Amerika
r male
Keuze ui1224 kandida ten
Niet alleen stemmen
voor een presiden t
SER 198^
ZATERDAG 3 NOVEMBER 1984
kiXSHINGTON Het is ten-
tte dus toch gegaan zoals
een jaar geleden allemaal
e°woon-| sten ^et zou 6aan:
iken. id^ter Mondale zou eerst de
ite. isidentsnominatie van zijn
k.kfliocratische partij winnen
ant qe- verv°lgens bij de echte
directekiezinêen kansloos zijn te-
herkiesbaar Republikeins
ree, toi-»sident Ronald Reagan.
pi-openemocraten aanvaarden
to?let?^ndale als hun noodlot",
deze krant al vroeg in
t voorbije vooijaar. Niets
W.- k.koft het drama van de De-
partij meer kun-
imerap-D afwenden. Geen Gary
v.-gas-rt, die plotseling zoveel
hal'.toHtrekkelijker leek dan
geen Jesse Jackson,
itcanon! meer leven bracht in de
!>uwerij dan in de partij,
0.- k.k?n Geraldine Ferraro, de
presidentiële vrouw die
•ging liiter de vrijwel voltooide
b. lnd.:iancipatie aankwam.
1, mod.
president Reagan heeft het
in on?!* 6eleSen- Hij speelt de Demo-
f Qft7 J*®n tot °P het laatst hardnekkig
'*de kaart. „Voor de grap" bom-
0 - k iffdeerde hij Rusland, bij wijze
n „drukfout" liet hij de CIA
eet b(J>t^en plegen in Nicaragua, hij
iden 4-1 ..niets verkeerds" in zijn vroe-
in de'e vergelijking van Kennedy met
dou-ler, hij filosofeert „privé" over
kosten: naderend einde van de wereld
sinds kort mag zijn strijd tegen
1- k.ltToristen officiéél ook onschuldi-
slachtoffers maken. En in het
winkel-tste tv-debat tegen Mondale
ca.fjd Reagan zo te stuntelen dat
renwo-, Engelse geriatrische specialist
a9e: pinnende seniliteit vaststelde bij
orden man aan atoomknop.
ï- kk f allemaal niet mogen ba-
voor de Democraten. In deze
goedrte dagen voor de opening van
■)rmjge6tembussen, komende dinsdag, is
in-'«die opiniepeilingen de voor-
eta-dog van Reagan op Mondale
liering.fs weer belangrijk toegenomen.
Ie enquêteurs komen op een
k.lcirwinningsmarge uit voor de
■jarige president van ergens tus-
1 ver-i 15 en 25 procent. Voor het eerst
intree de Amerikaanse geschiedenis
leukst het mogelijk dat een presi-
en. 1%jtskandidaat in elk van de 50
etageejstaten zijn tegenstander ver-
L- k.fcjter Mondale is dankzij zijn» ho-
i/lakbi'oos te ac^ten achterstand de
Jtste cla8en in topvorm. Hij heeft
jnde^ts te verliezen, kan zijn harts-
Jmershten v"je 1°°P laten en trekt
menigten dan ooit.
n aanvallen zijn vlijmscherp. Zo-
k.k. °P Reagan's beperkte voedsel-
jp aan hongerend „marxistisch"
goediiopë en zijn verzoeken om meer
aan de rechtse rebellen
royale Nicaragua. „Reagan is bereid
etbar,)er kinderen in Afrika te laten
ille in-fhongeren teneinde meer te
pen moorden in Midden-Ame-
sneert Mondale. Hij roept tij-
is al zijn „campagnestops" ook
9®'®* hij de enquêtes niet gelooft.
toHetj opiniepeilingen kiezen de
'Bident, de mensen kiezen de
i, iident". En zijn running mate
taldine Ferraro verzekert: „Er is
geheim dat de enquêtes niet
t^dekken. Dat is dat miljoenen
uwen straks tijdens die paar se-
c,den dat ze alleen in het stem-
je staan, tegen de wens van hun
stiekum op Mondale-Ferraro
en stemmen". Maar Ferraro's
jderLP veronderstelt een grotere on
prpenheid van de Amerika*"*
)e/rouw dan er volgens velen
Amerikaan-
nog
o™ [draaglijk
wie het graag anders had ge-
i, heeft het weinig zin om te
ven steken in angst voor of ver
waardiging over Ronald
igan. Een politiek wonder bui
beschouwing latend, zal deze
p, s sident komende dinsdag worden
L-Xv*kozen door een volkomen vrije
t relatief goed ingelichte bevol-
O^g van in meerderheid gewone
iJ"ematigd denkende mensen met
laagse zorgen en verlangens,
zege van Reagan over Mondale
lan ook produkt van het over-
irsende gevoels- en gedachten-
"~on in het land en ontleding
'an is wellicht van meer be-
dan zich te concentreren op
■rlijke hebbelijkheden van het
ividu Reagan.
meest zegt misschien nog de
'aarschijnlijk grote populariteit
de huidige bejaarde president
\J {de Amerikaanse jeugd. Van de
""-jarige stemgerechtigden
60 procent voor Reagan
engt maar 30 procent voor Mondale
stemmen. Onder nog niet
ipart?*3', En hoe vaak enquêtes er in
pla- verleden ook naast hebben ge-
*?n, marges van de huidige om-
De Amerikanen gaan
dinsdag niet alleen
naar de stembus om te
kiezen tussen Reagan
en Mondale maar be
slissen die dag ook
over de nieuwe sa
menstelling van de Se
naat en het Huis van
Afgevaardigden. Alle
435 leden van het Huis
moeten opnieuw wor
den gekozen terwijl
één derde van de se
natoren (33 in totaal)
hun zetel na de zes
jaar zittingsduur ter
beschikking stelt. Bo
vendien wordt ge
stemd over 13 gouver
neursposten, zetels in
de plaatselijke senaat
van de 50 staten en de
plaatselijke Huizen
van Afgevaardigden.
Formeel wordt de pre
sident van de VS niet
rechtstreeks gekozen.
De kiezers stemmen
op kiesmannen in hun
staat, die door de De
mocratische en Repu
blikeinse partij zijn
aangewezen. De kies
mannen (538 in totaal)
uit 50 staten komen
zes weken na de ver
kiezingsdatum bijeen
en brengen bij die ge
legenheid hun stem
uit. Maar zij hebben
zich tevoren aan een
van de twee kandida
ten verbonden en daar
wijken ze niet meer
van af.
Dit jaar kunnen 166
miljoen Amerikanen
aan de verkiezingen
deelnemen. Iedereen
boven de achttien jaar
die zich tevoren heeft
laten inschrijven, is
stemgerechtigd. Stem
plicht bestaat echter
niet. Van hen die dit
jaar mogen stemmen is
16,7tussen de 18 en
24 jaar; 41,5% tussen
de 25 en 44 jaar; 25,6%
tussen de 45 en 64 jaar
en 16,2ouder dan 65
jaar. De gemiddelde
leeftijd van de kiezer
is 39 jaar. Vrouwelijke
kiezers (52,3%) zijn in
de meerderheid.
stemgerechtigde scholieren is
Reagan een nog grotere vedette.
Politieke analysten en psychologen
hebben zich op het fenomeen ge
stort en concluderen: het is de re
bellie van de jeugd tegen de som
berte en de hypocrisie van hun ou
ders, die door „Vietnam" en „Wa
tergate" zijn gevormd, die ondraag
lijke bezorgdheid afstralen voor
nucleaire- en milieurampen en die
hun sociale idealisme in een inmid
dels „gearriveerd" leven onderge
schikt maken aan het eigen huis en
een perfecte lichamelijke conditie.
Als reactie daarop toont de jeugd
meer materialisme dan de ouders
in zichzelf durven te erkennen en
hunkeren de jongeren naar opti
misme en naar het patriottisme en
de traditionele waarden waarover
de middelste generaties steeds zo
laatdunkend hebben gedaan. Over
die midden-generaties heen is daar
de blijmoedige Ronald Reagan,
wiens conservatisme hem ineens
tot idool van de jeugd, tot de be
kende rebelse opa, heeft gemaakt.
Racisme
Het gaat om een culturele conjunc
tuurbeweging. Na het nivellerings-
geloof is nu weer prestatie dé reli
gie. Iedereen wil weer de beste zijn
en Amerika is het land dat de
meest ambitieuzen de meeste kan
sen biedt. Reagan krijgt uitzinnige
toejuichingen als hij op universi
teitsterreinen zijn filosofie uiteen
zet: „Door de sterken te verzwak
ken worden de zwakken niet ster
ker. De zwakken blijven subsidië
ren is hen blijven onderduwen in
hun ellende. Alleen een groeiende
economie zal hen helpen zichzelf te
helpen en waarachtig groot te wor
den". De jeugd antwoordt de laatste
tijd steeds vaker met geestdriftig
gescandeer: „USA, USA, USA!".
Het jaagt veel ouders de schrik op
het hart. Maar in een Republikein
se tv-advertentie „overtuigt" een
student zijn vader ervan om ook op
Reagan te gaan stemmen met de
woorden: „Er wacht nu weer een
baan op mij en er is een goed ge
voel in het hart. Mondale's verzor
gingsstaat zou alle ellende van
werkloosheid en inflatie weer te
rugbrengen". Het is een tekst die
aanslaat in het huidige Amerika.
Niet alleen bij de jeugd die enkel
de presidenten Reagan en Carter
(met vice-president Mondale) kan
vergelijken, maar ook bij oudere
arbeiders, zelfstandigen en bejaar
den, die profiteren van sterk geste
gen werkgelegenheid en winsten,
en van de bijna verdwenen inflatie.
Natuurlijk vragen ook velen in de
VS zich af, of het conservatisme,
met name dat van de jeugd, ge
vaarlijk is. Verontrusten wijzen op
de populariteit van de invasie, vo
rig jaar, van het marxistische
eiland Grenada en vrezen dat het
klimaat voor meer gedurfde mili
taire avonturen (Nicaragua?) zich
in Amerika snel aan het ontwikke
len is. Anderen wijzen op gerust
stellende elementen. „Het meest
positieve is, dat dit de eerste ver
kiezingsstrijd in onze geschiedenis
is, waarin er geen rassenkwestie
meer is. Zwarten zijn wel slecht af,
maar dat is het gevolg van het libe
rale economische beleid, niet van
discriminatie. Ook bij de jeugd te
kent zich geen enkele tendens in
die richting af. Amerika heeft in
korte tijd de raciale obsessie van
zich af geschud. Dat Jesse Jackson
zwart Amerika achter zich ging
verzamelen had dan ook geen dui
delijk doel meer en heeft de Demo
cratische partij meer kwaad dan
goed gedaan", aldus politicoloog
Ken Millstein van de universiteit
van Minnesota.
Inderdaad lijkt het erop, dat de De
mocratische partij met name in het
zuiden van de VS, waar de meeste
zwarten wonen, een vernietigend
positieverlies lijdt. Traditioneel
wisten de Democraten in het zui
den de negers en de conservatieve
arme blanken te verenigen. Maar
nu ziet het er naar uit, dat Jackson
met zijn racistische benadering
(„onze tijd is gekomen") veel zuide
lijke blanken in het republikeinse
kamp heeft gejaagd. Onderzoeken
geven aan, dat in de negen staten
die „het zuiden" vormen, 80 pro
cent van de zwarten en nog maar
20 procent van de blanken op Mon
dale zal stemmen. „Deze ontwikke
ling luidt geen herleving van het
racisme in, maar betekent juist een
definitieve verwerping ervan door
de blanke meerderheid", zegt Re
publikeins partijstrateeg Bill
Grantham in het zuidelijke Geor-
gia.
Ramp
Van groot maar altijd onderge
waardeerd belang is overigens de
vraag, in welke mate president
Reagan met zijn overwicht over
Mondale ook de verkiezing zal be
ïnvloeden van leden van de volks
vertegenwoordiging (Congres, be
staande uit Senaat en Huis van Af
gevaardigden). De Amerikaanse
stemmers moeten aanstaande dins
dag tegelijk ook hun favoriete Con
gresleden kiezen, die op aparte lij
sten staan. Heel vaak verdeelt een
en dezelfde Amerikaan zijn presi
dents- en zijn Congresstem over
beide partijen.
Daarom was het in 1980 mogelijk
dat Republikein Reagan de presi
dentsverkiezingen won, maar dat
het Huis van Afgevaardigden (dat
Eén van de meest fas
cinerende aspecten
aan de Amerikaanse
verkiezingscampagn e
is het bombardement
opiniepeilingen. Om
roepen en kranten,
campagnebureaus en
partijen, alle zijn be
vangen door de geld
verslindende peil-
koorts.
Het fenomeen opinie
peiling bestaat in de
VS al bijna 50 jaar. De
jonge hoogleraar in de
journalistiek George
Gallup ontwikkelde in
1936 voor de eerste
maal een systemati
sche, op sociologische
inzichten georiënteer
de opiniepeiling en
voorspelde, correct
naar later bleek, de
overwinning van
Franklin D. Roosevelt
op zijn Republikeinse
uitdager Alfred Lan-
don.
Opiniepeilers hebben
sindsdien een indruk
wekkend aantal pres
taties geleverd. De
overwinningen van
Kennedy op Nixon (in
1960) en van Nixon op
Humphrey (in 1968
werden feilloos voor
speld. Maar daar staan
ook volstrekt verkeer
de prognoses tegen
over. Zoals in 1948,
toen alle onderzoeks
bureaus van een zeer
grote overwinning van
presidentskandidaat
Thomas Dewey uitgin
gen. Het Amerikaanse
volk gaf echter de
voorkeur aan Harry
Truman.
Deskundigen zijn het
er over eens, dat het
„meten van de publie
ke opinie" één van de
moeilijkste activiteiten
is die er bestaan. Hoe
wordt de vraag gefor
muleerd, wat is de
zinsconstructie, wat is
de volgorde waarin
vragen worden ge
steld, wanneer worden
de vragen gesteld, aan
wie worden ze gesteld
en wie stelt de vragen
het zijn factoren die
een belangrijke rol
spelen en die van in
vloed kunnen zijn op
de antwoorden.
Geen mening
Resultaten van opinie
peilingen kunnen bo
vendien worden beïn
vloed door mensen die
antwoorden geven op
vragen waar ze geen
mening over hebben.
Maar de vraagstelling
is dusdanig dat van
hen een oplossing
wordt verwacht. Daar
komt dan een resul
taat uit waaruit zou
blijken dat 60% van de
ondervraagden een
uitgesproken mening
heeft. En dat trekken
deskundigen in twij
fel. Sterker: daar gelo
ven ze niet in. Onder
zoekers zullen nooit
toegeven dat in feite
geen enkel onderzoek
gezaghebbend is. Hun
taak is resultaten te
verkopen. Zij moeten
wel zeggen dat zij de
juiste antwoorden heb
ben. Maar, zeggen des
kundigen, het enige
dat wordt gemeten,
zelfs bij een goed on
derzoek, is het ant
woord op een losstaan
de vraag.
Geheim
Algemeen wordt aan
genomen
enigszins betrouwbare
weergave van de pu
blieke opinie pas be
reikt kan worden
wanneer tenminste
35.000 mensen zijn be
naderd die in het
geval van een reactie
op een televisiedebat
dan óók nog drie
tot vier dagen hebben
kunnen nadenken,
kranten hebben kun
nen lezen en vrienden
en kennissen hebben
kunnen raadplegen.
De vijf onderzoeken
onmiddellijk na de te
levisie-debatten tussen
Reagan en Mondale
werden uitgevoerd on
der ten hoogste 2.000
ondervraagden. De
uitslagen liepen sterk
uiteen.
De peilers blijken er
tenslotte uiteenlopen
de technieken op na te
houden. Zo zijn er me
thoden uitgedacht om
de 25% Amerikanen te
bereiken die een ge
heim nummer hebben
en de 7% Amerikanen
die niet over een tele
foontoestel beschik
ken. Ook is bedacht
dat in 70% van de ge
vallen een vrouw de
telefoon opneemt
de macht van de president enorm
kan beperken) in overgrote meer
derheid Democratisch bleef: 268 te
gen 167 zetels. De Senaat kreeg wel
Behalve Reagan en Mon
dale hebben zich nog 222
Amerikanen kandidaat
gesteld voor het presi
dentschap van de VS. Het
zijn in overgrote meerder
heid individuele perso
nen, hoewel de kiezers
hun stem ook kunnen ge
ven aan vertegenwoordi
gers van kleine partijen.
Zij zijn echter kansloos.
De strijd gaat immers al
tijd tussen Democraten en
Republikijnen. Het is
maar vier keer voorgeko
men, dat een derde partij
krijgt de Libertarian
ty de meeste publiciteit.
De „Libertarians" zijn let
terlijk tegen alles. Tegen
overheidsbemoeienis, te
gen plaatsing van raket
ten in Europa, tegen de
dienstplicht, tegen sociale
uitkeringen, tegen wetten
die het gebruik van mari
huana verbieden, tegen
overheidssubsidie aan het
onderwijs en tegen mi
lieuwetten. Volgens presi
den tskandidaa t Dav.
Bergland moet iedereen
vrij zijn te doen wat hij
wil en zijn eigen belangen
kunnen verdedigen. Ver
wacht wordt dat de Li
bertarian Partij niet meer
dan 1 procent van de
stemmen zal halen.
Bij de individuele kandi
daten zijn er ook met nog
al ongebruikelijke opvat
tingen. William Camps
(39) uit San Antonio heeft
bijvoorbeeld de strijd aan
gebonden tegen het esta
blishment in zowel de VS
als de Sovjetunie. „De su
permachten gebruiken
magneten om het weer pa
troon te veranderen En
dat alles heeft tot doel de
sinaasappeloogst in de Rio
Grande Valley te vernie
tigen", denkt hij.
Mevrouw Isa be 11 Masters
(69) uit Topeka heeft geen
program. Zij neemt deel
omdat ze tijdens een bus
tocht in 1981 een .godde
lijke openbaring" beleef
de en bij die gelegenheid
de opdracht kreeg in 1984
haar intrek in het Witte
Huis te nemen.
een Republikeinse meerderheid: 55
tegen 45 zetels.
Reagan en zijn vice-president
George Bush maken de laatste da
gen in de campagne zoveel mogelij
ke reclame voor de locale Republi
keinse Congreskandidaten, in een
poging een conservatieve meerder
heid in het parlement te krijgen zo
dat niets meer de doorvoering van
het zuivere Reaganprogramma in
de weg hoeft te staan.
afgelopen vier jaar aan het beleid
van Reagan is meegevallen, is te
danken aan het verzet in het Con
gres tegen extreem liberalisme en
militarisme", aldus schreef de Was
hington Post deze week.
Het ziet er niet naar uit dat de Re
publikeinen hun minderheid in het
Huis van Afgevaardigden kunnen
omzetten in een meerderheid. Maar
het huidige verschil zou wel zo ver
kunnen verkleinen, dat de conser
vatieve vleugel in de Democrati
sche fractie groot genoeg wordt om
samen met de Republikeinen aan
Reagan veel meer vrijheid van
handelen te geven dan hij nu heeft
MARC DE KONINCK
