/TAFEL
„Here, geef een inkeer in dit land"
kerk
wereld
)weer
lezers
BiliV
Toynbee Hall al honderd jaar een sociaal labaratorium
Club- en buurthuiswerk met rug tegen de muur
CetdacSotvtotii
MAANDAG 19 NOVEMBER 1984 PAGI
Heinrich He
jk eve
ethouc
Brieven graag kort
duidelijk geschreven
redactie behoudt z
het recht voor ingez
den stukken te bekort
Beurs van Amsterd
ACHTERGROND
Een uit West-Frankrijk af
komstig lagedrukgebied trekt
over Nederland naar Dene
marken. Er zal morgen dan
ook nog veel bewolking zijn
waarbij hier en daar regen
kan vallen. De koude lucht
wordt deze week steeds verder
naar Oost-Europa terugge
drongen. Dat komt doordat de
wind boven West-Europa naar
het zuidwesten gaat draaien.
Morgen zal die nog niet zo
sterk zijn, daarna volgt een
verdere toename door een gro
te aktiviteit van oceaandepres
sies. De temperatuur blijft
deze week op een min of meer
normaal niveau voor dit jaar
getij, dat is omstreeks acht gra
den in de middag.
Inbraak
in woning
LEIDEN Bij een inbraak in
een woning aan Lavendeltuin
in de Merenwijk is in de nacht
van zaterdag op zondag voor
enkele duizenden gulden aan
goederen gestolen. De dieven
gingen er vandoor met zil
veren sieraden, een bandre
corder, een videorecorder en
een videoband. Men kwam het
pand binnen door een deur
open te breken.
Kamerduel
Van een VVD-er en van^""
commissaris der Konjw
mag men verwachten,
zich als gentlemen uiten
opmerkingen van de I
Vonhoff waren gespeendkEIE
iedere courtoisie. Mevi w<
Smit-Kroes heeft zich ope
heerste wijze daartegen
weerd. De toon van de r.
Den Uyl zou men ook®01?
verwachten van een illuUn J1
dr. Honoris causa! War^rgl
kunnen wij, als novum iteert
parlement, een duel metjr
retten in plaats van met F/
kenmessen verwachten?
Mr. J.D. Hermans-Lebertp Z1,
DEN HAAG. oor
vee
en
Onderscheiding voor G.N. Post
NOORDWIJKERHOUT De
heer Gerardus Nicolaas Post
(62), voormalig directeur van
de Rabo-bank in Noordwijker-
hout kreeg zaterdagmiddag uit
handen van burgemeester mr.
F. Winkel de ere-medaille in
goud, verbonden aan de orde
van Oranje Nassau. De onder
scheiding werd uitgereikt in
congrescentrum Leeuwenhorst
in het bijzijn van vele belang
stellenden, onder wie zijn
vrouw en negen kinderen. De
heer Post is 35 jaar dir
van de Rabo-bank in I ii*
wijkerhout geweest. V' r
heeft hij talloze functie >ev
vuld; hij was onder me kve
van de dekenale werk lisa
Bollenstreek, lid van het be
bestuur van de St. Victoi
bestuurslid van de plaats o
VVV eri verder verb U!>e
aan diverse instanties o 8*
gebied van het maatsck &aa
lijk werk in Noordwijkei uw
ich
De Oosterlingen
vereren een gek als
profeet; wij echter
houden iedere profeet™
voor gek.
Tprobl
Prof. Halkes: p
religie ook K
folgd.
zingevend voor i
sexualiteit
De Kerk heeft de belangrijl
taak om onze tijd te bevrijdi
uit het zinloze consumerL
vanuit een banaal atheisrf
Juist de religie is zingeve]
voor heel het menselijk l|
staan, ook voor het sexuele]
Dit zei tie feministisch theol
ge prof. dr. Catharina Hallf
zaterdag in Rotterdam op j
halfjaarlijkse ontmoetingsdj
van de Open-Kerk-Bewegil__.„
regio West-Nederland, ii~
ging in haar betoog uit van j De
bestaande spanningen in p vij:
katholieke kerk tussen sexia.kai
liteit en sacraliteit. Het vjL Q
plichte celibaat voor de prij-j
ter en het verbod op het anr
voor de vrouw, duiden op efen"
onverenigbaarheid van l|t da
sexuele en het sacrale. Hisjgem
risch echter blijkt volgdjng
prof. Halkes een geheel an<ktuui
re verhouding mogelijk P
zijn. In de oudste matriarclfu.w,
le culturen, waar de mens I ricP
geheime krachten van de ot and
ringende natuur religieus Ijdens
leeft, is de vrouw juist dra»j 3 c
ster van de „heilige" kraa
ten. Haar rol als brengsf
van nieuw leven plaatst ha aar
buiten de sfeer van het all
daagse: zij is sacraal, ma]
geladen.
Het monotheistisch godsl
van het oude Israel b:
met zich mee dat de heidt
vruchtbaarheidsgodinnen
veld moesten ruimen,
vrouw verloor daarbij
sacraliteit en werd juist
rein". Het christendom
deze joodse visie op de vr
over en voegde er aan to
Griekse voorkeur voor
verstandelijke boven
(sexueel) extatische. Opdrj
van het christendom in
tijd is, aldus mevrouw H
is heel de mens ma
vrouw tot vrijheid te
komen. Zowel in zijn versl
delijke, analytische geri<
heid als in zijn zijn extatiscl
emotionele dimensie.
Knakworstjes met
rode koolsalade en
gestoofde
aardappelen
rijstebrij
Voor twee personen hebt
nodig: circa 200 g knak
worst vers of blik);
750 g ongesneden rode
kool (is voor 2 dagen),
zout, 2 lepels azijn, peper,
suiker, 2 lepels yoghurt, 1
lepel olie, 1 appel;
0,5 tot 1 kg aardappelen,
stukjes ontbijtspek van
circa 75 g, 10 g margarine,
1 ui, 10 g bloem, 1 dl water,
1 dl azijn, peper, 10 g sui
ker;
0.5 liter melk, 75 g rijst,
bruine basterdsuiker, bo
ter.
Warm de knakworstjes vol
gens de gebruiksaanwijzing
op. Of leg de worst in ko
kend water en houd dat tien
mnuten tegen de kook aan.
Gebruik morgen eenderde
deel van de rode kool. de rest
is voor overmorgen. Was het
afgesneden stuk en snijd het
met een scherp mes in dunne
snippers. Strooi weinig zout
over de kool en kneed de
groente een paar minuten
om haar zachter te maken.
Meng azijn, peper, suiker,
yoghurt en olie tot een sausje
en schep daar eerst geraspte
appel door en dan de kool.
Laat de salade een half uur
tje staan, daar wordt zij nog
wat zachter van.
Kook de ongeschilde aardap
pelen gaar, laat ze afkoelen,
pel ze en snijd ze in blokjes.
Bak stukjes spek in de boter
lichtbruin en schep ze uit de
pan. Fruit de kleingesneden
ui een paar minuten in het
bakvet, roer er de bloem
door en voeg water en azijn
toe. Laat de saus even koken,
doe er peper, suiker, aardap
pelen en spek bij en laat het
mengsel op een kleine pit
(sudderplaatje ertussen)
warm worden. Garneer de
aardappelen met de knak
worstjes.
Strooi de gewassen rijst in de
kokende melk, roer tot de
melk weer kookt en laat de
rijstebrij een half uur op een
kleine pit doorkoken. Geet
er apart bruine basterdsuiker
bij en eveneens iets boter.
JEANNE
Minder koud
Signalen van licht in de islam
Het is mogelijk goede elementen in de islam aan te wijzen. Te
gemakkelijk wordt de islam vereenzelvigd met figuren als
Khomeiny. Maar God is de schepper en onderhouder van alle
mensen. Misschien mogen we daarom ook signalen van licht
opmerken in de islam, die hun oorsprong vinden in het licht
van Jezus Christus. Dat zei ds A. Noordegraaf zaterdag tijdens
de najaarsconferentie van de Stichting Evangelie en Moslims.
Ds. Noordegraaf wees erop dat God bemoeienis heeft met ieder
mens nog voordat hij door christenen wordt bereikt met het
evangelie. Het oordeel over allen die het evangelie niet werke
lijk hebben gehoord of begrepen moeten we overlaten aan
God, aldus ds. Noordegraaf.
Kerktelefoon kiest verenigingsvorm
Tijdens een zaterdag gehouden bijeenkomst in Leusden heeft
de Landelijke Organisatie Kerktelefoon (LOK) haar definitie
ve vorm gekregen, namelijk die van een landelijke vereniging.
De LOK is opgericht omdat men het van belang vindt dat de
plaatselijke Kerken als machtiginghouders de krachten bunde
len in een landelijke organisatie, zodat het begrip kerktelefoon
op de juiste wijze door de overheid wordt geïnterpreteerd en de
LOK zo de belangen van een grote groep luisteraars kan be
hartigen. De kerktelefoon zal een eigen functie behouden naast
de kabel. Bij de LOK zijn aangesloten de Nederlandse Her
vormde Kerk, de Gereformeerde Kerken en de Christelijke
Gereformeerde Kerken.
HARTSTOCHTELIJK PLEIDOOI VOOR LEVEN OP EO- BEZINNINGSDAG
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN Toen hij
nog minister van Oorlog
was in de Britse regering
Macmillian, zal John D.
Profumo wel nooit ge
dacht hebben, dat hij
twintig jaar later presi
dent zou zijn van het be
stuur van Toynbee Hall,
een bekend centrum
voor maatschappelijk
werk in Oost-Londen.
Profumo, de jonge con
servatief, raakte verwik
keld in het Christine-
Keelerschandaal en
moest aftreden. Hij be
sloot zijn heil te zoeken
in het Londense East
End, traditioneel het
nooddruftigste deel van
de Britse hoofstad, waar
hij sociaal werk ging
doen. Dat moet zijn le
ven weer zinvol gemaakt
hebben, want hij schijnt
niet meer van plan nog
een andere richting in te
slaan.
Het buurthuis Toynbee Hall
geniet internationale faam.
Het is de bakermat van een
intense maatschappelijke be
drijvigheid, die ook in andere
landen, waaronder Neder
land, navolging kreeg. Het
woord Toynbee wera zelfs
opgenomen in de Nederland
se taal. Wij spreken immers
van toynbee-werk, toynbee-
clubs, toynbee-huizen, toyn-
bee-verenigingen en toyn-
bee-scholen. Allemaal vol
gens de denkbeelden van de
Arnold Toynbee (l852-'83)
gesticht voor de algemene
ontwikkelingen van volwas
senen.
Toynbee, sociale hervormer
en econoom, hoopte door
meer omgang en gezelligheid
tussen de verschillende stan
den de tegenstellingen in de
maatschappij te verzachten.
Met dat doel hielp hij ver
schillende verenigingen op
richten, maar hij was niet de
stichter van Toynbee Hall in
Londen. Dat buurthuis dankt
zijn bestaan aan een dynami
sche dominee, Samuel Bar-
nett, predikant van de Saint
Jude-kerk in de Oostlonden-
se wijk Whitechapel en dom
heer van Westminster Ab
bey.
Vaticaan: transplantatie dierehart mag
De inplanting van een dierehart in de mens is volgens de ka
tholieke kerk geoorloofd mits een dergelijke operatie aan een
reeks voorwaarden voldoet. Een daarvan is dat de operatie een
grote kans van slagen heeft. Dit heeft het Vaticaan gisteren
meegedeeld bij monde van de gezaghebbende theoloog Gino
Conceti. De theoloog wees erop dat bij de dierehart-transplan-
tatie die onlangs is uitgevoerd op de Amerikaanse baby Fae de
kans op succes te gering was. In dit geval was de ingreep mo
reel daarom niet verantwoord, aldus Gini Concetti. Omkleed
met garanties van zorgvuldigheid is volgens hem een diere-
hart-transplantatie in beginsel echter wel aanvaarbaar.
,,Here, geef een inkeer in
dit land", zo werd er za
terdag in het Congresge
bouw in Den Haag gebe
den door de 600 deelne
mers aan een EO-bezin-
ningsdag, waarvan de
opnamen morgen op de
televisie te zien zijn.
,,Here, geef dat mensen
in gebed Uw aangezicht
zullen zoeken. Op de
knieën gaan en schuld
belijden. Here, ook als
volk en als overheid be
landen we steeds meer in
de afgrond. Alleen U
kunt ons daaruit halen".
Dat we ons in een afgrond
bevinden, werd toegelicht
door een reeks specialisten
uit uiteenlopende vakgebie
den. Hun gemeenschappe
lijke diagnose: de mens is
bezweken voor de verlei
ding van de overmoed. Hij
negeert de geboden van zijn
Schepper, stelt zelf zijn
wetten op en duikelt van
het ene godverlaten experi
ment in het andere. Zo ont
staat een zieke samenleving
die zich, onder de perma
nente dreiging van ker
noorlogen en milieuram
pen, overgeeft aan alcoho
lisme en pornofilms, daarbij
niet gehinderd door de we
tenschap dat elders op de
wereld honderdduizenden
de hongerdood sterven.
„Maar ook in Nederland",
aldus dokter Van Bruggen
van de christelijke organi
satie voor hulp in Zuidoost-
Azië Z.O.A., „laat men toe
dat leven, dat naar de
maatstaven van sommige
mensen ongewild is, welbe
wust wordt gedood. Duizen
den verwekte kinderen
worden ter dood veroor
deeld, soms omdat er bij
hen een afwijking is aange
toond, soms omdat ze om
een andere reden onge
wenst zijn. Men vraagt mij
wel eens of ik niet wanho
pig word van de ellende in
de vluchtelingenkampen,
waar ik werk. Soms wel, ja.
Maar als ik kijk naar het
materialistische Nederland
word ik evengoed wanho
pig. Precies als in de vluch
telingenkampen laat men
hier volkomen nodeloos
mensen sterven".
Zachte dood
Abortus en euthanasie wa
ren op de EO-bezinnings-
dag de meest aangesneden
thema's. Beide verschij
ningsvormen van de „zach
te dood" werden verworpen
met een radicaliteit, die
voor geen enkele nuance
ruimte liet. De mogelijk
heid van een noodsituatie,
waarin de dood meer liefde
biedt dan het leven, werd
door niemand ter sprake
gebracht. Leven is heilig en
dient onder alle omstandig
heden met eerbied bena
derd te worden, aldus de
gelovige keuze van de spre
kers.
Een randkerkelijke heer
vroeg zich in de wandel
gangen van het Congresge
bouw af, of een zo bewon
derenswaardig strikte mo
raal in micro-vraagstukken
wellicht consequenties
heeft voor macro-aangele
genheden als bijvoorbeeld
oorlog en vrede. „Indien
het leven van ongeboren
kinderen te allen tijde recht
heeft op bescherming, kun
je toch moeilijk staande
houden dat het leven van
geboren kinderen in zeg de
Sovjetunie, wel bedreigd
mag worden, bijvoorbeeld
met kruisraketten". Maar
de samenkomst in het Con
gresgebouw betrof een be-
zinnings- en niet een dis
cussiedag.
De belangstelling voor het
gebeuren viel trouwens te
gen. Van de duizend deel
nemers waarop de organisa
toren hadden gerekend, za
ten er uiteindelijk niet
meer dan 600 in de zaal.
„Kies voor leven", luidde
het motto van de dag. Een
oproep waaraan gelukkig
ook wat tederheid werd ge
geven door zang van Lea de
Boer en Doke van Dijk. Dat
compenseerde de tot zwaar
gedonder aanzwellende uit
halen van een man als
prof.dr. W. H. Velema, die
zijn toehoorders waar
schuwde voor de hoon, die
de samenleving zal uitstor
ten over die christenen, die
opkomen „voor de volle
breedte van het evangelie
en de diepte van het ge
bod".
Wat de samenleving nog te
wachten staat als zij terug
keert op de overmoed dit
gebod te negeren, werd toe
gelicht door het RPF-Eerste
Kamerlid prof.dr.ir.
Schuurman: „Omdat het la
boratorium de plaats van
bevruchting is geworden,
ligt de weg niet alleen open
voor ongecontroleerde ex
perimenten, maar is er ook
een begin gemaakt met de
LEIDEN In de Pieters
kerk te Leiden wordt mor
gen een landelijk symposium
gehouden ter gelegenheid
van het 100-jarig bestaan van
het club- en buurthuiswerk.
Het symposium wordt bijge
woond door koningin Beatrix
en prins Claus. In 1884 kreeg
in Londen het eerste buurt
huis gestalte: Toynbee Hall.
Het eeuwfeest van deze in
stelling is de aanzet tot een
internationale viering, waar
in Nederland meedoet met
het symposium en een groot
aantal presentaties in het
land van het club- en buurt
huiswerk. In alle facetten
van de viering staan centraal
de plaats en betekenis van
het club- en buurthuiswerk
in de samenleving.
Met „open dagen" geven Ne
derlandse club- en buurthui
zen met vele activiteiten in
zicht in het bijna onbegrens
de scala van hun mogelijkhe
den. Het symposium bena
dert de plaats en betekenis
van het werk vanuit een
maatschappij-kritische op
tiek. Geconstateerd wordt dat
het club- en buurthuiswerk
manoeuvreert tussen burger
en overheid in. Het zoekt sa
men met zijn deelnemers
naar een manier om mensen
zich zo breed mogelijk te la
ten ontplooien. Maar zo hel
der als het doel is, zo onge
structureerd is vaak de weg
er naar toe. Waarvoor maar
één simpele reden is: je
werkt met mensen. Begin ja
ren zeventig leek de over
heid begrip te krijgen voor
dit vaak zo ongrijpbare werk.
Welzijn in brede zin werd
een speerpunt van het beleid.
Nu echter, door de nadruk te
leggen op economisch her
stel, lijkt de overheid zich af
te wenden van de grote
maatschappelijke problemen
waarmee mensen in deze cri
sistijd worden geconfron
teerd.
Het club- en buurthuiswerk
staat met de rug tegen de
muur. Het voelt zich in de
steek gelaten op een moment
dat de maatschappelijke pro
blematiek veel groter wordt.
Het symposium in Leiden
beoogt een heroriëntatie en
zoekt nieuwe wegen waar
langs het club- en buurthuis
werk zich kan blijven ont
wikkelen. Dat beleidsmakers
geïnteresseerd zijn in deze
materie, blijkt uit het uitstel
van de behandeling van de
WVC-begroting in de Twee
de Kamer die aanvankelijk
voor morgen stond gepland.
weg, waarop men geneti
sche manipulatie van het
embryo kan verwachten.
Voorzover tot nu toe be
kend, is nog niet getracht
gerichte veranderingen in
de genetische informatie
van de mens aan te bren
gen. Maar de weerstand te
gen dergelijke experimen
ten zal afnemen. Dat komt
doordat, als gevolg van de
legalisatie van de abortus,
tegen dergelijke experi
menten geen goede regels
meer zijn vast te stellen.
Om dezelfde reden wordt
er ook niets gedaan tegen
experimenten met geabor
teerde foetussen, die met
kunst- en vliegwerk in le
ven worden gehouden, om
zo goed mogelijke onder
zoeksresultaten te krijgen".
Waanzin
Prof.Schuurman, die filoso
fie doceert in Delft en Rot
terdam, sprak van een ont
wikkeling waarbij de nor
men die God gegeven heeft,
opzij worden gezet en waar
bij de mensen het leven
met technische vernuftig
heden naar eigen normen
inrichten. Een heilloze ont
wikkeling waarop, aldus de
hoogleraar, Deuteronium 28
van toepassing zal blijken te
zijn: „De Here zal u slaan
met waanzin, verblinding
en verstandsverbijstering,
zodat gy op de middag
rondgaat als een blinde in
de duisternis. Gij zult op uw
wegen niet voorspoedig
zijn, maar bij voortduring
slechts bedrukt en beroofd
worden, zonder dat iemand
u redt".
WILLEM SCHEER
De mens is bezweken voor de verleiding van de overmoed, zo werd zaterdag in
verschillende toonaarden betoogd door de sprekers op de bezinningsdag „Kies
voor Leven". Een samenvatting wordt morgen door de E.O. uitgezonden op Ned. II
om 21.10 uur.
Bisschop dreigt Pinochet met ex-communicatie
De rooms-katholieke aartsbis
schop van Santiago in Chili,
mgr. Juan Francisco Fresno
Larrain, heeft gisteren in een
herderlijk schrijven dat in
alle kerken werd voorgelezen,
gegrepen naar het sterkste
middel om het verzet van de
kerk tegen de binnenlandse
politiek te benadrukken: hij
dreigde de praktiserende r.-k.
president Augusto Pinochet
Ugarte met excommunicatie.
Mgr. Fresno oefent in het
schrijven scherpe kritiek uit
op de onderdrukkingsmetho
den van de regering, op de
nog steeds van kracht zijnde
staat van beleg en op de razzi
a's en massale arrestaties in
de krottenwijken van Santia
go.
Ook paus Johannes Paulus II
heeft gisteren zijn grote be
zorgdheid uitgesproken over
de situatie in Chili. Hij deed
dat aan het eind van het zon
dagse Angelusgebed, op het
St. Pietersplein. „Op dit moei
lijke moment lijd ik mee met
de Chilenen en voel me met
hen verbonden", aldus de
paus. „Hun nobele tradities
van democratie en christelijke
inzet in gedachte, richt ik een
hartstochtelijk gebed tot God
opdat de rust, de eendracht en
de vrede in dat land hersteld
mogen worden".
Tussen de Chileense kerk en
het militaire regime van ge
neraal Pinochet is onderhand
van een openlijke oorlog spra
ke. Volgens een bericht uit
Santiago is nu het hele Chi
leense episcopaat (dus ook de
conservatieve vleugel die an
ders heel wat van het militai
re bewind accepteert) hecht
aaneengesloten in zijn afkeu
ring van de onderdrukking
en de terreur.
in het East End. De studen
ten konden de arme bevol
king dan lesgeven.
Toynbee Hall, het eerste
buurthuis met vaste bewo
ners, werd op kerstavond
1884 geopend. De volledige
benaming van het huis is nog
altijd „The Universities Sett
lement", vrij vertaald: het
buurthuis van de universitei
ten. Het was in feite de eerste
volkshogeschool ter wereld.
Nog altijd huist er het hoofd
kwartier van de Internatio
nale Federatie van toynbee-
huizen, die eind vorige eeuw
ook in Nederland werden ge
opend. Toynbee Hall heeft
bovendien de internationale
jeugdherbergen en de reis-
verenigingen voor arbeiders
tot stand helpen brengen.
Het oorspronkelijke Victori
aanse pand, dat tijdens de
oorlog door bommen bescha
digd werd, bestaat nog steeds.
Maar Toynbee Hall is nu veel
groter dan vroeger. De diver
se afdelingen, waaronder een
verzorgings- en ontspan
ningscentrum voor bejaarden
en een atelier voor artistiek
aangelegde Eastenders, zijn
ondergebracht in moderne
bijgebouwen. Zegt een be
stuurslid: „Ondanks de socia
le vooruitgang en de grote
veranderingen die zich in
Oost-Lapden hebben voorge
daan, blijft Toynbee Hall
even hard nodig als in de tijd
van dominee Barnett. Ons
buurthuis is een sociaal labo
ratorium, dat ernaar streeft
het leed en de ontbering te
verzachten, die jammer ge
noeg in dit deel van de Britse
hoofdstad nog lang niet tot
het verleden verhoren".
Ook de Nederlandse club- en buurhuizen herdenken het feit dat honderd jaar gele
den tot sociale werk van de grond kwam. Op „open dagen" wordt inzicht gegeven
in het bijna onbegrensde scala van mogelijkheden op sociaal en educatief terrein.
Strijdlustig
De „Eastenders" leefden in
bitter armoede, in tegenstel
ling met de bewoners van het
rijke Londense West End.
Honger, ziekte en kou waren
de grootste vijanden van deze
mensen. Dominee Barnett,
klein van gestalte maar
strijdlustig van aard, wilde
dat onrecht bestrijden. Hij
hechtte namelijk meer be
lang aan opvoeding dan aan
liefdadigheid, waarmee de
rijke Londenaren het leed
probeerden te verzachten.
Barnett was er van over
tuigd, dat deze mensen niet
dom waren. Als hun de gele
genheid maar werd geboden,
konden ze veel leren. Daar
om deed hij een beroep op
jonge studenten van de uni
versiteiten van Oxford en
Cambridge, die hij vroeg
voor ten minste één jaar naar
Londen te komen en te ver
blijven op zijn „settlement"
