rif ramp in India stelt industriële
reiligheid Derde Wereld aan de kaak
„Er was geen sprake van
nalatigheid in Bhopal"
JS doen niet mee met Afrika-fonds
Bayer: „Giframp als in
India is hier onmogelijk
De Ruiter: toename
SS-20-raketten
„zorgwekkend"
8/10 -daagse
ski- en langlaufvakantie
^"SIJTHOFRPERS
■IN A
'ITENLAND
Cccdóe Qomatd
DONDERDAG 6 DECEMBER 1984 PAGINA 11
Sjnramp op Taiwan:
jgelijk 94 doden
bEH Reddingsploegen hebben tot nu toe
ijken ontdekt van 27 van de 95 mijnwer-
fdie als gevolg van explosies en instortin-
bpgesloten zitten in de Hai Shan-kolenmijn
biwan. Slechts een kompel is levend aange-
fen en zwaar gewond naar een ziekenhuis
Eebracht. Gevreesd wordt dat de resteren-
J mijnwerkers, die op een diepte van 2.300
r zijn ingesloten, niet levend zullen wor-
^angetroffen. De mijn gold als een van de
gste mijnen van Taiwan. Na twee grote
rampen op Taiwan eerder dit jaar, waarbij
taal 177 mijnwerkers de dood vonden, be-
de regering de veiligheidsregels nauwge-
joe te passen. Sindsdien werden minstens 60
jen gesloten.
Le Pen pleit voor
vrijlating Papadopoulos
ATHENE De politie van Athene is
gisteren opnieuw slaags geraakt met een
menigte van enkele honderden jongeren,
die demonstreerde tegen het bezoek van
de Franse extreem-rechtse leider Jean-
-Marie Le Pen aan Griekenland. Le Pen
woont in Athene een bijeenkomst bij van
de extreem-rechtse fractie in het Euro
pese parlement. De vergadering is geor
ganiseerd door de Griekse zusterpartij
Epen, die is opgericht door de voormali
ge Griekse juntaleider George Papado
poulos, die nog steeds gevangen zit we
gens zijn aandeel aan het kolonelsregi
me. Le Pen drong gisteren in een toe
spraak aan op zijn vrijlating, ook al ver
meed hij de naam van Papadopoulos te
noemen.
Meer protest tegen
Zuid-Afrika in VS
WASHINGTON In de Verenigde Staten
wordt steeds vaker gedemonstreerd tegen
het apartheidsbeleid in Zuid-Afrika. Beto
gers bij Zuidafrikaanse diplomatieke verte
genwoordigingen kregen gisteren onver
wachts steun van een groep van 35 conser
vatieve Republikeinse leden van het Ameri
kaanse Congres, die verklaarden voorstan
der te zijn van economische sancties tegen
Zuid-Afrika als geen vorderingen worden
gemaakt bij de afschaffing van de apartheid.
Onder de ondertekenaars van een brief met
deze strekking zijn enkele zeer conservatie
ve Republikeinen die erkennen dat Zuid-A
frika van zeer groot strategisch belang is
voor de VS, maar die zeggen de apartheid
niet te willen goedpraten.
Frankrijk dreigt met inzetten
van leger op Nieuw-Caledonië
NOUMEA Bij een schietpartij op Nieuw-Ca
ledonië zijn gisteren acht doden en vier gewon
den gevallen.
Onder de doden zouden twee broers zijn van
Jean-Marie Tjibaou, de leider van de „voorlopi
ge regering" van het Kanak-bevrijdingsfront
(FLNKS). Alle slachtoffers zijn Melanesiërs, die
opkomen voor de onafhankelijkheid van het
Franse eilandengebied. De in meerderheid uit
Europese immigranten bestaande bevolking wil
daar niets van weten. Intussen treft de speciale
Franse onderhandelaar, Pisani, voorbereidin
gen om met de partijen op Nieuw-Caledonië te
onderhandelen over een vreedzame oplossing
van het conflict. Hij heeft gedreigd militairen
in te zetten als er geen einde komt aan de onge
regeldheden.
Mede-ontdekker van
„pil" overleden
NEW VORK In Peterbo-
rough in de Amerikaanse
staat New Hampshire is dr.
John Rock (94) overleden,
die in de jaren vijftig samen
met de artsen Gregory Pin-
cus en Min Chueh Chang de
„pil" heeft helpen ontwikke
len. Dr. Rock, een devoot ka
tholiek, was in 1944 de eerste
medisch-onderzoeker die een
menselijk ei bevruchtte in
een reageerbuis* Hij was ook
een van de eersten die zaad
invroor en een jaar later
vaststelde dat het nog steeds
volledig potente spermacel
len bevatte.
Hongaarse professor
herstelt monarchie
BOEDAPEST Hongarije acht klaar
blijkelijk de tijd gekomen om het Habs-
burgse huis uit zijn monarchistische
verleden in ere te herstellen. In een in
terview heeft professor Peter Hanak
uit Boedapest stelling genomen tegen
de lange tijd door het communisme
aangehangen theorie, dat de Habsburg-
se staat een „volkerenkerker" was. Het
interview is verschenen in de krant
van de jongerenbeweging van de com
munistische partij. Hanak wil de huidi
ge belangstelling in Hongarije voor de
monarchie niet toeschrijven aan wee
moed. maar aan „de erkenning dat het
behoren van verschillende kleine vol
ken tot één geïntegreerde grote maat
schappij iedereen meer kansen biedt".
SHINGTON Het
erikaanse chemische
fcern Union Carbide
ld ooit bij milieugroe-
i bekend als milieu-vij-
nummer één. De laat-
jvijftien jaar heeft het
(rijf dan ook zijn uiter-
best gedaan wat be-
jt het zuiveren van
e vuile reputatie. En
nu op dit moment het
icern in de VS zijn ima-
/an een milieubewuste
veilige fabriek bijna
»teld heeft, bevindt
on Carbide zich in het
delpunt van de ergste
mische ramp in de ge-
edenis.
feit is dat Union Carbide,
zoals andere grote Ameri-
ïse ondernemingen die in
Derde Wereldlanden een
rijf hebben opgezet, er daar
;re normen op na blijkt te
den dan die men in eigen
hanteert. Wanneer Wes-
i multinationals hun vleu-
uitspreiden naar de Derde
eld, blijven de ijzeren wet-
aangaande gezondheid,
igheid en milieu vaak
s achter. In de meeste Der-
gereld landen is de contro-
ïierop dan ook niet zo
ng. Dit zijn immers de lan-
die veel behoefte hebben
nieuwe arbeidsplaatsen en
•om bereid zijn genoegen
nemen met industrieën en
t-ksituaties die in Westerse
den niet langer geaccep-
zouden worden,
idiase ramp komt, hoewel
istrofaal wat het aantal
[htoffers betreft, niet als
complete verassing, aange-
de veiligheid van chemi-
fabrieken in Derde We
llanden nog veel te wensen
•laat. Vorige maand nog
imen 425 mensen om door
ixplosies bij de Pemex-fa-
';en in de hoofdstad van
Volgens cijfers, die
de Britse hulporganisatie
m zijn verzameld, sterven
elk jaar 22.500 mensen in
tvikkelingslanden aan de
Olgen van het gebruik van
aaide verdelgingsmiddelen,
;in het Westen allang op de
jrte lijst staan.
Tontrustende gegevens
■ja heeft een lange nistorie
I problemen op dit gebied,
e jaar geleden startte de
jerikaanse krant Newsday
■Long Island met een on-
toek naar de gedragingen
i Amerikaanse bedrijven in
jU ïgslanden. Daar-
verontrustende
ens over Amerikaanse
t-fabtrieken in India aan
Een arts
onderzoekt de
j ogen van een
n jonge vrouw in
het Hamidia-
ziekenhuisinde
Indiase stad
Bhopal, waar al
meer dan 2.500
mensen zijn
omgekomen van
de giframp. Bij
zeker 20.000
mensen zijn de
ogen aangetast
en het
achterwege
blijven van de
juiste medische
behandeling kan
blindheid
tengevolge
hebben.
(Van onze correspondent Gerard Kessels)
BONN Een giframp, zoals die zich in de Indiase
stad Bhopal heeft voorgedaan, is volgens de West-
duitse chemie-gigant Bayer in de bondsrepubliek
onmogelijk. Bayer in Leverkusen is de enige produ
cent in Europa van het gif methyl-isocyanide, dat
in India dood en verderf zaaide.
De fabriek waar dat gebeurt staat in een woongebied in
de plaats Dormagen, tussen Keulen en Düsseldorf. Vol
gens een woordvoerder van Bayer wordt in Dormagen
methyl-isocyanide, een tussenproduct bij de fabricage
van insectenbestrijdingsmiddelen, op een geheel andere
manier gemaakt dan in India.
Aan het Bayer-procedé komt geen chloride en fosgeen te
pas. Bij de ramp in India kwam ook het uiterst giftige
fosgeen vrij. Dat fosgeen, of waarschijnlijker nog een
combinatie van fosgeen en methyl-isocyanide, was ver
antwoordelijk voor de dramatische gebeurtenissen in
Bhopal.
het licht. Newsday ontdekte
een fabriek van de Manville
Corporation, de asbest-reus
van de VS, waar de hutten
van de arbeiders direct onder
de zware rook van de fabriek
gebouwd waren en de kinde
ren in het fabrieksafval speel
den In die tijd bestonden er in
India nauwelijks wetten die de
veiligheid rond asbest-fabrie-
ken moesten controleren.
Newsday onthulde ook dat
Union Carbide in Indonesië
een batterijenfabpek had op
gezet, die met de gezondheid
van het personeel omsprong
op een manier die in de VS
nooit getolereerd zou zijn. Het
milieu rond de fabriek in Cim-
manggis ble^k zwaar vergif
tigd te zijn door afvalstoffen
die vrijkomen bij de produktie
van koolstof, dat kwik bevat.
Het onderzoek van Newsday
wees uit dat 402 van de 750
werknemers problemen met
hun nieren hadden.
In dezelfde periode dat Union
Carbide in de VS een schou
derklopje kreeg vanwege het
vooruitstrevende gebruik van
computersystemen bij het ver
zamelen van gegevens over de
veiligheid van het concern,
opereerde het bedrijf onder
heel andere omstandigheden
in een ontwikkelingsland,
waar men nog niet zo ver is in
de ontwikkeling van de juiste
balans tussen werk, veiligheid
en milieu.
Het dodelijke gifgas methyl-
isocyanide dat per ongeluk
vrijkwam in Bhopal, had ge
zuiverd moeten worden door
filters, aldus Union Carbide.
Het hoe en waarom van - het
falen van deze filters zal door
het team van deskundigen dat
naar Bhopal is vertrokken uit
gezocht worden. Ook zullen de
berichten uit het bedrijf over
een sluitklep in een opslagtank
met methyl-isocyanide, die
door een overdruk binnen in
de tank vernield zou zijn, na
getrokken worden. De fabriek
in Bophal is een van de veer
tien bedrijven van Union Car
bide in India en zorgt voor de
distributie van de pecticiden
in India.
In de VS geniet Union Carbi
de waarschijnlijk meer be
kendheid vanwege de con
sumptieartikelen die het be
drijf produceert, dan vanwege
haar chemische produktie. Het
concern is wereldwijd bekend
als leverancier van batterijen,
is de grootste producent van
anti-vries in de VS en num
mer één in de fabrikage van
plastic zakken.
Op het einde van de jaren zes
tig en in het begin van de ja
ren zeventig gaven milieu-ac
tivisten de ijzerfabriek van
Union Carbide in West-Virgi
nia de bijnaam van „de roke
rigste fabriek in de wereld".
Het heeft het concern jaren
gekost om dit predikaat in de
VS kwijt te raken en de ramp
in Bhopal zal het Amerikaanse
concern bijzonder ongelegen
uitkomen. Misschien zal de
omvang van deze ramp het re
sultaat hebben dat dit concern
en ook andere multinationals
hun ondernemeningen in de
Derde Wereldlanden wat
strenger in de gaten gaan hou
den.
ALEX BRUMMER
Copyright The Guardian
(Vervolg van de voorpagina)
BHOPAL/DANBURY
De Indiase minister van
chemicaliën en kustmest,
Vasant Sathe, heeft het
Amerikaanse bedrijf
Union Carbide ervan be
schuldigd dat minder
zorgvuldig is omgespron
gen met de veiligheids
normen in de vestiging in
Bhopal. In de twee fabrie
ken in de VS worden deze
normen strikter nage
leefd, aldus Sathe. In In
dia gaan steeds meer
stemmen op dat Union
Carbide schadevergoeding
moet betalen. Minister Sa
the sprak van een bedrag
dat de maatschappij in de
zelfde omstandigheden
verschuldigd zou zijn in
de VS. Ook premier Rajiv
Gandhi heeft gezegd dat
Union Carbide een scha
devergoeding moet beta
len.
De Amerikaanse maatschappij
Union Carbide heeft gisteren
ontkend dat ze verantwoorde
lijk is voor de giframp in de
Indische stad Bhopal. Er is
geen sprake van nalatigheid
van de bedrijfsleiding in Bho
pal en het niet nauwkeurig
navolgen van de veiligheids
voorschriften, aldus Jackson
Browning, directeur gezond
heid en veiligheid van Union
Carbide.
Onze correspondent in Was
hington, Mare de Koninck,
voegt hieraan toe:
In het plaatsje Institute in de
Amerikaanse deelstaat West
Virginia, dicht bij de stad
Charleston, heeft het bedrijf
Union Carbide precies zo'n fa
briek staan als in het Indiase
Bhopal. Het dodelijke gas met
hyl-isocyanide wordt er op de
zelfde wijze vervaardigd en in
vloeibare vorm opgeslagen in
ondergrondse tanks. Nergens
anders in de VS wordt dit gas
geproduceerd. Op roepafstand
van de installatie in Institute
staan honderden woonhuizen.
En er staat een school met
4000 leerlingen, die vanuit de
klaslokalen tegen de rokende
pijpen van de pesticidefabriek
aankijken.
Amerikaanse journalisten die
de fabriek in Institute van
binnen wilden bekijken, was
zulks eergisteren toegezegd.
Maar gisteren kwam de direc
tie daar plotseling op terug,
zonder opgaaf van redenen.
In de vallei bij de Kanawha-
-rivier staan behalve de fa
briek van Union Carbide nog
11 chemische bedrijven. In
1982 stelde het ministerie van
volksgezondheid vast, dat on
der de plaatselijke bevolking
het aantal kankergevallen
tweemaal zo hoog is als gemid
deld. Maar het is onmogelijk
vast te stellen wie en wat daar
precies voor verantwoordelijk
is.
In de hoofdzetel van Union
Carbide in Danburry, ver
klaarde president-directeur
Warren Anderson gisteren
geen idee te hebben wat er in
Bhopal is fout gegaan. Direc
teur voor gezondheid en vei
ligheid, Jackson Browning, zei
dat misschien het koelsysteem
van de opslagtank heeft ge
faald. Als de temperatuur in
de tanks stijgt, neemt de vloei
stof weer zijn normale gas
vorm aan, waarvoor veel meer
volume nodig is, zodat de druk
enorm kan stijgen. Als het
goed is, moet een speciaal vei
ligheidssysteem het gas dat
dan eventueel ontsnapt, neu
traliseren. Een van de raadsels
is volgens Browning nog,
waarom zoveel omwonenden
en zo weinig arbeiders binnen
de fabriek zijn omgekomen.
Anderson, Browning en drie
artsen zijn gisteren naar Bho
pal vertrokken, mede om te
onderzoeken welke zinvolle
hulp zij de slachtoffers kunnen
bieden.
Unieke baby
In de dierentuin van het Westdultse Krefeld is voor het eerst
in Europa een miereneter geboren. Het diertje, dat nu 650
gram weegt, verkeert in goede conditie. Volgens biologen is
de kans dat een miereneter in gevangenschap geboren
wordt, vrijwel nihil.
WASHINGTON De Nederlandse minister van defensie Job
de Ruiter ziet in de toeneming van het aantal SS-20's een zorg
wekkende ontwikkeling. Hij beklemtoonde gisteren overigens
op het ministeriële najaarsoverleg in Brussel dat Nederland pas
op 1 november volgend jaar zal beslissen over de raketten. Als
dan blijkt dat in de Sovjet-Unie meer SS-20-raketten zijn ge
plaatst dan de 378 die er op 1 juni 1984 stonden, is dat beslissend
voor het te nemen besluit.
Zjn Amerikaanse collega Weinberger bevestigde gisteren dat het
aantal SS-20-raketten in de Sovjet-Unie is toegenomen tot 387.
Bovendien wordt er hard gewerkt aan de bouw van nieuwe lan-
ceerinrichtingen en bases. Weinberger sprak van een enorm toe
genomen activiteit van de Sovjet-Unie op dit gebied.
De Ruiter wilde niet ingaan op Weinbergers opmerking dat er
nog veel meer SS-20's staan aan te komen. Voor de Nederlandse
regering geldt nu het aantal van 387. Dat is een „hard cijfer"
waaruit blijkt dat de Sovjet-Unie inmiddels door het door Ne
derland gestelde plafond is geschoten. „Als er wordt gezegd dat
er ergens anders nog meer zijn die te zijner tijd zullen worden
geplaatst, zien we dan wel weer." Dit volgens De Ruiter „niet
goede nieuws" kan overigens in een ander licht komen te staan
wanneer de onderhandelingen tussen de VS en de Sovjet-Unie
worden hervat.
Weinberger zei dat het cijfer van 387 betrekking heeft op het
aantal SS-20's dat geplaatst is op permanente of minder perma
nente bases. Maar daarnaast zijn er nog veel meer lanceerinrich-
tingen en operationele bases in aanbouw. Ook zijn er raketten
die kunnen worden afgevuurd vanaf mobiele lanceerinrichtin-
gen. Met die laatste soort wil De Ruiter vooralsnog geen reke
ning houden. Volgens hem gaat Nederland uit van raketten die
zijn „geplaatst, dat wil zeggen geplaatst op een basis", hoewel dat
volgens De Ruiter ook weer niet hoeft te betekenen dat ze zich
te allen tijde op een basis moeten bevinden. Weinberger hecht
minder waarde aan een dergelijke band met een basis. Mijn cri
terium is of een raket kan worden afgevuurd en doel kan tref
fen.
Minister Van den Broek van buitenlandse zaken sprak enige tijd
geleden over „het arsenaal SS-20-raketten" als maatstaf voor
een definitief besluit.
Bedrijfsleven Suriname tegen plan
PARAMARIBO Het gisteren onverwacht gepresenteerde
plan Udenhout, een voorlopige blauwdruk voor de democratise
ring van Suriname, is door het bedrijfsleven slecht ontvangen.
De werkgevers zijn ontvreden met het hun toebedachte aantal
zetels in de Assemblee.
Het plan beoogt een Assemblee van 31 zetels, waarvan veertien
voor militaire vertegenwoordigers, elf voor de vakbeweging en
zes voor de werkgevers. Maar deze willen een gelijk aantal ze
tels als de vakbeweging. De regering Udenhout moet nu probe
ren vóór 31 december overeenstemming met de diverse partijen
te bereiken. Die dag vervalt namelijk het regeringsmandaat.
Lukt dit niet, dan nemen de militairen per 1 januari de macht
weer in handen.
SHINGTON De
enigde Staten zullen
n bijdrage leveren aan
speciale hulpfonds
Afrika dat de We-
Ibank wil instellen. Ze
en liever hulp op bila-
lal niveau, zo is geble-
tijdens een vergade-
van het ontwikke-
(scomité van de OESO
ganisatie voor Econo
mische Samenwerking en
Ontwikkeling) in Parijs.
De zeventien andere le
den van het comité zijn
wel voorstander van het
Afrika-fonds.
Het verschil van inzicht heeft
betrekking op de wijze waarop
hulp zo snel en zo doelmatig
mogelijk kan worden gegeven.
Volgens de leider van de Ame
rikaanse vertegenwoordiging,
Peter McPherson, zijn de VS
niet tegen het fonds, maar wil
len hun eigen weg bewande
len. De Wereldbank hoopt dat
er eind januari of begin febru
ari besluiten kunnen worden
genomen over het speciale
Afrika-programma. De Neder
landse afdeling van de inter
nationale hulporganisatie
„Artsen Zonder Grenzen"
heeft deze week een team van
medische deskundigen naar
Tsjaad gestuurd. Morgen zal er
een chartervliegtuig met
20.000 dekens naar Ethiopië
vertrekken. Dansers en muzi
kanten van een Senegalees
ballet dat op dit moment in
nederland verblijft, hebben
besloten geld beschikbaar te
stellen voor „Eén voor Afri
ka". Zij doen dat door niet in
een hotel maar bij Nederland
se bekenden te slapen. Het
geld dat ze daarmee uitsparen,
geven ze aan de actie.
WWl STU/BMHAOtM
ADVERTENTIE
met uw krant naar
OOSTENRIJK
TIROL vanaf
Gelegen op de rechteroever van de Inn. vlak bil
Innsbruck ligt het stadje Watten*. Alhoewel meer
bekend vanwege haar synthetische edelsteenindustrie,
heelt het toch gevarieerde skimogelijkheden Er rijdt nl.
een gratis skibus naar het bekende skigebied van Tulles
4 2677 m mot 6 liftenj Beginners gaan per skibus naar
Vogelsberg. Kellerjoch ol Kolsass. Voor langlaufers
staat 10 km geprepareerde Loipen beschikbaar
Het verbluf is in hotel Alpenland, gelegen In hel centrum
van Wattens ol in het er onmiddellijk achterliggend
pension Clara. Alle kamers hebben douche en toilet en
alle gasten eten tn Alpenland. Het arrangement is een
verblijf op basis van hallpension ter plaatse (- 7* logies,
ontbijt en diner). Deze bestemming is met 2 verschll-
rrangementcn beschikbaar Arrangement A - 8-
waarbij de heen- en terugreis op
daagse slandplaatsrels
één dag op zaterdag wordt gemaakt c
den genomen aan een tweetal halve dag-excursies naar
M I n Achensee. één van Oostonrijks hoogst ge
in (bij de reissom Inbegrepen) Arrangomont
terugreis per
Innsbruck e
B - 10-daagse pondelreis mol hêen-
i 2-peraoonskamer bedragen per
A B
21/22. 28/29 december 1984 919.- 479.-
4/5. 11/12. 18/19. 25/26 januari 1985 499.- 399.-
1/2. 22/23 februari 1985 499.. 399.-
8/9. 15/16 lebruari 1985 9 1 9.- 4 7 9.-
1/2maart 1985 499.- 399.-
Toeslag voor een 1-persoonskamer /SO- (beperk!
beschikbaar) Gecombineerde reisverzekering 20-
25. - per persoon (voor langlaufers en skiers CncJ
wintcrsportnsico /36.-//4S.- per persoon) S-
potlskosten.
Annuleringsverzekering 3 1/2van de reissom 6-
poflskosten.
Inlichtingen en boekingen telefo
nisch onder nummer 070-190882
ol persoonlijk in onze vestiging
aan de Spuistraat 71/hoek Spui te
Den Haag
(maandag t/m vrijdag van 9-16 uur).
POSTBUS 16050
2500 AA DEN HAAG
TEL 070-190882
Wellicht ook
bezuinigingen
op defensie VS
WASHINGTON Dt Ameri-
kaanse president Ronald
Reagan aarzelt nog over de be
zuinigingen op de defensie-uit
gaven. Bezuinigingen zijn no
dig om het torenhoge tekort
van meer dan tweehonderd
miljard dollar op de Ameri
kaanse begroting omlaag te
brengen.
Reagan heeft wel al aan zijn
kabinet instructies gegeven
om een bezuiniging van 34
miliard dollar door te voeren
op het ministerie van binnen
landse zaken. Kortingen op so
ciale voorzieningen zouden nu
niet voorkomen. In totaal zou
er bezuinigd moeten worden
voor een bedrag van 42 mil
jard dollar. Acht miljard zou
voor rekening komen van het
Amerikaanse ministerie van
defensie. Minister Weinberger,
die nog gehoord moet worden
over het preciese bedrag, ver
zet zich daar fel tegen. De mi
nister van begrotingszaken
David Stockman wil zelfs dat
er twintig miljard op defensie
wordt bezuinigd. De Ameri
kaanse regering wil het het
begrotingstekort van 210 mil
jard nu in 1988 terugbrengen
tot 100 miljard.
