TAFEL
<ttr
Paus en Peres oneens
over status Jeruzalem
R.-K.Kerk moet marxisme niet
zonder meer veroordelen
lïïïïTl
Christen-zionisme bemoeilijkt
positie van christen-palestijnen
kerk
wereld
brieven
van
lezers
Strijdbaar Polen
weer
ACHTERGROND
CddócSouocmt
WOENSDAG 20 FEBRUARI 198S PAGB
Nederlandse jongeren optimistisch
Dcj meeste Nederlandse jongeren zijn optimistisch, hoewel ze
veel problemen op zich af zien komen. Dit blijkt uit een onder
zoek dat het bureau Intomart in opdracht van Youth for Christ
Nederland onder vierhonderd jongeren tussen 15 en 19 jaar
heeft uitgevoerd. Meer dan 87 vindt dat er voldoende kan
sen zijn om een gelukkig leven te krijgen, slechts 2 is het
daar volledig mee oneens. Meer dan de helft (52 is van me
ning dat een hogere macht de wereld moet hebben gemaakt.
Van de kerkelijke jongeren heeft de helft dat geloof. Bij niet-
-kerkelijke jongeren is dal percentage 25.
Doopsgezinden weigeren reflector
Drie Amishe boeren in Amerika hebben voor de rechtbank
zich beroepen op het recht van godsdienstvrijheid bij hun wei
gering een grote oranjekleurige reflector op hun zwartgeverfde
..buggie" (boerenwagen) te dragen. „Voor onze veiligheid ver
trouwen wij op God en niet op menselijke voorschriften." aldus
een van de boeren, die in Gladwin in de Amerikaanse staat
Michigan wonen. De Amishen zijn uiterst sobere Doopsgezin
den. die zich tegen elke technische vernieuwing verzetten. Zij
wijzen onder meer het gebruik van tractors af. Met hun paar
d-en-wagens vormen ze in sommige delen van Amerika en Ca
nada een geliefde toeristische attractie.
De grootste misvatting
van de mens is te denken
dat hij voor kerk en
geloof geen tijd heeft,
terwijl er nog een
eeuwigheid voor hem
ligt.
Q.J. v.d. Horst
De Israëlische premier,
Shimon Peres, en paus
Johannes Paulus II zijn
het gisteren na een ge
sprek van bijna drie
kwartier niet eens ge
worden over de status
van Jeruzalem. Peres
werd gisteren door de
paus in audiëntie ontvan
gen, als eerste Israëlische
regeringsleider sinds het
bezoek van wijlen Golda
Meir in 1973 aan het Va-
ticaan.
In de optiek van premier Pe
res is en blijft Jeruzalem de
hoofdstad van Israel. De paus
blijft evenwel voorstander
van een internationale status
voor Jeruzalem, die door zo
wel de christenen, joden als
islamieten als heilige stad
wordt beschouwd. Peres be
nadrukte dat er een verschil
moet worden gemaakt tussen
het religieuze en het politie
ke aspect van de zaak: „De
Israëlische regering blijft de
religieuze rechten, behoeften
en verwachtingen van alle
volkeren respecteren. Poli
tiek gezien blijft een vere
nigd Jeruzalem de hoofdstad
'van Israel".
Peres zei dat hij het Vaticaan
niet heeft gevraagd om het
aanknopen van diplomatieke
betrekkingen met Israel. Zijn
land zou graag zien dat het
Vaticaan, dat Israels recht op
veilige grenzen heeft erkend,
de joodse staat officieel er
kent. Het Vaticaan wil dat
eerst een oplossing wordt be
reikt voor de kwestie-Jeruza-
lem. en dat de Palestijnen
een thuisland krijgen.
Peres zei dat de paus verder
grote belangstelling had voor -
de vredesvooruitzichten in
het Midden Oosten. De paus
toonde ook interesse voor een
bezoek aan het heilige land
waarop de Israëlische pre
mier antwoordde dat hij van
harte welkom is.
Jeruzalem, dat door zowel de christenen als de joden en de islamieten als heilige stad wordt
beschouwd, zou volgens de paus een internationale status moeten krijgen. Premier Peres bena
drukte gisteren dat in zijn optiek Jeruzalem de hoofdstad van Israel is en blijft.
Mgr. Möller op de bres
voor kritische gelovigen
Bisschop dr. B. Möllt- van Groningen zal aartsbisschop dr.
A.J. Simonis erop wijven dat diens uitspraak over de loyaliteit
van kritische groepe i in de Nederlandse R.-K. Kerk deze
groepen groot onrechi doet. Dat heeft mgr. Möller de Diocesa
ne Pastorale Raad (DnR) van het bisdom Groningen toege-
zegd
Enige maanden geleden zei aartsbisschop Simonis dat paus
Johannes Paulus II in mei geen ontmoeting zal hebben met
kritische groepen in de katholieke kerk. Er zullen alleen ont
moetingen zijn met „mensen die op een loyale manier in de
kerk willen staan", aldus de aartsbisschop.
De leden van de DPR Groningen hadden er tijdens hun jong
ste vergadering overigens wel begrip voor, dat het, gelet op
de beperkte tijd, voor dé paus onmogelijk is iedere groep in
de katholieke kerk te ontmoeten. De DPR stuurde de dekens
van het bisdom Den Bosch een brief ter bemoediging in hun
afwijzing van de benoeming van mgr. J.G. ter Schure tot bis
schop van hun bisdom.
VON NELL-BREUNING, MEDE-ONTWERPER SOCIALE LEER:
Zolang de R.-K. Kerk al
les van het marxisme
verwerpt, bestrijdt ze on
vermijdelijk ook opvat
tingen van Marx die juist
zijn. Dan werkt ze mee
aan het onrecht en geeft
zij Marx wapens in han
den waarmee hij haar
gevoelig kan raken. Dat
is de essentie van een op
zienbarend artikel van
de nestor van de sociale
leer van de Rooms-Ka-
tholieke Kerk, de Jezuïet
Oswald von Nell-Breu-
ning, in het Duitse tijd
schrift „Stemmen van de
tijd".
Von Nell-Breuning verwijt
de R -K. Kerk dat zij zich te
gemakkelijk van het marxis
me afmaakt. Hij maakt on
derscheid tussen verschillen
de elementen in het marxis
me. Er zijn onderdelen die
met het christelijk geloof on
verenigbaar zijn. Daarnaast
zijn er elementen die gevaar
lijk en onjuist zijn. Maar, al
dus Von Nell-Breuning, er
zijn ook elementen die chris
tenen zonder meer kunnen
overnemen. Hij verwijt de
R.K.- Kerk, dat ze geen on
derscheid tussen deze ele
menten maakt, maar graag
„het marxisme" of liever nog
de „marxistische analyse"
verwerpt. Volgens Von Nell-
-Breuning is de Kerk gemak
kelijk geneigd gelovigen te
verdenken van toepassing
van de „marxistische analy
se" zonder hen uit te leggen
wat daarmee wordt bedoeld.
Hij waarschuwt ertegen de
marxistische analyse af te
wijzen alleen omdat de feiten
die ze aandraagt, niet beval
len.
Winter-sloofpot
vla-flip
Als u met zijn beiden bent,
dan heeft u nodig: stukje
ontbijtspek van 75 g, 20 g
margarine, 150 g magere
varkenslap, 2,5 dl water, 1
bouillonblokje, tijm, pe
perkorrels, 0,5 tot 1 kg
aardappelen, 250 g witte
kool, 250 g winterwortel, 1
ui, zout, peper;
2,5 dl gele vla (2,5 dl melk,
12 g custard, 15 g suiker),
2,5 dl yoghurt, half flesje
vruch ten-puddingsa us.
Bak hel in blokjes gesneden
spek lichtbruin in de marga
rine en schep het uit de pan.
Verdeel de varkenslap in
flinke dobbelstenen en bak
die in het overgebleven vet
op een groot vuur al om
scheppende bruin. Voeg
lauw water, bouillonblokje,
tijm, peperkorrels en spek
toe en stoof het mengsel drie
kwartier op een kleine pit.
Snijd de geschilde aardappe
len in grote stukken, die in
een kwartier gaar kunnen
worden. Snipper de kool fijn.
Verdeel de wortel in dunne
schijven (eventueel dunne
halve schijven) en snijd de ui
grof. Leg de aardappelen en
groenten bij het vlees, dat al
drie kwartier gestoofd heeft
en laat ze in ongeveer een
kwartier mee gaar worden.
Maak de gare stoofpot af
door vlees, aardappelen en
groenten luchtig door elkaar
te scheppen, zorg dat alles
heel blijft. Voeg naar smaak
zout en peper toe en doe de
stoofpot met het kookvocht
(dat is de jus in dit geval) in
een schaal.
Kook een kleine portie vla
door custard, suiker en melk
in de pan te mengen, het
mengsel roerende aan de
kook te brengen en vervol
gens de vla onder af en toe
roeren af te koelen. Verdeel
de yoghurt over hoge glazen,
leg er puddingsaus op en be
dek die met vla. Óf maak
een horizontale vla-flip door
alles op een bordje te schen
ken, dan hoeven er geen
moeilijke glazen afgewassen
te worden.
JEANNE
DS. A. BOERSMA: NIET ALLEEN
ISLAM-FUNDAMENTALISME IS BEDREIGING
LEUSDEN De chris-
ten-Palestijnen in Israël
kampen met twee zaken
die hun positie bemoeilij
ken: de activiteiten van
de zogeheten christen-
-zionisten en het sterker
wordende fundamenta
lisme' in de islam. Pogin
gen om de christen-Pa-
lestijnen te helpen, moe
ten in het kader van
deze beide gegevenhe
den staan.
Dat is de mening van ds.
Arend Boersma, gerefor
meerd predikant in Nes Am-
min, Israël. Regelmatig heeft
hij contacten met christen-
-Palestijnen. In die ontmoe
tingen komen genoemde
punten steeds terug. Kortge
leden was er een conferentie
in Jeruzalem. Een Ameri
kaans antropoloog gaf zijn vi
sie öp het probleem van de
christen-Palestijnen en
kwam tot de al genoemde
conclusie. De bijval van
christen-Palestijnse zijde was
groot. „De benadering van
ons probleem in deze visie is
de juiste", was de reactie.
Ds. Boersma legt uit wat hij
bedoelt met de activiteiten
van de christen-zionisten. „Ik
doel bijvoorbeeld op de be
weging rond Jan Willem van
der Hoeven met zijn christe
lijke ambassade in Jeruza
lem. Deze mensen zijn vurige
Israël-aanhangers vanuit hun
visie dat Christus spoedig te
rug zal komen. Ze hebben
contacten met uiterst rechtse
krachten in het land. Omdat
ze van de christenen in Israël
het duidelijkste gezicht heb
ben. worden christen-Pales
tijnen en andere christenen
door bijvoorbeeld moslims
aangesproken op hun activi
teiten. Hierdoor worden de
christen-Palestijnen gedwon
gen zich te distantiëren van
medechristenen. Dat bewerkt
een identiteitscrisis. Je zou
kunnen zeggen dat ze wor
den gedwongen van christen-
Palestijn, Palestijns-christen
te worden".
Het sterker wordend funda
mentalisme in de islam ver
sterkt dat effect. Steeds lui -
'Mm' JtósfSË
Ds. Arend Boersma. ,,Het Midden-Oosten conflict? Er
zijn er wel zeven".
van Kerken. „In de verhalen
die ik lees, uit de dingen die
ik hoor, blijkt niet zoveel van
grote zorgvuldigheid."
Hij wijst er bijvoorbeeld op
dat er geen contacten zijn ge
weest met de grootste chris
telijke kerk in Israel, de
Grieks Orthodoxe Kerk.
„Deze kerk is notabene lid
van de Middle East Council
of Churches".
der klinkt de kreet dat Ara
bieren geen christen kunnen
zijn".
Raad van Kerken
Ds. Boersma, die in Neder
land op werkbezoek was,
noemt het in dit verband
jammer dat in Nederland de
christen-Palestijn niet zo'n
duidelijke plaats heeft gekre
gen in de discussie rond de
rapportage van de Raad van
Kerken na het bezoek aan
o a. Israël. „Ik denk dat de
Nederlandse Raad van Ker
ken als oecumenische organi
satie zeker een taak heeft ten
aanzien van het christen-zio
nisme. Het zou de Raad sie
ren als op dit punt in Neder
land eens goed met elkaar
wordt gesproken".
De predikant, sinds septem
ber 1980 in Nes Ammin,
heeft overigens bedenkingen
bij de rapportage van de Mid-
den-Oostenreis van de Raad
De Raad van Kerken heeft
ook .fritspraken gedaan over
hei- conflict in het Midden
oosten". „In het algemeen
kun je zeggep dat uitspraken
óver „het conflict in het Mid
den OoStèW" verdacht zijn
Want over welk conflict heb
je het? Er zijn er wel zeven te
noemen. En wat is „hèt Mid
den Oosten"?"
„De Nederlandse Raad van
Kerken heeft na een vluchtig
Wzpek zich oordelen veroor
loofd, die halve waarheden
bevatten. Bijvoorbeeld de uit
spraken over de mensenrech
ten op de West Bank. Het zou
daar slecht mee zijn gesteld
volgens de Raad van Kerken.
Ik zal nooit ontkennen dat er
ook in Israël dingen gebeu
ren die niet mógen gebeuren.
Maar de uitspraak van de
Raad van Kerken krijgt wel
een ander perspectief als je
weet hoe de delegatie tot het
oordeel kwam; namelijk het
feit dat de Nederlanders mid
den in een demonstratie te
recht kwamen. De politie
greep hardhandig in. Net zo
als in Nederland gebeurt bij
relletjes. Daarmee is het op
treden van de Israëlische po
litie niet gerechtvaardigd,
maar het geeft wel aan in
welke orde de uitspraak moet
worden gezien".
Ds. Boersma. die in Neder
land op werkbezoek is, ziet in
het rapport van de Raad van
Kerken anti-semitische ten-
denzen. „De Raad van Ker
ken is in het gat gevallen
waar al zolang zoveel christe
nen zijn gevallen. Dat is de
bijzondere status die men aan
Israël verleent: of het zijn in
Israël allemaal heiligen, of
het zijn er allemaal duivels.
Een beoordeling van Israël
zoals van andere landen,
schijnt niet mogelijk te zijn.
Daarmee worden land en
mensen groot onrecht ge
daan".
Een ander punt van kritiek
van ds. Boersma is de „oplos
sing" van de Raad van Ker
ken voor de Palestijnse
kwestie. „De oplossing is vol
gens de Raad een Palestijnse
staat. Wat heb je daarmee ge
zegd? Je hebt een te gemak
kelijk antwoord gegeven op
een heel ingewikkelde vraag.
Je vergeet dat slechts een
déél van de problemen wordt
opgelost en ook dat er talloze
nieuwe problemen ontstaan".
„De Nederlandse Raad van
Kerken mag zich best met
politieke problemen bemoei
en Moet dat ook. denk ik.
Maar dan wel zo. dat ieder
een die bij het conflict be
trokken is. een wezenlijke so
lidariteit ervaart. Als je dat
niet kunt opbrengen, verlies
je de mogelijkheid om een
verzoenende rol te spelen".
LUTSEN KOOISTRA
Staatsprijs
Minister Brinkman heeft een
moedig en eerlijk besluk geno
men door te weigeren de P.C.
Hooftprijs toe te kennen aan
Hugo Brandt Corstius. De ge
woonte, dat de regering het
advies volgt van de jury, is nu
eindelijk doorbroken. Ook een
minister heeft verantwoorde
lijkheid en een principe. Een
advies, kan worden afgewe
zen, zeker wanneer de gelovi
ge bevolking en het koninklijk
huis worden gekwest. Ko
ningsgezind en gelovige Ne
derlanders betalen liever geen
belasting voor een prijs aan
een schrijver, die hen beledigt
en kwetst.
P. de Jong,
DEN HAAG
Schoolcomputer
„Over tien jaar geen scholier
meer naar school", aldus de
kop boven een artikel over de
serie van negen radiolessen,
die de NCRV-schoolradio op
dinsdag 26 februari begint. De
lessen zijn bestemd voor de
klassen 5 en 6 van het basison
derwijs. Nu brengt de onder
wijzer persoonlijk de leerling
ook nog een stukje opvoeding
bij en dat gaat dan de vernie
ling in. Zou het niet beter zijn
als de overheid zich er mee
bemoeit? Zou het niet net zo
gaan als met het gif in de
grond, dat er na tien jaar weer
uit moet? Alleen: je kan de
methode van onderwijs aan de
jeugd na tien jaar hoogstwaar
schijnlijk niet meer terug
schroeven. En dan nog de
enorme kosten die er mee ge
paard gaan. Het is niet alleen
het dure onderwijs, ook de
computer zal flink in de papie
ren lopen. Voorts is nog de
vraag of het onderwijzend per
soneel zich zal kunnen hand
haven.
M. Keijzer,
TER AAR.
(Naschrift: Het geschetste toe
komstbeeld moet niet al te let
terlijk worden genomen.
Slechts één van de negen les
sen heeft als titel „De school
van morgen", in de overige
lessen wordt ingegaan op de
praktijk van nu of in de niet te
verre toekomst. OOk de sa
menstellers van de radiolessen
weten niet precies hoe over
een jaar of tien het onderwijs
eruit zal zien. Zij hopen dat
leerkrachten en leerlingen
voor- en nadelen van het com-
puteronderwijs zullen vaststel
len. Een ding, aldus het arti
kel, staat echter nu al vast: de
leerkracht blijft on vervang
baar. Redactie).
ficidóe SotwcMt"
"ÜAA
rts zi
UlT het onverschrokken optreden van Lech Walesa F\et
vastberaden houding van de Poolse bisschoppen van dt m
ste dagen blijkt onomstotelijk, dat het verzet tegen hejjf co
me in Polen geenszins aan kracht heeft ingeboet. De lwijtj
leider Jaruzelski is er in het geheel niet in geslaagd [rder
stabiliteit te bewerkstelligen en dat zal hem voorlopig™
niet lukken. r
n mi
De recente moord op de Poolse priester Popieluszko ij das
iswaar uitgemond in een openbaar proces waarbij de I
en zijn handlangers werden veroordeeld, maar tijden,
proces werd verdoezeld dat van hogerhand is aangezet
ontvoering en de daarop volgende moord. Het is me
naïef van de machthebbers te veronderstellen, dat dl
Poolse volk zou zijn ontgaan. Het is voor de Polen ev^
verborgen gebleven, dat drie leidende figuren van Soli
teit, die in het geheim vergaderden met Walesa, zijn g
teerd en nu beschuldigd worden van het verstoren vj
openbare orde en het voorbereiden van protestacties,
Bij zijn voorgeleiding aan de officier van justitie tl
Walesa zich niet in het minst geïmponeerd. Niet alleen
hij elke beschuldiging zelfverzekerd van de hand, ma
weigerde ook vierkant op te houden met zijn bemoeieni
de protestactie op 28 februari tegen de oplopende prijz
de toenemende agressie van de staat tegen de kerk. Hi
daarbij niet onder stoelen of banken, dat er sprake is va
onverbloemd offensief tegen Jaruzelski en tenslotte
klaarde hij uitdagend dat men hem toch niet zou durve
resteren.
H
Dat gebeurde inderdaad niet en men kan zich voorst!en
dat die houding van Walesa zijn uitwerking op het ïfn
volk niet mist. De Poolse regeringswoordvoerder kaif*er
wel op een persconferentie verzekeren, dat Walesa ni/an
rieus genomen moet worden, maar de Polen nemen hefoe
teraard hoogst ernstig. Tegelijkertijd nemen ook de ïUun
bisschoppen bepaald geen blad voor de mond. Zij protes?rs
fel tegen valse beschuldigingen van de overheid. een
euk
GENERAAL Jaruzelski slaagt er onder deze omstanc^6
den niet in volk, kerk en staat min of meer op één l(Tw<
krijgen. Walesa, zich bewust van zijn grote populariteial
volksleider, laat onverbloemd blijken, dat daar ook geetfsecr
gelijkheid toe is zo lang het huidige regime gehandl <c
blijft. Zijn houding is moedig, maar vormt tegelijkertijd!Y5.r,
leiding tot grote zorg over de verdere ontwikkelingen i^n n
len, bijvoorbeeld over de voor volgende week geplande jVan
Ook Walesa weet natuurlijk dat hij op een evenwicht! scfc
balanceert, die de tot het uiterste getergde Poolse machi
bers elk moment onder zijn voeten kunnen wegtrekkei
Rijbewijs op proef
e-Di;
Wiet
De omvangrijkste groep brokkenmakers in het wegven i
bestaat uit jongeren. Dat is niet zo verwonderlijk, wafen j
hebben nog betrekkelijk weinig ervaring op de weg.
dien blijkt hard en „scherp" rijden voor deze groep onj,ng
ren weggebruikers vaak een onweerstaanbare uitdajoor
Van deze jeugdige overmoed zijn vaak ook anden
slachtoffer.
STAATSSECRETARIS Scherpenhuizen van Verket
Waterstaat heeft voorgesteld een soort proefrijbewijs af iinge
ven aan wie slaagt voor het rijexamen maar jonger is d|chu
jaar. De jonge weggebruikers zouden dan anderhalf jar^
gelegenheid hebben te bewijzen, dat ze hun nieuwe vel
woordelijkheid achter het stuur aan kunnen.
De gedachte is niet nieuw en er bestaan bovendien taJ3
varianten. Sommige verzekeringsmaatschappijen sluiten
jonge weggebruikers afwijkende, duurdere polissen af. II
van landen kunnen jongeren geen auto huren of slechi J
dien zij een hoger bedrag als verplicht eigen risico aant
den. In het buitenland bestaan ook aanvullende bepalifi
bijvoorbeeld jongeren tijdens het proefrijden herkenbaar,
ken door een aanduiding op auto of motor, even groot ^|(jer
ongeveer dezelfde vorm als onze NL-stickers. Niet a'Vro
worden daardoor andere weggebruikers attent gemaall tot
het feit dat de chauffeur nog niet geroutineerd is, maatten
de proefrijder zelf zal er zich ongetwijfeld van bewust
dat er meer dan normale aandacht aan hem of haar ^en
besteed.
heef
De staatssecretaris wil het proefrijbewijs overigens nierj^
perken tot jongeren. Ook andere risicogroepen zoudef^
voor in aanmerking kunnen komen, waarbij de gedacht^ 197
voorbeeld uitgaat naar automobilisten, die hun rijbewij&fjn:
halen na zes of meer keren te zijn gezakt. Het voorstel <in
leszins het overwegen waard. f eei
we
kn f
Perioden
met zon
DE BILT Tijdelijk is de
aanvoer van heel koude lucht
tot staan gebracht. Een gebied
van hoge luchtdruk heeft zich
de afgelopen dagen verplaatst
van Noorwegen naar Duits
land. Hierdpor is in onze om
geving een zwakke wind uit
zuid tot zuidwest ontstaan
waarmee minder koude lucht
vanuit het Engels Kanaal en
Engeland is aangevoerd. In
deze lucht komen enkele wol
kenvelden voor, maar het
blijft morgen droog. Geleide
lijk lost de bewolking op en
kan er op zon gerekend wor
den. De wind is in het alge
meen zwak. Hierdoor is er
kans op mist in de nacht en
ochtend. Na morgen komt ons
land geleidelijk weer in een
luchtstroming die naar noord
oost en oost draait. De dan
aangevoerde lucht is koud zo
dat in de nacht en ochtend op
nieuw op matige vorst gere
kend moet worden. In de mid
dag komt de temperatuur net
om het vriespunt.
Amsterdam
De Bilt
Doelen
»P
IU
Aberdeen
Barcelona
Iplot
lerie
jben
HE
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE Bil UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS,:
THEATER, RECREATIE,EXPOST
EN EEN COMPLETE AGENDA
MUZll
OSITD
:nda^—
