
diplomaat met foto's
Moskou gonst van
geruchten over
zieke Tsjernenko
Peres toont
belangstelling
voor Egyptisch
vredesvoorstel
i
Bouterse eist
„herstelbetaling
van Nederland
Polen en
VS wijzen
diplomaten
uit
Poolse regering ziet af van
drastische prijsverhoging
INA^UITKNLAND
fteidóeQowuvnt
DINSDAG 26 FEBRUARI 198S PAGINA 5
geweld kenmerkt
verkiezingen Pakistan
5LAMABAD In Pakistan zijn gisteren tij-
:hercpns de alfiemene verkiezingen vier mensen
ve,edood. 35 verwond en vier bussen in brand
De politie arresteerde meer dan
kbofrt'§ leden van de oppositie om demonstra
tus tegen de verkiezingen op te breken.
waren de eerste verkiezingen sinds gene-
in»3* ^'a oel-Haq acht jaar geleden via een
HetPtsSreeP aan de macht kwam. Aan deze
ert frkiezingen mochten geen politieke partijen
de pelnemen. Niemand twijfelt er dan ook aan,
de j?t Zia oel-Haq de verkiezingen gaat winnen,
msePewe' de opkomst zeer laag is. De Paki-
dat B33"56 prudent wil met deze verkiezingen Een gesluierde vrouw registreert in een stemlokaal in Karachi
et lepreiken dat een „ware ïslamitische democra- de Pakistani's, die voor het eerst sinds acht jaar weer eens
gevestigd kan worden. mochten stemmen.
„Moskou wil Afghaans
verzet uithongeren"
WASHINGTON De Sovjet-Unie
gebruikt creëert met opzet een
hongersnood om de verzetsstrijders
in Afghanistan uit te kunnen scha
kelen. Dat heeft een getuige giste
ren verklaard voor een hoorzitting
in het Amerikaanse congres.
„De Sovjetstrategie van verschroei
de aarde met het gebruik van na
palm, de vernietiging van irrigatie
systemen, het vergiftigen van wa
ter, het verbranden van gewassen
en het afslachten van vee heeft een
kuntmatige hongersnood tot ge
volg", zo verklaarde Kurt Lohbech,
een onafhankelijke televisieprodu
cent.
"Veel voorstanders apartheid
hebben zelf gemengd bloed"
JOHANNESBURG Een groot aantal in het oog
springende verdedigers van de rassenscheiding in
Zuid-Afrika komt zelf voort uit een vermenging
van rassen. Dit staat in een boek dat binnenkort
verschijnt, van de hand van een gerenommeerde
medewerker' van het historisch onderzoeksinsti
tuut van de Kaapse universiteit. Hans Heese, die
zelf een Afrikaner is. Volgens hem kan slechts
een klein aantal Afrikaners aanspraak maken op
de „zuiverheid van het ras". Heese heeft een lijst
opgesteld met ongeveer 1000 namen van de eerste
immigranten, die seksuele betrekkingen hebben
onderhouden of gemengde huwelijke hebben ge
sloten met zwarten, kleurlingen of Indiërs. Van
deze namen zijn er vele op dit moment terug te
vinden in het parlement.
«ARNE TREHOLT NA ORGIE IN MOSKOU GEDWONGEN TOT SPIONAGE
Jet
w A
ontmoetingen in Wenen, Hel
sinki, New York en Oslo en
geheime boodschappen achter
gelaten in toiletten, openbare
bibliotheken en uitlaatpijpen
van auto's.
Volgens de hoofdofficier van
justitie heeft de KGB-agent
Titov het eerste contact gelegd
met Treholt. Deze zou een an
dere informatiebron binnen
het Noorse ministerie van bui
tenlandse zaken moeten ver
vangen. Dat gebeurde in 1975
toen Treholt aan het begin
stond van een loopbaan als di
plomaat in de functie van me
dewerker bij de zeerechtbe-
sprekingen in Moskou. Met
grote hoeveelheden kaviaar en
wodka werd Treholt over de
streep getrokken, zo luidde de
beschuldiging. Met enkele
compromitterende foto's van
Treholt op een wild feest in
Moskou, waarvoor hij door de
KGB was uitgenodigd, werd
hij door de KGB gechanteerd.
In de jaren daarna had Treholt
regelmatig contact met Titov
in openbare gelegenheden in
Oslo, waarbij hij kopieën van
geheime documenten over
droeg. Toen Treholt als raads
man werd toegevoegd aan de
Noorse VN-delegatie kreeg hij
een nieuwe contactman, die hij
eveneens zonder al te veel
waakzaamheid in restaurants
en hotels gegevens verstrekte.
In die tijd kreeg de Noorse
veiligheidsdienst argwaan en
verzocht de FBI om de diplo
maat in de gaten te houden.
Van eind 1982, toen hij werd
overgeplaatst naar het natio
nale defensie college waar hij
toegang had tot een schat van
militaire informatie, tot eind
1983 kon Treholt pas goed zijn
slag gaan. De officier noemt
het besluit om Treholt kenne
lijk zonder adequate screening
tot dit college toe te laten een
ambtelijke blunder van de eer
ste orde.
De van spionage verdachte Noorse ex-diplomaat, Arne Treholt
(links), voerde gisteren vlak voor de opening van het proces nog
even overleg met zijn advocaat.
9
ïef^LO Onder grote in-
naty-nationale belangstel-
Ag is gisteren in Oslo het
sIag(oces begonnen tegen de
lTDe?orse oud-topambtenaar
WI'j j ex-diplomaat, Arne
reholt (42). Hij werd vo-
l jaar januari gearres-
^rd op verdenking van
e* JJonage voor de Russi-
inlichtingendienst,
KGB. In zijn woning
ïeveerd toen een enorme
al %pel documenten ont-
;kt, waarvan een groot
laJ^el uiterst vertrouwelijke
Jjevens bevatte. Treholt
zou in de periode van
zJ74-'83 als spion voor de
ft V)vjet-Unie hebben ge-
%rkt, toen hij werkzaam
voor achtereenvol-
il <£ns het Noorse ministerie
i wan handel, het departe-
k
sex
Mijnramp in
lotharingen
ns2ist 22 levens
ritis<
el t
mo'an onze correspondent Bob
untj van Huët)
^ARIJS Bij een ontploffing
rord een mijn in het dorpje For-
in de Oostfranse streek
zijn gisteren 22
schajjnwerkers om het leven ge-
r )men en raakten er 103 ge-
rijfsbnd. De explosie had 's och-
itigdnds plaats op een diepte van
an hizend meter en is waar-
«hijnlijk veroorzaakt door
Op het moment van
-W%t ongeluk waren 217 mijn-
ferkers aan het werk. De
ijnramp in Forbach is de
n dgste van de laatste tien jaar
hi Frankrijk. In 1959 kwamen
lanij een soortgelijk ongeluk in
„d^tharingen 29 mensen om
a to»t leven. Gisteravond laat
andfcren nog niet alle doden ge-
voorgen.
a
ment voor de bestudering
van het zeerecht en de
Noorse vertegenwoordi
ging bij de Verenigde Na
ties.
De Noorse opperrechter, Astri
Sverdrup Rynning, las gister
middag bij de opening van de
zitting de 15 pagina's lange
aanklacht voor aan een stoï
cijns toehorende Treholt. De
aanklacht bevat een waslijst
van beschuldigingen. Treholt,
die onder andere zeer vertrou
welijke defensiestukken van
de NAVO aan de Sovjet-Unie
zou hebben doorgespeeld, ont
kende glashard elke beschul
diging. Behalve dat de ex-di
plomaat actief was voor de
KGB, heeft hij ook tegen beta
ling geheimen geleverd aan
Iraakse agenten.
De Noorse hoofdofficier van
justititie, Lars Qvigstad, be
toogde gisteren tegen Arne
Treholt dat deze door een
combinatie van drank en
sexuele chantage is aangezet
tot spionage voor de Sovjet-
Voor Qvigstad was het overi
gens een raadsel hoe Treholt
acht jaar lang met zijn activi
teiten heeft kunnen doorgaan.
Volgens hem had de Noorse
regering al in 1982 het ver
moeden dat Treholt, die toen
raadsman was van de Noorse
VN-delegatie, spioneerde voor
de Sovjet-Unie. De Ameri
kaanse federale politie FBI
werd in dat jaar zelfs verzocht
Treholt in de gaten te houden,
aldus Qvigstad.
Qvigstad verklaarde verder
dat veel onderdelen van de
spionagezaak nog steeds ge
heim zijn en daarom niet in
een openbaar proces aan de
orde kunnen komen. De offi
cier maakte gewag van de ge
bruikelijke ingrediënten van
het spionagebedrijf: geheime
PARAMARIBO De Suri
naamse sterke man Desi Bou
terse heeft gisteren ter gele
genheid van de vijfde verjaar
dag van de militaire coup die
tiem aan de macht bracht, ver
klaard dat hij wellicht nog
.zes maanden of zo" de rege
ring zal blijven leiden.
In Paramaribo gelooft men dat
erover gedacht wordt binnen
zes maanden een datum vast
te stellen voor nieuwe verkie
zingen in het kader van een
democratiseringsplan waarvan
de uitvoering vorig najaar
werd begonnen.
Bouterse beschuldigde Neder
land er van het ontwikke
lingsverdrag „op zeer grove en
onbetamelijke wijze" te schen
den. Bouterse, die direct ver
antwoordelijk wordt geacht
voor de moord op zijn naaste
politieke tegenstanders, zei dat
Nederland de rechten van de
Surinamers met voeten treedt
door hen wat hij noemde „her
stelbetalingen" te onthouden.
Hij beschuldigde de Neder
landse pers en politici van
„vieze leugens en laster". Vol
gens Bouterse scheldt Neder
land via de wereldomroep
twee keer per dag op Surina
me, maar doen de nederlan-
ders in Suriname grote inves
teringen waaruit blijkt dat
men onverkort vertrouwen
heeft in het land. Met over
slaande stem sloot Bouterse
zijn toespraak af: „Barst voor
lopig maar met je geld. Ik doe
het toch maar alleen".
De oude politieke leiders van
voor de coup van Bouterse, ex-
premier Henck Arron en Jag-
gernath Lachmon, verschenen
voor het eerst voor de televisie
met een verklaring waarin zij
steun gaven aan de eenheids
gedachte van Bouterse.
(Van onze correspondent Elfie
Siegl)
MOSKOU In de Sovjet-
Unie vonden zondag de
verkiezingen plaats van
de afgevaardigden naar
de Opperste Sovjets van
de afzonderlijke republie
ken en voor de plaatselij
ke Sovjets. Evenals bij de
verkiezingen van de Op
perste Sovjet van de Sov
jet-Unie, in zekere zin het
Sovjetrussische parlement,
moet ook bij deze gele
genheid de kandidaat van
de kieskring het vereiste
aantal stemmen halen. Er
ontbreken echter tegen
kandidaten en wie een
maal op de nominatie
staat wordt derhalve ook
gekozen, doorgaans met
99,9 procent van de stem
men.
Dat de gang naar de stembus
op 24 februari toch nog span
nend werd had niets met de
verkiezingen zelf uit te staan,
doch hield verband met het
feit, dat de sinds negen weken
afwezige partijleider en presi
dent Konstantin Tsjernenko
(73) voor het eerst weer in het
openbaar verscheen.
Niemand in Moskou had ei
genlijk verwacht, dat Tsjer
nenko in staat zou zijn z'n
stembriefje in een officieel
stemlokaal af te geven. De af
gelopen tijd hadden immers
verschillende hoge functiona
rissen officieel bevestigd dat
Tsjernenko ziek was. Ook
maakte hij vorige week vrij
dag geen gebruik van zijn pri
vilege als partijleider als laat
ste een verkiezingstoespraak
te houden. Zoals de partijse
cretaris van het district Mos
kou, Viktor Grisjin (70), ten
overstaan van een geselecteerd
verkiezings-publiek in de Gro
te Conferentiezaal van het
Kremlin meedeelde, hadden
de artsen Tsjernenko dit optre
den ontraden. De verkiezings
toespraak van Tsjernenko
werd daarom door een ander
voorgelezen.
Op de verkiezingsdag zelf pre
senteerde de Sovjetrussische
staatstelevisie Tsjernenko tij
dens het uitbrengen van zijn
stem in een zorgvuldig gekuis
te scene die precies een mi
nuut duurde. Men kreeg de in
druk, dat Tsjernenko door zijn
ernstige ziekte zeer verzwakt
was. Hij had veel moeite met
spreken en kon zich nauwe
lijks bewegen. Eerst zag men
hem zitten tijdens de registra
tie in een tot stemlokaal omge
bouwde ruimte met als enige
versiering een borstbeeld van
Lenin. Vervolgens konden de
kijkers zien hoe Tsjernenko
zijn stembriefje in de sleuf van
de stembus liet glijden. Zijn
gezichtsuitdrukking was star,
zijn huidskleur zeer bleek. Hij
was ook zichtbaar in omvang
toegenomen. Hij moest zich
zeer inspannen ofn nauwelijks
verstaanbaar te kunnen mom
pelen: „Ik feliciteer u met dit
feest".
Anjers
De Moskouse partijsecretaris
Grisjin, die als enig lid van de
hoogste Sovjetrussische leiding
deze ceremonie bijwoonde en
Tsjernenko bemoedigend toek
nikte overhandigde hem ver
volgens een boeket rode anjers
dat Tsjermenko nauwelijks
kon vasthouden. Men nam het
dan ook weer snel van hem
over, hetgeen hij met een lich
te glimlach beantwoordde.
Aansluitend poseerde hij voor
de paar aanwezige fotografen,
maakte een gebaar met zyn
rechter hand en zei: „Goed!'
Of Tsjernenko in het voor de
partij-elite gereserveerde
Stemlokaal Nummer Zes in
het centrum van Moskou zijn
stem heeft uitgebracht viel uit
de uitzending niet op te ma
ken.
Na Tsjernenko's televisie-op-
treden is het de Sovjetburgers
zeer duidelijk geworden, dat
de president en partijleider
ernstig ziek is en dat hij niet in
staat is zijn werk te doen. In
verband met een aandoening
aan zijn longen lijdt hij aan
ademhalingsmoeilijkheden.
Bovendien heeft hij proble
men met zijn hart.
Motieven
Over het beklemmende optre
den van Tsjernenko voor de
Sovjetrussische televisie wordt
momenteel in Moskou heftig
gediscussieerd. Menigeen
vraagt zich af wat voor motie
ven hebben meegespeeld om
de Sovjetrussische leider als
een zwaar zieke man die de
controle over zijn tong en ziin
bewegingen is kwijtgeraakt
aan het volk te presenteren.
Dat dit is gebeurd om de we
reld op een spoedig aftreden
van Tsjernenko voor te berei
den lijkt weinig waarschijnlijk.
Want in alle verkiezingstoe
spraken van de afgelopen da
gen werd Tsjernenko als de
grote actieve partijleider en
president afgeschilderd.
Vermoedelijk hebben Tsjer
nenko's aanhangers in het par
tij-apparaat de gelegenheid
willen benutten om te laten
zien, dat zij ondanks alle spe
culaties over de ziekte en de
dood van Tsjernenko niet van
plan zijn de aan hun be
schermheer ontleende macht
uit handen te geven. Want dan
zouden zij ook de weg vrij ma
ken voor een mogelijke opvol
ger met eigen aanhang.
Naarmate men een belangrij
kere plaats in de hiërarchie in
neemt. hoe later men een ver
kiezingstoespraak houdt. Vol
gens dit criterium kan men nu
constateren, dat de Moskouse
partijsecretaris Viktor Grisjin
promotie heeft gemaakt en dat
Grigorij Romanov, die de por
tefeuilles voor zware industrie
en bewapening heeft, daaren
tegen is teruggevallen.
JERUZALEM De Is
raëlische premier Peres
toont grote belangstelling
voor het voorstel van de
Egyptische president Moe
barak om in het Midden
Oosten een nieuw vredes
proces op gang te bren
gen. Moebarak had giste
ren de Amerikaanse rege
ring opgeroepen om Israël
en leden van een geza
menlijke Jordaans-Pale-
stijnse delegatie uit te no
digen voor directe vredes
onderhandelingen.
In een reactie op het vredes
voorstel van Moebarak zei
premier Peres: „Ik heb de ver
klaring van president Moeba
rak met grote belangstelling
gelezen. Ik denk dat deze ver
klaring een zorgvuldige en po
sitieve bestudering verdient".
De Amerikaanse regering
heeft via een functionaris van
het Witte Huis laten weten,
dat zij voorlopig nog niet van
plan is een directe bemidde
lingsrol te vervullen. De VS
gaan ervan uit dat allereerst
Israël en de betreffende Ara
bische in principe bereid moe
ten zijn tot vredesbesprekin
gen.
De Jordaanse koning Hoessein
heeft het voorstel van Moeba
rak, dat gisteren in een inter
view met de New York Times
werd gelanceerd, als positief
beoordeeld. Volgens Hoessein
is er sprake van beweging in
het vastgelopen vredesproces
in het Midden-Oosten. De Jor
daanse monarch waarschuwde
echter dat de tijd begint te
dringen en dat er een grote
ramp dreigt als ook deze vre
despoging mislukt.
Moebarak heeft in het vraag
gesprek met de New York Ti
mes verder gezegd optimisti
scher te zijn over de vredes-
kansen nu Israel is begonnen
met de terugtrekking uit Liba
non. Als tweede wezenlijk
punt voor een mogelijke her
vatting van het vredesoverleg
ziet Moebarak het akkoord,
dat koning Hoessein en PLO-
voorzitter Arafat twee weken
geleden overeenkwamen. In
dat akkoord wordt de bereid
heid uitgesproken om met Is
raël te gaan onderhandelen op
basis van ..land in ruil voor
vrede". Hiermee wordt be
doeld dat Israel afstand moet
doen van de in 1967 bezette
gebieden, waarna een Israë-
lisch-Arabische vredesformule
gevonden zou kunnen worden.
WASHINGTON/WAR
SCHAU De Poolse mi
litaire attaché in de Vere
nigde Staten, kolonel Zyg-
munt Szymanski, is tot
„ongewenst persoon" ver
klaard. Hij dient met zijn
vrouw de Verenigde Sta
ten binnen 48 uur te ver
laten. De Amerikaanse
maatregel is een reactie
op de uitwijzing gisteren
door Polen van de Ameri
kaanse militaire attaché,
kolonel Frederick Myer.
De Poolse autoriteiten hadden
gisteren Myer tot ..persona
non grata" verklaard, nelgeen
betekent dat hij en zijn vrouw
Polen binnen 48 uur moeten
verlaten. De Poolse autoritei
ten waren hiertoe overgegaan,
omdat hij foto's zou hebben ge
nomen van militaire installa
ties. De autoriteiten zeiden dat
hel incident was uitgelokt met
het doel de Pools-Amerikaan-
se betrekkingen te verslechte
ren. De Poolse regerings
woordvoerder. Jerzy Urban,
sprak een protest van de Ame
rikaanse ambassade tegen
waarin melding werd gemaakt
van een „onheuse" behande
ling van de echtgenote van
Myer. Na samen met haar man
in hechtenis te zijn genomen,
diende mevrouw Myer zich
volgens de Amerikaanse am
bassade geheel te ontkleden.
RECORDAANTAL MIJNWERKERS
koTEER AAN HET WERK
lit zj
(Van onze correspondent Roger Simons)
JS ONDEN Er moeten van de week nauwelijks 3000 stakende
no(htse mijnwerkers meer weer aan de slag gaan om volgens de
venitoriteiten praktisch een einde te maken aan de actie in de
1 teatsmijnen van Groot-Brittannië, die al bijna een jaar aan de
ing is. Zoals sedert de mislukking van de laatste vredespoging
ch ïrwacht werd, was gisteren de werkhervatting aan de zeer
2!>ge kant.
*Pefe Nationale Steenkolenraad, die de mijnen bestuurt, deelde
5 Vifee dat meer dan 3800 stakende mijnwerkers zich voor het
n Nrst opnieuw aangemeld hadden. Dit was een nieuw record.
mDjeeds volgens de Steenkolenraad werd gisteren gewerkt door
laëer dan 49 procent van de 186.000 mijnarbeiders. De autoritei-
p zijn van oordeel, dat de actie volledig in elkaar zal storten
|n het moment dat meer dan de helft van de mijnwerkers de
—«king opgeeft. Stakingsleider Arthur Scargill, die gisteren in
fnden opnieuw overleg pleegde met het bestuur van-de vak-
intrale TUC, trok de cijfers van de mijndirecties in twijfel.
MIDJE VERHOLEN HET GEHEIM VAN DE UYLENBORGH
Eljjf) Urenlang zat Jacob van Uylen te werken aan
z ,,n familiekroniek. Nu eens dacht hij diep en
deftig na, dan weer schreef hij enkele fraaie
ge/zinnen op. Een enkele daarvan willen wij
t aize attente lezer niet onthouden, want ergens
verhaal zullen zij nogmaals een rol spelen:
Heden had ik een visioen dat mij zeide: Ja-
AP- wij staan op de rand van een nieuwe
m0rreld. O. hoe wonderlijk te bedenken, dat
/oc)ar nu nog onze snelste clippers de oceaan
:h^dwingen in twaalf dagen, er ééns een tijd zal
.jicjmen, dat de mens binnen drie uur naar het
,n fre Amerika vüegt, het luchtruim doorklievend
leni een vogel. Maar wanneer zal deze luchtvaart
geworden zijn? En wie van mijn
iliefde nazaten zal dit technische wonder mo
gen beleven. Toen stond heer Jacob op en
sloot zijn familiekroniek. „Seigneur Verholen
slaagde er in door de kringloop van tijd en ge
schiedenis heen te breken", mompelde hij.
„Misschien zal hem dat nógmaals lukken. Dan
zal ik hem vragen of hij zo menslievend wil zijn
mijn gezin met zich mee te nemen. Eilaas. hij
zeide het al: wat eenmaal is geschied, is voor
altijd geschied. In elk geval ga ik morgen in de
stad wapens kopen. Ruiterpistolen en vuur
steengeweren met kruit en kogels. Aha, Sijmen
Knoet zal de Van Uylens nog leren kennen! En
mijn geld. ook dat .gaat zijn neus voorbijl"
Heer Jacob liep naar een grote, met ijzer besla
gen schatkist, knielde erbij neer, en stak een
sleutel in het slot.
Een mijnwerker wordt naar een ambulance geholpen nadat hij uit de mijn heeft weten te ontkomen.
MIJNWERKERS
ERK
ident Roger Simons)
veek nauwelijks 3000 stakende
in de slag gaan om volgens de
te maken aan de actie in de
ië, die al bijna een jaar aan de
ng van de laatste vredespoging
werkhervatting aan de zeer
99
WARSCHAU De Poolse regering ziet af van de voorgeno
men verhoging van de voedselprijzen. Wel zal er een gelei
delijke verhoging van de prijzen worden doorgevoerd, waar
bij er een prijscompensatie zal komen voor de lagere inko
mens. Dit is gisteren besloten tijdens een bijzondere zitting
van de Poolse regering.
De leider van de verboden vakbond Solidariteit, Lech Wale
sa, die de Poolse arbeiders had opgeroepen tot een 15 minu
ten durende staking op donderdag uit protest tegen de prijs
stijgingen. wilde nog geen commentaar geven op deze rege-
ringbesluiten.
