TAFEL
Blanke minderheidsregering ziet
Nobelprijs als vijandige daad
£eidóe
BTTïïTl
De leeuwen van Venetië brullen
al 30 jaar bij de Rijksoverheid
kerk
wereld
tron;
weer
ACHTERGROND
CeidócSouttHit
WOENSDAG 17 OKTOBER 1984 PAGIN4 |J J) J
Lefebvre blij met terugkeer oude Mis
De Franse mgr. Marcel Lefebvre, beschouwd als de
van het traditionele rooms-katholicisme, heeft gisteravond ge
zegd dat hij „erg blij" is met de door de paus geschapen moge
lijkheid om. onder bepaalde voorwaarden, de Heiige Mis weer
te vieren volgens de oude voorschriften van voor het Vaticaans
Concilie. „Dit zal onze situatie ten opzichte van Rome mis
schien veranderen en heel het klimaat wijzigen waarin wij ons
op het ogenblik bevinden en dat een klimaat van vervolging
is", aldus de gesuspendeerde aartsbisschop in een interview
met de Franse radio. Volgens hem heeft de paus, tegen het ad
vies van een reeks kardinalen in, „de knoop persoonlijk door
gehakt".
Anglicanen misschien in Raad van Kerken
De anglicaanse gemeenschap in ons land, die ongeveer 10.000
leden telt, beraadt zich op toetreding tot de Raad van Kerken
in Nederland. Dit heeft de anglicaan dr. Peter Staples laten
weten, die wetenschappelijk medewerker contemporaine kerk
geschiedenis aan de theologische faculteit van de Rijksuniver
siteit te Utrecht is. Dr. H.A.M. Fiolet, secretaris van de Raad
van Kerken in Nederland, zei desgevraagd, dat de Raad zich
bereid heeft verklaard de anglicaanse gemeenschap tot de
Raad toe te laten. „Het wachten is op een besluit van de angli
canen. Hun toetreding zou een duidelijke versterking van de
Raad betekenen", aldus Fiolet.
Wat wij van anderen
verduren merken wij
spoedig en terdege;
maar hoeveel wij
anderen te verduren
geven, zien wij niet.
Thomas Kempis
BISSCHOP TUTU:
De zwarte bevolking in
Johannesburg reageer
de gisteren met groot
enthousiasme op de be
kendmaking, dat de No
belprijs voor de vrede
dit jaar is toegekend
aan bisschop Tutu.
DEN HAAG De Angli-
caanse bisschop Desmond
Tutu geniet een grote aan
hang onder de zwarte bevol
king van Zuid-Afrika. Zijn
bijzonder levendige persoon
lijkheid en zijn toewijding
voor de strijd voor gelijke
burgerrechten hebben hem
tot symbool gemaakt van de
aspiraties van de onderdrukte
Zuid-Afrika.
Als vertolker van de stem
van de onderdrukte zwarten
vraagt Tutu (53) om de instel
ling van een „non-raciale en
werkelijk democratische
maatschappij in Zuid-Afrika".
Politiek gezien staat Tutu vol
ledig in de lijn van de overle
den leider Albert Luthuli of
van de gevangen Nelson Man
dela. „De mensen op het Rob
beneiland zijn onze werkelij
ke leiders en niet degenen die
verantwoording schuldig zijn
aan Pretoria", zo heeft Tutu
herhaaldelijk gezegd.
Tutu's preken, toespraken en
geschriften hebben stellig po
litieke invloed op de toestand
in Zuid-Afrika, maar de hij
beschouwt zich zeker niet als
een politicus. „Ik leid een
kerk waar zwarte en blanke
christenen toe behoren. De
kerk moet werken aan ge
rechtigheid, vrede en verzoe
ning". Dit neemt niet weg dat
Tutu voorstander is van harde
maatregelen tegen het apart
heidsregime en zich diverse
malen heeft uitgesproken
voor een economische boycot
van Zuid-Afrika, omdat „bui
tenlandse investeringen het
Zuidafrikaaanse apartheids
systeem in stand houden".
Zijn duidelijke stellingname
tegen het apartheidsregime
leidde er in 1980 toe, dat de
Zuidafrikaanse regering zijn
paspoort introk. Pas vorig
jaar, toen hij de algemene
vergadering van de Wereld
raad van Kerken te Vancou
ver zou toespreken, kreeg hij
het terug.
Raad van Kerken
Als secretaris-generaal van de
Zuidafrikaanse Raad van
Kerken (SACC) tracht bis
schop Tutu groepen met zeer
uiteenlopende kerkelijke, cul
turele en raciale achtergrond
samen te laten werken aan de
opbouw van een „menselijk
Zuid-Afrika". Daart>ij han
teert hij strikt pacifistische
methoden, hetgeen militante
zwarten hem niet altijd in
dank afnemen. „De Zuidafri
kaanse Raad van Kerken ver
werpt het geweld van de re
gering eri ook dat van het
ANC (African National Con
gres). Dat verhindert ons niet
diegenen te begeleiden, die na
vele jaren vruchteloos wach
ten op de blanken ten einde
raad voor het geweld kiezen,"
aldus Tutu.
Bij de Zuidafrikaanse Raad
van Kerken zijn ongeveer
vijftig godsdienstige organisa
ties aangesloten met bij elkaar
ongeveer 13 miljoen leden. De
raad heeft vaak aanvallen
van de regering te verduren
gekregen vanwege zijn stand
punten tegen de apartheid. De
blanke minderheidsregering
in Johannesburg beschouwt
de SACC als een broedplaats
van de zwarte revolutie. De
blanken, die de touwtjes nog
stevig in handen hebben on
danks de invoering kort gele
den van een drie-kamer-par
lement, zullen de toekenning
van de Nobelprijs aan Tutu
interpreteren als een nieuwe
vijandige daad tegenover
Zuid-Afrika, zo heeft de bis
schop al laten weten.
Daarom voorziet hij dat het
kerkelijk leven voorzover
het de Zuidafrikaanse rege
ring niet bevalt steeds
meer vervolgd zal worden. De
Eloff-commissie, die vorig
jaar door de Zuidafrikaanse
regering werd ingesteld om
de financiën van de Raad van
Kerken te onderzoeken, is
van die vervolging een voor
beeld. Weliswaar leidde het
eindrapport niet direkt tot
een verbod van de Raad, de
invallen die de politie vorige
week bij enkele met de Raad
verbonden organisaties deed
beloven weinig goeds, zo ver
klaarde Tutu.
Zijn vijanden verlangen naar
de dag waarop Desmond Tutu
gevangen wordt gezet. Zijn
vrienden vrezen de dag waar
op hij gedood zal worden.
Tutu heeft ooit gezegd, dat
„de dood niet het ergste is dat
een christen kan overkomen".
Desmond Mpilo Tutu werd op
7 oktober 1931 geboren in
Klerksdorp (Transvaal) in een
doorsnee zwart gezin. Zijn va
der was onderwijzer, zijn
moeder had niet verder ge
leerd. Tutu werd zelf ook on
derwijzer. eerst aan een zwar
te middelbare school in Jo
hannesburg. later aan de
Munsieville High School in
Krugersdorp.
Hij studeerde vervolgens the
ologie in Johannesburg en
Londen en werkte onder
meer in Groot-Brittannië en
Lesotho. In 1975 werd hij als
eerste zwarte Anglicaan de
ken van Johannesburg. Het
jaar erop werd hij bisschop
van Lesotho, waarna in 1978
zijn benoeming tot secretaris-
-gëneraal van de Zuidafri-
kèanse Raad van Kerken
volgde. Tutu heeft eredoctora
ten ontvangen van onder
meer de Harvard en de Co
lumbia universiteiten in de
Verenigde Staten.
Bisschop Tutu beschouwt de
hem gisteren toegekende No
belprijs voor de vrede als een
erkenning voor de steun, die
hij krijgt van zijn vrouw, zijn
vrienden en 'familieleden op
een moment dat zij allen ge
confronteerd worden met de
vijandigheid van de Zuidafri
kaanse autoriteiten. Tutu
prees in het bijzonder de
SACC.
Gevraagd naar wat het effect
van de prijs zal zijn op de
zwarte bevolking van Zuid-A
frika, antwoordde Tutu: „Het
zal een enorme prikkel bete
kenen voor ons moreel, voor
al in deze tijd waarin iedereen
tegen ons lijkt te zijn".
De toekenning van de Nobel
prijs aan bisschop Tutu zal op
korte termijn echter weinig
veranderen aan de positie van
de zwarte meerderheid in
Zuid-Afrika. Gedurende de
afgelopen twee maanden zijn
zeker 80 mensen omgekomen
bij gewelddadigheden in en
rond zwarte woongebieden en
het einde van het weid in
Zuid-Afrika is nog niet in
zicht.
ake
Wieg van de vrede
De ontmoeting in het plaatsje La Palma tussen preside#1
Duarte en de leiders van het Salvadoraanse verzet, Ungoi^1
Zamora, brengt een opmerkelijke parallel in herinnerin er
Deze drie mannen maakten immers ook deel uit van de kodden
stondige junta vlak na de omverwerping van het rechtse
litairè bewind van generaal Romero in oktober 1979. De
ta zou niet stand houden als gevolg van het volledige onve
mogen van rechts zich aan te passen aan de nieuwe ontwiL
kelingen en het ongeduld van links om snelle resultaten
zien. Het uiteenvallen van deze regering in januari 1979
het startsein voor de burgeroorlog, die El Salvador nt
meer dan vier jaar onafgebroken teistert.
Voor een niet onaanzienlijk deel staan de drie manna
die zich deze week opnieuw in de schijnwerpers van de
bliciteit bevonden, voor dezelfde problemen als ruim
jaar geleden. Net als toen zijn er kleine, machtige groeperj
gen in El Salvador aan het werk, die elke maatschappijvel
andering afwijzen, zoals de bedreigingen van de doodseskj
ders aan het adres van president Duarte bewijzen.
De afschuwelijke ervaringen van de burgeroorlog zijn
ter niet zonder gevolgen gebleven. Een meerderheid van g
matigden, die een eind gemaakt wil zien aan het bloedvj
gieten en minder geïnteresseerd is in de schuldvraag, het
Duarte het presidentschap bezorgd. Maar daarmee is zijn
gitimiteit in de ogen van zijn linkse tegenstanders nog i
verzekerd. Deze tegenstanders van Duarte verdienen i
geval meer respect dan de kleine groeperingen ter rechj
zijde, die erop uit zijn met voorbijzien van alles wat sociaj
aanvaardbaar is, hen te vuur en te zwaard te bestrijden.
VANUIT een machtspositie heeft Duarte het verzet de haj
willen reiken. Daarbij kan hij bogen op enige resultaten,
massale Amerikaanse steun is niet alleen van militaire
er is ook een landhervorming doorgevoerd die tot voor kJ
in dit feodale land ondenkbaar was. Maar vrede i
bied is slechts mogelijk binnen de voorwaarden die de Au
rikanen daar aan stellen. Men moet hopen dat de VS del
pax Americana niet langer zullen interpreteren als
n, waarbij het volstaat Gods water over Gods akker I
laten lopen. Gelukkig zijn er aanwijzingen van het tegendef
Het eerste dat nu tot stand moet komen is een wapei
stand. Ook al schijnen er sinds de bijeenkomst in La P;
geen noemenswaardige schermutselingen plaats te hebl
gevonden, van een bestand is nog geen sprake. Een
stilstand moet de inleiding vormen van een proces naar vrc
de, dat ongetwijfeld nog lange tijd in beslag zal nemen,
teraard zijn het daarbij niet alleen principes die tellen, oo
persoonlijke rivaliteiten tussen de belangrijkste figuren spt
len ongetwijfeld een niet te onderschatten rol.
7? niet v
en de
zouden
n dat
niet y
moett
izen als
maand
Jure kar
ling en r
te bre:
id gekra
woond.
Runderrolletje met
rode kool,
appelmoes en
aardappelen
hopjesvla
Voor twee personen hebt u
nodig:
2 runderrolletjes, 35 g bo
ter;
uitje, kerrie, 1 lepel olie,
400 g rode kool, 1 zure ap
pel, zout, azijn, suiker,
bessejam
circa 0,5 tot 1 kg aardappe
len;
115 g suiker, 0,75 liter
melk, 40 g maizena, circa 2
theelepels oploskoffie, 1
pakje vanillesuiker.
Bak de runderrolletjes in 15
minuten bruin en gaar in de
boterhaal ze uit de pan en
maak de jus af met weinig
water.
Fruit de kleingesneden ui
met kerrie lichtbruin in de
olie. Bak de fijngesneden
rode kool even mee, voeg
iets water toe en de geschilde
in parten gesneden appel.
Smoor de kool in ongeveer
een kwartier gaar. Maak de
groente op smaak met zout,
azijn en suiker of gebruik in
plaats van de laatste twee de
bessejam.
Zelf appelmoes koken is een
kleine moeite en heeft het
voordeel dat je weet wat er
in zit! Snijd de geschilde ap
pels (ze mogen minder mooi
zijn) in vieren en verwijder
de klokhuizen. Was de stuk
jes, zet ze op met een bo
dempje water en kook ze in
ongeveer 5 minuten tot
moes. Roer de gare appels
door elkaar of zeef ze voor
een gladde moes. Voeg naar
smaak suiker toe en laat de
moes afkoelen.
Kook wat meer vla en be
waar een derde deel tot
overmorgen. Laat de suiker
in een droge braadpan licht
bruin worden. Wacht tot de
helft van het suikeropper
vlak bruist, doe er een lepel
koud water op en direct
daarna bijna alle melk. Laat
de caramel op een kleine pit
oplossen, bind de caramel-
melk met de maizena en
voeg van het vuur de koffie
en vanillesuiker toe. Laat de
vla koud worden.
JEANNE
DEN HAAG Hoe in
ventief zijn 's Rijks amb
tenaren Na dertig jaar
ideeënbus bij de over
heid maakt Henk Kic
ken, coördinator van de
rijks-ideeënorganisatie,
de balans op. „Er zijn in
de achter ons liggende
jaren ruim 43.000 ideeën
ingediend", vertelt hij.
„Maar ook al zou er elk
jaar maar één voorstel
zijn waarvan de baten de
kosten overtreffen, dan
heeft de ideeënbus al be
staansrecht".
Vadertje Staat is gebrand op
de lumineuze invallen van
zijn medewerkers. Waar bij
werken en miljarden guldens
circuleren, kan het idee van
een snuggere ambtenaar ge
makkelijk tienduizenden gul
dens, soms zelfs enkele mil
joenen besparen. Ombuiginr
geri die de gemeenschap geen
centje pijn doen. „Het afgelo
pen jaar", zo rekent Henk
Kicken voor, „liep het batig
saldo van het ideeënwerk in
de miljoenen als je rekent dat
voor Defensie alleen al drie
miljoen gulden bespaard
werd".
Het moet gezegd worden: de
man of vrouw die ooit op het
idee kwam een ideeënbus in
elkaar te timmeren waarin
iedereen zijn „ei van Colum
bus" zou kunnen deponeren,
beschikte over een gezond
stel hersens. Want laten we
wel wezen: de ideeënbus kan
niet alleen miljoenen guldens
besparen; hij komt ook de
werksfeer ten goede, bevor
dert de inspraak en vergroot
de inzetbaarheid en betrok
kenheid van het personeel.
Kicken meent: „In feite
doorbreekt het ideeënwerk
alle gezagsstructuren van de
overheid. Via een ideeënor-
ganisatie treedt een willekeu
rige medewerker in contact
met de beleidsmakers. Ran
gen of standen spelen bij de
beoordeling of realisatie van
de voorstellen geen rol".
Lakfabriek
De bedenker van de ideeën
bus hoeven we overigens niet
bij de Nederlandse overheid
te zoeken. Al aan het eind
van de negentiende eeuw, zo
Henk Kicken: „In feite doorbreekt het ideeënwerk alle rangen en standen bij de
overheid".
blijkt uit onlangs opgeduikel
de archieven, was er een lak
fabriek in Nunspeet, die een
reguliere „opmerkingen-
dienst" had. Werknemers
van de Lakfabriek NV Maat
schappij de Veluwe die op
merkingen hadden over het
werk in de fabriek, konden
deze deponeren in de daartoe
bestemde bussen ten burele.
De overheid kwam ruim een
halve eeuw later tot een
ideeënbus. Gisteren was het
precies dertig jaar geleden
dat oud-premier dr. Willem
Drees de instellingsbeschik
king voor de ideeënorganisa-
tie ondertekende.
De eerste berichten over het
ideeënwerk gaan nog veel
verder terug.
Al in de late middeleeuwen
waren er doortastende be
stuurders, die de „think
tank" van het gewone volk
serieus namen. In de stads
muren van Venetië, dat gou
den tijden beleefde, waren
uitsparingen gemaakt in de
vorm van leeuwenkoppen,
waarin de burgers hun idee
ën konden proppen.
Kicken, met een knipoog
naar de welvaartsstaat anno
19-nu: „De staat was in die
tijd over-georganiseerd. Zo
was er een verbod om zowel
vlees als vis op één spijskaart
te zetten. Er waren regle
menten over wie je wel en
niet na een geboorte thuis
mocht ontvangen. Het is toch
opmerkelijk dat er juist in
zo'n over-georganiseerde sa
menleving behoefte bestond
aan een ideeën-organisatie.
Kennelijk om allerlei onvol
komenheden en knelpunten
uit de weg te ruimen".
Dat de notabelen van Vene
tië de „meedenkende" bur
gers serieus namen, mag wel
blijken uit het feit dat ook de
analfabeten van de stad wel
kom waren om hun geestes
vruchten aan de „Bocche di
Leone" te voeren. Naast de
leeuwenkoppen, die nog bij
het Dogenpaleis te zien zijn,
zaten publieke schrijvers, die
de opmerkingen van de bur
gers keurig noteerden. „Zo
hield de overheid voeling
met wat er onder de burgers
leefde", aldus Kicken.
Evenals de notabelen van
Venefië is de Nederlandse
overheid niet over één nacht
ijs gegaan bij de instelling
van een rijksideeënorganisa-
tie. Je bent er immers niet
mee klaar de ambtenaren uit
te nodigen hun ideeën bij een
rijks-administrator in te die
nen, om ze vervolgens onder
in een lade te stoppen. Kic
ken: „Een goed idee moet be
loond en toegepast worden,
anders heeft het allemaal
weinig zin".
Forse beloningen
Zowel bij de beloning als rea
lisatie van ideeën is de rijkso
verheid niet kinderachtig.
Ideeën die werkelijk flinke
besparingen opleveren, kun
nen in aanmerking komen
voor een beloning van maxi
maal 25.000 gulden. Maar ook
ideeën die geen duidelijk
zichtbare materiële besparin
gen opleveren, maar wel bij
voorbeeld de kwaliteit van
het werk of de werkomstan
digheden verbeteren, komen
vaak in aanmerking voor
flinke premies. In reglemen
ten is nauwkeurig omschre
ven op welke zaken gelet
moet worden bij de beoorde-
ling van een idee.
Kicken: „Bij de beoordeling
wordt de vraag gesteld: hoe
origineel is een idee? Zo niet,
is de toepassing ter plaatse
dan nieuw? Verder wordt ge
let op elementen zoals vin
dingrijkheid, de mate van
voorbereiding en uitwerking
van het idee en het materiële
of ideële voordeel dat een
idee op kan leveren. Aller
eerst is van belang: behoort
het tot de taak van de inzen
der om een bepaald idee te
ontwikkelen. Iemand die al
betaald wordt voor het be
denken van bepaalde zaken,
komt niet voor nog eens een
extra premie in aanmerking,
al is het vaak moeilijk exacte
grenzen te trekken".
Sommige ideeën die op het
bureau van Henk Kicken be
landen, zijn al door verschil
lende commissies behandeld.
Net als een wetsvoorstel,
gaan ideeën die wellicht voor
een (hoge) beloning in aan
merking komen vergezeld
van pre-adviezen, van de lo
kale ideeëncommissie en
soms ook van het directori
um van de centrale ideeën-
commissie. In enkele geval
len worden officiële onder
zoekscentra zoals TNO of
technische hogescholen inge
schakeld om een idee te be
oordelen en op zijn bruik
baarheid te toetsen, of om
globale voorstellen van amb
tenaren uit te werken.
Verbeteringen
Kicken: „In vrijwel alle ge
vallen worden de beloonde
ideeën ook gerealiseerd. Er
zijn maar weinig departe
menten meer, waar je niet de
vruchten van de ideeënbus
aan kunt treffen. Vaak zijn
het kleine verbeteringen,
soms ook hele ingrijpende.
Zo komt bijvoorbeeld het
idee om de zeewering met
houten palen uit de voeren
uit de koker van de ideeën
bus. Als zo'n idee voldoet,
wordt ook nog eens gekeken
of het geen bredere toepas
sing kan krijgen".
De meeste ideeën waren de
laatste jaren afkomstig van
het departement van Defen
sie, zo erkent Henk Kicken.
„Daar is de gerichtheid op
verbetering en vernieuwing
nu eenmaal sterk aanwezig.
Vorig jaar bijvoorbeeld, was
Defensie goed voor ruim 1400
van de bijna 2500 ideeën.
Maar ook vanuit de admini
stratieve sector worden zeer
bruikbare voorstellen inge
diend".
En tenslotte hebben ook de
ideeën die niet direct tot re
sultaten leiden nog een dui
delijke functie, zo overweegt
Kicken. „De ideeënbus is een
soort uitlaatklep. Net als des
tijds in Venetië biedt het de
mensen de mogelijkheid mee
te denken. Het feit dat je idee
daar terecht komt waar ook
werkelijk knopen doorgehakt
kunnen worden, geeft je het
gevoel dat je gerespecteerd
en serieus wordt genomen. In
die zin is het ideeënwerk een
belangrijk onderdeel van het
personeelsbeleid van de
overheid".
paul koopman
Burgemi
lermark-
burgemi
Het belangwekkende en meest hoopvolle van de bije/l^plav
komst in La Palma is niettemin dat zij een doorbrei' I cateau
vormt van de clichés die de nationale en internationale fiej Ifflsop
tiek beheersen. Scheidslijnen die onoverbrugbaar leken «toont hi<
grond van politieke tegenstellingen werden overschredarn
Als zo'n situatie optreedt, kunnen ook taxaties over het v4fnh°^
dere verloop, die gebaseerd zijn op de regels van dit mach^ Bote
spel, wel eens onvoldoende zijn. In elk geval is nu een foijr0nzen
bres in het wantrouwen tussen beide partijen geslagen. Niel
doorbraken zijn ongetwijfeld nodig. Een andere weg liar-
een oplossing is er niet. T~
Kweeac
Dui
Perioden met
regen
Vanavond kunnen wolkenvel
den in het noorden van het
land wat nattigheid opleveren,
in de nacht komen enkele op
klaringen voor, maar tegen de
ochtend neemt de bewolking
waarna er geruime tijd re
gen zal vallen, speciaal in het
westen en noorden van het
land. Tegen het einde van de
middag kan in het zuidwest
de zon af en toe doorbreke
de opklaringen trekken daa
na snel naar het noordoost
De minimumtemperatui
wordt ongeveer 10 graden, di
maximumtemperatuur
rond de 15 graden. De Zuidi
tot Zuidwestenwind wordt
krachtig, windkracht 5,
zee en op het IJsselmt
krachtig tot hard, 6 of 7.
pressies gaan de dienst ui
ken. Een depressie bo1
Noorwegen trekt Rusland bi
nen, een tweede komt
Oceaan, neemt in beteken
toe en koerst via Engel
naar de Noorse westkust.
issen.
u !rk, D
i volgei
li| f<
Ie. ,t hwc
aa dat dt
Hiepar
n eveer
tm de
.v, i">. B>
,i f
'laiprdv
bouw,
baan
Het unieke Surfgame is voor u wanneer u een nieuwe
abonnee opgeeft. 1 speelmeer, 6 surfboards, 2 eilanden,
boeien, 1 windpijl, 1 start/finish, 15surfcards, 1 dobbelste
en wedstrijdreglement. Alles waterproof en verpakt in eer 322
handige koker.
De nieuwe abonnee wordt ook hartelijk door ons onthaalden T
deze krijgt de krant de eerste twee weken gratis.
Noteer als
NAAM:
abonnee per:
POSTCODE/PLAATS:
TELEFOON:
Deze ontvangt de eerste twee weken de krant gratis.
Daarna wordt het abonnement betaald per:
kwartaal
B automatisch per maand
jaar
Stuur het Surfgame naar:
NAAM
lijr
ika
den
ndda
eiden
stvak;
POSTCODE: PLAATS:
Stuur de bon ingevuld aan de Leidse Courant, Antwoordnummer 998,
2500 VD Den Haag (postzegel niet nodig). Code JNZ
rum ii
onius
dt in
in de
ie Stu
lacht
