Len
Doodschap
./oor
„Ik ben
de Heilige
Maagd
Maria"
Zijliet ons de hemel en de hel zien
V-:'-
ZATERDAG 9 FEBRUARI 1985
Verschijnt de Maagd Maria al
drie en een half jaar lang elke
avond in Medjugorje, een dorp
in een uithoek van
Joegoslavië? Hebben zes
dorpskinderen uit die streek
inderdaad een boodschap voor
de wereld gekregen? Zijn er
rond het kruis op de berg die
boven Medjugorje uitsteekt
abnormale bewegingen van
de zon waargenomen?
Het is ruim een halve eeuw
geleden dat er serieus sprake
is geweest van
Maria-verschijningen. De
rooms-katholieke kerk heeft
de acht verschijningen aan de
elfjarige Mariette in Banneux
(1933) erkend, hetgeen
overigens niet wil zeggen dat
een katholiek er ook in moet
geloven. Datzelfde
voorbehoud geldt trouwens
voor de verschijningen in
Fatima, Lourdes, La Salette
en in de Parijse Rue du Bac,
waar de geschiedenis van de
mariale boodschappen in 1830
is begonnen.
De Franse theoloog dom
Bernard Billet heeft een lijst
samengesteld van rond
tweehonderd verschijningen
die sinds 1945 rond de hele
aardbol zouden hebben plaats
gevonden. Geen ervan is
echter erkend. Soms gaat het
om een aanwijsbaar geval van
hysterie of godsdienstwaanzin;
niet zelden willen kinderen of
volwassenen zich interessant
maken; een enkele keer
bestaat de verdenking van
hallucinatie of hypnose.
In Medjugorje, waar de paters
franciscanen vier eeuwen lang
ervoor gezorgd hebben dat de
boerenbevolking in nuchtere
vroomheid is opgevoed, lijkt
van dit alles echter geen
sprake. In navolging van de
zes kinderen is bidden en
vasten (op woensdag en
vrijdag water en brood) voor
een groot deel van de 3400
inwoners vanzelfsprekend
geworden. De zes kinderen
zelf gedragen zich normaal,
hebben hun vrienden en
vriendinnetjes. De talloze
bekeringen lijken er op te
wijzen dat hier meer aan de
hand is.
Verslaggever Leo van Vlijmen
reisde naar Medjugorje, sprak
met de paters en met een van
de kinderen, met
bedevaartgangers en met de
bisschop van Mostar, die
aanvankelijk open stond voor
h'etgeen er in Medjugorje
gebeurde, maar die nu een
zeer negatief oordeel heeft.
Bijna vier miljoen gelovigen
uit alle delen van de wereld
hebben inmiddels de weg
naar dit bedevaartsoord
gevonden.
Ivan, Marija en Vicka tijdens de verschijning.
Op de winterse zondagmiddag is
Medjugorje ogenschijnlijk totaal
verlaten. Na een glibberige rit over
een onmogelijk smal weggetje zakt
de geparkeerde auto door de half
bevroren sneeuw. Op wat met een
overdreven woord het kerkplein
"'Is genoemd zou kunnen worden, be
vindt zich niemand. Opvallend is
het ontbreken van de voor bede
vaartsoorden zo kenmerkende
kiosken met lelijke en zeer lelijke
devotionalia.
Ook in de kerk, waar het zo móge-
jnslHjk nog kouder is dan buiten, is
geen mens te zien. Na een kwartier
komt er een keurig geklede dame
van een jaar of veertig uit de rich
ting van een paar bij elkaar gewor
pen boerderijen. Ze verontschuldigt
zich dat ze alleen maar Engels
Espreekt. Ze is Ierse, was zeven jaar
lid van een gebedsgroep in Londen,
is in september naar Medjugorje ge
it komen en denkt hier nog heel lang
vë blijven. Met de boerenbevolking
van Medjugorje communiceert ze in
gebarentaal. Alleen zuster Ignacija,
een van de vier nonnen die het
huishouden van de paters francis-
.canen bestieren, schijnt redelijk
Engels te spreken. De Ierse wijst
behulpzaam de weg naar de ver
derop liggende pastorie, maar
^vreest dat de pastoor nog zijn siësta
houdt.
Bekering"
Pater Tomislav Pervan slaapt in
derdaad, maar zuster Ignacija wil
hem wel wekken. Hij brengt pater
Slavko Barbaric mee. Beiden wer
den pas maanden na de eerste ver
schijningen in Medjugorje gestatio
neerd. Ze geloven in hetgeen hier
gebeurt, maar lijken niet fanatiek.
„Natuurlijk is de openbaring niet
afgesloten", zegt pater Slavko. „En
waarom zou Maria ons niet iets
mee te delen hebben? Het gaat
vooral om de boodschap, niet om
alles wat eromheen zit, want dat is
bijzaak". En pater Tomislav: „Voor
ons is doorslaggevend, dat de bood
schap geheel op Christus geënt is,
dat zij in de lijn van het Tweede
Vaticaans Concilie ligt, dat zij oecu
menisch is en dat het gaat over dat
gene waar iedereen naar hunkert:
vrede". Slavko voegt er aan toe:
„Er komen hier niet alleen katho-
thheken uit de hele wereld bidden,
maar ook orthodoxen, mohamme-
£0 fdanen en zelfs leden van de Pink
stergemeente".
'De paters hebben met de vijarttfige
houding van de verantwoordelijke
bisschop leren leven. Pater Tomis
lav: „De verwikkelingen zijn na
tuurlijk erg vervelend, maar wij
concentreren ons op waar het ei
genlijk om gaat. Waarom zijn nu
bijna vier miljoen bedevaartgan
gers hier naar toe gekomen? Waar
om wordt hier soms met dertig,
veertig priesters tegelijk biecht ge
hoord? Waarom vasten en bidden
de mensen uit Medjugorje en uit de
verre omgeving zo vurig en stand
vastig? Hoe komt het dat het leven
hier de afgelopen jaren heel wezen
lijk is veranderd? Dat zijn niet de
genezingen men spreekt al over
meer dan honderdvijftig waar je
best vraagtekens bij kunt zetten; in
elk geval zijn de meeste medische
dossiers verre van steekhoudend.
Nee, waar het om gaat is, dat de
mensen hier de boodschap aan
vaarden: bekeert u en bidt en vast
om grote rampen af te wenden
Beide paters lijken zeker van hun
zaak en spreken over een geestelij
ke vernieuwing die van Medjugorje
uitgaat. De voltooiing van Fatima,
zoals sommigen reeds hebben be
weerd? Pater Tomislav en pater
Slavko, beiden gedoctoreerde theo
logen, willen zich daar niet in ver
diepen. „Ons gaat het slechts om
wat er hier en nu gebeurt. Dat
moeten we proberen te begeleiden.
Voor de rest zien we wel".
Geen show
Om half vijf in de namiddag begint
het in Medjugorje al donker te wor
den. De kerk loopt vol. De Ierse
drinkt achter de kerk een kopje
koffie uit een thermosfles om zich
tegen de toenemende kou te wape
nen. We hebben nog net uitzicht op
het kruis boven op de berg, waar
zich het zonneteken heeft voltrok
ken. „Voelt u de vrede?". In haar
vraag ligt al een bevestiging beslo
ten.
Voor de kerk staat een vrouwtje
van een jaar of vijftig, een roze ro
zenkrans in de hand. Ze is twaalf
kilometer komen lopen uit Ljubus-
ki. Straks moet ze weer twaalf kilo
meter over de bevroren gesmolten
sneeuw terug, tenzij ze een lift
krijgt. Elke dag onderneemt ze die
tocht. Ze slaat geen dag over. „Hier
kan ik mijn zorgen kwijt. Als ik
's nachts wakker word, zoek ik al
tijd het eerst naar mijn rozen
krans". Wie geen onderdak heeft
mag gratis bij haar overnachten.
De kerk zit mudvol als om^Vijf uur
het eerste rozenhoedje begint. Drie
van de kinderen zijn ook in de
kerk. Ze komen niet altijd alle
maal, moeten wel eens op bezoek
bij een jarige oma, of brengen het
weekeinde in Mostar door.
In het „vertrek der verschijnin
gen" staat een tafel met een wit ta
fellaken. Daarnaast een levens
groot Mariabeeld. Pater Slavko
waakt als een aartsengel voor dit
vertrek. „We willen er geen show
van maken; dit is een plaats van
gebed". Twee Amerikaanse nonnen
uit Maine mogen ieder aan een
kant van de tafel plaats nemen. De
Ierse en de vrouw uit Ljubuski
worden ook toegelaten. Een jong
stelletje, een opoetje, twee veerti
gers en een tienermeisje complete
ren het gezelschap. De tiener depo
neert op de tafel een uit een super
markt afkomstige plastic zak ge
vuld met wensen voor de Heilige
Maagd. Een van de Amerikaanse
nonnen fluistert: „Tijdens de ver
schijning moet u uw rozenkrans op
tafel leggen".
.Zoalsin de hemel'
Halverwege het eerste rozenhoedje
ploft de elektrische kachel uit en
voordat het tweede rozenhoedje be
gint is het in het „vertrek der ver
schijningen" even koud als in de
Pater Tomislav is inmiddels bin
nengekomen. Een poosje later komt
ook pater Slavko, gevolgd door de
kinderen: Ivan (19), Marija (19) en
Vicka (20). Het drietal gaat recht
voor de tafel staan. Wanneer bij
het eerstvolgende Onzevader de
woorden „zoals in de hemel" gebe
den worden, knielen ze gedrieën op
de grond. Ivan en Marija staren on
beweeglijk voor zich uit; Vicka be
weegt haar lippen, glimlacht, kijkt
vragend, knikt, praat weer verder.
Geen van de kinderen knippert
met de ogen wanneer tot zesmaal
toe op nauwelijks een meter af
stand het flitslicht van een camera
in hun gezicht schiet Na twee en
een halve minuut zegt Vicka luid:
„Hodi!" „Ze gaat!"
Het rozenhoedje in de kerk is onaf
gebroken doorgegaan. De kinderen
staan op en het kleine gezelschap
volgt hen de kerk in. In het „ver
trek der verschijningen doet pater
Slavko het licht uit.
Na het tweede rozenhoedje volgt
een mis met de typisch slepende,
wat klaaglijk klinkende kerkliede
ren van dit land. Ter afsluiting
wordt er nog een rozenhoedje gebe
den. Na twee uur en twintig minu
ten is de plechtigheid afgelopen. De
meeste kerkgangers gaan te voet
naar huis, ook de vrouw uit Lju
buski. De auto's uit Mostar (30 kilo
meter via een levensgevaarlijke
bergroute) en Dubrovnik (150 kilo
meter) proberen zich uit de vastge
vroren sneeuw los te rukken. Er
zijn ook opvallend veel auto's met
een Westduits nummerbord.
Als metaal
De boerderij waar Vicka met haar
moeder, oma en zeven broertjes en
zusjes woont is vanwege de sneeuw
slechts te voet te bereiken. Op de
voordeur twee stickers: een met de
afbeelding van de Heilige Maagd'
en een9 met de tekst: „In dit huis
wordt niet gevloekt".
Vicka, die van plan is non te wor
den, heeft roncj Kerstmis een ope
ratie ondergaan, niet aan een her
sentumor, zoals bisschop Zanic me
's middags vertelt, doch aan haar
blindedarm. Ze voelt zich nu ge
zond, even gezond als de andere
kinderen, zowel fysiek als psy
chisch, hetgeen onder meer door
artsen uit Milaan en Ljubljana is
bevestigd. Ook op de encephalo-
grammen en elektrocardiogram
men die tijdens de verschijningen
gemaakt zijn, heeft men niets op
merkelijks kunnen waarnemen.
Vicka antwoordt een beetje lache
rig, maar vriendelijk op de vragen
die ze al honderden keren heeft ge
hoord. Over wat ze de vorige
avond met de verschijning bespro
ken heeft mag ze niets vertellen.
Was ze bang toen ze de verschij
ning de eerste keer zag? „Ja. ik was
erg bang en ik ben ervandoor ge
gaan. Ik had nooit gedacht dat mij
iets dergelijks zou kunnen overko
men en ik wilde me in veiligheid
brengen. Die eerste dag hebben we
allemaal geh uild
Hoe ziet de verschijning er uit? „Ze
draagt een grijs gewaad met een
witte stola en een sterrenkroon; ze
heeft blauwe ogen, donkere haren
en roze wangen. Ze lijkt heel vro
lijk en glimlacht meestal".
Hoe zie je haar? „Net zoals ik u nu
zie". Heb je haar wel eens aange
raakt? „Ja, maar dan is het alsof je
op metaal stuit. Wanneer ze haar
handen of haar hoofd beweegt gaat
dat heel normaal, maar bij het aan
raken voel je metaal".
Hoe lang zullen deze verschijnin
gen nog duren? ..Zii heeft niets ge
zegd. Eén keer heb ik het haar ge
vraagd en toen zei ze: Heb je al ge
noeg van me?".
De verschijning heeft soms het
Kindje Jezus bij zich. Heb je ook
wel eens iets anders gezien? „Ja,
dat was toen pater Jozo in de ge
vangenis zat. Onze Lieve Vrouw
heeft ons toen de hemel en de hel
laten zien. In de hemel waren veel
mensen. En wanneer je binnen
kwam, zat er aan de linker kant
een man. Ik heb niet gevraagd
hij was of wat hij deed. Hij opende
de poort, hij glimlachte en hij bad.
Er zweefden ook engelen rond. En
de hel, daar was in het midden een
groot vuur, maar ik zag geen kolen,
alleen maar vlammen. En er kwa
men allemaal mensen voorbij die
aan het huilen waren".
Heb je voor of na de eerste
schijningen wel eens iets gelezen
over wat er in Lourdes of Fatima
gebeurd is? „Nee". Waarom niet?
„Ik interesseer me daar niet voor.
Ik weet wat er nu hier gebeurt. Dat
is genoeg".
Jullie eigen bisschop verzet zich
hevig tegen wat er hier gebeurt en
zegt dat jullie liegen. Hoe denk je
daarover? „De bisschop is ook n
een mens. Ik bid voor hem".
De verschijning heeft aan ieder
van jullie een aantal geheimen
meegedeeld waarover jullie niet
mogen praten zolang zij geen toe
stemming heeft gegeven. Maar kun
je misschien zeggen of die gehei
men iets goeds of iets kwaads be
treffen? „Zowel iets goeds als iets
kwaads".
Bisschop Pavao Zanic ziet er alleen
nog maar iets kwaads in. „Het is
geen extase, het zijn geen halluci
naties en ze staan ook niet onder
hypnose. Het is gewoon toneelspel.
De kinderen liegen en de francisca
nen liegen Of je zoiets drie en een
half jaar kunt volhouden zonder je
ook maar één keer te verspreken
„Dat kan wel dertig jaar!". Is er
toch niet meer tussen hemel en
aarde? „Ze liegen, en ik zal het be
wijzen
De neef van bisschop Zanic, aarts
bisschop Frane Franic uit Split, die
zelf al zesmaal in Medjugorje ter
bedevaart is geweest en nog steeds
onvoorwaardelijk in de verschij
ningen gelooft, zegt: „Indien de bis
schop van Mostar de Heilige Maagd
verbiedt in Medjugorje te verschij
nen, zal ook ik daarin berusten".
Wat doen we met Medjugorje?
LEO VAN VLIJMEN
MEDJUGORJE, op de grens tussen
heuvel- en bergland, is een vredig
gebied, ihaar de bodem heeft er
weinig te bieden. Waar de rotsen
een stukje aarde open laten wordt
tabak geteeld. Er is ook een beetje
wijnbouw en hier en daar doolt een
kudde schapen rond. Van de op
brengst van het land kunnen de
mannen hun doorgaans kinder
rijke gezinnen niet in leven
houden. Geen wonder dat velen
van hen als gastarbeider in de
Bondsrepubliek werken. Ook de
vader van Ivanka Ivankovic werkt
in West-Duitsland. Haar moeder
overleed in mei 1981. Ze was toen
zelf vijftien jaar.
Op woensdag 24 juni 1981 maakt
Ivanka met haar een jaar oudere
vriendin Miijana Dragicevic een
wandeling op de heuvel, zowat het
enige vertier dat er in de wijde om
trek te beleven valt. Plotseling
blijft ze stokstijf staan, omdat ze
een lichtende verschijning voor
zich ziet: een jonge vrouw, gekleed
in een grijs gewaad en met een lief
lijk stralend gezicht, die ongeveer
dertig centimeter boven de grond
zweeft. „De Heilige Maagd!", mom
pelt Ivanka. Mirjana haalt haar
schouders op en zegt: „Dat kan
niet".
Maar beide kinderen zijn bang ge
worden en rennen de heuvel af,
waar ze aan vier anderen vertellen
wat hun is overkomen. Met zijn
zessen gaan ze nog eens de heuvel
op en weer is het Ivanka die de
verschijning het eerst ziet; daarna
nemen ook de anderen haar waar.
Ze durven niet te praten; enkelen
lopen hard weg.
Terug in het dorp vertellen de kin
deren wat ze hebben meegemaakt
en ze worden prompt uitgelachen.
M±»ar tot diep in de nacht blijven de
dorpelingen toch nog uitvoerig na
praten over wat ze hebben ge-
De volgende dag gaan de zes kin
deren weer de heuvel op, waar zij
opnieuw de jonge vrouw in het
grijze gewaad zien. Er wordt nu
ook gesproken. Waarom is ze geko
men? Omdat zij hier geloof vindt.
Zij komt vragen om te bidden voor
verzoening en vrede.
Zodra de verschijning verdwenen
is keert het zestal vrolijk naar huis
terug. Vanaf dat ogenblik ver
schijnt de jonge vrouw elke dag
aan de kinderen. Alleen bij Mirjana
Dragicevic, die momenteel agrono-
mie studeert in Serajevo, houden
de dagelijkse verschijningen vanaf
Kerstmis 1982 op. Doch op haar
verjaardag en op enkele Maria-
-feesten komt de verschijning haar
wel bezoeken.
Fles wijwater
Vicka Ivankovic (ook haar vader is
gastarbeider in West-Duitsland), de
meest levendige van het zestal,
neemt op de derde dag een fles wij
water mee naar de berg. Zij be
sprenkelt de verschijning ermee en
zegt: „Indien u werkelijk Onze Lie
ve Vrouw bent, blijf dan bij ons; zo
niet. laat ons dan met rust". Eerst
glimlacht de verschijning slechts;
dan zegt ze na enig aandringen van
de kinderen: „Ik ben de Heilige
Maagd". Ze belooft dat ze elke dag
op hetzelfde tijdstip zal terugkeren.
De kinderen bidden samen met de
verschijning zevenmaal het Onze
vader, het Weesgegroet en het Eer-
-aan-de-vader, plus de Twaalf Arti
kelen van het Geloof.
Op deze derde dag zegt de verschij
ning ook de sleutelwoorden die tel
kens weer zullen terugkeren: „Vre
de, vrede, vrede! Verzoent u!". Zij
neemt afscheid met de groet: „Gaat
in de vrede van God"
Op de vierde dag beginnen de auto
riteiten belangstelling te tonen
voor wat intussen in de wijde om
trek bekend is geworden. Het zestal
wordt naar het naburige Citluk
ontboden en er wordt een eerste
protocol opgemaakt dat overigens
in niets verschilt van de tientallen
andere protocollen die inmiddels
door theologen en medici zijn opge
steld. De kinderen zijn tot nu toe
op geen enkele verklaring terugge
komen en zij werden evenmin op
een leugen betrapt.
De politiecommissaris van Citluk
stuurt de zes „verdachten" naar
dokter Ante Vujevic die na een
psychiatrisch onderzoek slechts
kan constateren dat de kinderen
volkomen normaal zijn. Tot dezelf
de conclusie komt dolcter Dzuda in
'Mostar twee dagen later.
De vijfde dag van de verschijnin
gen is een zondag. Ongeveer vijf
tienduizend mensen begeleiden op
de avond van die hete zomerdag de
kinderen naar de plaats van de
verschijning. Na afloop trakteren
de dorpelingen degenen die van
buiten gekomen zijn op gratis
drank.
Het zestal voelt zich echter bedrukt
door de grote menigte en praat ero
ver met pastoor Jozo Zovko, die op
de eerste verschijningsdagen overi
gens niet in het dorp was, maar
vierhonderd kilometer ervandaan,
in Zagreb, een pastoraal beraad bij
woonde.
Vanaf de zevende dag vinden de
verschijningen niet meer op de
heuvel plaats, maar eerst afwisse
lend bij een van de kinderen thuis,
vervolgens in de kerk, en tenslotte,
tot op de huidige dag, in een ruimte
rechts van het altaar, tegenover de
sacristie.
Inmiddels blijven de autoriteiten
niet stil zitten. In Kosovo hebben
zij al moeilijkheden met Albanese
nationalisten. Men is kennelijk be
vreesd, dat ook Medjugorje een
brandhaard gaat worden. De mar
xistische ideologie heeft in dit deel
van Joegoslavië maar weinig aan
hang en er wordt al gesproken over
de lijn Fatima-Medjugorje-Moskou.
De helling waarop de eerste ver
schijningen plaatsvonden wordt
enige tijd tot verboden gebied ver
klaard. Pastoor Zovko wordt gear
resteerd en tot enkele jaren gevan
genisstraf veroordeeld omdat hij
gemanipuleerd zou hebben. De pas
toor kwam na twee jaar weer op
vrije voeten en de militie houdt
zich tegenwoordig redelijk afzijdig.
Inmiddels krijgen de kinderen ge
regeld boodschappen van de ver
schijning, doch sinds twee jaar
heeft deze hun .verboden hierover
mededelingen te doen. Bovendien
kregen ze in totaal tien geheimen
toevertrouwd (evenals in Fatima,
doch daar waren het er slechts
drie), die te zijner tijd bekend ge
maakt zullen worden.
Zonneteken
Overigens hebben niet alleen de
zes kinderen in Medjugorje iets ge
zien. Ook rond het kruis op de
berg, dat daar sinds 1933 het einde
van een kruisweg over een rotsach
tig pad markeert, heeft zich iets af
gespeeld dat door ten minste hon
derdvijftig mensen uit het dorp en
uit de wijde omgeving is waargeno
men. Op 2 augustus 1981 begon de
zon als een bal rond het kruis te
draaien en vervolgens kreeg zij de
vorm van een hart, waarin zes
kleine hartjes evenveel als het
aantal kinderen waren opgeno
men. Het hele verschijnsel duurde
ongeveer een kwartier.
Twee maanden later zagen enkele
honderden mensen dat er op de
heuvel van de verschijningen bijna
tie#i minuten lang een korte felle
brand woedde. Een politie-agent
die de wacht hield ging op onder
zoek uit, doch kon nergens een
zwartgeblakerde plek of as vinden.
Ook dit is in de protocollen opgeno
men.
Inmiddels speelt zich rond Medju
gorje een binnenkerkelijk drama
af. De-verantwoordelijke bisschop,
mgr. Pavao Zanic van Mostar,
stond aanvankelijk niet onwelwil
lend tegenover de gebeurtenissen
in Medjugorje. Sinds een jaar is hij
echter omgedraaid als een blad aan
een boom. Hij verdenkt de paters
franciscanen ervan dat zij de kin
deren hebben gemanipuleerd om
hun zielzorgelijke invloed in dit ge
bied te kunnen handhaven. Boven
dien hecht hij geloof aan het ge
rucht, dat een van de kinderen in
een dagboek zou hebben genoteerd,
dat de verschijning onaangename
opmerkingen over de bisschop
heeft gemaakt. Er bestaat echter
geen dagboek. Wel zijn er een paar
velletjes papier waarop enkele op
merkingen van de verschijning
staan opgetekend, doch de bisschop
komt daar niet in voor.
Mgr. Zanic blijft de paters en de
kinderen echter bedriegers en leu
genaars noemen Hij heeft dc Joe
goslavische bisschoppenconferentie
er toe kunnen bewegen het organi
seren van groepsbedevaarten te
verbieden. In Medjugorje verloopt
alles intussen nog precies zoals het
drie en een half jaar geleden be
gonnen is.
