Mensenrechten zijn in
5ovjet-Unie radicaal anders
ALEDONiË pijnlijke koloniale erfenis
KAPERS WAREN ECHT GEK
onrust op Frankrijk tobt opnieuw met
Union Carbide
wist van gevaren
in giffabriek
VTFTJW-
Gorbatsjov blijft
tweede man in Kremlin
Van Gogh en Stedelijk
weer open op maandag
FUROHIT
iUITENLAND
CekLseSouoant
DINSDAG 11 DECEMBER 1984 PAGINA 11
chu\t
Laai
r en
heeft
:n van
risi
:ROES: VENEZUELA
5TEUNT ARUBA
tenru
ït funi
kgel.
nenig
EN HAAG Venezuela eft toegezegd
jba financieel te steunen nu dat eiland in
istige problemen is gekomen door de slui-
'an de Lago-raffinaderij. Dat heeft de lei
van de Arubaanse partij MEP, Betico
[egfroes. gisteren verklaard in Den Haag. Croes
r i jakt deel uit van een Antilliaanse parlemen-
|p ire delegatie, die deze week een bezoek
"i engt aan Nederland. Om welke bedragen het
de Venezolaanse hulp gaat kon Croes niet
gen. Volgens hem willen de Venzolaanse
oriteiten „liever een chèque uitschrijven
ir de Arubaanse bevolking dan geld geven
i een multinational". Venezuela is „politiek
i'nteresseerd" in Aruba en wil daar geen so-
ile onrust. Aruba is voor Venezuela van stra-
gisch belang, aldus Betico Croes.
Sigaret van
122 meter
SAARBRÜCKEN
In het weekein
de is in Saarbrüc-
ken de langste si
garet ter wereld
ontstaan. Het
werkstuk van 122
meter lengte werd
door de stamgas
ten van een stu
dentencafé ge
draaid uit 40 pak
jes shag en 2.500
vloeitjes. De siga
ret-draaiers hopen
hiermee in hel
Guinness record
boek te komen.
China gaat
plattelands
communes opheffen
PEKING De plattelandscommu
nes, die in 1958 door Mao Zedong
werden opgericht, zullen in 1985 in
het grootste deel van China tot de
verleden tijd behoren. Dit schreef
gisteren de China Daily.
De opheffing van de communes is
een onderdeel van de agrarische her
vorming van partijleider Deng Xiao
ping. In plaats van de communes
komt er een contractstelsel, dat de
boeren in staat stelt hun eigen land te
bewerken. De ondoelmatigheid van
de communes had de economische
stagnatie veroorzaakt, aldus China
Daily.
Speelballetjes
in Monaco
liggen stil
MONACO In
het casino van
Monte Carlo rolt
geen balletje meer
en zit geen mens
meer aan de speel
tafels. De 300 em
ploye's zijn voor
onbepaalde tijd in
staking gegaan. De
stakers eisen nale
ving van de bepa
lingen in de ar
beidsovereen
komst.
Britse gezagvoerder:
TEHERAN De gijzelaars,
die zondagavond door Iraanse
commando's uit de gekaapte
Koeweitse Airbus zijn gered,
hebben gisteren gezegd dat zij
op een bijzonder wrede ma
nier door de kapers zijn be
handeld.
De zes dagen dat wij in het
toestel zaten waren één grote
hel, zo zei de Britse gezag
voerder Clark voor de Britse
televisie. Volgens hem waren
de kapers „allen gek". Hun
leider was ..absoluut psy
chisch gestoord". Het ene mo
ment was hun optreden „wer
kelijk beestachtig", terwijl zij
even later „poeslief" konden
zijn, aldus de Britse gezag
voerder.
Clark wees erop dat zij de
passagiers op de gruwelijkste
wijze wilden intimideren. De
kapers deden alsof zij al di
verse passagiers hadden ge
dood. Zij gebruikten tomaten
ketchup om de indruk te ves
tigen, dat deze passagiers in
derdaad waren vermoord, al
dus Clark. Hij vertelde verder
dat de angst zo groot was, om
dat de kapers al twee Ameri
kanen hadden gedood.
Twee andere passagiers, die
volgens de kapers ook waren
gedood, bleken uiteindelijk
toch nog te leven. Zij werden
gedurende hun gijzeling sa
men met de gezagvoerder,
maar gescheiden van de ove
rige passagiers, in het voorste
deel van het vliegtuig vastge
houden. Charles Caper en de
Newyorkse zakenman John
Costa verklaarden met bran
dende sigaretten te zijn ge
marteld. Zij behoorden tot de
laatste groep van zeven gijze
laars. die zondag werd be
vrijd. Wij werden steeds weer
vastgebonden, getrapt, gesla
gen met kolven van wapens
en gemarteld met brandende
sigaretten, aldus Caper. Costa
stem zo slecht is". „Zij wilden
alleen maar horen dat ik van
de CIA was. Dat was alles wat
zij wilden horen".
'SKOU De namen
mard Peltier en Dean
id klinken waarschijn-
onbekend in Westerse
in; in de Sovjet-Unie
rden deze twee man
als „martelaren voor
mensenrechten" ver
til. Zij zijn voor Moskou
tt Sacharov en Solsjenit-
voor het Westen zijn:
levende symbolen van
slechtheid van de an-
re, dat wil zeggen wes-
ie, kant.
ïltier is een van de leiders
de militante Amerikaanse
ianenbeweging. Hij zit op
t al acht jaar in de
ivangenis vanwege zijn aan-
in het incident bij Woun-
Knee, waarbij een aantal
ilitiemannen gedood werd.
ilgens de Russische pers is
het slachtoffer van een
•zonnen beschuldiging".
J^-iean Reed is een in het Wes-
Llcrin onbekende progressieve
lerikaanse popzanger, die
:geld gearresteerd wordt
demonstraties. Hij krijgt
jnveel aandacht van de
jet-media als er in Ameri-
aan Russische dissidenten
rzekerl^steed wordt. Peltier en Reed
neer niin maar het topje van een in-
a te gajnsieve Russische campagne,
0 vene gisteren een hoogtepunt
het rfleefde op de viering van de
men nag van de Mensenrechten.
Pravda herdacht hen deze
en gaf een paar welover-
-Tjtffcn voorbeelden van de
gez€ihend/'ng van de mensenrech-
v 1 ,n bet Westen op dit ge-
Wetteli d; de kapitalistische
dsvenefden blijR de vervolging
«rtu/geif de vakbonden toenemen
ijl. Naa <stakingen worden met ge
le vera dd bedwongen. Dissidenten,
iljoen ten van progressieve organi-
eem zi Hes en pacifistische bewe-
op ("gen worden onderdrukt,
e om assendiscriminatie is het lot
en |n miljoenen zwarten, La-
vo< ns-Amerikanen en Indianen
en au Amerika en van de gastar
en naj iders in West-Europa,
ekerd 's keerzijde van de medaille
ippij. erden gisteren weer tien per-
nen gearresteerd in Moskou
e hun eigen commentaar
1 ilden leveren op de rechten
de Sovjet-Unie voor joden,
ennj ptisten, katholieken en dis-
Hof (enten omdat de Sovjet-
senrechten in het Westen sim
pelweg te beschouwen als een
spiegelbeeld van wat er in het
Westen gezegd wordt, als een
soort weerwoord op dc wester
se veroordeling van het Sov-
jet-beleid inzake Afghanistan,
Polen, Sacharov enzovoorts.
Er zitten echter meer kanten
aan deze zaak. Alexander Su-
charev, vice-president van de
vereniging voor Sovjet-advo
caten zegt daarover: „Na het
opstellen van de VN-verkla-
ring over de rechten van de
mens kwamen twee interpre
taties aan het licht. De afge
vaardigden van de Westerse
landen hebben geprobeerd de
verklaring te herleiden tot een
bevestiging van politieke en
burgerrechten, gebaseerd op
het „onschendbare en heilige"
recht van bezit. De Sovjet-
Unie en andere socialistische
landen gingen uit van de over
tuiging dat volledige vrijheid
en gelijkheid pas bereikt kan
worden wanneer er een einde
komt aan de uitbuiting van de
ene mens door de andere", al
dus Sucharev. „Daarom legde
de Sovjet-Unie de nadruk op
sociaal-economische rechten
zoals het recht op arbeid, ont
spanning, huisvesting, gratis
onderwijs en sociale zekerhe
den en voorzieningen voor be
iaarden". Wanneer Moskou en
Washington dan ook over „de
rechten van de mens" discus
siëren, is het alsof de twee
blokken een verschillende taal
spreken, omdat men praat
over een begrip dat twee fun-
er
centrl
tvoeri^
Cor
nog
bij
sburg
Frai
ïog o
h< irtij
ndere uitleg
t is verleidelijk de aanval-
Moskou op de men
Demonstranten in tel Aviv hadden zich gisteren verkleed als ge
vangenen compleet met kettingen om op de Dag van de Men
senrechten te protesteren tegen de vervolging van de joden in de
Sovjet-Unie.
damenteel van elkaar ver
schillende invullingen krijgt.
Die keren dan ook terug in al
lerlei andere debatten. De
Sovjets doen het voorkomen
dat de wapengroei in het Wes
ten een kwaad is, aan het
Westen eigen, aangezien deze
groei gebaseerd is op de hoge
winst van de bloeiende wa
penindustrie. Volgens deze op
vatting is ook het Westerse
buitenlandse beleid een
kwaad, aangezien de wortels
daarvan liggen in de Westerse
houding ten opzichte van de
de ontwikkelingslanden, die
moeten dienen als veilige be
waarplaats van de dollars van
investeerders en multinatio
nals.
Voor elke aanval die het Wes
ten doet op de onderdrukking
van Solidariteit in Polen heeft
de Sovjet-Unie een krachtig
weerwoord klaar voor haar ei
gen publiek. De Pravda
schrijft bijvoorbeeld: „Op het
internationale vlak wurgt het
imperialisme, vooral het Ame
rikaanse imperialisme. de
rechten van de mens en de on
afhankelijkheid van de volke
ren. Washington heeft onde
mocratische regimes in ver
schillende delen van de we
reld onder haar hoede geno
men. De VS geven geld en wa
pens aan de beulen van Pino
chet, de doodseskaders in El
Salvador, de
ders in Seoul, de
Zuid-Afrika en de Israëlische
bezetters van de Arabische
landen. Het grote verschil, zo
als men blijft benadrukken te
genover Sovjetfunctionarissen
en journalisten, is dat dergelij
ke schendingen van de men
senrechten in het Westen door
een vrije pers aan de kaak
kunnen worden gesteld; dat
„dissidenten" in Engeland
vrijuit naar het buitenland
mogen reizen of emigreren en
het recht hebben gerechtelijke
stappen tegen de staat te on
dernemen en zelfs tot aan het
Europese Hooggerechtshof
hun gelijk kunnen zoeken.
Het nuchtere Russische ant
woord hierop is dat niets van
dit alles bijvoorbeeld de Britse
mijnwerkers schijnt te helpen.
De enige troostrijke gedachte
in dit argument is dat beide
kanten tenminste hun eigen
ideeën omtrent de „mensen
rechten" serieus nemen; Oost
en West beweren alle twee het
bij het rechte eind te hebben.
Maar dat is een schrale troost -
en zeker niet wat de VN in ge
dachten had bij het opstellen
van de verklaring.
MARTIN WALKER
Copyright The Guardian
Bommelding verstoord uitreiking Nobelprijs
De Nederlander dr. Simon van der Meer (links) ontving gisteren melding. Nadat was gebleken dat het een vals alarm was, over-
Stockholm uit handen van de Zweedse koning Carl Gustav de handigde de voorzitter van het Nobelcomitè, Egil Aarvik, de prijs
Nobelprijs voor fysica. Hij deelt de prijs met de Italiaan Carlo
Rubbia voor hun onderzoek bij de Europese Organisatie voor
Kernonderzoek (CERN) in Genève.
De uitreiking van de Nobelprijs voor de vrede in Oslo werd giste
ren gedurende een uur onderbroken in verband met een bom-
aan de Zuidafrikaanse bisschop Tutu (rechts). Als gevolg t
bommelding moest Tutu zijn dankrede bekorten. Het was de eer
ste keer dat een uitreiking van de Nobelprijs werd onderbroken
door een bommelding.
DANBURY Amerikaanse deskundigen die in 1982
een bezoek brachten aan de fabriek Union Carbide in
de Indische stad Bhopal hebben na inspectie gewezen
op „belangrijke risico s" bij het opslaan en de verwer
king van het gifgas methylisocyanaat. Dit heeft de
voorzitter van Union Carbinde, Warren Anderson, tij
dens een persconferentie bekendgemaakt. Vijftien ton
van het zeer giftige gas lekte vorige week uit de fa
briek in Bhopal. Bij de ramp kwamen 2.500 mensen om
het leven en raakten zeker 125.000 anderen besmet.
De fouten waren in juni 1983 nog niet verholpen, zo staat in een
rapport van Union Carbide, waarvan kopieën aan journalisten
zijn overhandigd. Jackson Browning, de directeur van het be
drijf op het gebied van gezondheid, zei dat nog niet bekend is of
vóórdat de ramp plaatsvond iets was gedaan aan de gebreken.
De deskundigen spraken in '82 hun zorg uit over de mogelijk
heid van besmetting, te grote druk of overvulling van de gifgas
tank. Lekkende kleppen kwamen regelmatig voor, zo staat in
het rapport. Ook onvoldoende geschoold personeel was rede tot
verontrusting. De directie in India en de regering van de deel
staat Madhya Pradesh waren op de hoogte, maar veiligheids
maatregelen bleven uit en er werd niets ondernomen om de fa
briek te verplaatsen uit het dichtbevolkte gebied, aldus Union
Carbide.
Anderson, die zondag terugkeerde uit India, verklaarde dat het
bedrijf nog eens drie en een half miljoen gulden noodhulp aan
de overlevenden zal schenken. De bedoeling daarvan is tege
moet te komen aan de hulp die op korte termijn in Bhopal nodig
is. Anderson zei verder dat Union Carbide een „eerlijke en bil
lijke" schadevergoeding wil betalen aan overlevenden van de
ramp en familieleden van mensen die door het gifgas om het
leven zijn gekomen. Hij weigerde bedragen te noemen, maar zei
dat het voortbestaan van het bedrijf er niet door in gevaar zal
worden gebracht.
(Van onze correspondent
Bob van Huët)
ARIJS Met de schiet-
van vorige week in
Nieuwcaledonische
ad Hienghène lijkt
rankrijk, dertig jaar na
e Algerijnse kwestie, op-
ieuw te worden gecon-
onteerd met een uiterst
jnlijk dekolonisatiepro-
lijheid strevende FLNKS (So
cialistisch Nationaal Bevrij
dingsfront van de Kanaken)
om het leven. Aanleiding zou
het door Kanaken (de oor
spronkelijke Melanesische be
volking) in brand steken van
een „Europese" boerderij zijn
geweest. Hierop nam een aan
tal blanke boeren (Caldoches)
„uit zelfverdediging" het recht
in eigen hand. De uitbarsting
kwam op een moment dat
men in Parijs de indruk had
dat de druk enigszins van de
Caledonische ketel was.
FLNKS-vertegenwoordigers
waren net in overleg met de
Franse afgezant Pisani.
Intussen zijn ook in Parijs de
gemoederen behoorlijk verhit
geraakt. Socialistenleider Jos
pin deed een voorzichtig voor
stel Kanaken en Caldoches af
zonderlijk over de situatie te
raadplegen, maar dit plan
werd door de oppositie als
„Zuidafrikaanse politiek" weg
gehoond. Vooral de RPR van
Chirac voelt niets voor een
eventuele zelfstandigheid van
het in 1853 ingelijfde overzee
se gebiedsdeel. Vijf voormalige
gaullistische premiers, onder
wie Chirac, verzochten presi
dent Mitterrand schriftelijk
Nieuw-Caledonië Frans te la
ten. Zij menen dat een meer
derheid van de bevolking de
banden met het Franse moe
derland wil behouden. Dat
geldt dan echter alleen voor de
Caledoniërs van Europese af
komst, want de Kanaken wil
len duidelijk, en het liefst voor
1986, onafhankelijkheid.
Ook in de Franse pers wordt
heftig over het probleem gede
batteerd. In linkse kranten als
Libération en Le Matin liet
WW
IM'M WÊ*. IS fJNW
feAfP£*5*&
men doorschemeren dat de
vijftigduizend Fransen op
Nieuw-Caledonië niet op pre
sident Mitterrand hoeven te
rekenen voor steun. Ten eer
ste omdat de president zich
aan het begin van zijn ambts
termijn voorstander heeft ge
toond van onafhankelijkheid
van de Melanesische eilanden
en ten tweede omdat het
Franse staatshoofd nog steeds
het kruis met zich zou mee
dragen van de Algerijnse cri
sis. Als minister van binnen
landse zaken deed Mitterrand
toen de uitspraak: „De enige
onderhandeling is oorlog",
waarop het zenden van Franse
soldaten naar Algerije volgde.
De rechtse kranten trekken
uiteraard partij voor de Euro
peanen en deinzen er niet
voor terug de Kanaken af te
schilderen als een handjevol
opstandelingen, dat wordt ge
ïnspireerd door overdadig ge
bruik van alcohol en warrige
linkse ideeën. Dat zeventien
jonge Kanaken een opleiding
in Libië hebben gehad is uiter
aard koren op de molen van
anti-regeringskrantcn als Le
Figaro en Le Quotidien de Pa-
Als reactie hierop verscheen
vorige week in Le Monde een
oproep van 78 vooraanstaande
Franse wetenschappers, waar-
pers en publiek wat
mpect
r de Kanaken werd
gevraagd. „Het gaat hier niet
om een handvol wilden uit het
stenen tijdperk, maar om een
volk met een rijke achter
grond".
De tot het socialisme bekeerde
oud-gaullist Edgard Pisani zit
in de voorste linie en heeft de
moeilijke taak enige orde in de
chaos te scheppen. Daarna wil
hij overleg plegen met alle be
trokkenen Behalve Fransen
en Kanakken wonen op de
Melanesische eilanden ook En
gelsen. Duitsers, Polynesiërs,
Vieinamezen en Javanen. Op
2 februari zal Pisani de Franse
regering van zijn bevindingen
verslag doen. waarna in het
parlement over de toekomst
van Nieuw-Caledonië besloten
wordt Een groot probleem
voor Pisani is dat de Kanak
ken wel de grootste bevolkins-
groep (ruim 42 procent) op
Nieuw-Caledonië vormen,
maar dat ze niet in de meer
derheid zijn. De Europeanen
vormen met 39 procent hun
voornaamste opponenten.
Wat betreft de Franse boeren
op het tropische eiland hoeft
over eventuele onafhankelijk
heid niet lang gediscussieerd
te worden „Nieuw-Caledonië
moet en zal Frans blijven", zei
een van hen op de Franse tele
visie. Een jachtgeweer hield
hij daarbij veelzeggend in de
aanslag.
MOSKOU Mikhail Gorbatsjov, de „r
Russische communistische partij, is teruggekeerd op het eerste
politieke plan. Dat blijkt volgens diplomatieke kringen in Mos
kou uit een belangrijke ideologische redevoering, die gisteren
door hem is uitgesproken. Gorbatsjov leek nog maar een maand
geleden uit de gratie te zijn geraakt.
Gorbatsjov sprak op een partijbijeenkomst, waarbij hij pleitte
voor „diepgaande hervormingen in de economie en het geheel
van het systeem van sociale betrekkingen" in de Sovjet-Unie.
Het was de eerste rede van Gorbatsjov over ideologische proble
men sinds hij in 1978 tot de partijleiding toetrad.
AMSTERDAM Het Rijksmuseum Vincent van Gogh en het
Stedelijk Museum in Amsterdam zullen in het vervolg op maan
dag weer open zijn. De aanleiding zijn de grote tentoonstelling
van schilderkunst na 1940 „La Grande Parade" in het Stedelijk
en de daaraan parallel lopende tentoonstelling „De Nederlandse
Identiteit" in het Van Goghmuseum. De openstelling op maan
dag zal in elk geval duren tot 15 april 1985 maar de kans is groot
dat het Stedelijk ook na die tijd op maandag open zal blijven,
aldus de woordvoerder van het Stedelijk Museum. Hendrik
Driessen.
Ook de openingstijden zijn in beide
Gogh Museum zal van maandag tot
zijn van 10.30 tot 17.00 uur en op zoi
tot 17.00 uur. Dat betekent dat het
dagen een half uur later open gaat,
vroeger.
Het Stedelijk is in het vervolg alle zeven dagen van de week
open van 11.00 tot 15.00 uur. Dat betekent in vergelijking met de
sluitingstijden tot nu toe dat dit museum op doordeweekse dagen
iag geopend
feestdagen van 12.00
n op doordeweekse
op zondag een uur
later open gaat en zondags twee uur eerder.
De twee musea zijn op beide kerstdagen geopend
nieuwjaar de gehele dag gesloten.
SCIENTIFIC L'SlIRGlfJALS
HOR ALL KINDS OF
MHDK-AL EQUIPMENT
HA** MAHAL ROAD
PKk'RCATH RfHlPAL
Deze Indiase vrouw is een van de overlevenden van de giframp in
Bhopal. Behalve zij zelf is van haar gezin (man en elf kinderen)
alleen het dochtertje naast haar in leven gebleven.
