neemt af
Slagkracht narcotica- brigades
„De moordenaars zijn
nog steeds onder ons"
Kamer bemoeit zich niet
meer met naturalisaties
Actie tegen restaurants
met exotische gerechten
CiidaeSotvuwt
flHOY
Ook beursbestuur ergert
zich over boek Lakeman
ONDANKS RECENTE RECORDVANGSTEN
BINNENLAND/BUITENLAND
DONDERDAG 27 DECEMBER 1984 PAGINA 1
(ADVERTENTIE)
PROCES
TEGEN
OORLOGSMIS
DADIGER
KRIZONS
INBOCHUM
(Van onze corresondent
Gerard Kessels)
BOCHUM Helmut Kri-
zons zit met gebogen
hoofd in de beklaagden
bank en bestudeert zijn
handen. Een enkele keer
slechts kijkt hij op. Spre
ken doet hij niet. De 67-ja-
rige Krizons, verdacht van
oorlogsmisdaden, zwijgt al
bijna zes jaar in de recht
zaal in Bochum. Zo lang
duurt het proces tegen de
voormalige SS-er, bijge
naamd „de Bokser van
Lodz'. Een keer viel hij
uit zijn rol. In het begin
van het proces sprong hij
woedend op en brieste te
gen een vrouwelijke ge
tuige: „Ja, ik ben de bok
ser. Vroeger hebben jullie
voor me gesidderd en nu
zul je het weer doen".
Bij die ene uitbarsting is het
gebleven. Voor de rest heeft
Krizons gezwegen. Omdat, zo
zeggen zijn verdedigers, de
verdachte zich niets meer kan
herinneren. Na de oorlog, in
Russische krijgsgevangen
schap, zou hij zo zijn mishan
deld dat hij niet meer weet
wat hij in de oorlogsjaren in
Polen gedaan heeft. Maar de
getuigen zijn het niet vergeten.
Vraag Krizons eens", zegt
Ben Abraham uit Brazilië,
„hoe de moeder keek toen hij
haar de baby afpakte en het
kind net zo lang met het hoofd
tegen de muur sloeg tot het
dood was".
Krizons was er indertijd al
snel bij. In 1934, een jaar na de
machtsovername door de na
zi's, gaf hij zich op als lid van
de nazi-partij, de NSDAP, en
meldde hij zich bij de SS. Een
eenvoudige boerenzoon met
alleen lagere school, die via de
SS carrière hoopte te maken.
Bij het begin van Hitiers veld
tocht in Polen werd Krizons
ingezet bij de speciale troepen
die gruwelijk huishielden in
de pas veroverde gebieden.
In 1942 maakte hij deel uit van
de bewaking van het getto van
Lodz, waar 160.000 Joden ge
vangen werden gehouden
Krizons, die pochte op zijn
boksopleiding, zou Joden heb
ben doodgeslagen en doodge
schoten. In Lodz werkte hi;
mee aan de deportatie van
15.000 Joden naar het concen
tratie-kamp Kulmhof.
„Het grote publiek kent
Kulmhof niet. Het is geen be
grip, zoals Auschwitz, Majda-
nek of Dachau", vertelt offi
cier van justitie Hermann
Weissing in de kantine van
het gerechtsgebouw in Bo
chum. „Maar Kulmhof was
een verschrikking. Daar werd
voor het eerst met de vergas
sing van joden begonnen. De
joden werden opgesloten in af
gesloten vrachtwagens, waar
vervolgens de uitlaatgassen
van de wagens ingeleid wer
den. De machinerie van de
vergassingen is in Kulmhof
begonnen
Moeizaam
Processen tegen oorlogsmisda
digers zijn in de Bondsrepu
bliek, na veertig jaar, een
moeizame aangelegenheid.
Weissing: „Wij hadden niets
zwart op wit, we moesten het
helemaal hebben van getuige
nissen van overlevenden. Dat
is de ook de oorzaak van de
lange duur van het proces. De
getuigen noemden steeds na
men van andere overleven
den. die het nog beter gezien
hadden".
De rechtbank maakte meer
dan veertig reizen naar het
buitenland om getuigen te ho
ren. De rechters en de leken-
-rechters, de officier van justi
tie en de verdedigers waren
twaalf keer in Israël onder
weg. tien keer in de Verenigde
Staten en negen maal in Po
len. De rechtbank reisde zelfs
naar Australië, Argentinië en
Canada. Het zal daarom nie
mand verbazen dat de proces
kosten de twee miljoen mark
al overschreden hebben.
De „justitie-toeristen van Bo
chum', zoals ze spottend ge
noemd zijn, hebben ook zelf
met de justitie van doen ge
kregen. De officier van justitie
in Bielefeld gaat na of recht
bank-president dr. Walter
Treptow en enkele andere le
den van de rechtbank een van
de Krizons-reizen verlengd
hebben met een vakantie op
het zonovergoten Jamaica. De
declaraties van de edelacht
bare heren worden aan een
nauwgezet onderzoek onder
worpen.
Vragen opengelaten
In de ogen van Weissing, die
de zaak-Krizons twee jaar ge
leden van een collega over
nam, hebben de reizen niet op
geleverd wat hij er van ge
hoopt had. Weissing zegt niet
de keiharde bewijzen gekre
gen te hebben dat Krizons zelf
heeft gemoord en gemarteld.
Hij had de gepensioneerde ar
beider uit de chemie 24 geval
len van moord en mishande
ling ten laste gelegd. „Maar de
getuigenverklaringen na zo
veel jaren hebben te veel vra
gen opengelaten", zegt hij. Op
de vraag of hij, afgezien van
het juridisch waterdichte be
wijs, de persoonlijke indruk
heeft gekregen dat Krizons de
ten laste gelegde gruweldaden
heeft begaan, blijft Weissing
het antwoord schuldig. „Het
gaat er om dat ik het niet kan
bewijzen", zegt hij.
In zijn requisitoir heeft Weis
sing daarom de ten laste leg
ging van „moord" laten vallen
en zich beperkt tot „mede
plichtigheid aan moord'. De
medewerking van Krizons dus
aan de deportatie en selectie
van de joden. Daarvoor wil hij
de ex-SS-er bestraft zien met
een gevangenisstraf van acht
en een half jaar. Het oordeel
wordt in januari of februari
verwacht.
De journalist Götz Bockmann
begrijpt niet waarom Weissing
is teruggekrabbeld. Bock
mann, die werkt voor een
joods weekblad en gespeciali
seerd is in de berichtgeving
over nazi-processen, gelooft
dat moord wel degelijk te be
wijzen was. „Een aantal getui
genverklaringen was zonnek
laar", vertelt hij na afloop van
de driehonderd en zoveelste
zitting in Bochum.
Bockmann volgt het proces
vanaf het begin. Ook in Hagen
waar het proces tegen de vroe
gere bewaker van het concen
tratie-kamp Sobibor, Karl
Frenzel, het derde jaar is inge
gaan, is Bockmann steeds aan
de perstafel te vinden. Het
verdriet hem zeer dat de be
langstelling voor de processen
tegen de oorlogsmisdadigers zo
is teruggelopen. „In het Sobi-
bor-proces ben ik al twee jaar
de enige verslaggever. Bij Kri
zons is het niet anders. Ook de
publieke tribunes blijven
leeg", zegt hij. Weissing heeft
dezelfde indruk: „Er is nauwe
lijks belangstelling. Ik zie ook
geen schoolklassen meer".
DEN HAAG Het Die
renbevrijdingsfront
heeft in de Kerstnacht
(maandag op dinsdag) in
diverse plaatsen in het
land actie gevoerd tegen
restaurants en eethuisjes
waar exotische gerech
ten op de menukaart
staan.
Bij de eetgelegenheden,
in onder meer Amster
dam, Hilversum, Gouda,
Loosdrecht en Ooster
beek, werden vluchtige
stoffen naar binnen ge
spoten. die een stinken
de lucht veroorzaakten.
Een aantal bedrijven
heeft hiervan bij de poli
tie inmiddels aangifte
gedaan.
Kikkers in de vorm van
kikkerbillen, schildpad
den en duiven
DIERENBEVRIJDINGSFRONT SPUIT MET BOTERZUUR
soep is gemaakt, struis-
vogelbiefstuk en kwar
tel-eitjes stonden op de
menu's van de gewraak
te bedrijven, aldus het
front, dat de afgelopen
weken enige honderden
menukaarten op deze
gerechten heeft beke
ken, aldus een woord
voerster van het front.
Het Dierenbevrijdings
front vindt het onaan
vaardbaar dat deze exo
tische dieren „in het ka
der van de nationale
gulzigheid" tijdens de
kerstdagen het leven
moeten laten. Daarom
heeft het front „geheel
in de lijn van de kerst
gedachte" met de actie
geprobeerd „deze een
wording van de christe
lijke cultuur de kop in te
drukken". Door de sterk
riekende lucht die in de
restaurants is verspreid
is het in ieder geval tij
dens de kerstdagen daar
niet meer mogelijk de
exotische gerechten te
consumeren, aldus het
front.
De organisatie hoopt
met de actie te hebben
bereikt dat de betreffen
de horeca-directies zich
gedurende de kerst gaan
bezinnen en in ieder ge
len.
De politie van Gouda
heeft maandagavond
twee jongelui aangehou
den, ingesloten en in de
loop van dinsdag vrijge
laten, die ervan worden
verdacht een injecties
puit met boterzuur in
een restaurant te hebben
leeggespoten. Deze stof
verspreidt een ondraag
lijke stank. In de auto
van de verdachten lag
een persbericht van het
Dierenbevrijdingsfront.
In Amstelveen heeft de
politie twee vrouwen en
een man aangehouden,
die probeerden bij een
restaurant iets naar bin
nen te spuiten.
AMSTERDAM De Vereni
ging voor de Effectenhandel
vindt dat SOBI-voorzitter Pie-
ter Lakeman in zijn boek „Het
gaat uitstekend" volstrekt on
gemotiveerde, ongerechtvaar
digde en laakbare aanvallen
doet op de Vereniging en haar
leden. „De zorgvuldigheid die
U terecht van ondernemers
eist, kunt u zelf kennelijk niet
opbrengen", aldus het beurs
bestuur in een brief aan Lake-
Eerder heeft de accountants
vereniging NIVRA zich scherp
tegen het boek afgezet, terwijl
vandaag uitspraak wordt ge
daan in het kort geding dat di
recteur Lubbers van Hollandi-
a-Kloos heeft aangespannen
over grievende passages.
In zijn boek wrijft Lakeman
het de Vereniging aan, dat
sommige van haar leden wel
licht gebruik hebben gemaakt
van voorwetenschap in het ge
val van Vander Vliet-Wer-
nink. Bovendien zegt Lake
man dat de Vereniging dit ge
bruik niet onderzoekt.
Het beursbestuur merkt hier
over op dat de beurs zich na
drukkelijk inspant om gebruik
van voorwetenschap te voor
komen. Bovendien verplicl
de beurs elke genoteerde oi
derneming om terstond ac
het beleggend publiek kenni
te geven van elk feit dat c
aanmerkelijke invloed op
koers kan hebben. Ook met
beschrijving van Lakema
van een onderzoek naar voor
wetenschap dat de beurs hiel
inzake VanderVliet-Werninlj
is het beursbestuur het
)NDE
ïatche
id Eil;
vele
i dere 1
i ring
AMORIS VAN AMORAS
SUSKEENWISKE
kracht wordt.
Het Nederlanderschap kan
van rechtswege, door optie of
door naturalisatie worden ver
kregen. Van rechtswege: kin
deren van een Nederlandse
vader of moeder zijn bij ge
boorte Nederlander. Dat geldt
ook voor een kind dat is gebo
ren uit een in Nederland wo
nende vader of moeder die
zelf ook is geboren uit een in
Nederland wonende moeder.
Dit kind hoort tot de derde in
ons land wonende generatie.
Via een optie kan het Neder
landerschap worden verkre
gen door twee groepen men
sen. Het gaat om vreemdelin
gen die in Nederland zijn ge
boren en hier sinds hun ge
boorte hebben gewoond of
verbleven. Zij moeten meer
derjarig zijn (18 jaar of ge
huwd), maar niet ouder zijn
dan 25 jaar. Zij kunnen hun
oorspronkelijke nationaliteit
behouden. Optie is ook moge
lijk voor vreemdelingen die in
ons land zijn geboren, hier
minstens drie jaar gewoond
hebben en sinds hun geboorte
staatloos zijn. Zij kunnen tot
hun 25e jaar opteren voor het
Nederlanderschap.
Om voor naturalisatie in aan
merking te komen moet men
aan vier voorwaarden vol
doen: men moet ouder dan 18
zijn, tegen het verblijf van de
NIEUWE WET OP NEDERLANDERSCHAP OP 1 JANUARI VAN KRACHT
DEN HAAG Kinderen
van een Nederlandse
vrouw zijn voortaan bij
geboorte automatisch Ne
derlander. Tot nu toe gold
dat alleen voor kinderen
van een Nederlandse man.
Naturalisatie van buiten
landers wordt straks uit
sluitend bij Koninklijk
Besluit geregeld. Tot nu
toe moest het parlement
de meeste naturalisaties
goedkeuren. Dit zijn de
belangrijkste wijzigingen
in de nieuwe rijkswet op
het Nederlanderschap die
op 1 januari 1985 van
aanvrager mag geen bezwaar
bestaan, de verzoeker moet in
de Nederlandse samenleving
zijn ingeburgerd. Dat laatste
moet blijken uit een redelijke
kennis van de Nederlandse
taal. De verzoeker moet ver
der minstens vijf jaar in ons
land hebben gewoond. Deze
laatste voorwaarde geldt niet
voor vreemdelingen die drie
jaar of langer zijn getrouwd
met een Nederlander. Voor
een ongehuwde vreemdeling
die drie jaar een duurzame re
latie met een ongehuwde Ne
derlander heeft, geldt de voor
waarde dat hij drie jaar hier
moet hebben gewoond.
Ook al voldoet iemand aan
alle voorwaarden, dan nog
2230DEC
KERST- C KERST
CIRCUSOtLfinD
kan het verzoek worden afg
wezen. Dat is mogelijk als i
ernstige vermoedens bestai
dat de verzoeker een geva;
oplevert voor de openbai
orde, de goede zeden, de v
ligheid voor het koninkrijk
de volksgezondheid. Tenslot
kan het verzoek worden afg
wezen wanneer de verzoek!
woont in het land
onderdaan is.
pen gemeente en politie de
magneetfunctie van Amster
dam te verzwakken. Van
Thijn heeft zich een voorstan
der getoond van een beleid dat
erop gericht is nog uitsluitend
de eigen verslaafden te hel
pen. Pas als het initiatief van
de buurten zelf uitgaat wil hij
opnieuw een soort rustplaats
voor verslaafden inrichten,
maar de burgemeter duldt in
geen geval dat daar handel
ontstaat.
Factor geluk
Een der belangrijkste conclu
sies na een half jaar hardere
aanpak is wel dat de resultaten
nog steeds geen beeld geven
van wat er in Amsterdam
werkelijk gebeurt. De Ko-
ningh: „We pakken de zaak
actiever aan door wat interne
wijzigingen en boeken dus
meer resultaat dan voorheen.
Maar we zijn nog steeds afhan
kelijk van de factor geluk en
van, de loyaliteit van onze ei
gen'mensen".
Overigens geldt deze situatie
evenzeer voor de steden Rot
terdam en Den Haag. Ook
daar zijn de naroticabrigades
zwaar beknopt in hun moge
lijkheden. In Rotterdam, zo
heeft De Koningh van colle-
chercheurs werken met e
zeer gering aantal auto's
elk maar vijf liter benzine p
dag krijgen toegewezen. „D;
moet je dus maar hopen dat
tegenstander geen verre
gaat maken", verklaart
Koningh cynisch, „dat is
ongelooflijk als je de grootsl
haven ter wereld bent, 1
de verdovende middelen
containers tegelijk binnenkt
Zowel in Rotterdam als
Haag lopen de resultaten,
een paar grote vangsten
fors terug. Natuurlijk hebbel
de recente recordvangsten
de hoofdstad de nodige c
gezaaid in de wereld
Turkse handelaren. Maar
de strijd tegen hard-drui
geen verloren strijd wil zijl
dan zullen de narcoticapl.
gen. zo meent De Koninj
veel ruimere middelen
krijgen. Want nu al duiken
in Nederland cocaïnelaborai
ria op. In Amsterdam zijn e
een paar opgerold, maar dat
meer moeten zijn bewijst
recente vangst van 32 kilo
caïnebase. Duidelijk is de afgj
lopen maanden ook gebleki
dat bijna elke dealer zowel
bij zich heel
CORRY V
vjetn
di
Oorlogsmisdadiger Helmut Krizons (links) in de rechtzaal in Bochum. In het midden en rechts d
verdedigers Klaus Bien en Eugen Gerhardt die vrijspraak zullen vragen voor hun cliënt.
Keurige burger
Het griezelige van een man als
Krizons is dat hij de indruk
maakt van een keurige, god
vrezende, burger. Een man die
na een leven van hard werken
van zijn welverdiende pensi
oen geniet. Zo zou het kunnen
zijn, als daar niet die oorlogsja
ren waren geweest. Een verle
den dat hem nu weer heeft in
gehaald. „Krizons maakt totaal
niet de indruk een meedogen
loos man te zijn", zegt Weis
sing. „Na de oorlog heeft hij
niets gedaan dat hem met de
justitie in aanraking heeft ge
bracht. Nooit. Ik heb nu al zo
veel zaken van oorlogsmisda
digers gedaan, maar ik ben er
nog nooit een tegengekomen
die na de oorlog nog iets onoir-
baars gedaan heeft. Ze hebben
in de oorlog meegedaan, ze
waren heer en meester over
leven en dood. Daar hebben ze
van genoten. Na de oorlog wa
ren het weer gewone burgers.
Het is onvoorstelbaar dat ie
mand die gedood heeft, daarna
zo gewoon verder kan leven".
Krizons in Bochum en Fren-
kel in Hagen zullen niet de
laatste oorlogsmisdadigers zijn
die terecht staan. Uit Polen en
de DDR komt nog steeds
nieuw materiaal uit de oor
logsjaren naar de Bondsrepu
bliek.
En het ene proces lokt het an
dere uit. Krizons naam viel tij
dens een proces tegen een an
dere kampbeul van Kulmhof
in Hannover. Bockmann: „De
processen moeten verder ge
voerd worden. De misdaden
waar het hier over gaat zijn zo
gruwelijk, dat het niet vervol
gen een nieuwe misdaad zou
zijn". De Bondsrepubliek is
volgens Bockmann toch al
„het veiligste land ter wereld"
voor nazi-misdadigers. „Maar
een fractie van de misdadigers
is na de oorlog ter verantwoor
ding geroepen. Er zijn slecht
87.000 gevallen onderzocht e
daarvan kwam het maar 7.00N q
keer tot een veroordeling. Dt/Cll
meeste veroordeelden hebbe
ook nog minder dan vijf jaai
gekregen". t,ar
Daarom blijft Boekman!" en
schrijven over de nazi-proce#,er®"
sen. Ook al zit er niemand o|jwel
de publieke tribune en is hr" ma
de enige journalist. „Want dl v,etr
moordenaars zijn nog altijd oil
der ons. Ik hoop dat als ze la
zen dat een van hun moorden
de vrienden voor de recht I
bank staat, ze bang worden da[
ook hen op een dag het mas
ker van de brave burger val
het gezicht getrokken zal wor
den en ze voor hun rechten
zullen staan, zoals ze in werk^
lijkheid zijn: als bloedige 1
ten. Dat ze tot hun laatste dal
met die angst moeten leven
dat is de mildste straf die
kunnen krijgen".
GERARD KESSE
AMSTERDAM On
danks recordvangsten
neemt het druggebruik in
de hoofdstad nog steeds
toe, terwijl de slagkracht
van de narcoticabrigade
afneemt. Dit zegt hoofdin
specteur B. de Koningh,
hoofd van deze afdeling,
naar aanleiding van de
spectaculaire resultaten
over de afgelopen maand.
In november werd name
lijk het record gevestigd
van 26 kilo marihuana; in
één maand meer dan Rot
terdam en Den Haag sa
men in een jaar pakken.
Daarnaast zorgde de nieu
we aanpak van de nieuwe
lokale units in een half
jaar tijd voor 31 succesvol
le acties, waarbij in totaal
ruim 600 verdachten wer
den aangehouden en voor
bijna drie ton aan Neder
lands geld werd onder
schept. Toch is De Ko
ningh somber gestemd.
„In vergelijking met het
aanbod gaan onze resulta
ten achteruit".
Deze teruggang in resultaten
geldt ook voor de andere grote
steden. De Koningh: „De
hard-drugs komen met hon
derden kilo's ons land binnen
en wij kunnen met het budget
abosluut niet meer uit de voe
ten. Juist nu de inlichtingen-
stroom van onze eigen narcoti
cabrigade,- de Centrale Inlich
tingendienst, de Centrale Re
cherche Informatiedienst en
de daarbij behorende liaison
officieren in het buitenland
goed begint te lopen en van
uitstekende kwaliteit is, zijn
wij niet meer bij machte om
behoorlik te werken. Dit is er
ger dan dweilen met de kraan
open. Als dat zo doorgaat
wordt het een echte ramp!"
De trieste balans van 1984. Al
leen al in de hoofdstad bijna
zestig heroinedoden en meer
dan 3000 aanhoudingen, waar
onder zich ruim 700 grote
drughandelaren bevonden.
Hoewel de Amsterdamse nar
coticabrigade met haar recente
recordvangsten een gevoelige
klap toebracht aan de Turkse
heroïnetransporten, blijven de
resultaten volgens De Ko
ningh betrekkelijk. De narco-
ticachef schat dat tachtig pro
cent van de handel nog steeds
niet is aan te pakken. „Veel
Aanzuigend
Ongeveer een jaar geleden be
sloot het Amsterdamse ge
meentebestuur tot een geïnte
greerde aanpak: bestrijding
van criminaliteit en handel en
van overlast voor buurten in
een. Maar de rijksoverheid
had hierover zoveel twijfels
dat deze aanpak niet van de
grond kwam. Binnenkort leg
gen de Amsterdamse burge
meester en wethouders nieuwe
voorstellen aan de gemeente
raad voor.
Er is burgemeester Ed van
Thijn alles aan gelegen om aan
het imago van Amsterdam als
„tolerant, swinging city" een
einde te maken en daardoor
de aanzuigende werking op
buitenlandse verslaafden te
verminderen. Hij wil daarom
hardere maatregelen tegen de
illigale handel en uitbreiding
van de primaire hulpverle
ning. „Maar steun van de
rijksoverheid is daarbij onont
beerlijk", meent De Koningh,
„want met de beperkte midde
len die we in de grote steden
hebben, kunnen we de bijna
openlijke straathandel onvol
doende bestrijden. Vandaar
dat ik ook een hard hoofd heb
in uitbreiding van onze narco-
ticaploeg".
Junkenboot
Toch meent het gemeentebe
stuur van Amsterdam in af
wachting van de steun van de
rijksoverheid niet langer te
moeten wachten met maatre
gelen op de plaatsen waar de
overlast te groot werd. De po
litie van bureau Warmoes-
straat heeft de opdracht gekre
gen de handel hard aan te
pakken. Alle gebruikersplaat
sen inclusief de junkenboot bij
het Centraal Station werden
gesloten, nadat gebleken was
dat ze in handen van de han
del warén gekomen. Ook de
beheerders waren het met
deze voorlopige sluiting
eens, maar nieuw overleg is al
gaande. Alleen de Bijlmerkeet
is nog open voor verslaafden.
De hulpverlening die oor
spronkelijk aan de junkenboot
zou worden toegevoegd, moet
nu de wijken in waar de ver
slaafden samenkomen. Andere
maatregelen zijn een samen
scholingsverbod op de Zeedijk
waar dagelijks zo'n 700 ver
slaafden en handelaren sa
menkomen. Ook is hier een
messenverbod ingesteld.
Door massaal handelaren en
gebruikers op te pakken ho
blijft liggen", verklaart hij
ronduit, „waardoor we stuiten
op veel verzet en onbegrip uit
het buitenland en waardoor
we bloot staan aan kritiek van
onze eigen Criminele Recher
che Informatiedienst in Den
Haag. Het is een godsgruwelijk
groot probleem".
De veranderde aanpak heeft
tot bijkomend gevolg dat de
handel in hard-drugs zich mo
menteel over de hele stad ver
spreidt en uitwaaiert naar de
steden rondom Amsterdam,
zoals Haarlem, Zaandam en
Alkmaar.
B. de Koningh. chef van de Amsterdamse narcoticabrigade, is
somber gestemd.
