Lubbers houdt deur naar PvdA op kier
HOE DEMOCRATISCH IS TURKIJE?
C
Sneeuw
Politiek
Partij
Parlement
Smartegeld in Italië voor reizigers vertraagde trein
BINNENLAND/BUITENLAND
CeidAcSouocmiT
ZATERDAG 5 JANUARI 1985 PAGINA
Het sneeuwde opeens en niemand be
greep goed, waar het vandaan kwam.
Waarschijnlijk hadden engelen van de
nachtploeg de overgebleven poedersui
ker van een luidruchtige nieuwjaarsvie
ring in de hemel op een hoop geveegd en
daarna over een wolkenrand gekieperd.
..Weg is weg", zullen die Hells Angels
daarbij gedacht hebben. Want van zo'n
beste kwaliteit was-ie nou ook weer niet.
Dat merkte ik ook. toen wat vlokken
een noodlanding in mijn nek maakten
en daar gelijk tot tranen smolten. „Heb
bes", dacht de volgende lading, die ons
pal in het gezicht trof en de wangpartij
bedrijvig begon aan te dweilen.
Omdat ik mijn jas op advies van Pelle-
boer weer eens thuis had gelaten, hipte
ik schichtig als een vogel van de ene lui
fel naar de andere om zo de schade aan
lijf en goed tot een minimum te beper
ken. Maar mijn kolbert werd kennelijk
misselijk van al dat gedraai en verzette
zich met al zijn kunstvezels. „Je moet
het natuurlijk zelf weten", zei de bin
nenvoering, „maar als je zo nog een tijdje
door blijft klungelen, blijf ik echt niet
langer meer om je schouders hangen".
„Mijn idee", riep mijn broek. „Die eeu
wig durende plooien in de pijpen kun je
verder ook wel vergeten".
„Wacht nou eens even", zei ik. „En de
garantielabel. Wat heeft die dan te bete
kenen?" „Geen fluit", zei mijn kolbert.
Grapje van de fabrikant. Oliebol, die je
bent. Waarom heb je aan de verkoper
niet gevraagd of ik met pap ben grootge
bracht? Jij dacht natuurlijk: voelt lekker
aan. zo'n stijve borstpartij. Maar dat was
puur stijfsel en niks anders. Dat spoelt
met één buitje gegarandeerd weg".
„Meen je dat nou?", vroeg ik. „En hoe
moet het dan met mijn afspraak? Daar
hangt een hoop van af. Als die man
straks voor een dichte deur staat, kan ik
zijn opdracht verder wel vergeten".
„Ik heb een compromis", stelde mijn
kolbert voor. „Ga door die schoenwin
kel. Die heeft twee ingangen. Als je nou
door die zaak loopt, ben je 1
i flink eind lopen bespaard
Het leek een bruikbaar idee. Ik sprong
al over het kletsnatte wegdek en schoot
de winkel in, waar twee verkopers bij
het rek met de kaplaarzen vergeefs de
indruk wekten dat ze voor hun baas
scheppen met geld stonden te verdienen.
Links daarvan zat een vrouw met een
poppegezicht achter haar kassa lange
trekken. Een moment dacht ik
nog dat ze mij daarmee wilde jennen.
Maar bij nader inzien bleken haar ver
makelijke grimassen bestemd te zijn
voor een bleekneus, die zich tussen de
grotere maten damespumps had gewron
gen en van daar wervende glimlachjes
afschoot.
Het was op dat moment een hele opluch
ting te zien dat de deur aan de andere
kant van de winkel reeds uitnodigend
open stond. Het was nog slechts een
kwestie van tien, hooguit vijftien meter.
Maar in een winkel zonder klanten
blijkt dat een gevarenzone te zijn, waar
ook een ervaren Vierdaagseloper blaren
van op zijn voetzolen krijgt. „Rustig
doorlopen", dicteerde mijn kolbert,
„geen paniek. Voordat ze in de gaten
krijgen dat je niks komt kopen, sta jij al
weer op straat".
Ik deed een poging en liep manmoedig
over de rode loper, die als een reusachti
ge jaap dwars door de zaak liep. „Zie je
wel dat het lukt", riep mijn kolbert op
getogen. Maar door mijn oogharen had
ik al gezien dat de verkopers inmiddels
de sprinthouding hadden aangenomen
en hun buit voor geen prijs wensten te
laten ontsnappen.
„Nu de pas versnellen", raadde het kol
bert mij aan. Dat was makkelijker geroe
pen dan gedaan, want die loper was
hoogpolig en zoog hinderlijk. Een ko
ninkrijk voor een fiets, dacht ik nog
Waarop de bleekscheet zich tussen de
damespumps voorover liet vallen en in
de richting van de loper stuiterde.
Kan ik u van dienst zijn?", hoorde ik
achter mij roepen. Het was een stem als
een gesmolten reep chocola. Melk-hazel-
noot schatte ik in de gauwigheid.
Kon ik nu straffeloos antwoorden: „Ach.
ik loop zo maar wat door uw winkel"?
Zou dat gepikt worden? Of werd er dan
gelijk honend geroepen: „Kijk eens aan.
Meneer loopt even door onze winkel.
Over onze nieuwe loper van honderd
vijftig gulden de vierkante meter. En wij
zeker achteraf de rotzooi opruimen, die
meneer gemaakt heeft".
„Hebt u ook bruine schoenen?", hoorde
ik mijzelf op dat moment hoopvol vra
gen. Nou, dat trof. Ze hadden toevallig
rekken vol. Bedrijvig dribbelde de ver
koper weg om wat gesorteerde doosjes te
halen. Wat had meneer van dit schoentje
gedacht? De nieuwe Italiaanse leest. Nog
puntiger dan voorheen. En met zolen,
die ademen. „Net de NMB", riep hij er
schalks bij, „de meedenkschoen".
Ik paste het model en merkte dat het bij
de grote teen lelijk knelde. Maar tot mijn
afgrijzen hoorde ik toch weer mijn stem,
°0/,le oThuf^
die teemde: „Die zitten verrassend lek-
Voordat ik mijzelf had kunnen corrige
ren was de verkoper al begonnen met
het uitschrijven van de bon. Dat was dan
245,-, inclusief btw. Soms nog inleg
zool tjes? Sokken?
Met gebogen hoofd struikelde ik de zaak
uit. De doos hield ik als een tijdbom on
der de arm geklemd. Het weer was opge
klaard, zag ik nu. De hemel was blauw.
Een afschuwelijke kleur.
ZELFS KRUISRAKETTEN GEEN BELEMMERING'
DEN HAAG Kabinet
ten zitten formeel vier
jaar, maar dat gaat niet op
als de verkiezingen vlak
voor Prinsjesdag zijn ge
houden. Dan gaat er van
de zittingsperiode flink
wat af, mede omdat de
formatie toch ook tijd
vergt. Daardoor komt het
dat het kabinet-Lubbers
nu alweer zijn laatste vol
le. jaar is ingegaan. Voor
menig medium is dat re
den geweest rond de jaar
wisseling uitgebreid te
rug- en vooruit te blik
ken.
Opvallend is de eenstemmig
heid. Allereerst meent men.
dat het huidige veertiental mi
nisters tot dusver een goed fi-
gOur heeft geslagen als het
het i--'
i het
fia&t
voorgenomen beleid. Vervol
gens is men het erover eens
dat het figuur nogal modderig
werd, zo gauw deze of gene
bewindsman de behoefte ge
voelde zich te „profileren". En
het turen in de toekomst le
vert ook al een unaniem beeld
op: het kabinet zit de rit uit en
CDA en VVD formeren ver
volgens een tweede kabinet-
Lubbers.
Over dat laatste willen wij het
hier hebben. Want als dat
waar zou zijn, zou zich een in
grijpende wijziging voltrokken
hebben in de politieke toe
stand van ons land. Er zou niet
langer een centrum bestaan,
doch nog slechts een „links"
en een „rechts". Met andere
woorden: het CDA zou voluit
hebben gekozen vóór de VVD
en tégen de PvdA en zich
daarmee hebben ontwikkeld
tot een conservatieve partij.
De partij zou daarmee tot een
Westduitse CDU of zelfs een
Beierse CSU zijn geworden.
Gezien de sociale gedachte, die
vooral KVP en ARP van
oudsher een ruime plaats heb
ben gegeven in hun verkie
zingsprogramma's, hebben we
het dus niet over niets.
Staphorst
Toegegeven: er zijn sterke
aanwijzingen dat de ontwikke
ling die kant op gaat. Premier
Lubbers, fractievoorzitter De
Vries en partijvoorzitter Buk
man, zij allen doen vaak (erg)
laatdunkend over de PvdA en
tonen een (grote) voorkeur
voor de VVD. Bovendien
steekt vooral Bukman niet on
der stoelen of banken dat hij
bereid is de kleine christelijke
partijen, die oneerbiedig wel
met „Staphorst" worden aan
geduid. bij de volgende forma
tie te betrekken, als CDA en
VVD onverhoopt minder dan
76 zetels zouden i
Voorts viel het op, dat Lubbers
SUSKE EN WISKE AMORIS VAN AMORAS
lh wilde juWe leren mei m ie wui
sihul it/llen lh heb mi/n plum
feiasn wil a/si W nemen lil mei
lên% meer duren
SGP, RPF en EVP wel heel
nadrukkelijk in bescherming
nam, toen Den Uyl deze partij
tjes attaqueerde bij de Algeme
ne Beschouwingen. Tsja, de
premier weet ook dat hij
waarschijnlijk alleen met be
hulp van de Staphorster Va
riant kan voorkomen dat het
Catshuis weer door Den Uyl
„bewoond" gaat worden.
Maar is daarmee tevens het
voorheen door de christende
mocraten zo verafschuwde
tweestromenland ontstaan?
Wij menen van niet. Want
Ruud Lubbers, de eerste man
van het CDA en de lijsttrek
ker volgend jaar, heeft de mo
gelijkheid van een hernieuwde
coalitie met de Partij van de
Arbeid nooit écht afgesneden.
Aanvankelijk viel dat niet zo
op, omdat hij, bijvoorbeeld me
dio vorig jaar in een interview
met de Volkskrant, zelfs een
voorzichtig speculeren van
Bert de Vries over een coalitie
met links als „dwaasheid" be
stempelde. Maar in datzelfde
vraaggesprek wees Lubbers er
wel op dat een voortzetting
van de coalitie met Nijpels „ui
teraard" afhankelijk was van
de verkiezingsuitslag. En nu
die uitslag steeds grotere winst
lijkt te zullen vertonen voor
Den Uyl, maakt Lubbers zijn
slagen om de arm al heel wat
Wollig
„Een goede kabinetsploeg kan,
inclusief de minister-presi
dent, op basis van een geslaag
de vier jaar, niet het recht
claimen nóg eens vier jaar
door te gaan. Als je dat met
voldoende democratisch in
stinct goed tot je laat doordrin
gen, wordt de coalitie een sub
vraag", aldus Lubbers in een
Oudejaarsinterview met Else-
viers Magazine. Uiteraard vra
gen de interviewers dan of
Lubbers weer met de PvdA in
zee zou kunnen gaan. „Puur
theoretisch wel," antwoordt de
premier.
„Maar het woord „Lubbers" is
in dit geval al misplaatst. Iede
re partij, CDA, PvdA of VVD,
heeft de plicht te zorgen voor
een werkbare regering. Overi
gens, als je het met elkaar
goed gedaan hebt, heeft dat
een enorme impact voor een
volgende rit. Wat het beleid
betreft zou ik ook niet graag
willen dat wat je tot stand hebt
gebracht, binnen twee jaar
weer wordt weggespoeld".
Daaruit blijkt om te beginnen
dat Lubbers het wollige taal
gebruik nog niet verleerd is.
Dat alleen al betekent dat hij,
zoals zo vaak in zijn tijd als
fractieleider, nog niet hele
maal zeker is van zijn zaak.
Want inmiddels weten we
maar al te goed, dat de Rotter
damse econoom desgewenst
kristalhelder kan zijn. Maar
als we de wol wat opzij duwen,
worden Lubbers' bedoelingen
toch wel duidelijk. Hij geeft
inderdaad de voorkeur aan de
VVD maar vindt het verstan
dig de deur naar de PvdA
r op
i flinke kier te zet-
ken, „zonder welke dit land
niet geregeerd kan worden".
Kruisraketten
Daar wordt nogal eens tegenin
gebracht dat de kruisraketten
sen coalitie van CDA en PvdA
onmogelijk zullen maken,
welk geloof aanhangers heeft
bij de VVD. Men wijst erop
dat de huidige coalitiepartners
hebben afgesproken dat ook
Nederland kruisraketten
plaatst, als de Sovjet-Unie op
1 november van dit jaar toch
meer SS-20-raketten opgesteld
blijkt te hebben dan op 1 juni
1984 het geval was. Zoals het
er nu naar uitziet, draait het
daar inderdaad op uit en zal
Nederland een verdrag sluiten
met de Verenigde Staten over
stationering van 48 Toma
hawks in Woensdrecht. „We
hebben het besluit al geno
men. Het zijn de Sovjets, die
de effectuering ervan bepa
len," zegt Lubbers in Elsevier.
Maar volgens Lubbers vormt
plaatsing op zich geen belem
mering voor een samenwer
king met de PvdA, ook al zegt
deze partij nog altijd „keihard
tegen de nieuwe atoom
wapens. Hoe dat mogelijk is,
heeft de premier enkele maan
den geleden aangegeven in
een vraaggesprek met Voor-
waarts, het partijblad van de
PvdA. Naar zijn mening wor-1
den de boeken gesloten, als er
eenmaal parlementaire goed
keuring is van een verdrag
met de Amerikanen. „Daarna
leent de kwestie zich niet
meer voor een politiek ge
schil".
Maar hoe moet het dan met de
uitlating van met name Max
van den Berg dat een kabinet
met de PvdA erin zo'n ver
drag niet zal uitvoeren? Lub-
bers:„Ik kan me eigenlijk niet
voorstellen dat de PvdA zo is.
Ik denk persoonlijk ook dat
het anders gaat. De PvdA zal
geen enkele verantwoordelijk
heid nemen voor de plaatsing.
Maar dat is nog iets anders
dan dat je verder politiek niks
meer wilt doen met degenen,
die die verantwoordelijkheid
wèl hebben genomen".
RIK IN 'T HOUT
WASI
groots
heid 1
aanzie
van h
nings<
Amer
buiter
Shulti
colleg
dag
hun c
ve de
Dat laatste duidt erop dat ook
de CDA-aanvoerder bepaald
niet uitsluit, dat de kiezers de
wens van Den Uyl in vervul
ling doen gaan en de PvdA tot
een veertig-procentspartij ma
il ontvangen? Bel tussen 18.(
uur. telefoonnr.071-122248 f
zaterdags tussen 14.00
>rdt nog dezelfde avond
Maar
ti-ontv
Pentaj
de rr
Weinfc
lingsta
kregei
bij zo;
(Van onze correspondent
Cees Manders)
ROME Vertraging in het
treinverkeer is net zo typisch
Italiaans als een regeringscri
sis of een bord vol uiterst ge
raffineerde macaroni.
Reizigers die de perrons van
Rome, Milaan en Napels be
volken krijgen vaak op hun
gezicht een uitdrukking van
gelatenheid, soms van wan
hoop en moedeloosheid. De
luidspreker heeft zojuist een
nieuwe „ritardo" of vertraging
aangekondigd. Om techni
sche redenen", of „vanwege
grote drukte op het baanvak".
Een ritardo van 30 minuten is
doodgewoon, van 120 of zelfs
180 minuten niet opzienba
rend. Als je ih Italië per se met
de trein wilt reizen, moet je dit
soort ongemakken op de koop
toenemen. De meeste Italianen
zijn dan ook wijzer en nemen
de auto of het vliegtuig. Sinds
het herstel van de democratie
in Italië hebben spoorboekjes
hun waarde verloren. Elke
Italiaan weet dat.
Tot nog toe kon niemand de
schade van die gemiste trein
op de Italiaanse spoorwegen
verhalen. Maar sinds het begin
van 1985 is dat anders. De mi
nister van transport heeft per
decreet bepaald dat alle reizi
gers van een sneltrein (een
„rapido") die minimaal 60 mi
nuten vertraging heeft, hun
zogenaamde sneltreintoeslag
kunnen terugkrijgen. Dit is
iets heel bijzonders in een land
waarvan de overheid door
gaans haar schoenen afveegt
aan de belangen van de bur
gers. Een rapido-toeslag is niet
zo geweldig veel voor een
retourtje tweede klas Rome-
-Milaan ongeveer 30 gulden.
Maar het gaat om het principe,
om het begin van een mentali
teitsverandering in de relatie
overheid-burgers.
Goede wil kan de Italiaanse
overheid dus niet ontzegd
worden, maar hoe zit het met
de uitwerking van dit decreet?
Hier wordt het ministerie van
transport, dat over de spoor
wegen gaat vaag: We moeten
nog zien hoe alles in de prak
tijk zal werken Reizigers die
met vertraging aankomen in
station X, worden geacht zich
naar een speciaal loket te be
geven om hun vertraging van
waarde te laten verklaren. De
reizigers geeft zijn biljet af, en
kan dan na verloop van tijd
met de post een bankcheque
verwachten met het bedrag
waarop hij recht heeft. Dat'
zegt het ministerie.
Maar als alle 750 reizigers van
een vertraagde rapido tegelijk
op één loket afstormen, kan
iedereen zich de chaos voor
stellen. Bovendien kost een
uurtje in de rij staan vaak al
meer dan men met de terugbe
taling kan „verdienen".
De relatie overheid-burger in
Italië wordt gekenmerkt door
groot wantrouwen, en het te
rugbetalingsdecreet is dan ook
met gepaste achterdocht en
tenminste met enige scepsis
ontvangen. Enkele kranten
vragen zich af of het niet beter
is het geld, de tijd en de ener
gie die nu in die omslachtige
terugbetalingsprocedure wor
den geïnvesteerd te besteden
aan een efficiëntere organisa
tie van de Italiaanse spoorwe
gen. Daardoor zouden juist al
die kostbare vertragingen
kunnen worden voorkomen.
onderl
sident
En de
grepei
LON
duist
nach
in c
van
Finst
op di
het
naar
sche
vorij
alle
onge
Het a
lp hun vorstelijke
Ambassadegebouwen hoog
bóven de beijzelde en
dpor uitlaatgassen
vergeven straten van
Ankara leggen Westerse
diplomaten op dit moment
de laatste hand aan hun
rapport over het
functioneren van de
democratie in Turkije. Dat
gebeurt mede op verzoek
vpn de Raad van Europa
in' Straatsburg, die zich
onder meer bezig houdt
met de naleving van de
mensenrechten in Europa.
Het is nu ruim één jaar
geleden dat de militairen,
die het land sinds 1980
bestuurd hadden, de
macht overdroegen aan
een burgerregering onder
leiding van premier
Türgüt Özal. Het is echter
niet makkelijk een
beoordeling te geven van
Het democratisch gehalte
van Turkije: uiterlijke
sChijn kan bedriegen. Hoe
bepaal je trouwens hoe
democratisch een land is?
Welke maatstaven leg je
daarbij aan? De Britse
journalist Ian Black ging
op onderzoek uit.
ANKARA „Ik geloof dat
Turkije nu voor zeventig pro
cent een democratie is", aldus
Mehmet Barlas, columnist van
het dagblad Milliyet in Istan-
boel. „Maar natuurlijk houd je
het percentage wanneer je in
de gevangenis zit waarschijn
lijk op slechts vijf procent".
Vakbondsleider Onder Aker
houdt het op vijftig procent,
net als een ambassadeur van
een belangrijk Europees land.
Volgens Goberk Ergenekon
van de conservatieve Turkse
partij is er echter geen sprake
van een democratie in Turkije.
„Het is met democratie net als
met in verwachting zijn", zegt
hij. „Je bent het of je bent het
niet. Een klein beetje demo
cratisch zijn bestaat niet".
Ook veel linkse groeperingen
in Turkije zijn het met deze
uitspraak eens, maar in het
politieke midden gelooft men
dat er een kleine maar duide
lijke vooruitgang op democra
tisch gebied heeft plaatsgevon
den sinds de regering van Tür
güt Özal vorig jaar december
aan het bewind kwam. Een
parlementaire
derzoekt op dit
toestand in de gevangenissen
en de beschuldigingen dat er
gemarteld zou worden, er
wordt vaker kritiek geleverd
op de politici en de pers begint
openlijk pogingen te doen zich
uit het nauwe keurslijf van de
censuur te wringen.
Toch zal er nog veel meer
moeten gebeuren om binnen-
en buitenlandse waarnemers
ervan te overtuigen dat de
„geleide" democratie, die Tur
kije sinds de militaire coup in
1980 kent, plaats heeft ge
maakt voor een „echte" demo
cratie. Wat het buitenland be
treft, blijft de huidige onzeker
heid over het democratisch ge
halte van het land een scha
duw werpen op de onderlinge
betrekkingen tussen Turkije
en West-Europa, op de rol die
het land speelt in de NAVO en
op zijn kandidaatstelling voor
de Europese Gemeenschap.
Lange termijn
Turken die geloven dat hun
land zich in een overgangsfase
naar de democratie bevindt,
zeggen dat je de zaak op lange
termijn moet bekijken: ze le
ven nu eenmaal in een land
dat zich pas zestig jaar geleden
onder Atatürk op het Westen
is gaan richten. Zij ergeren
zich vooral aan de voortduren
de buitenlandse kritiek. „La
ten we elkaar goed begrijpen",
aldus een Turkse zakenman,
„Turkije zit niet in de Raad
van Europa omdat het bij Eu
ropa hoort of omdat we een
uitstekende reputatie hebben
op het gebied van de mensen
rechten. We zitten er omdat
we van strategisch belang zijn
voor West-Europa".
Het geweld en de toespitsing
van de interne politieke tegen
stellingen aan het einde van
de jaren zeventig tijdens de re
geringen van Bülent Ecevit en
Suleiman Demirel liggen hem
nog vers in het geheugen.
Voordat het leger uiteindelijk
in september 1980 tussenbeide
kwam, vielen er tijdens poli
tieke gewelddadigheden zo'n
twintig doden per dag. De er
varing van die jaren vormt
Militairen controleren burgers in Ankara.
dan ook een machtige verdedi
ging voor de huidige stand van
zaken.
Een probleem blijft echter hoe
men het fenomeen van een
burgerregering, die onder het
goedkeurend oog van de mili
tairen haar taak uitoefent,
moet verklaren. Waarom blijft
een regime, dat duidelijk be
zorgd is over zijn reputatie in
het buitenland, toch maatrege
len nemen die de toch al niet
zo schone reputatie op het ge
bied van de mensenrechten en
politieke vrijheid nog verder
bezoedelen9
Onlangs bijvoorbeeld veroor
deelde een militaire rechtbank
in Ankara 23 Jehova-getuigen
tot vier a zes jaar gevangenis
wegens het verspreiden van
religieuze propaganda. Zesen-
vijftig prominente Turkse in
tellectuelen zijn aangeklaagd
wegens een petitie waarin zij
vroegen om meer democratie.
Er vinden nog steeds massa
processen tegen leden van de
vakbond Disk plaats en ook de
leden van de Turkse vredesbe
weging zullen binnenkort voor
een tweede tkeer vervolgd
worden.
De Raad van Europa en Am
nesty International maken
zich hierover terecht zorgen
maar hun woede en veront
waardiging worden niet dooi
zoveel Turken zelf gedeeld als
het westerse liberale brein zou
hopen en verwachten. „Men
senrechten zijn niet het pro
bleem", aldus een zakenman
uit Istanboel die zichzelf tot de
aanhangers van premier Özal
rekent. „De Turken geven
niets om Disk of de vredesbe
weging". Dit geldt natuurlijk
niet voor de duizenden Tur
ken die direct of indirect door
de maatregelen getroffen zijn.
„Is het een leugen", zo luiden
de woorden in een populaire
smartlap, „datje op het politie
bureau altijd de waarheid
spreekt, maar die in de rechts
zaal weer ontkent?"
Verschillende maatstaven
Het is ondenkbaar dat een
Britse regering Bruce Kent of
een Nederlandse regering
Mient-Jan Faber zou vervol
gen wegens hun geloof in de
noodzaak van een nucleaire
ontwapening. Maar dat is pre
cies wat er gebeurde met Mah-
mut Dikerdem, de voorzitter
van de Turkse vredesbewe
ging en zijn collega Reha Is-
van. Dikerdem, een kankerpa
tiënt, is weliswaar weer op
vrije voeten gesteld, voorna
melijk dank zij de grote inter
nationale belangstelling voor
zijn geval, maar Isvan en elf
andere leiders van de vredes
beweging zitten nog steeds in
een militaire gevangenis.
Dit soort zaken kan alleen be
schouwd worden als een be
wuste keuze die de autoritei
ten gemaakt hebben. Alle be
schuldigden zijn „terroristen"
en worden, wanneer je het
zich opeenstapelende bewijs
materiaal moet geloven, ook
als zodanig behandeld. In de
overgang naar de democratie
in Turkije is geen plaats voor
een aparte categorie politieke
dissidenten naast de categorie
van de gewone misdadiger.
De democratie in Turkije
wordt beschouwd als een fra
giele bloem in een vijandig
leefklimaat. „Onze buur in het
noorden heeft andere plannen
met Turkije dan bijvoorbeeld
met Spanje", aldus een rege
ringsambtenaar. „Het weten
schappelijk peil van dit land is
ver gevorderd dat
zoals de communisten.
zich verantwoordelijk zullen
gedragen wanneer ze legaal
verklaard worden".
Dit standpunt wordt zelfs ge
deeld door conservatieven, zo
als Goberk Ergenekon en Na-
zli Ilicak, een spraakmakende
journalist.
Volgens een linkse advocaat in
Istanboel worden mensen ge
vangen genomen, „omdat zij
een politieke partij vormen,
een boek schrijven, een vak
bond oprichten of met een pe
titie bij de autoriteiten aan
kloppen. Zij bezitten niet dé
rechten die burgers van demo
cratische landen gewoonljk be
zitten. En zelfs terroristen
hebben recht op een recht
vaardige behandeling".
Er zijn dus problemen genoeg
rond de overgang naar de de
mocratie in Turkije. De opval
lendste schendingen van de
mensenrechten en het gebrek
aan fundamentele vrijheden
zijn echter een symptoom en'
niet de oorzaak van de voor
durende crisis. „Gaan we de
muggen één voor één dood
slaan of het moeras gelijk
droogleggen", is de vraag van
een rechts oppositielid in An
kara. De sleutel tot de oplos
sing van de crisis rond de de
mocratie mocht die inder
daad bestaan zal waar
schijnlijk alleen gevonden
kunnen worden in een betere
verhouding en taakafbakening
tussen regeringsleider Özal en
de generaals, die hem een jaar
geleden toestonden het land te
besturen.
IAN BLACK
Copyright The Guardian
Puc
