Finale
Zelf kleding maken ook niet zo goedkoop
krijgt meer inzicht
in karakter
van lukraak-killers
HENRY
LUCAS:
„IK
DOODDE
360
MENSEN"
lie 7,30 zal niet vej
want moeder en doch
Eens per maand brengen
wij het vervolgverhaal
van de
wederwaardigheden van
de familie De Groot. Uit
het leven gegrepen, het
leven van een modaal
gezin met alle lief en
leed, vooral financieel.
Wat kunnen zij,
uitgaande van het
huidige inkomen, de
volgende maand doen. En
ook: wat moeten zij laten?
Het Nationaal Instituut
voor Budgetvoorlichting
(Nibud) aan de
Bezuidenhoutseweg 231
in Den Haag, helpt hen
daarbij. Hoe de familie
De Groot (vader Bert,
moeder Betty, de
studerende zoon Henk en
dochter Tineke) met het
inkomen al dan niet
uitkomen, en hoe de
eventuele klappen
worden opgevangen,
daarover gaan de
verhalen in deze serie.
WASHINGTON Seriemoor
denaars, elk land kent ze of
heeft ze ooit gekend. De rond
zwervende menselijke mon
sters, in wie van tijd tot tijd
een onweerstaanbare bloed
dorst opwelt. Op het moment
dat ze een slachtoffer uitzoe
ken, staat de dood van de
prooi al vast. Het is een wille
keurige lifter, of een prosti
tuee, of een winkelier, die
voor of na de laatste adem
tocht wordt verkracht en ver
volgens in het water of een
wegberm gedumpt. Waarna
de dader spoorloos verdwijnt,
meestal verder trekt naar een
ander oord, waar een nieuwe,
nog argeloze buit zijn pad zal
kruisen.
Een serie-moordenaar kan een hele
natie in zijn angstgreep houden.
Sommigen zijn een mythe gewor
den. Wie kent niet Jack The Rip
per, die moordend door het Victori
aanse Engeland doolde.
Maar Jack The Ripper met zijn
„slechts zes" moorden verbleekt bij
zijn hedendaagse collega's in de
Verenigde Staten. Amerika is hét
land van de serie-moordenaars, de
lukraak-killers. Hun aantal, en de
aantallen slachtoffers, nemen toe.
Op dit moment zitten er zo'n 20
kettingdoders opgesloten, aan wie
tezamen tussen de 250 en 700 moor
den worden toegeschreven. En
honderden andere moorden zijn
vermoedelijk gepleegd door maar
een handvol „random-killers" die
op vrije voeten zijn.
Henry Lee Lucas (48) zit nu in
Texas gevangen. Hij is formeel nog
slechts voor zeven moorden (ter
dood) veroordeeld. Maar er lopen
nog 29 andere processen tegen
hem. Lucas zelf beweerde aanvan
kelijk dat hij 188 mensen had ge
dood, de meesten tussen 1979 en
1982, in 24 verschillende Ameri
kaanse deelstaten. Hij heeft inmid
dels zijn eigen schatting verhoogd
tot 360 slachtoffers. Zijn ondervra
gers in Georgetown, Texas, zijn er
van overtuigd dat de laatste raming
het dichtst bij de waarheid ligt. „Ik
heb gemoord met pistolen, gewe
ren, messen, tafelpoten, hamers,
bijlen, telefoondraden, vazen en
heiligen-beelden", zegt Henry Lu
cas. Voor talloze van zijn beweerde
moorden zal het bewijs niet meer te
leveren zijn. Lucas haalde veel
slachtoffers en details van zijn da
den door elkaar. „Een seriemoorde
naar heeft meestal geen enkele re
latie met zijn slachtoffer. Dat
maakt het bijna onmogelijk hem te
achterhalen, als hij niet op heter
daad wordt betrapt. Als Lucas zelf
niet was gaan praten, hadden we
bijna geen enkele van zijn moorden
kunnen ophelderen", verklaart
Tom Sawyer, lid van de onlangs
speciaal opgerichte .justice-depart
ment task force on serial murder".
In die taakgroep probeert de natio
nale recherche, de FBI, niet alleen
serie-doders op te sporen door lan
delijke computeranalyse van onop
gehelderde moordzaken, maar
poogt men ook parallellen te ont
dekken in de persoonlijkheid van
de veelvoudige moordenaars. Be
staat de „typische random-killer",
die wellicht kan worden herkend
voor hij (nog meer) bloed vergiet?
Een karakteranalyse van een tien
tal nu vastzittende serie-moorde
naars (niet te verwarren met een
„massa-moordenaar", die in één
daad een groot aantal slachtoffers
maakt) levert een uitdraai met en
kele treffende constanten op:
Er is vrijwel nooit spijt. Een ge
weten ontbreekt totaal, evenals
het vermogen zich te verplaatsen
in angst en pijn van anderen.
Het geweld heeft een sexueel ka
rakter.
De dader werd als kind vaak in
bizarre sexuele situaties betrok
ken en ontwikkelde later proble
men met bisexualiteit of impo
tentie.
Henry Lucas komt uit een arm en
asociaal gezin, waarin geweld aan
de orde van de dag was. Als klein
kind werd hij door zijn moeder ge
slagen, omdat hij niet wilde toekij
ken hoe zij met vreemde mannen
gemeenschap had. Henry maakte
zijn eerste slachtoffer toen hij 14
jaar was. Het was zijn vriendinne
tje. „Ik wil met haar doen wat ik
mijn moeder met die mannen zag
doen. Ik voelde mijn moeder weer
slaan. Toen ben ik zelf gaan slaan.
Ik kon het niet aan", zegt de moge
lijk 360-voudige moordenaar. Zijn
tweede prooi was moeder Lucas
zelf. Daarna was geen vrouw meer
veilig voor hem. „Ik voelde niets
anders meer dan pure haat. Als ik
een slachtoffer wilde, dan nam ik
er gewoon een". Meestal was er ook
van verkrachting sprake. Een aan
tal moorden voerde hij samen met
zijn homofiele vriend Otis Toole
uit, die nu in Florida gevangen zit.
Als ze weer ergens een lijk hadden
achtergelaten, reden ze in de auto
honderden mijlen verder. „Ik her
inner me hoe ik door een politie-a-
gent werd aangehouden, die duide
lijk iets vreemds rook in de auto.
Dat kwam van een hoofd, dat ik
onder de achterbank had verstopt.
Ik mocht gelukkig doorrijden", al
dus Lucas.
In een psychiatrische inrichting in
Californië zit Edmund Kemper (35)
gevangen, die zijn beide grootou
ders, zijn moeder en zes vrouwelij
ke lifters heeft afgeslacht. Als ze
venjarige had hij al eens over een
vriendinnetje gezegd: „Als ik haar
wil kussen, moet ik haar eerst ver
moorden". Nu zegt hij over zijn da
den: „De doodsangst die ik teweeg
bracht, gaf mij het gevoel dat ik ie
mand was. Ik nam beslissingen
over leven en dood, was God voor
hen. De selectie van het slachtoffer
is in wezen het voorspel. De moord
is het orgasme", zegt Kemper, die
als zeer intelligent, maar krankzin
nig wordt beschouwd.
„Het idee is penetratie. Maar ze
kunnen vaak alleen maar een mes
in een lijf steken", stelt David
Abrahamsen, die een boek heeft
geschreven over een andere serie
moordenaar, David Berkovitz. De
laatste getuigde over zijn moord op
het meisje Donna: „Nadat ik haar
had gewurgd, voelde ik me geluk
kig. Die opgebouwde spanning was
ontladen. Ik had geen lichamelijk
orgasme, maar wel degelijk een
geestelijk". Berkovitz was telkens
verbaasd als zijn slachtoffers
schreeuwden en zich verzetten. „Ik
verkrachtte of bestal ze niet, ik
doodde ze alleen maar."
Een andere ketting-killer, John
Wayne Gacy (42), die in zeven jaar
tijd 33 jongens en jonge mannen om
het leven bracht, bleek ook verrast
te zijn dat er berichten over zijn
wandaden in de kranten versche-
Nou ja, daar had de familie De
Groot weer even buiten de waard
gerekend. Het budget van ƒ312,-
van vorige maand, voor de aan
koop van winterkleding, bleek ach
teraf fors te zijn overschreden. De
pantalon voor vader Henk (hij valt
net buiten de confectiematen) kost
te 90,-. En ook de rest van de aan
kopen tikte aardig aan. Vader Bert
en moeder Betty hadden zich niet
gerealiseerd dat alles tegenwoordig
zo duur is. In totaal heeft de fami
lie bijna 500,- aan winterkleding
uitgegeven.
De afgelopen maand
resteerde 463,—
Naar spaarrekening150,
Reserve voor
winterkleding ƒ312,
Uitgaven winterkledingƒ480,
Totaal uitgaven
ƒ630,-
Maar het gezin heeft zieh ook nog
naar het postkantoor begeven om
een gift van 30,- over te maken
voor Eén voor Afrika. Dat brengt
het totaal aan uitgaven op 660,-.
Betty komt dan met een begro
tingstekort te zitten van 463,- mi
nus 660,- maakt 197,-.
Met de kassabonnetjes op tafel
bewaren, want anders kun je nooit
meer ruilen zet de vrouw des
huizes de aankopen even onder el
kaar:
TINEKE:
pantalon80,
trui50,
laarzenHO.
broek90'
overhemd30,
truif 40,—
BETTY:
stof voor jurk
stof voor pakje
nieuwe trui
25,—
30,—
25.-
Totaal aan winterkleding 480,
„Nou", zegt Betty, „dat is me even
een bedrag. Ik denk toch dat het
voordeliger is als ik voortaan alle
kleren zelf maak, en niet alleen die
jurk en dat pakje. Er zijn vaak ge
noeg aardige lappen stof voor een
prikje op de kop te tikken. En dat
scheelt aanzienlijk met kant en
klaar kopen".
Het Nibud tekent hier bij aan, dat
zelf maken inderdaad goedkoper is.
Naaicursussen lopen goed, het blad
Knip heeft de oplage vorig jaar
zien stijgen van 209.000 naar zo'n
250.000; allemaal tekenen dat Paul
van Vliets „Thuisnaaister" een
nieuwe opmars begonnen is. Gezin
nen met een naaimachine geven
minder uit aan kleding dan een ge
zin zonder. Er is echter een grote
maar aan verbonden: Als je zelf
naait, maak je meer kledingstuk
ken dan je zou kopen; bovendien
schaf je soms duurdere stoffen aan
(zijde) dan wanneer je een kant-en
klaar jurkje van het knaapje haalt.
De ervaring van het Nibud is, dat
veel mensen (juist zoals moeder
Betty) om economische redenen
zelf achter de naaimachine (willen)
gaan zitten. Iemand die dat nooit
gedaan heeft, is aangewezen op een
(dure) schriftelijke cursus, of op
een praktijkcursus waartoe steeds
meer buurthuizen het initiatief ne-.
men. De kosten daarvan varieren
van ƒ3,- tot ƒ30,-.
Maar als je het nog nooit gedaan
hebt, kom je toch voor een aantal
forse uitgaven te staan:
Naaimachine400,
accessoiresf 100,
naaicursus240,
Totaal (gemiddeld)740,
Als je er vanuitgaat, aldus het Ni
bud, dat zelf maken zo'n veertig
procent goedkoper is dan kopen,
betekent dat dat ie pas na 1.110,-
aan kleding te hebben gemaakt,
erop gaat „verdienen".
Voor mensen met lage inkomens is
zo'n investering vaak heel moeilijk.
Maar mocht men er toch toe over
gaan: er is niets tegen een nieuwe
computergestuurde naaimachine
met duizend-en-een snufjes, maar
er zijn bij de vakhandel ook vaak
zeer goede tweedehands machines
te koop, met garantie. En zeer
voordelig.
Ook hier dus: op je tellen passen.
„Nou ja", verzucht moeder, „we
hebben in elk geval een zorg min
der". Wat blijkt: studerende zoon
Henk heeft een bijbaantje gevon
den als invaller in een horeca-eta-
blissement. Dat levert hem 400,-
per maand op. „En dat is voor ons
en hem lekker meegenomen", zegt
pa, „als hij nou maar uitkijkt dat
hij niet te veel verdient, dat scheelt
hem anders in z'n studietoelage".
Maar Betty's moederhart blijft
spreken als zoon Henk met week
end komt. Ze reserveert zestig gul
den voor het toestoppen van ex
traatjes.
Inkomen maand december is totaal
2.300,-
Uitgaven:
Huur371,
Gas, cv, elektra315,
Water28,70
Centr. antenne14,
Vakbond18,50
Krant20,—
Afbetaling lening125,
Telefoon85,—
Damesblad25,50
Jeugdblad18,
Totaal uitgaven1.020,70
„En dat jeugdblad zeggen we gelijk
op", zegt Bert, „Henk is toch niet
meer thuis, en Tineke leest er niet
in".
Bij de uitgaven komt dan het huis
houdgeld 885,-), de 60,- voor
zoon Henk, het extra huishoudgeld
voor de surprise-avond, en voor
Kerst. Dat maakt een totaal van
ƒ2.095,70.
„Verdorie", zegt Betty", elk jaar
vallen de uitgaven voor de feestda
gen weer tegen. Ik weet wel dat ik
eigenlijk wat opzij moet leggen,
maar aat lukt me nooit".
Het Nibud aan het woord: met dat
probleem tobben veel gezinnen.
'uilen.
tg var
msen
Jtbaar
Het handigste is, het hele jaar goeP ove
kope lekkere hapjes en leuke
sentjes te kopen en die op een ap^^^
te plank in de kast te leggen. Zet j^ed
gemakkelijk en voordelig bij %are
feestdagen en voor verjaardagen L jn
onverwachte gebeurtenisseL
Maar die lekkere dingen (bhkjLPrmet
zalm, slakken) niet tussen het eUL^ js
van alledag zetten. Anders gaan
beslist op... jo'men
De uitgaven voor de maand deceii u.
ber heeft Betty begroot u
2.095,70. Daar komt het tekoL^j
van november bij, zijnde ^97fl0ten
Toaal aan (begrote) uitgaven vaU.
de familie De Groot dus f2292,ïCT Jjs'
Resteert voor de komende maan
een overschotje) van 7,30. OcL de
niet zo veel, maar altijd beter da de
tik c
'schai
ter besluiten met het zicht op
kinderbijslag van januari 'lo4latig
nog maar iets leuks voor de feest
dagen te kopen. Niet zo best,
het Nibud, want hier teren ze al L aut'(
op het geld dat nog moet binnenlef jjet
men. En de familie beseft dat L. £w
toch wezenlijk iets anders moet
beuren wil het tekort niet blijvenL^^g,
zijn. De auto is al de deur uit, ak. andl
koord. Maar desondanks moet hfex
inkomen vergroot worden, om ht.
probleem structureel aan te pafkomt
ken. „Kunnen we Henk z'n kam^n(je
niet verhuren", oppert vader Bert jlart
Het antwoord van z'n echtgenotL _ra
„Daar moet ik nog 'ns even ovi P v
nadenken, want ten eerste is de olj» er
brengst van de huur een deel
je inkomen, je moet er belastin S0Qr
over betalen, en ten tweede ben L me,
een stuk van je vrijheid kwijt %uwj,
dan, waar moet Henk slapen als flEurc
een weekend over komt? Laten vjappn
dat nou nog maar eens goed yj
spreken" h
LEO VAN DER MEEL
Icq 1
nen. Bij zijn aanhouding in 1978 zei
hij. „Het enige waarvoor ze me
kunnen veroordelen, is voor het
drijven van een begrafenisonder
neming zonder vergunning". Gacy
was een succesvol zakenman, ge
huwd en had een inkomen van een
half miljoen gulden per jaar. Hij
nodigde sollicitanten bij zich thuis
uit, als zijn vrouw er niet was. Hij
wurgde zijn bezoekers, maar op een
wijze dat de doodstrijd urenlang
duurde. Gacy was dan in een sexu
ele extase en zong tevens psalmen.
„Ik ben bisexueel, niet homosex-
ueel. Ik heb tenslotte ook nog enig
FOTO LINKS:
De mogelijk 360-voudige
moordenaar Henry Lucas
bij zijn voorgeleiding.
FOTO RECHTS:
De serie-moordenaar Ed
mund Kemper (35), die zijn
beide grootouders, zijn
moeder en zes vrouwelijke
lifters heeft afgeslacht. Hij
is inmiddels opgenomen in
een psychiatrische inrich
ting in Californië.
zelfrespect", heeft hij verklaard.
Ted Bundy, 37, is ter dood veroor
deeld voor 3, maar wordt verdacht
van in totaal 40 moorden op jonge
vrouwen tussen 1974 en 1978. Hij is
psycholoog van beroep en een ware
charmeur met mooie blauwe ogen.
Ook hij moordde in het wilde weg.
Soms beet hij de ontvoerde meisies
dood. Hun lichamen sneed hij
meestal aan stukken. Tijdens zijn
proces voelde hij zich Perry Mason,
de advocaat uit de tv-series. Een
FBI-woordvoerder zegt: „Er be
staan echt mensen voor wie het
lekkerste wat bestaat is iemand te
vermoorden. Ze willen ook de bes
te moordenaar worden die er be
staat, zoals veel gewone mannen de
beste minnaar van de wereld wil
len zijn. En tot de kwaliteit van de
moord behoort onder meer de
spoorloosheid van de dader."
Stephen Michaud, schrijver van het
boek „De enige levende getuige"
(over Ted Bundy) meent dat „de
politie uit frustratie over het opspo
ringsprobleem het bestaan van een
seriemoordenaar zolang mogelijk
pleegt te ontkennen. Maar als ze er
een vangen, dan proberen ze alle
onopgeloste moorden op de arres
tanten te schuiven". Zo is het mo
gelijk ook met de moordenaar van
Atlanta, gegaan, Wayne Williams,
die tenslotte maar voor één van de
tientallen moorden op negerjonge
tjes (gepleegd tussen 1979 en 1981)
kon worden veroordeeld.
Woede
De opsomming van de seriemoor
denaars en hun gruwelijke antece
denten kan nog lang doorgaan. Er
waren de Hillside Stranglers in
1977 en '78 in Los Angeles. Er was
de autocoureur Christopher Wilder,
die vorig jaar een zwerfrit van
honderdduizend mijl afsloot met
een negende moord op een jonge
vrouwelijke schoonheid. En er was
Gerald Stano die waarschijnlijk 35
vrouwen in Florida heeft ver
moord. Stano was gedurende zijn
eerste f> levensmaanden „afgrijse
lijk lichamelijk en geestelijk ver
waarloosd" en daarna opgevoed
door liefhebbende pleegouders.
„Maar de schade was al berokkend.
Soms maakt het niet uit wie zich
over het kind ontfermt. Al waren
het Maria en Jozef geweest, het zou
hetzelfde monster zijn geworden",
aldus psycholoog Ann McMillan.
De meest beangstigende serie
moordenaars zijn uiteraard dege
nen die nog niet zijn gepakt. Zoals
de mysterieuze „green river killer"
die in Seattle aan de noord-west
kust, 27 jonge vrouwen heeft ge
dood, merendeels prostituee's. Vijf
tien andere vrouwen in die buurt
zijn vermist.
De psychologen die over het ver
schijnsel serie-moord sedert enige
maanden hun licht laten schijnen
in de Amerikaanse media naar
aanleiding van de speciale taak
groep die de FBI heeft ingesteld
zijn net over een aantal elementen
eens. De daders zijn altijd mannen.
Bijna altijd zijn ze wreed behandeld
door hun ouders of andere opvoe
ders, meestal samenhangend met
sexueel misbruik. Terwijl vaak van
hoge intelligentie en uiterlijk aan
gepast en charmant gedrag sprake
is, zijn de serie-moordenaars als
volwassenen in de ban van Freudi
aanse obsessies.
Vaak is sprake van angst voor de
gewelddadige woede die de moor
denaar in zich weet. De woede
geldt meestal bewust of onbe
wust de ouders. Het almaar ver
moorden van vrouwen is het al
maar vernietigen van de eigen
moeder. Mannelijke slachtoffers
vertegenwoordigen de vader. Als
kinderen zijn prooi vormen, dan
doodt de dader in deze analyse zijn
zwakke en angstige „zelf" en ko
pieert hij zijn monsterlijke ouders.
„De woede davert voort als een
trein, aangedreven door ongeremde
sexuele energie. Serie-moordenaars
hebben soms tot op volwassen leef
tijd in het bed van hun ouders
moeten slapen of in dezelfde kamer
als moeder de prostituee. Ze zijn
zelf zo consequent misbruikt en als
mens miskent, dat ze hun
fers ook niet meer als
maar als poppen zien.
van overheersing en
die ook in normale sexualiteit
komen, maar worden
zijn bij deze mensen s
overwoekeren", aldus
psycholoog James Milan.
Een bijkomend element is mogelip A. V
het geweld op de televisie,
door nu reeds hele generatic.
geconfronteerd met oneir»di£r
reeksen moorden, waarbij
den van het slachtoffer
wordt benadrukt. En tensl
e
vert het reusachtig grote Amerik^p^êe
het land van de eindeloze
en de kolossale auto's ook het
ale" klimaat. Je bent niet gauw e*611™ m
verdachte vreemdeling in het lai*rsziJn
van de mobiliteit waar „hi stra 8 °Pt'n
ger" een van de standaardgroet^
is; je kan in het enorme contine
alle kanten uitvluchten, in de kp_ n
lossale steden ben je een naald
een hooiberg en in een Amerika2
se slee is met gemak een lijk te vc
stoppen.
Het lijkt nog een lange weg
„tijdige" herkenning van de serefL.,' p
moordenaar en een succesvolle coryV'
■rectie op zijn ontspoorde gee^f
Voortgaand ondezoek, ook naar
fysieke hersenfunctie van de „ei
e dezelfi
1 Vo>
van de routes die ook de FBI volj
„Maar je kunt de moorden
stoppen vooraleer ze zich v««.
doen", zegt FBI-man Robert ResfÊesc|)r
Ier. „Je kunt iemand niet binneii er da
houden omdat een hersenondeë®verj?
zoek aanduidt dat hij „het type" jknoeid
Er worden tegenwoordig «rt ^el
23.000 mensen per iaar in de Vl de P1
vermoord. In de 50 er jaren werde
90 procent van alle moorden cpgP P°"*
lost. Dat percentage is thans teruj{een
gevallen naar 76. Een toename varUWM'a
het aantal lukraak moordenaar11111
<soms ook wel recreatieve moord#» vef'
naars genoemd!) wordt mede al verk'
verklaring daarvoor gezien. rmoed
MARC DE KONINCPeefu,r
loeilijk
Bor
