„Frans, vluchten
kun je niet meer"
d
Volkse woede in VS jegens criminelen
Tweehonderd jaar Times op Britse televisie
Elektriciteitsprijs te zeer
gekoppeld aan gasprijs
OPROEP ADVOCAAT HEINEKEN- ONTVOERDER:
Gasunie gaat meer
gas aan West-
Duitsland leveren
MEER BEGRIP VOOR SLACHTOFFERS MISDRIJVEN
mc
Bei
E
H
BINNENLAND/BUITENLAND
Qud&iQowiarit
DONDERDAG 3 JANUARI 1985 PAGINA 4
Aui
geb
(Van onze correspondent Roger Simons)
LONDEN Groot-Brittannië's
oudste en meest bewonderde krant
werd gisteravond gevierd op de
Britse commerciële televisie. Tha
mes Television, één van de vele
Britse televisiemaatschappijen,
bracht een documentaire op het
scherm, die gemaakt was met mede
werking van ,,de grootste krant ter
wereld" zelf. Philip Howard, hoofd
van de literaire Times-redactie, had
samen met tv-producer Robert Fle
ming het scenario geschreven.
Aan dit programma was een voorberei
ding van zes maanden voorafgegaan. Deze
grondigheid had tot gevolg, dat toen „De
grootste krant van de wereld", (titel van
het tv-programma) eindelijk gepresen
teerd kon worden, er nog dertig uur film
overbleef. De niet gebruikte opnamen be
stonden hoofdzakelijk uit vraaggesprek
ken met diverse Times-mensen van vroe
ger, die nog in leven zijn.
Robert Fleming heeft opzettelijk van „De
grootste krant ter wereld" geen opge-
schroefd en overdreven schoon schijnend BeïVIOeding
verhaal gemaakt. Zijn programma toonde
de kijker wat de Times vroeger was en
wat hij nu is. een dagblad met veel goede
maar ook met slechte kanten. Zelfs de vrij
recente ruzie tussen gewezen hoofddirec
teur Harold Evans en de huidige (Austra
lische) eigenaar krantenmagnaat Rupert
Murdoch, werd openhartig toegelicht.
Maar weinig concurrenten van de Times
zouden hun vuile was op die manier voor
het grote publiek ten toon durven laten
spreiden.
Er is een tijd geweest dat de Times elke
ochtend bij de Britse premier op de ont
bijttafel kwam. Het doornemen van die
krant beïnvloedde het denken en hande
len van de regeringsleider. Hij nam liefst
geen beslissingen die de Times de volgen
de morgen zou afkeuren.
Tegenwoordig is het anders. Margaret
Thatcher, de huidige Britse premier, leest
de Times nog wel. maar deze is voor haar
geen bijbel meer. De tijd dat praktisch alle
buitenlandse regeringen de Times als de
officiële Stem van Londen konden be
schouwen, behoort nu praktisch helemaal
tot het verleden.
De 200-jarige geschiedenis van Groot-
Brittannië's meest bewonderde krant is
een aaneenschakeling van anekdotes en
sterke verhalen, die vaak een excentriek
karakter hebben en alleen waarachtig ge
beurd kunnen zijn, omdat hun hoofdver
tolkers Britten waren. Bijzonder opval
lend is nog steeds de grote eerbied, waar
mee „de man van de Times" telkens en
overal wordt overladen. Voor een verslag
gever van Times gaan praktisch alle deu
ren open. Zelfs in eigen land genieten Ti
mes-mensen vaak een speciale behande
ling.
Baron Chalfont, die in het begin van de
jaren zestig bij de Times als Alun Jones
hoofd van de defensieredactie was, vertelt
dat hij ooit met een grote groep collega's
van andere Britse kranten op uitnodiging
van het ministerie van defensie in Lon-^P
den ergens manoeuvres ging verslaan. De'*"1"3""
journalisten van de „ordinaire" dagbladeriJ^Lj1
werden als waardeloos vee in
autobussen van het leger naai
stemming gebracht, maar de m
gerespecteerde Times kreeg eei
de limousine ter beschikking,
helemaal alleen naar de militaire oefenin-kv^*
gen mocht gaan kijken. „Ik maakte er|f-i |fV
maar liever geen gebruik van", vertelt11" Ko'
Chalfont nu, „want ik was bang dat de^1^0"
collega's mij in het tegenovergestelde ge-fL°®rEe
val een opdoffer zouden geven, die het" ,ve
schrijven van een verhaal voor de Times- nder
ernstig zou hebben gehinderd".
gammele® nnie-
hun be-F!^rs?.n
in van delld zlJn
i glanzen-[i,tterV
hijMet d<
AMSTERDAM
UTRECHT „Frans,
vluchten kun je echt niet
meer! Je doet er verstan
dig aan om je zo snel mo
gelijk te melden bij de po
litie, waar je ook bent.
Want vinden doen ze je
toch wel. Het is van het
allergrootste belang dat je
verder meewerkt aan het
onderzoek in het Pieter
Baancentrum. Meld je als
jeblieft, want vluchten
leidt nergens toe".
Deze oproep heeft de advocaat
van Frans M., één van de
hoofdverdachten in de ge
ruchtmakende ontvoerings
zaak Heineken, gedaan in een
gesprek met deze krant. De
advocaat, mr. Moszcowicz,
stelde weliswaar dat de oproep
eigenlijk geldt voor elke ver
dachte die tussentiids de benen
neemt, maar de boodschap is
duidelijk Frans M. moet zich
zo spoedig mogelijk melden,
het is voor zijn eigen bestwil.
Zoals bekend ontsnapte hij
dinsdagavond uit het Pieter
Baancentrum, de psychiatri
sche observatiekliniek van het
ministerie van Justitie in
Utrecht, door een vloerboor
machine door een gepantserde
ruit te gooien en via het dak
van een ander gedeelte van de
inrichting te belanden op de
naast het centrum gelegen
spoorbaan. Uitgebreide zoek
acties van de politie hebben
geen aanwijzingen opgeleverd
over zijn huidige verblijf
plaats. Reden
Moszcowicz hem oproept om
tevoorschijn te komen.
De advocaat voelt zich verant
woordelijk voor de verdachte.
„Frans is erg in de war. Sedert
het proces in september vorig
jaar heb ik geen goed contact
meer met hem gehad. Zijn
verwardheid is alleen maar er
ger geworden, er is niet met
hem te praten. De rechter
commissaris heeft het ook ver
geefs geprobeerd contact te
maken. Deze man heeft ge
woon hulp nodig en daarvan
wil ik hem trachten te over
tuigen. In de wereld redt hij
het niet, en in de kliniek is
professionele hulp aanwezig
die hem wel op weg kan hel
pen. Daarom zeg ik tot hem:
meld je meteen".
Maandagavond heeft mr.
Moszcowicz nog telefonisch
contact gehad met Frans M.
„Ik heb gezegd: ik weet niet of
ik later bij de pro-formazitting
van de rechtbank in Amster
dam zal zijn, of dat ik hele
maal niet kom. Nu u mij daar
mee zo confronteert denk ik,
dat het best mogelijk is dat
Frans M. vervolgens in paniek
is geraakt en er daarom tus
senuit is gegaan Ik weet na
tuurlijk niet welke motieven
hem drijven en wat er achter
dat voorhoofd van hem alle
maal omgaat. Maar het zou
best zo kunnen zijn, dat deze
opmerking van mij hem heeft
doen besluiten te vluchten".
Tijdens de pro-formazitting
gisteren werd, zoals verwacht,
het arrest van Frans M. in het
Pieter Baancentrum te Utrecht
met een maand verlengd. En
in die tussentijd hopen de psy
chiaters tot een duidelijk af
rondend rapport te komen
over de geestestoestand van
Frans M. Als hij tenminste op
duikt. Want zonder hem is af
ronding van het onderzoek
niet mogelijk.
GRONINGEN De Ne
derlandse Gasunie zal de
Westduitse gasbedrijven
Ruhrgas, Thyssengas en
EWE na afloop van de
huidige leveringscontrac
ten (halverwege de jaren
negentig) nog gedurende
tien jaar van gas voorzien.
Het gaat om een hoeveel
heid van ongeveer 100
miljard kubieke meter.
Dat is het resultaat van de
in de afgelopen maanden
gevoerde exportonderhan-
derlingen met de West
duitse bedrijven. Hoofddi
recteur drs. A. Grotens
van de Gasunie maakte
dat gisteren in Groningen
bekend.
Eenzelfde voortzetting van de
contracten wordt aangeboden
aan de afnemers waarmee
thans nog wordt onderhan
deld. Het gaat om andere afne
mers in West-Duitsland, Bel
gië, Frankrijk en Italië. De c
derhandelingen zijn nog aan
de gang. In totaal gaat het om
ongeveer 250 miljard kubiekei
meter extra door Nederland te|Van
exporteren aardgas. De oor
spronkelijke contracten om
vatten 955 miljard kubieke*»*-^
meter, waarvan nog 390 mil-T^J,
jard kubieke meter zal worden
geleverd. naar
Een tweede resultaat van defilam
exportonderhandelingen is datprijzt
met de Westduitsers een her-jmJe<
structurering van de aardgas-
prijs is overeengekomen,
waarbij niet langer alleen re-fia*e
kening wordt gehouden metgrotf
de stookolieprijs.
Dank zij de hoge koers van de» l
Amerikaanse dollar behaalde:
de Gasunie in 1984 met een*^nf>(
veel lagere afzet dan enkele rich-
jaren geleden een recordomzet were
in geld: meer dan 31 miljard ]jefs1
gulden. Daarvan vloeit 22 mil-__v_
jard aan baten weer naar de~Jn„
overheid, wat 17 procent van6in?
de totale overheidsinkomsten ^OPzlt
is. extn
wij
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
WASHINGTON Sedert
enkele weken gaat er
door de Verenigde Staten
een golf van volkse woede
jegens die medeburgers,
die het leven angstig en
onveilig maken: de ge-
weldsmisdadigers. Er is,
ook in vooruitstrevende
kring, sprake van een
plotselinge massale solida
riteit met de slachtoffers
van geweldsmisdrijven en
van een soort fanatieke
onwil om zich nog erg te
verdiepen in „de moeilij
ke jeugd", drugs en ande
re factoren die begrip
voor de daders zouden
kunnen wekken.
„Er bestaan geen progressieve-
lingen meer op het terrein van
misdaad en law and order, nu
inmiddels alle progressievelin-
gen zelf al eens zijn overvallen
en beroofd", vat vooraan
staand criminoloog prof. Ja
mes Wilson van de Harvard
Universiteit de stemming in
het land samen.
Amerika's nieuwste volksheld
is de 37-jarige Bernhard Goetz
uit Manhattan De zaterdag
voor Kerstmis schoot hij in de
metro van New York vier ne
gerjongens
in Goetz.
in New
jacht op
speciaal
verdween
donkere tunnel. De
schutter bleef onvindbaar tot
op oudejaarsdag, toen hij zich
zelf aangaf bij de politie.
In de tussenliggende week had
de toen nog onbekende man
de sympathie van miljoenen
Amerikanen gewonnen, hoe
wel de toedracht van het inci
dent in de metro niet helemaal
duidelijk was.
Na de verdwijning v.
die elektrotechnicus i
is, begon de politie
York
hem en opende
telefoonnummer
die tips konden geven. Maar in
plaats van tips kreeg de politie
een lawine van duizenden te
lefoontjes te verwerken, waar
in Newyorkers hun bewonde
ring uitten voor „de man die
nu eindelijk eens niet zijn geld
heeft overhandigd, maar zich
rigoreus heeft verdedigd".
Sommige opbellers stelden
voor de onbekende tot „man
van het jaar" uit te roepen.
Anderen wilden hem burge
meester van New York ma
ken.
Intussen blijkt dat Goetz een
geestelijk enigszins oneven
wichtig man is, voor wie on
veiligheid op straat een obses
sie is geworden sedert hij en
kele jaren geleden van zijn
dure jas werd beroofd. Zijn
toenmalige verzoek om een
wapenvergunning werd afge-
Noodkreet
De sympathie-betuigingen van
de Newyorkse burgerij voor
Goetz heeft een nationale dis
cussie doen losbarsten over het
recht van burgers om hun ver
dediging in eigen handen te
nemen. Opmerkelijk is dat
veel gezaghebbende opinie-
-makers het eens zijn met of
groot begrip opbrengen voor
de redenering, dat elke burger
het recht heeft een wapen te
dragen. Velen betogen dat het
aantal moorden en overvallen
zal dalen als misdadigers we
ten, dat hun potentiële slacht
offer waarschijnlijk een pistool
op zak heeft. Zij wijzen daarbij
op huiveringwekkende cijfers.
In 1984 waren naar schatting
500.000 Amerikanen het
slachtoffer van een al dan niet
gewelddadige beroving.
De populaire columnist Willi
am Cox: „In 1952 werden er in
New York 16.000 geweldsmis
drijven gepleegd. In 1981 wa
ren dat er 160.000. De vraag is
niet meer of de mensen de wet
in eigen handen mogen ne
men, de kwestie is dat ze hun
leven in eigen handen moeten
nemen. Vroeger was misdaad
een kwestie van de onderwe
reld onderling. Nu is iedereen
in levensgevaar".
geloven dat het daadwerkelijk
zal komen tot een versoepeling
van de wapenwet. Maar dat
het benardere tijden worden
voer misdadigers staat vast.
Het klimaat is snel aan het rij
pen voor aanvaarding door het
Congres van president Rea
gan's omstreden wetsontwerp,
die zwaardere straffen in het
vooruitzich stelt.
Ook afschaffing van de dood
straf, een half jaar geleden nog
een realistisch perspectief toen
veel politici en commentatoren
hun walging uitten jegens het
sterk toenemende aantal te
rechtstellingen, is niet meer
aan de orde.
Executie
Wat er vorige week in Louisi
ana gebeurde was tekenend
voor de nieuwe situatie. Voor
het eerst sedert de herinvoe
ring van executies in 1976, wa
ren de ouders van een slacht
offer getuige van de terecht
stelling van de moordenaar.
„Het was alleen jammer dat hij
niet zo lang heeft moeten lij
den als mijn dochter", zei de
verbitterde vader na afloop
Buiten de gevangenis werd hij
stormachtig toegejuicht door
een grote menigte. Alleen ze
ven nonnen betoogden tegen
de doodstraf. ^Fami
„Iedereen kan begrijpen dat verm
de ouders van een doodgemar- «de t
teld kind de dood wensen van -roet
de dader. Criminaliteit heeft ten
inmiddels zoveel mensen per- achti
soonlijk geraakt, dat men zich «dag
massaal met het slachtoffer militi
vereenzelvigd en dezelfde ge- oost<
voelens' van wraaklust heeft", west
aldus criminoloog Jesse Tal- konc
bert in Chicago proti
„Dat is een gevaarlijke ont- nam
wikkeling, die kan leiden tot „dw;
een barbaarse samenleving., van
Maar het is ook barbaars dat milie
hele bevolkingsgroepen ge- foto
vangen zitten in hun huizen, kele
omdat de straat een levensge- stok
vaarlijke jungle is geworden..
Natuurlijk liggen drugs en
werkloosheid vaak ten grond
slag aan criminaliteit. Maar
ons begrip daarvoor mag nooit
de indruk wekken dat die pro
blemen een geldig excuus zijn
voor geweld. Misschien is er
weer een zekere meedogen
loosheid jegens geweldsmisda-
digers voor nodig om een leef
bare maatschappij terug te
krijgen".
„Ja", zegt Talbert, „ik heb mij
altijd als progressief be
schouwd en dat doe ik nog.
Maar ik ben af van het idee
dat de dader eigenlijk hef
slachtoffer is. Het slachtoffer
is gewoon het slachtoffer. Het jjp
woord zegt het al.
en
NE^
kla;
SUSKE EN WISKE AMORIS VAN AMORAS
Krimin hrtjt rm hil harl /Uiten hel mr-
[tappen ran nartvarmtr kan him m
\Imand moet t,,a
ookUt tullen tin
stemmmf houitn en hnt\
makrn met onu namn
(Vervolg van de voorpagina)
Gasstokende elektrici
teitscentrales zeventig
procent van de elektrici
teit in Nederland wordt
met gas geproduceerd
moeten het eerste kwar
taal van 1985 zes procent
meer voor hun brandstof
betalen dan gemiddeld in
1984. De prijs van aardgas
is gekoppeld aan de stook-
olieprijzen. Overleg met
onder meer het ministerie
van economische zaken
heeft er volgens de
VEEN-woord voerder nog
niet toe geleid dat dit
prijsmechanisme wordt
losgelaten.
Indien ook de komende maan
den niet een ander prijsme
chanisme in werking treedt,
zal er volgens hem in maart
opnieuw sprake zijn van ta
riefstijgingen in die delen van
ons land, waar stroom hoofd
zakelijk met gas wordt opge
wekt. Alleen Gelderland, Bra-
Limburg zijn vooral
kolengestook-
bant
afhankelijk
centrales.
Volgens de VEEN is er sprake
van een zorgwekkende ont
wikkeling, zolang de doorbere
kening van stijgende olieprij
zen in de gasprijzen niet be
perkt wordt. Gas wordt vol
gens de woordvoerder een
veel te dure brandstof voor de
stroomproduktie. Naar de me
ning van de VEEN moet het
aantal kolengestookte elektri
citeitscentrales in ons land
daarom snel worden uitge
breid.
Na 1981
sprake v
dalende
Deze tendens leek zich ook
1985 te kunnen voortzetten
Bij bijna alle 82 stroombedrij
ven is voor dit jaar sprake van
was er in ons land
an stabiele en zelfs
elektriciteitsprijzen.
gelijkblijvende of zelfs dalende
basistarieven en ook in de loop
van vorig jaar al konden ver
scheidene bedrijven dankzij
gunstige resulaten tot tussen
tijdse verlagingen overgaan.
De uiteindelijk door de consu
ment te betalen stroomprijs
wordt echter slechts voor min
der dan de helft bepaald door
de basistarieven (ongeveer 10
cent van de Kw/U-prijs. De
rest van het bedrag (globaal
12,5 cent/KwU) is afhankelijk
van de brandstofkosten, die
volgens de VEEN de afgelopen
drie jaar vrij stabiel bleven.
Aan die rust lijkt nu voorlopig
een einde te zijn gekomen.
Gewapende
bevrijdingsactie
gevangenis mislukt
DEN BOSCH Een poging'
van twee onbekend gebleven^ j
gewapende verdachten om het
huis van bewaring in Den^
Bosch binnen te dringen is gis-M
teravond mislukt De verdachj- j
ten waren kennelijk van p'a»^
om enkele gevangenen te be1"
vrijden. Dat heeft een woord-
voerder van de politie in Den
Bosch vanmorgen desgevraagd
bevestigd
Rond half tien werd een be
waker in het aan het huis van^
bewaring grenzende paleis van
justitie door de twee mannen
overvallen. Eén droeg volgens
de bewaker een vuistvuurwa
pen. De bewaker, die werd be
sprongen toen hij een raam
wilde sluiten, werd gekneveld-
en kreeg een zak over zijn
hoofd Drie kwartier later zag
de bewaker kans met zijn voet-
een ruit in te schoppen en om
hulp te roepen.
Korte tijd daarna kon hij dootj
de politie uit zijn benarde posi-»
tie worden bevrijd.
In de Newyorkse
metro werden
vorig jaar ruim
6.000 mensen
overvallen en
beroofd, ondanks
niet minder dan
3.600 man
bewakings
personeel. De
Amerikanen
hebben er
genoeg van dat
de daders van
dergelijke
misdrijven vaak
worden
behandeld, alsof
zij de slachtoffers
zijn.
„Er is sprake van opgekropte
volkswoede. Te lang is het pu
bliek gevraagd begrip te heb
ben voor de daders. Dat heeft
weinig uitgehaald. Er komt nu
veel meer aandacht voor de
slachtoffers. Ik voel de woede
ook in mezelf. Wie denken die
knapen wel dat ze zijn, dat ze
naar hartelust mensen kunnen
aftuigen en beroven. Het zijn
nazi's, die de stad als hun con
centratiekamp beschouwen
waarin ze zich kunnen uitle
ven op hun doodsbange gevan
genen", aldus een vooraan
staand psychiater in Washing
ton.
Burgemeester Ed Koch van
New York deed de afgelopen
dagen wat hij moest doen. Hij
verklaarde dat hij het niet zal
dulden, als mensen eigen rech
ter spelen. Maar zijn argumen
ten, die een paar maanden ge
leden nog als volkomen lo
gisch werden aanvaard, kun
nen het publiek nu niet meer
overtuigen. „U zult niet beslis
sen wie zal leven en wie zal
sterven", aldus de burgemees
ter. Maar hij moest erkennen
dat zijn politiekorps de New
Yorkers niet afdoende kan be
schermen.
Het merkwaardig is, dat het
fanatisme jegens misdadigers
zo hevig tot uitbarsting komt
in een periode dat de crimina
liteit in Amerika duidelijk te
rugloopt. Sinds 1980 loopt het
aantal geweldsmisdrijven met
zo'n 3 tot 5 procent per jaar te
rug. „Dit leert ons waarom een
dictator altijd zo bang is de
teugels enigszins te laten vie
ren. Want dan eist het volk
meteen alle vrijheid op. Nu de
terreur van de criminelen
enigszins luwt, durven de
mensen pas echt in verzet te
komen", aldus een criminoloog
in de Washington Post.
Weinig waarnemers in de VS
