RDM komt met
„mini-Walrus
Prijzenoorlog op Italiaanse automarkt
ILO: Nieuwe energiecrisis bedreigt ontwikkelingslanden
it
NIEUWE KLEINERE ONDERZEEER
7 Beurs van Amsterdam
pST"
sisloo
IK
ill
li
II
il
§f
11
'11
5S
II! 11
ill
II
ECONOMIE
QeidócQowumt
ZATERDAG 24 NOVEMBER 1984 PAGIi
n|F(
Goede
ondertoon
op beurs
AMSTERDAM De Am
sterdamse effectenbeurs liet
het hoofd op de laatste
beursdag van de week be
paald niet hangen. Er was
niet erg veel te doen, maar
wat er aan beurshandel los
kwam betrof voornamelijk
aankopen. Hiermee werd
vooruit gelopen op de Ame
rikaanse beurs. Deze was
donderdag dicht in verband
met de viering van Thanks-
givingday, maar verwacht
werd in Amsterdam dat Wall
Street de handel gisteren zou
hervatten met hogere koer
sen. Vooral de internationals
trokken iets aan. Akzo klom
ƒ1,50 op 94,80 en Unilever
ƒ2,50 op 297. Hoogovens
schoot 1,80 omhoog op f
62,10 en Philips was bijna
een hele gulden meer waard
op 53,60. Ook de banken
sloegen de weg omhoog in en
van de assuradeurs was het
van een zelfde laken een pak
met kleine sprongen. In de
scheepvaart zette Nedlloyd
de sterk opgaande lijn voort
na de opnieuw gunstiger
winstprognoses. Het aandeel
ging nog eens 4 omhoog
naar 157.
Op de lokale markt was bij
zonder weinig beweging te
ontdekken in de koersen.
Het enige wapenfeit was de
introductie, de tweede op rij,
van een rentefonds. Dit keer
ging het om Rentalent, een
fonds van het bankiershuis
Van Lanschot. Een eerste
koers kwam tot stand van
1098,70.
Verder waren er enige win
naars, waaronder Bredero,
die 2 in herstel was op
ƒ159.
Op de obligatiemarkt bleef
het stil maar ook hier was de
ondertoon goed. Op de Op-
tiebeurs heerste een vaste
stemming. Vooral de koopop
ties Nedlloyd stegen flink in
waarde. Om 12.00 uur waren
er 5748 contracten verhan
deld, die vrij gelijkmatig wa
ren verdeeld over de grote
aandelenoptiefondsen.
Sterkste prijsstijging
in EG sinds half jaar
LUXEMBURG In oktober zijn de consu
mentenprijzen in de EG gestegen met 6,7 pro
cent, het hoogste percentage van de afgelopen
zes maanden. De inflatie in de twaalf maan
den tot en met de vorige maand is uitgeko
men op 6,7 procent, zo heeft het bureau voor
de statistiek van de EG vrijdag in Luxem
burg bekendgemaakt. In de twaalf maanden
tot en met september bedroeg de inflatie 6,6
procent.
De sterkste prijsstijgingen deden zich de afge
lopen maand voor in Griekenland. Verhoging
van de prijzen van kleding, vlees en groenten
zorgden daar voor een stijging van 2,5 pro
cent. In Italië stegen de prijzen met één pro
cent. Voor de andere EG-landen geeft het bu
reau voor de statistiek stijgingspercentages op
die lager zijn dan het EG-gemiddelde.
Verzekering
bromfietsen met
versnelling
omhoog
DEN HAAG De WA-ver-
zekereringspremie voor
bromfietsen met versnelling
moet volgend jaar omhoog
van ƒ144 naar ƒ159,43, zo ad
viseert de Contact Commis
sie Motorrijtuigenverzeke
ring aan de verzekeraars in
ons land, op grond van de
resultaten in deze branche.
De WA-premie voor brom
fietsen zonder versnelling
blijft f 89,40.
Winststijging bij
Centrale Suiker Mij
AMSTERDAM De Centrale Sui
ker Maatschappij (CSM) heeft de
winst in het op 30 september geëin
digde boekjaar 1983/84 kunnen op
voeren van 37,2 miljoen tot 45,2
miljoen. De toeneming van de winst
werd veroorzaakt door een stijging
van het bedrijfsresultaat en een da
ling van de rentelast en belasting
druk. De gang van zaken is bevredi
gend in het suikerbedrijf, de levens-
middelengroep en de CCA-groep, die
langs biochemische weg melkzuur
produceert. Hiertoe behoren sinds 30
oktober ook de Amerikaanse Breddo-
-bedrijven. De bietencampagne in het
op 1 oktober begonnen nieuwe boek
jaar 1984/85 verloopt goed, aldus
CSM.
Boliviaanse brandstof
prijzen 1100 procent hoger
LA PAZ Ondanks fel verzet van de
vakbonden, die hun leden al negen dagen
laten staken heeft de Boliviaanse overheid
de prijzen van benzine en gas voor huis
houdelijk gebruik met 500 procent ver
hoogd en de prijs van vliegtuigbrandstof
met 1100 procent. De enorme verhogingen
zijn onderdeel van een pakket noodmaat
regelen voor de Boliviaanse economie. In
het kader daarvan zullen binnenkort ook
loonsverhogingen en een forse devaluatie
van de peso worden doorgevoerd. De vak
bonden menen dat de nieuwe maatregelen
de inflatie verder zal opdrijven. Deze be
draagt op dit moment meer dan 1000 pro
cent. De staking kost Bolivia 440.000 dol
lar (f 1.496.000) per dag aan inkomsten uit
de export van gas en mijnbouwprodukten.
ROTTERDAM De Rotter
damse Droogdok Maatschappij
(RDM) in Rotterdam werkt
aan een nieuw type onder
zeeër. Het gaat tot nog toe om
het concept van een onder
zeeër van klein formaat, be
doeld als aanvulling op de be
staande Walrus- en Zwaard
vis-klassen. Deze kleine on
derzeeër, Moray genaamd,
moet de positie van de RDM
op de exportmarkten verster
ken. Volgens een RDM-
woordvoerder maakt de Mo
ray veel meer kans om te wor
den verkocht dan de grote ty
pen. „Er zijn nauwelijks nog
landen die voldoende geld
hebben om een grote onder
zeeër in het buitenland te ko
pen".
Het concept is inmiddels aan
vijf landen, die worden be
schouwd als potentiële afne
mers, aangeboden. De woord
voerder wil de namen niet
prijsgeven, maar zegt wel dat
NAVO-landen als Grieken
land, Turkije, Noorwegen en
Denemarken veel aan de Mo
ray zouden hebben.
Bij het ontwikkelen van het
concept van de Moray heeft de
RDM nauw samengewerkt
De RDM-werf op de Rotterdamse Heiplaat.
met Philips-dochter Hollandse
Signaal Apparaten.
„Bij het bouwen van onder
zeeërs nam de RDM tot nog
toe het platform, het schip, in
ontwikkeling, terwijl de Ko
ninklijke Marine zorgde voor
het totale wapensysteem. Bij
de Moray doen we alles zelf in
samenwerking met aan HSA
gelieerde bedrijven. Het moet
een soort Holland Incorporate
worden met alleen Hollandse
kennis. Gelukkig wel".
De RDM beschouwt de Moray
als een soort „mini-Walrus"-
onderzeeër, „omdat alle kwali
teiten van de Walrus-onder
zeeër ook voor de Moray zul
len gelden. En de Walrus is
zonder enige twijfel de meest
geavanceerde diesel-onder
zeeër ter wereld", aldus de
woordvoerder.
De RDM werkt al enige jaren
aan de ontwikkeling van de
Moray. De eerste fase, de
marktanalyse, is inmiddels
achter de rug. De werf is nu
toe aan de kostenspecificatie,
waarna de uitwerking van de
bouwtekeningen zal volgen.
Over de ontwikkelingskosten
tot nog toe wil de woordvoer
der niet meer kwijt dan:
„Duur. Zoiets kost altijd veel
geld".
De werf beschikt niet over een
eigen ontwikkelingsfonds. De
ontwikkelingskosten van de
Moray moeten geheel uit de
winst gedekt worden.
De RDM is anderhalf jaar ge
leden uit RSV losgemaakt. Be
gonnen werd met een nieuw
startkapitaal van ongeveer
185 miljoen. Het bedrijf is nu
optimistisch over de toekomst.
Er wordt gewerkt aan de ont
wikkeling van een aantal
nieuwe produkten, zowel in de
civiele als de militaire sfeer.
Over het lopende boekjaar
verwacht de onderneming een
winst vóór belasting van ruim
vier miljoen gulden.
Onderzoek bij
effecten-
bank in
Amsterdam
AMSTERDAM Een rech-
ter-commissaris van de
rechtbank in Amsterdam
heeft begin deze week met
een aantal ambtenaren van
de Fiscale Inlichtingen- en
Opsporingsdienst (FIOD) een
onderzoek ingesteld bij de ef-
fectenbank Theodoor Gillis
sen in de hoofdstad (een
dochterbedrijf van de Alge
mene Bank Nederland),
waarbij honderd lijfrente-po
lissen in beslag zijn genomen.
Dit heeft persofficier van
justitie mr H.P. Wooldrik bij
het Openbaar Ministerie in
Amsterdam gisteren mege-
deeld.
Het merendeel van de in be
slag genomen polissen bleek
vals. Ze stonden op naam
van mensen die niet bestaan.
De waarde van de valse po
lissen loopt 'in de vele tien
tallen miljoenen guldens,
waarbij voor ongeveer dertig
miljoen gulden niet aan de
fiscus is afgedragen. In het
kader van het onderzoek is
ook huiszoeking gedaan bij
een niet met name genoemde
belastingadviseur, die even
eens een kantoor heeft in
België.
Volgens mr Wooldrik gaat
het onderzoek in twee rich
tingen. In de eerste plaats in
de richting van mensen die
door die valse polissen belas
tingvoordeel hebben geno
ten. Daarnaast wordt de rol
van leidinggevende medwer-
kers van de bank bij het op
stellen van die valse polissen
onderzocht.
KLM-747
krijgt
langere
„bult"
Als eerst© van een serie van langer bovendek de voor af de achterzijde van de rompsecties, waardoor de giersdeur. rugkeren. Inmiddels is vorige
tien KLM 747's staat een de 747 zo kenmerkende cockpit-vensters tot een langere bult onstaat. Verder De ombouw van één 747 week de tweede KLM-Jum-
vier jaar oude Jumbo weer ,,bult" hetgeen 44 stoelen punt recht boven de achter- wordt een wenteltrap ter duurt acht tot tien weken, bo naar de fabriek in Everett
in de Boeing-fabriek in Eve- extra oplevert. De ombouw- kant van de vleugelwortel- hoogte van de voorste pas- overgevlogen. Onlangs heeft
rett in de Verenigde Staten, werkzaamheden beginnen (linkerfoto). Dit gedeelte sagiersdeur verwijderd en De eerste KLM-747 met ver- de KLM twee nieuwe 747's
met het verwijderen van de wordt vervangen door drie vervangen door een rechte lengd bovendek zal medio gekocht, beide met verlengd
De tien Jumbo's krijgen een bovenzijde van de romp van- nieuwe bovenhelften van trap bij de tweede passa- december op Schiphol te- bovendek.
(Van onze correspondent)
ROME Op de Italiaanse
automarkt breekt een
f»rijzenoorlog los die het
and de laatste tien jaar
niet heeft gekend. „Schul
dige" is de Renault, die
haar Super Cinque te
koop aanbiedt tegen een
prijs die 2000 gulden lager
is dan die van haar con
currenten. De Ford, de
Opel, Volkswagen en
vooral de Fiat zijn zich
lam geschrokken.
De Italiaanse autoprijzen zijn
de hoogste van Europa. Verge
leken met Nederland zijn de
verschillen 2000 gulden tot
3000 gulden voor een gewone
middenklasser. De Italiaanse
consument heeft dat altijd ge
pikt, want voor velen hier is
een auto nog iets wat kost wat
kost bezeten moet worden.
De fabrikanten en importeurs
hebben dus geen reden gehad
hun prijzen te beperken. In de
regel zet de Fiat de prijs en de
importeurs blijven daar dan
niet onder, maar gaan met
haar grootste Italiaanse con
current mee. Dat kan hier,
want de Italiaanse automarkt
is nog een van de weinigen die
„trekt".
Panda
Maar de Italianen zijn de laat
ste tijd iets zuiniger geworden,
en hier en daar is dat al te
merken aan hun gedrag op de
automarkt. De belangstelling
voor een goedkope Panda bij
voorbeeld stijgt enorm, terwijl
Fiat dit model er eigenlijk al
lang uit had willen doen, De
Renault tracht nu zijn geslon
ken marktaandeel terug te
winnen door haar nieuwste
produkt, de Super Cinque, in
Italië te „dumpen". De Spaan
se Seat is met haar nieuwste
Ibiza al gevolgd.
De Renault Super Cinque kost
2000 gulden minder dan de
Uno van Fiat, voor praktisch
alle uitvoeringen. En de Ibiza
van de Seat, die te vergelijken
is met de Uno '55, kost zelfs
3000 gulden minder. De Fiat is
hier bijzonder boos over. Ag
nelli, de president van de Fiaf,
heeft het Franse staatsbedrijf
van dumping beschuldigd.
Volgens hem kan het niet an
ders of Renault moet op elke
Super Cinque geld toeleggen.
En dit geld moet dan volgens
hem uit de zakken van de
Franse belastingbetalers ko-
bedrijfseconomisch volledig
verantwoord is „dank zij de
nieuwste technische vindingen
die in onze Super Cinque zijn
verwerkt". En deze opmer
king is dan weer tegen het
zere been van Fiat, die zich de
hoedster van alle technologi
sche vernieuwing in de auto-
-industrie waant.
Hegemonie
De Fiat heeft nu 55 procent
van de Italiaanse automarkt in
handen, en dat is vooral te
danken aan het feit dat Italië
de Japanse auto weert, om zijn
eigen industrie te beschermen.
In hoeverre de machtige Fiat
invloed heeft gehad op die re
geringsbeslissing is onbekend,
maar zeker is dat de keuzemo
gelijkheid van de Italiaanse
consument daardoor
kelijk is beperkt.
Met spanning wacht de Fiat
nu op het succes of op het fa
len van de Super Cinque.
Want slaat de Super Cinque
aan, dan zit er voor Fiat niks
anders op dan haar Uno aan
merkelijk in prijs te verlagen.
En dat zou de eerste keer in
meer dan 20 jaar zijn. Maar
wordt het niks met de Super
Cinque (die wellicht iets te
veel op haar voorgangster
lijkt) dan heeft de Fiat haar
hegemonie voorgoed beves
tigd.
Voor de consument is het
evenwel te hopen dat de Super
Cinque het helemaal gaat ma
ken. Want dan komt er een
eind aan die idiote situatie
waarin een Fiat-auto (met ge
lijke btw) in haar geboorte
plaats Turijn duizenden gul
dens meer kost dan in Kopen
hagen, Amsterdam of Brussel.
goud en zilver
De goud en zilverprijzen
van gistermiddag. Goud
onbewerkt: 37.320-37.820;
(37.030-37.530). Bewerkt
39.720 laten; (39.410 la
ten). Zilver fijnmetaal
790-860; (790-860). Be
werkt 910 laten; (910 la
ten).
POELDIJK - Westland-Noord, vrijdag
138-510. paksoi 75-100. paprika
groen 190-410. paprika rood 560-
680. paprika geel 800-1400, paprika
GENEVE In veel ont
wikkelingslanden dreigt
opnieuw een energiecrisis
te ontstaan, niet alleen
door de dure olie, maar
ook doordat steeds minder
traditionele energiebron
nen als hout, steenkool,
mest en oogstafval be
schikbaar zijn, aldus de
ILO, de Internationale
Arbeidsorganisatie in Ge
neve. Traditionele brand
stoffen worden schaars na
iaren van roofbouw op
bossen en bodem. Op het
ogenblik hebben volgens
de ILO 112 miljoen men
sen in de wereld te maken
met een akuut tekort aan
brandhout. Zeker tien
maal zoveel mensen leven
in gebieden waar onvol
doende brandhout voor
handen is. Er moet reke
ning mee worden gehou
den dat die aantallen in
de periode tot 2000 zich
ruim zullen verdubbelen.
Door een gebrek aan deviezen,
waarvan in de meeste ontwik
kelingslanden sprake is, wordt
de afhankelijkheid van de oor
spronkelijke brandstoffen al
leen maar groter. Op het plat
teland en onder de arme be
volking in dorpen en steden
voorzien de traditionele
brandstoffen in negentig pro
cent van de energiebehoefte,
zeker doordat vrijwel overal
in de Derde Wereld oliepro-
dukten zijn gerantsoeneerd of
in het geheel niet te krijgen
zijn.
Tot de mogelijkheden om de
huishoudens in de Derde We
reld van voldoende brandstof
te voorzien behoren een juiste
bewerking van de grond en
bescherming van de bossen.
Bovendien kan er bij het be
reiden van maaltijden op ener
gie worden bezuinigd. Zo is de
ILO, in samenwerking met de
Wereldbank, in Ethiopië aan
het proberen het rendement
van zuinige ovens te verbete
ren. Volgens de ILO moeten
bij de planning, de ontwikke
ling en de toepassing van nieu
we energiebronnen vooral de
vrouwen in de Derde Wereld
worden betrokken. Vrouwen
zijn namelijk op het platteland
mees* verantwoordelijk voor
he* /erbruik van brandstof-
fe...
ïtaa
NDAA<
Zwol
hoofdfondsen
n petr pret 148.20
overige aandelen
rate di'
kC-Veer
pi
tratles-1
Slot-
Slot-
Slot- Slol-
at
255,00
187,00e
247^00
Mijnb. W.
Maarden 43.00 43.20
Jlgron 26,50^ 27io£
iHdT"
233.00*
87000
Nedap 99.00 100.00
<led. Scheep 4450 00 4460 00
irtïï
435.00
«Jij!rerda|GB 193^0 193,00
Begemann
Belindo
Blydenst C
Orenstein 272.00 275.00
Otra 110.50 110,20
'alembang
Borsumlj W
100,00
lademakers 210.00a 210.00
leesink 325,00 326,00
,IVA eeo'oo 89100
CSMPC cerl
CeuJccT
Rommenholl. 415.00 415.00
lljn-Schelde 1.95
ïchuppen 207.00 206.00
Schuttersv. 47.00 47.50
Clndu-Key
Dell My
Telegraaf 23VJO 235i00
Twynstra en Q. 43.00 ^43.50 j
21,10
/Vesthaven Asd. 268.00 268,00
Wolters Samaom 188,00 188,00
Wyers 50.00 50,00
Wijk en Her 126,OOd 126.00b
Hagemeijer
495|00
beleggingsfondsen
Kempen Beg
160,00
.everaged 148,50 149,00 j
Medlcopharma
Dld8Court Oir "^BO 98,00
Sci Tech 9.30 9.40
Technology F 36.00 36.00
Tokyo PH 135.00 135.00
Mulder
1850]00
8800.00
Vance. Sand. 18.00 18.00 I
Viking 40.50 41,00 i
Wereidhav. 172.00 170.20 j
obligaties
12.75 Ned 81-91
134.50
Slol-
Stol- Slol-
7 75 ld 77-97 101.00 101,00
jd jjjj'20 10l'.20
iTTl
>men
m r
>o vt
!I\SS<
F
hei
.ziel
