Basisbeweging broedplaats
van de Westeuropese
bevrijdingstheologie
£cidoc
kerk
wereld
weer
PROF. CATHARINA HALKES:
Aardse werkelijkheid aan leken overlaten
Kerk kan leren van homo's, vindt ds. Van der Zee
ACHTERGROND
CeidaeSowcmt
MAANDAG IS OKTOBER 1984 PAG
De van oorsprong reformatorische vredesbeweging Kerk i
.Vrede, die afgelopen zaterdag haar 60-jarig bestaan vierde,
k trekt steeds meer leden die afkomstig zijn uit de Rooms-Katho-
l Jieke Kerk. Tot het bestuur zal binnenkort toetreden Diny
- 't Erve, zuster van Onze Lieve Vrouwe van Amersfoort. In het
begin van de jaren dertig had Kerk en Vrede zo'n 10.000 leden.
Daarna werd de organisatie bijna van de kaart geveegd, maar
inmiddels zijn er weer zo'n 2500 mensen bij aangesloten. Kerk
Vrede omschrijft zichzelf tegenwoordig als een beweging
n „mensen die binnen en buiten de kerken actief zijn voor
ontwapening en geweldloosheid".
R.K.-belangstelling voor Kerk en Vrede Volle evangelie-zaken slaan aan
De internationale vereniging van volle evangelie-zakenlieden
heeft zaterdag in Alphen aan den Rijn haar eerste Nederlandse
conventie gehouden. Deze conventie is mogelijk geworden
door de toenemende belangstelling in ons land voor deze orga
nisatie. Er zijn thans in Nederland zeven afdelingen maar uit
verscheidene steden komen verzoeken binnen nieuwe op te
richten. De laatste loot kwam enkele maanden geleden tot
stand in Rotterdam. De president van de internationale organi
satie, Don Lathan uit Engeland, wees erop dat het voor een
zakenman het beste is God in zijn zaak te halen. Je moet ver
trouwen in God stellen, zei Lathan.
In geen koninkrijken
hebben zoveel
burgeroorlogen
gewoed als in dat van
Christus.
Af en toe zon.
en tx
Ook morgen staat het wtlging
ons land onder de invloeéling
een krachtig hogedrukgastere
Het centrum heeft enkeliogal i
gen boven Frankrijk gelfe ma
maar het verplaatst zicjjn, di
langzaam naar Midden-Ézet i
pa. Het blijft morgen droit soo
er zijn perioden met zon. higinj
nacht en ochtend ki»n c
plaatselijk mistbanken vofaara;
men. De minimumtemjoeste
tuur ligt vannacht rond 6er rr
den. In de middag loopraag
kwik op tot circa 17 gradèilden
hardnekkige mistgeblie er
blijft de temperatuur elogen
graden lager. Er waaiüoord
zwakke tot matige wintis C
zuidelijke richtingen. Naoegt
gen zullen oceaandeprtlecte
het weer gaan bepalen. Ifcee 1
genkansen zijn de tweeden we
van de week dan ook
groot. De middagtemper
wordt enkele graden lagiJ^B
Andijvie met spek
en kaas en
aardappelpuree uit
de oven
karnemelkgruwel
voor twee:
750 g andijvie, stukje ont
bijtspek van 100 gr, 10 g
boter, zout, 75 g geraspte
kaas, paprikapoeder;
- 0,5-1 kg aardappelen, zout,
peper, nootmuskaat, melk,
paneermeel15 g boter;
rJ lepel rozijnen, 0,5 liter
karnemelk, 4 beschuiten, 2
parten citroen, basterdsui
ker naar smaak.
Was de hele struiken andij
vie zo schoon mogelijk, laat
ze op de kop uitlekken en
snijd ze in „repen van circa
drie centimeter, was de ge
sneden groente tot het spoel
water geen zand meer bevat,
zet de andijvie op met aan
hangend water en kook die
half gaar in tien minuten.
Snijd het spek in blokjes en
bak die in de boter licht
bruin. Vet een ovenschaal in
met een deel van het bakvet,
schep de rest van het bakvet
met het spek door de uitge
lekte andijvie. Voeg naar
smaak zout toe, houd daarbij
rekening met het zout uit het
spek en de kaas. Doe de
groente in de ovenschaal en
strooi er de kaas over. Zet de
schaal ongeveer tien minu-
ten in een oven die op 5 of
200 staat tot de kaas licht-
- bruin ziet. Strooi er ver vol-
gens paprikapoeder over.
Maak een niet te droge aard-
appelpuree, breng die op
•- smaak met zout, peper en
«3 nootmuskaat, doe de puree in
een ingevette ovenschaal,
strijk de bovenkant glad en
t strooi er een dun laagje pa-
ir neermeel op. Verdeel de bo-
l ter over de schotel en zet die
- 'gelijk met de andijvie in de
oven.
Kook de gewassen rozijnen
tien minuten in weinig wa-
- i ter, laat ze uitlekken en af-
koelen en meng ze met de
karnemelk en de fijngewre
ven beschuiten. Doe de gru
wel in schaaltjes en steek op
de rand een part citroen (het
vruchtvlees in het miden
insnijden tot aan de schil).
Geef de suiker er apart bij.
JEANNE
Een Westeuropese bevrij
dingstheologie kan het
best tot stand komen op
het fundament van de
feministische theologie.
Deze theologie oefent,
mits goed verstaan, de
meest diepgaande kritiek
uit op de westerse cul
tuur. Ze ontneemt man
nen hun overmacht en
hergeeft vrouwen hun
waarde. De basisbewe
ging en de studentenker
ken zijn de beste broed
plaatsen voor het ont
staan van een Westeuro
pese theologie van de be
vrijding.
Dat zei mevr. Catharina Hal-
kes, hoogleraar feministische
theologie in Nijmegen, zater
dag op een congres van de
kritische gemeente IJmond
over het thema „op zoek naar
een Westeuropese bevrij
dingstheologie". De centrale
vraag was of zo'n theologie
bestaat en, als ze bestaat, wat
ze dan betekent voor de
praktijk van de christelijke
gemeente.
Volgens mevr. Halkes zijn er
veel overeenkomsten tussen
de feministische theologie en
de bevrijdingstheologie. „Bei
de willen allen bevrijden aan
wie de ruimte voor een
menswaardig bestaan is ont
nomen. Ze hebben gemeen
dat ze partijdig zijn: ze kiezen
voor de armen en verdruk
ten. Beide nemen de situatie
waarin mensen zich bevin
den als uitgangspunt: ze zijn
contextueel", aldus mevr.
Halkes. Ook wil volgens haar
zowel de theologie van de be
vrijding als de feministische
theologie haar geloof in God
belijden, „maar dan in beel
den die niet patriarchaal of
seksistisch zijn".
Prof. Halkes wees erop, dat
er een rijkdom aan godsna
men voorhanden is die recht
doet aan de verscheidenheid
van levensmomenten: de Na
bije, de Kwetsbare, de Vrije.
Zij signaleerde ook een ver
schil tussen de feministische
theologie en de theologie van
de bevrijding: de eerste heeft
meer problemen met de bij
bel dan de bevrijdingstheolo
gie, die dit geloofsboek onbe-
vangener ter hand neemt.
„De feministen koesteren een
zekere reserve tegenover de
bijbel, omdat daarin verhalen
voorkomen over verschrik
kingen en terreur tegenover
vrouwen en er ook passages
in staan waarin vrouwen
worden verkracht", aldus
mevr. Halkes. Toch moet
volgens haar in een Westeu
ropese theologie van de be
vrijding de bijbel naast de
Heilige Geest een belangrijke
plaats krijgen. „Alleen de
Geest kan de mensen moed
en een lange adem verschaf
fen om de moeilijke strijd om
rechtvaardigheid en mense
lijkheid vol te houden. Die
adem is leven, licht, warmte
én vuur dat leidt tot een kri
Verwarrende verklaringe:
Na de verwarrende verklaringen van de Amerikaans^
nister van defensie Weinberger over het naar zijn oofchten.
toegenomen aantal Russische SS-20-kernraketten, vtfian te
vrijdagavond van premier Lubbers een mededeling, dieraarna
stens zo verwarrend was. Nederland zal zijn besluit iifijj?tw
vember volgend jaar over het al dan niet plaatsen van Ja^st c
raketten in Woensdrecht allereerst laten afhangen varend t
verklaring van de Sovjet-Unie, zo liet hij in een tv-interyerd d
weten. han k
yerd ii
een reactie op de verklaring (oerd
•eeks
ZlJN mededeling
Weinberger, waarvan de juistheid inmiddels sterk
wordt getrokken. Tegen die achtergrond wekte Lubbei
indruk, alsof ons land over een jaar méér geloof zal hec
aan een Russische dan aan een Amerikaanse verklaring
kan natuurlijk niet zijn bedoeling zijn geweest.
WlE de opmerkingen van Lubbers zorgvuldig
daaruit opmaken, dat hij oprecht hoopt op een verkl;
de Sovjet-Unie, dat Rusland op de voor ons land gel
de „peildatum" in november volgend jaar, niet
SS-20-raketten beschikt dan de 378 die er op 1 juni vat
jaar waren. Dat hij op zo'n mededeling uit Moskou h^
blijkt bijvoorbeeld uit de rest van zijn verklaring. Koi
Sovjet-Unie niet zelf met een dergelijke mededeling,
Lubbers, dan zou daaruit blijken dat de afwijkende N(
landse benadering van het kernwapenprobleem voor M(
niet interessant genoeg is. Met andere woorden: dan zoi
derland in zijn opzet, bij te dragen tot het terugdringei
de kernbewapening, niet zijn geslaagd.
KOMT zo'n Russische verklaring echter wél, dan zal 1
bers vanzelfsprekend een Russische optelsom niet voor j
koek slikken, indien de inlichtingendiensten van de Ni
tegelijkertijd tot andere conclusies komen. Daarbij moetjEIDï
worden gedacht aan onduidelijke en verwarrende concli|pllar
zoals de Amerikaanse minister van defensie WeinbergeJie 6'
rige week op eigen gezag heeft afgelegd tijdens de NAloord
vergadering in het Noorditaliaanse Stresa. Evenmin
men zich daarbij het werk van de inlichtingendiensten politie
stellen als James-Bondachtige operaties. irofes
anw€
SPIONAGEWERK is tegenwoordig in West en Oost eenlcono
tenschappelijk karwei, dat met een onwaarschijnlijke phensi
sie onloochenbare feiten aan het daglicht brengt. Daar eren
tegenover, dat als gevolg van de geperfectioneerde Miveni
waarin kernwapens tegenwoordig worden gefabriceerdan c
het mobiele karakter van deze wapens, de ontdekking elrofes
er niet eenvoudiger op is geworden. narkt
De NAVO heeft de gewoonte cijfers over het aantal Ri^ g
sche kernwapens pas openbaar te maken, als de gegevenacn t
omstotelijk vaststaan. In het slotcommuniqué van de Nj\LgCie
bijeenkomst te Stresa werd met geen woord gerept vanfc poj
toegenomen aantal SS-20-raketten. De opmerkingen vajC{s V(
Amerikaanse minister Weinberger, die zich kenneli/W«gerr
seerde op gegevens over uitsluitend de bouw van i|»M(je
Russische raketbases, waren daardoor niet meer dan L>ies
voorschot op de zeer wel mogelijke plaatsing van SS-2^ar^^
ketten op deze bases. Zo'n uitlating, gedaan op deze grori^geri
is op zijn minst onzorgvuldig en voorbarig te noemen. A^tred
er van uitgaan dat Weinberger daarbij met een schuiilren
naar Nederland keek, hetgeen kennelijk het geval ii
weest, dan is de reactie van Lubbers wel begrijpelijk,
eveneens in hoge mate verwarrend.
JOHANNES PAULUS II:
In een toespraak tot priesters,
ordeleden en seminaristen in
Puerto Rico heeft paus Johan
nes Paulus II er vrijdag de
nadruk op gelegd dat geeste
lijken zich moeten beperken
tot morele principes, die de
grondslag dienen te vormen
van menselijke activiteiten.
De „vormgeving van de aard
se werkelijkheid" moeten zij
overlaten aan moreel goed ge
vormde leken, aldus de paus.
Zijn verblijf in Puerto Rico
volgde op zijn bezoek aan de
Dominicaanse republiek. Op
de terugreis naar Rome, waar
hij zaterdag is aangekomen,
verklaarde Johannes Paulus
II direct bereid te zijn naar
Cuba te reizen als hij daartoe
een uitnodiging zou ontvan
gen. Tegenover journalisten
die met hem mee terugvlogen
bracht hij in herinnering dat
hij ook graag naar Litouwen
was gegaan, „want de Kerk is
overal". De driedaagse reis
naar het Caribische gebied
was de 24ste buitenlandse reis
van Johannes Paulus II.
De weerstand tegen homosek
sualiteit komt niet alleen voor
bij christenen maar is te vin
den in de hele maatschappij.
Die weerstand is ook nogal
sterk bij het marxisme en bij
de moslims. Dat zei ds. W.R.
van der Zee zaterdag tijdens
een vergadering in Leeuwar
den van de COC-werkgroep
geloof en levensbeschouwing
in Friesland.
Ds. Van der Zee, die secreta
ris is van de Raad voor her
derlijke zorg van de NHK,
merkte op dat homo's beteke
nis voor de Kerk kunnen
hebben omdat zij weten wat
het is een minderheid te zijn
en dat is heel zinnig voor een
christen, omdat ook de chris
tenen een minderheid gaan
vormen in onze samenleving.
Verder kan de Kerk leren
van het proces van bevrijding
dat homo's doormaken. Zij
hebben vaak een antenne
voor de problemen van ande
ren, denkt de predikant. „Ze
zetten vraagtekens bij het ge
zin, bij het man-vrouw pa
troon en ze zijn een proefpol-
der voor een nieuwe relatie-e-
thiek. Dat betreft de wijze
waarop mensen met elkaar
kunnen omgaan", aldus ds.
Van der Zee.
WD OVER DE
GRENS
Wie mocht denken dat de ac
tiviteiten van Nederlandse
oolitieke partijen zich louter
tot ons kikkerland beperken
blijkt het behoorlijk mis te
hebben. De drie grootste par
tijen en vooral de VVD hou
den er buiten onze grenzen
enkele „filialen" op na. Zo
werd vorige week bekend dat
er zowaar een officiële VVD-
afdeling aan de doorgaans
zonnige Rivièra is gevestigd:
de „afdeling-Cóte d'Azur"
met in totaal 82 leden. Na
vraag bij het VVD-partijbu-
reau leerde ons dat de libera
len hun wieken al over de
halve wereld hebben uitgesla
gen.
In West-Duitsland zijn ook
twee VVD-afdelingen, in de
legerplaatsen Bramsche en
Blumberg, waar Nederlandse
militairen zijn gelegerd. Ver
der heeft de VVD twee bloei
ende afdelingen in België
(Antwerpen en Brussel) en er
is tevens een VVD-club voor
de Nederlandse liberalen die
in Luxemburg woonachtig
zijn. Zelfs in New York zetelt
een officiële afdeling met 50
Nederlandse VVD'ers.
In oprichting zijn verder nog
een afdeling in Washington
en Spanje. Een woordvoerster
van de VVD verzekerde ons
dat die afdelingen op initiatief
van de leden aldaar worden
opgericht. Meestal neemt een
actief VVD-lid, dat in het bui
tenland wordt tewerkgesteld
of daar zijn tweede vaderland
kiest, het voortouw bij de op
richting van zo'n partijfiliaal.
Die buitenlandse clubs moe
ten zich financieel zelf be
druipen, maar krijgen wel een
startsubsidie van de partij.
Het kost niet veel moeite pro
minente politici te bewegen in
een van die buitenplaatsen
een spreekbeurt te houden. In
de meeste gevallen combine
ren politici het met een korte
vakantie, of een werkbezoek
aan het betreffende land. Zo
hield minister Winsemius on
langs tijdens zijn bezoek aan
de VS ook een toespraak voor
de VVD-afdeling in New
York. De Friese commissaris
der koningin Wiegel reist bin
nenkort naar Nice af om de
afdeling-Cóte d'Azur met zijn
aanwezigheid te vergasten.
CDA- en PvdA-leden in het
buitenland zijn heel wat be
scheidener met hun activitei
ten over de grens. De Chris
ten-Democraten kennen al
leen een afdeling Brussel voor
de leden in België en Luxem
burg. De PvdA bezit eveneens
een afdeling in Brussel en te
vens een op de Nederlandse
Antillen.
HEIMWEE
Zien wij het duo Van Agt-
Wiegel ooit nog terug in de
Haagse politiek? Misschien
wel, want de twee Commissa
rissen der Koningin (in Bra
bant en Friesland) hebben
wel zin de provinciale weer
voor de landelijke politiek te
verwisselen. Alweer een
week geleden deed ex-pre-
mier Van Agt enkele verras
sende uitspraken in het
VPRO-praatprogramma van
Adriaan van Dis. Opnieuw sa
men met Hans Wiegel in één-
Kabinet, dat zag Van Agt wel
zitten. In De Tijd van deze
week eveneens een uitgebreid
interview met de CDA-politi-
cus, die daarin duidelijk laat
blijken dat hij de Grote Poli
tiek mist. Van Agt zegt „toch
wel een beetje heimwee" te
hebben naar Den Haag.
Toen Adriaan van Dis vorige
week veronderstelde dat Van
Agt zich daar in de provincie
wel moest doodvervelen,
volgde een lange aarzeling
waarbij Van Agt's lippen eer
der een ,ja" voorbereidden
dan een ontkenning. Uitein
delijk bracht hij een langge
rekt en nauwelijks overtui
gend „nee" over zijn lippen.
„Wat ik nu doe is niet zo be
langrijk als mijn vroegere
werk. En dat mis ik weieens",
zegt hij in De Tijd.
'De ex-premier voelt zich be
ter thuis in de schijnwerpers
van de publiciteit dan in de
luwte van het Bossche pro
vinciehuis. De man die zich
genesteld heeft tussen twee
miljoen Brabanders laat in
beide vraaggesprekken blij
ken dat hij Den Haag (en
vooral het Kabinet) nog lang
niet uit zijn hoofd heeft gezet.
Macht werkt zeer versla
vend", zegt Van Agt nog
steeds die last heeft van de
„ontwenningsverschijnselen
Van zijn grote vriend Wiegel
kan overigens hetzelfde wor
den gezegd. Die voelt ook al
veel voor een terugkeer naar
de Haagse politiek en dan het
liefst in een Kabinet met Van
Agt erin. Maar ook zou Wie
gel wel weer eens fractielei
der van de VVD willen wor
den, getuige de uitspraak die
hij onlangs voor de Vara-ra-
dio deed: „Mijn opvolgers
(Rietkerk en Nijpels) zijn ge
waarschuwd". Hij zei het wel
iswaar gekscherend, maar er
zat toch een serieuze onder
toon in zijn stem.
De twee Commissarissen der
Koningin ontmoeten elkaar
nog regelmatig in vriend
schappelijke sfeer, zo liet Van
Agt voor de VPRO-tv weten.
Een eventuele gezamenlijke
terugkeer in het Kabinet heb
ben ze natuurlijk allang met
elkaar doorgesproken. ,jAls ik
ooit terug zou keren, dan het
liefst in een Kabinet met Wie
gel", aldus Van Agt. Wiegel
als premier en U op Buiten
landse Zaken?, vroeg de Tijd
hem. „Ja, bijvoorbeeld", ant
woordde Van Agt. Wat staat
ons na de verkiezingen van
'86 nog te wachten?
SOLLICITATIE
De voorgaande zin krijgt nog
een extra vraagteken, nu het
ernaar uitziet dat Ed Nijpels
zijn VVD-fractieleiderschap
na de verkiezingen van '86
wil verruilen voor een minis
terspost. Nijpels gaat er vanuit
dat de coalitie van CDA en
VVD ook né die datum zal
standhouden en dat er dus
een tweede Kabinet-Lubbers
komt. Vorige week plaatste
hij tijdens de algemene poli
tieke beschouwingen alvast
een open sollicitatie bij de
premier. Als opstapje gebruik
te Nijpels de wens van de
VVD, dat er een aparte
staatsscretaris voor het poli
tiebeleid moet komen.
VEEMARKT LEIDEN (15-10) - ffl
extra kwaliteit dlkblllen 9,00|
n (resp. 1e en 2e kw.) 8,2f
tische uitzuivering. Hier be
gint de Westeuropese bevrij
dingstheologie, waar radicale
wederkerigheid tussen de
sexen zich voltrekt en de ene
niet over de andere heerst.
Dan pas wordt de strijd voor
vrede, ontwapening en een
rechtvaardige economie in
het goede licht geplaatst, het
licht namelijk van de mens
wording van God en van-
daaruit ook van de menswor
ding van de mens", aldus
prof. Halkes.
Zij zei ervan overtuigd te
zijn, dat een Westeuropese
bevrijdingstheologie het best
binnen de basisbeweging en
de studentenkerken kan ge
dijen, omdat deze groepen al
in een „zeker dynamisch pro
ces" zijn geraakt. „Daar kan
het gaan spannen tussen
mannen en vrouwen, daar
kunnen mannen elkaar voor
houden wat ze moeten afle
ren, namelijk altijd te spre
ken, en wat ze kunnen aanle
ren, namelijk steeds meer en
zorgvuldiger te luisteren".
Redactie: Frans Weerts
en Dick van Rietschoten.
voorhouden wat ze moeten afleren, namelijk altijd te
spreken.
De Tweede Kamer behandelt
de komende dagen de begro
tingen van Algemene Zaken,
van het Koninklijk Huis en
van Binnenlandse Zaken als
mede de Leegstandswet en
een versoepeling van de por
nografiebepalingen in het
Wetboek van Strafrecht. Ver
der heeft de PSP'er Will ems
een debat aangevraagd met
minister De Koning over de
tewerkstelling van gewetens
bezwaarde dienstplichtigen.
DE KAMER
DEZE WEEK
Premier
Dries van
Agt en
vice-
premièr
Hans
Wiegel in
1978
achter de
regerings
tafel.
Na 1986
weer?
Toen Lubbers hem vroeg of
hij voor die post eventueel
zelf beschikbaar zou zijn, ant
woordde Nijpels: „In 1986 zal
ik U mogelijk komen verge
zellen, maar over de invulling
van die post kunnen we dan
nog in discussie gaan". Daar
mee zei Nijpels in feite dat hij
niet zozeer een staatssecretari
aat als wel een ministerspost
ambieert. Zijn voorkeur ligt,
zo is bekend, bij Binnenlandse
Zaken.
