Mondale vecht ook tegen
de opinie-peilingen
gfr£eidMiQowtcmt
Roberta Enschedé nog
elke vier jaar bevangen
door verkiezingskoorts
R.
SLEUTELS DIE OP ELK KARWEITJE PASSEN
/dagpuzzel
BUITENLAND
CcidócSommxt
MAANDAG 5 NOVEMBER 1984 PAGINA 6
fijïï
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
WASHINGTON De
laatste opiniepeilingen
voor de Amerikaanse pre
sidentsverkiezingen van
morgen tonen een onver
minderd grote voorsprong
van Republikeins presi
dent Reagan op diens ri
vaal Walter Mondale. Op
grond van een landelijk
onderzoek onder negen
duizend burgers, de afge
lopen dagen uitgevoerd in
opdracht van de Washing
ton Post en het tv-station
ABC, voorspellen beide
nieuwsmedia dat Reagan
zal winnen met 57 procent
van de stemmen, tegen
Mondale 39 procent.
In de gelijktijdig te houden
verkiezingen voor het Congres
zal naar verwachting de meer
derheid waarover de Demo
cratische partij in het Huis van
Afgevaardigden („Tweede Ka
mer") beschikt, belangrijk
kleiner worden. Thans zitten
er 268 Democraten in het Huis
en 167 Republikeinen. Gemid
deld komen de verschillende
onderzoeken op aantallen van
243 Democraten en 192 Repu
blikeinen. Die verkleinde
marge zou president Reagan in
een tweede ambtstermijn meer
mogelijkheden geven om met
behulp van de conservatieve
vleugel in de Democratische
fraktie zijn regeerplannen te
verwezenlijken. In de Senaat,
waarvan morgen een derde
deel wordt herkozen, ver
wacht men weinig of geen
veranderingen. Daar hebbend
e Republikeinen een meerder
heid van 55 tegen 45 zetels.
Walter Mondale en diens kan
didate voor het vice-presi-
dentsschap Geraldine Ferraro
gaan de iaatste dagen fel te
keer tegen de voor hen zo
sombere opiniepeilingen. Bei
den proberen tijdens alle ver
kiezingsbijeenkomsten een
soort rebellie tegen de enquê
tes te ontketenen. „Geloof de
opinie-onderzoeken niet. La
ten we dinsdag voor de groot
ste verrassing uit de Ameri
kaanse geschiedenis zorgen",
aldus Walter Mondale zaterdag
op campagne in Michigan.
Mondale toont vaak een exem
plaar van de New York Times
uit 1948, waarin een grote kop
luidt: „Dewey president". De
krant durfde dat destijds al te
drukken voordat de officiële
verkiezingsuitslag bekend was,
omdat alle enquêtes de Repu
blikein Thomas Dewey een
onbedreigde voorsprong had
den toegekend. Maar de wer
kelijkheid was dat de Demo
craat Harry Truman had ge
wonnen.
President Reagan op zijn beurt
zegt de laatste dagen bij elke
gelegenheid dat de peilingen
hem „doodsbang" maken. Hij
vreest dat veel van zijn aan
hangers niet meer de moeite
zullen nemen naar de stembus
te gaan, in de overtuiging dat
de overwinning toch al vast
staat. Reagan is niet alleen op
een persoonlijke zege uit, maar
hoopt dat zijn populariteit veel
kiezers ertoe zal bewegen om
overal Republikeinse kandida
ten te steunen.
De president bracht gisteren
tijdens zijn verkiezingstoernee
een onverwacht bezoek aan
Mondale's geboortestaat Min
nesota in het midden-westen.
Minnesota is een van de wei
nige deelstaten waar Mondale
sterker uit de stembus zou
kunnen komen dan Reagan.
Maar de laatste wil zelfs dat
niet laten gebeuren en hoopt
op een nog nooit vertoonde
zege in alle vijfig deelstaten.
De president bezocht gisteren
in de staat Iowa het geboorte
huis van de beroemde (overle
den) wildwest-filmacteur John
Wayne. Sommige waarnemers
in de VS menen dat Reagan in
zijn publieke optreden doelbe
wust het mannelijkheidsidool
Wayne immiteert. Gevraagd
of John Wayne ook CIA-agen-
ten naar Centraal-Amerika
zou sturen, antwoordde
Reagan: „Nee, hij zou er zelf
heengaan".
Mondale herhaalde gisteren
zijn beschuldiging dat Reagan
na de verkiezingen met een
plan tot belastingverhoging zal
komen. Reagan ontkende dit
maal met de woorden: „Belas
tingverhoging? Over mijn
lijk". Even later kwam hij
daarop terug: „Dat lijk moet
niet serieus genomen worden".
Tot op het laatst voeren president Reagan en vice-president Bush campagne voor de verkiezingsdag van morgen. Reagan
werd toegejuicht in Chicago. Net zo overkwam Walter Mondale die gisteren campagne voerde in Texas. Geheel rechts staat zijn
zoon William.
Door het oog
van de naald
NOORDWIJK Een 21-jari-
ge Sassenheimer kroop gister
avond door het oog van de
naald toen hij zondagavond
met zijn auto een electriciteits-
huisje van 380 volt platreed.
De man raakte om half negen
bij de Noordwijkse Van Ber-
ckelweg ter hoogte van de
jachthaven de macht over het
stuur kwijt. Hij reed eerst het
electriciteitshuisje plat, ramde
een lantaarnpaal en kwam
toen in de sloot terecht. Na de
botsing met het huisje zat de
buurt meteen zonder stroom.
Het GEB wist de storing ech
ter snel te verhelpen.
Poging tot
aanranding
NOORDWIJK De Noord-
wijkse politie hield in de nacht
van zaterdag op zondag twee
jongens aan die twee meisjes
uit Boskoop probeerden aan te
randen. Omstreeks twee uur 's
nachts vielen de twee, een 16-
jarige Rijnsburger en een 17-
jarige Noordwijker, de meisjes
aan op de Schiestraat. De
slachtoffers beten echter flink
van zich af. Buurtbewoners,
die gealarmeerd werden door
de herrie, belden de politie op.
De politie pakte het duo net op
het moment dat ze hun woede
over de mislukkende aanran
ding koelden op de fietsen van
de Boskoopse meisjes.
Inbraken in
Oegstgeest
OEGSTGEEST Zaterdag-
avond werden een televisie en
een videorecorder gestolen uit
een woning aan de Regentes-
selaan. De daders kwamen de
woning binnen via de eerste
etage, die zij bereikten via een
ladder die in de tuin lag. Zon
dagmiddag werd tussen half
drie en half vijf een woning
aan den Hofdijk via een kel
derraam betreden en door
zocht. Hier wordt niets ver
mist. Wat verdwenen is uit
een woning aan de Prins Hen
driklaan is nog niet bekend.
Inbrekers drongen daar gister
avond binnen via een boven-
raampje.
Wanneer u een nieuwe abonnee aanbrengt hebt u als dank
daarvoor de keus uit vier handige mini-gereedschapsets:
A) 5 dopsleutels, B) 5 steeksleutels, C) 6schroevedraaiers, of
D) 5 kruiskopschroevedraaiers. Heel handig voor het fijne werk.
Kunt u meerdere mensen enthousiast maken voor deze fijne
avondkrant, dan kunt u evenzovele gereedschapsets uitkiezen.
De nieuwe abonnee wordt ook hartelijk door ons onthaald:
deze krijgt de krant de eerste
twee weken gratis. '"""l
Noteer als nieuwe abonnee per:
NAAM: ADRES:
1 POSTCODE/PLAATS:
TELEFOON:
IDeze ontvangt de eerste twee weken de krant gratis.
Daarna wordt het abonnement betaald per: kwartaal
O automatisch per maand
I jaar
Stuur als dank gereedschapset □AfHBDCDDnaar:
NAAM:
ADRES:
POSTCODEPLAATS:
Stuur de bon ingevuld a
(postzegel niet nodig).
a de Leidse Courant, Antwoordnummer 998,2500 VD Den Haag
Consumentenbond:
Privacywet
halfbakken
voorstel
AMSTERDAM De
nieuwe privacywet waar
mee de ministerraad vrij
dag heeft ingestemd is een
halfbakken voorstel dat
het daglicht niet zal kun
nen verdragen. Dit zei di
recteur D. Westendorp
van de Consumentenbond
vanochtend in een toe
spraak over de bescher
ming van persoonlijke ge
gevens op het Euroforum-
congres in Amsterdam.
Het wetsvoorstel bevat regels
voor de bescherming van de
persoonlijke levenssfeer. Be
drijven en instanties die be
schikken over persoonsregi
straties zouden zelf regels
moeten opstellen om inbreuk
op de privacy togen te gaan.
Westendorp noemde het een
verderfelijk uitgangspunt om
de uitvoering van die wet bij
de bedrijven neer te leggen.
„Als de bedrijven dat moeten
gaan doen krijg je een ratjetoe
aan regelingen. De uitvoering
van de wet zal dan niet meer
werkbaar blijken". Volgens
hem is het zaak voor de over
heid de uitvoering van zo'n
wet juist niet te delegeren,
maar zelf in de hand te hou
den.
Westendorp vindt dat inzage
aan derden van persoonsgege
vens pas mag plaatsvinden na
uitdrukkelijke toestemming
van de betrokkene. Ook moe
ten er een wettelijk verbod en
passende sanctiemaatregelen
komen op oneigenlijk gebruik
van die gegevtns. Een onaf
hankelijke instelling zou zich
bezig moeten gaan houden met
de controle op aile bestaande
informatiesystemen.
Beur* van Amsterdam
^IteVNU 15M00 m50
Roberta
Enschede met
een deel van de
papierwinkel die
er aan te pas
komt, voordat
„buitenlandse"
Amerikaan kan
stemmen.
Foto: Milan
Konvalinka.
VIL]
lier;
iruba
WASSENAAR Me
vrouw Roberta Enschedé,
Amerikaanse van geboor
te en getrouwd met een
Hollandse advocaat,
woont al bijna twintig jaar
in Nederland. Zodoende
zou het uitbrengen van
een zogenaamde „absen
tee ballot" (schriftelijke
stem) voor haar inmiddels
routine moeten zijn. Het is
dit jaar de vijfde maal dat
zij over grote afstand
meestemt bij de gecombi
neerde verkiezingen voor
het presidentschap en (een
deel van) het Congres.
Desondanks wordt zij elke
vier jaar in de eerste week
van november bevangen
door aanval van verkie
zingskoorts.
Er wonen ongeveer twee mil
joen Amerikanen buiten de
VS. Zij hebben de afgelopen
twee maanden de kans gehad
hun stem voor de verkiezin
gen van morgen uit te bren
gen. Onder hen ook de naar
schatting veertienduizend
Amerikanen, die al dan niet
permanent in Nederland wo
nen. „Ik zou niet weten hoe
veel van die mensen daadwer
kelijk hun stem hebben uitge
bracht. Maar de mijne is allang
in de States", aldus Roberta
Enschedé. Ze maakt geen ge
heim van haar politieke voor
keur. Zij is actief lid van „De
mocrats Abroad", een wereld
wijde organisatie van in het
buitenland verblijvende De
mocraten. Tegen Reagan dus
en voor Mondale en Ferraro,
al had ze zelf liever Gary Hart
als kandidaat gezien.
Papierwinkel
toch mee willen kiezen overi
gens niet bepaald gemakkelijk
gemaakt. Er komt een hele pa
pierwinkel aan te pas, voor net
eigenlijke verkiezingsbiljet de
stemcomputer bereikt. Boven
dien verschillen de voorwaar
den per staat.
De voorbereidingen beginnen
al maanden tevoren. Iedere
Amerikaan die wil gaan stem
men, moet eerst als kiezer
worden geregistreerd. Dege
nen die buiten de VS verblij
ven, moeten dat doen in de
staat waar ze het laatst ge
woond hebben. Dat gebeurt
door middel van een standaard
registratie-verzoek.
„Op alle plaatsen waar veel
Amerikanen bijeenkomen,
proberen we kiezers te regis
treren. Bij de Amerikaanse
Kamer van Koophandel, vrou
wenorganisaties, de ambassade
en bij kerken", aldus Roberta
Enschedé. Bij dergelijke gele
genheden draagt ze in haar tas
steevast een dik boek mee,
waarin alle voorwaarden staan
die de vijftig Amerikaanse sta
ten aan hun kiezers stellen.
Doorgaans wordt zij ook ver
gezeld van een ambassade-
functionaris met notariële be
voegdheden. „Sommige staten
eisen dat de kiezer-in-spé ten
overstaan van zo'n functiona
ris verklaart op zijn formulier
de waarheid en niets dan de
waarheid te hebben ingevuld".
Gegevens
Op de aanvraag tot registratie
wordt behalve naar de gebrui
kelijke gegevens als naam en
geboortedatum ook naar de
lengte, het gewicht, kleur van
haar en ogen en de huidskleur
van de kiezer gevraagd.
„Vooral dat laatste roept altijd
vragen op. Maar de enige re
den waarom het gevraagd
wordt is, dat men wil weten
hoe groot de opkomst is onder
de etnische minderheden", al
dus verklaart mevrouw En
schedé.
Als hun gegevens zijn ver
werkt en in orde bevonden,
krijgen de in het buitenland
verblijvende Amerikanen een
stembiljet toegestuurd. Dat is
een computerkaart, waarop zij
de kandidaten van hun keuze
kunnen aanstrepen.
„De meeste mensen doen al
leen mee aan de verkiezingen
voor het Witte Huis en het
Congres. Maar als je wilt, kun
je ook aan de verkiezingen in
de deelstaat meedoen. Dat
brengt een risico met zich
mee. In sommige staten moet
je in dat geval, net als de men
sen die in die staat wonen, be
lasting betalen. Daarom zien
veel mensen er van af".
Het stembiljet gaat indien
vereist opnieuw met een stem
pel van de ambtenaar met no
tariële bevoegdheden op de
post naar de Verenigde Staten.
Morgen worden ze in de ver
schillende staten in de stern-
machine ingevoerd.
Klein deel
De twee miljoen in het buiten
land wonende Amerikanen
vormen nog niet één procent
van de totale Amerikaanse be
volking. Toch moet hun be
lang, aldus Roberta Enschedé,
niet worden onderschat. Als in
een staat met veel buitenland
se kiezers twee kandidaten ge
lijk opgaan, kunnen de „ab
sentee ballots" de doorslag ge
ven.
Zeker zo belangrijk vindt Ro
berta Enschedé de druk die
haar geval op de Democra-
kan worden
maatregelen te
nemen om de positie van
Amerikanen in het buitenland
te verbeteren. „Sommige wet
ten discrimineren de „buiten
landse" Amerikanen". Daarom
vechten we er jaren voor, dat
er voor ons een speciale zetel
komt in het Huis van Afge
vaardigden. Die afgevaardigde
hoeft geen stemrecht te heb
ben, maar moet wel mee kun
nen denken en praten over I
maatregelen die zijn achterban I
Niet voor niets
De aanhoudende slechte voor- 1
uitzichten van haar kandida-
ten, hebben Roberta Enschedé li
er niet van kunnen weerhou- j
den in Nederland campagne te v
voeren. In het blaadje van de
„Democrats Abroad" wordt
breed uitgemeten wat Reagan
verkeerd heeft gedaan en wat
van Mondale mag worden ver
wacht. „Amerikanen in Ne-
derland worden aangesproken
op het beleid van de regering
in Washington. Als het niet
jouw partij is die aan de macht
is, moet je er proberen daar
iets aan te doen. Ik denk dat j
Amerikanen die in het buiten- J
land wonen meer inzicht heb-
ben in de problemen van de
buitenlandse politiek en de ge- i
varen van het beleid van
Reagan, dan de kiezers in de
VS. Wie langere tijd in Europa
woont, begrijpt heel goed
waarom de Europeanen niet
voelen voor steeds meer en
steeds nieuwere raketten".
Woensdagmorgen zal waar-
schijnlijk blijken, dat alle in
spanningen van Democraten 2
in en buiten de VS tevergeefs
zijn geweest. Roberta Ensche-
dé: „De vooruitzichten zijn ze-
ker niet goed. Dat valt niet te
ontkennen. Maar je hoort mij I
niet zeggen dat al het werk
voor niets is geweest. De De
mocratische partij heeft als
eerste partij een zwarte kandi- I
daat gehad. We hebben een
vrouw als kandidaat vice-pre- i
sident. Daar kunnen we trots j
op zijn. Natuurlijk, het is heel
jammer als Reagan wint Hij i
doet ons land geen goed. Maar 1
als.hij opnieuw gekozen wordt
moet je dat accepteren. Zo zijn i
nu eenmaal de regels van onze
democratie".
JOS TIMMERS
OPLOSSING
•ej 9E :is se !sez ee :»!d ie
62 :sa 82 :dwojs 93 :ie6e f2 :suoaq
82 02 :epo 91 :ueejj 91 :pieds
Si :jb ei :op 3i :dojp 6 Unois l :deu
9 :jo s :SB e :|BB 3 UUBJ>J I :|BBOUJ»A
Bromfietsster
breekt pols
LEIDEN Een 66-jarige
heeft zaterdagmorgen
haar pols gebroken. De vrouw
reed op een bromfiets en gaf
op de kruising van de Oude 1
Vest en de Jan Vossensteeg i
een auto, die werd bestuurd
door een 32-jarige vrouw uit I
Leiden, geen voorrang. De I
vrouw kwam ten val en brak 1
de pols. Zij werd naar het St.
Elisabethziekenhuis in Leider- 1
dorp gebracht.
Horizontaal: 1 zuivelprodukt;
ste veren; 8 geslacht van mer
modegek; 11 hoewel; 12 spoedig; 14
rivier In Italië; 15 genre; 17 hoogste
punt; 19 knaagdier; 21 boom; 22
bloeiwljze; 23 waterblaasje; 25 hout
hakkersbijl; 27 schermwapen; 30
voorzetsel; 32 Japanse munt; 33 op
deze wijze; 34 muurholte; 36 belem
mering (tig.); 37 zonder geluid; 38 In-
Verticaal: 1 nleuwsorgaan; 2 paling; 3
vizierlijn v.e. verrekijker; 5 voeg
woord; 6 houten drinkkom; 7 ondeu
gend; 9 soort snoepgoed; 12 muziek
noot; 13 winters voertuig; 15 puntig
voorwerp; 16 druppel oogvocht; 18
lofdicht; 20 woonschip; 23 metaalle
gering; 24 stekelhuidig dier; 26 vuist-
stoot; 28 loofboom; 29 voegwoord;
31 zaadkorrel In een vrucht; 33 tel
woord; 35 muzieknoot; 36 muziek-
