Thatcher: Geschokt
maar vastbesloten
Kabel-tv duurder door akkoord auteursrechten
Scapino Ballet
danst „De
geschiedenis
van een prms
Janmaat weigert
op te stappen
Lubbers wil duidelijkheid van Kremlin
A ÏNENLAND/ BUITENLAND
QtodwOowtant
ZATERDAG 13 OKTOBER 1984 PAGINA 5
assidcnt'
Rode Plein
KOU Een illegale bezoe-
\eeft tien dagen gebivakeerd
beroemde Blazjennij-kathe-
in Moskou, voordat hij door
kers kon worden gepakt,
'ns het dagblad van de com-
stische jeugdbeweging werd
\dringer ontdekt, nadat in
/an de kelders van de als
urn dienst doende kathe-
gebroken aarde werk was
)den. De dader bleek een
zijn, waarvan niemand
hoe hij in de hoofdstad ver
is geraakt. De „dassident" is
opig opgeborgen in de Mos-
dierentuin.
Pestepidemie veroorzaakt
slachting onder zeeëgels
WASHINGTON Een zeldzame pestepi
demie heeft in de Caribische wateren en in
de Atlantische Oceaan aan miljoenen zwar
te zeeëgels het leven gekost. Het ecologisch
evenwicht in de zeeën dreigt hierdoor ern
stig te worden verstoord, aldus een onder
zoeksinstituut voor de tropen in Panama.
Alleen zwarte zeeëgels zijn het slachtoffer
van de epidemie, over de oorzaak waarvan
de deskundigen nog in het duister tasten.
De bedoelde zeeëgels zijn bolvormige we
zens (maximmal vijftien centimeter in
doornsede) die zijn bedekt met lange breek
bare stekels die bij de mens pijnlijke ver
wondingen kunnen veroorzaken. De zeeë
gels zijn onder meer van groot belang voor
het in stand houden van het koraal.
Kunstenaars
bekroond
Koningin Beatrix ontving gis
termiddag in het paleis op de
Dam in Amsterdam zes jon
ge kunstenaars, die volgens
het koninklijk huis veel belo
ven voor de toekomst. De
zes kregen ieder 5000 gul
den; een prijs die in 1872
door koning Willem III werd
ingesteld. Werken van de
kunstenaars zijn van 13 tot
en met 21 oktober in het pa
leis te bezichtigen.
Schijnbeweging in
Britse mijnstaking
LONDEN De beweging die zich aankondigde in de gisteren
precies zeven maanden durende Britse mijnwerkersstaking, lijkt
slechts een schijnbeweging te zijn geweest.
De directeur van de Britse staatsmijnen, MacGregor, verklaarde
gistermorgen dat hij akkoord was gegaan met een voorstel van
de onafhankelijke organisatie, die in de mijnstaking probeert te
bemiddelen. Later bleek echter dat dat voorstel onaer meer be
helst dat een advieslichaam kan bemiddelen bij mijnsluitingen,
maar dat de Nationale Kolenraad (de direrctie van de staatsmij
nen) het uiteindelijke beslissingsrecht behoudt. Voor de mijn
werkersvakbond is een dergelijke oplossing onaanvaardbaar, zo
dat de standpunten nog even ver uit elkaar liggen als voorheen.
De mijndirectie staat op het standpunt dat onrendabele mijnen
gesloten moeten worden. De mijnwerkersvakbond wil alleen
praten over het sluiten van onveilige of „uitgeputte" mijnen.
A-aanslagen
iten Ulster
en 89 doden
•volg van de voorpagina)
IDEN De bomaanslag
de IRA op het hotel van
nier Thatcher in Brigh-
zal er in elk geval toe lei
dat de Britse premier
strenger zal worden be
kt dan voorheen. Ook zal
wel een beetje inzitten
de onheilspellende
rschuwing van de IRA:
ndaag hadden wij geen
k. Maar vergeet niet dat
één keer het geluk aan
kant moeten hebben,
•ijl u het altijd nodig
de IRA twaalf jaar ge-
n zijn gewelddadige acti-
ten uitbreidde naar het
se moederland, zijn bij
Jagen in totaal 89 men-
om het leven gekomen,
bom in Londen is even-
waard als honderd bom-
Belfast", was het
to van de Sinn Fein, de
tieke vleugel van de IRA.
ioelwitten, zo heeft de er-
ng geleerd, lopen daarbij
:n van legerbarakken tot
die veelvuldig door
militairen beiocht
den. Maar ook zijn er
Jagen gepleegd op bij-
rbeeld warenhuizen, zoals
kerstmis vorig jaar op
Londense warenhuis
Is, waarbij zes mensen
:t leven kwamen. In-
tmer van 1982 eisten
bommen die kort na el-
in het hartje van Lon-
afgingen elf dodelijke
toffers. Een autobom
de leden van de konink-
wacht, die te paard op
waren naar Buckingham
ce. De tweede bom was
aats onder een muziek-
in Regent's Park, waar
viiliaire band juist een
„TERRORISME ZAL BRITSE DEMOCRATIE NOOIT VERNIETIGEN"
(Van onze correspondent)
LONDEN De Britse
premier Margaret That
cher, net op het nippertje
ontsnapt aan de door de
IRA gepleegde bomaan
slag op haar hotel in
Brighton, heeft gister
middag op het Conserva
tieve partijcongres an
dermaal onderstreept dat
zij niet gemakkelijk
klein te krijgen is. Hoe
wel Margaret Thatcher
de nacht tevoren niet ge
slapen had, hield ze haar
slottoespraak met vaste
stem, volkomen zelfver
zekerd en zonder er echt
vermoeid uit te zien.
„Terrorisme zal de Britse
democratie nooit vernie
tigen".
Luttele uren na de aanslag
was de premier precies op
tijd present in de congreszaal,
om de laatste dag van het
Conservatieve congres bij te
kunnen wonen. Direct na de
aanslag had zij er al geen
twijfel over laten bestaan dat
het congres gewoon verder
zou gaan. Met haar optreden
gaf ze de buitenwereld een
nieuw staaltje van haar kei
harde vastberadenheid.
Na twee minuten stilte voor
de slachtoffers van de voor
bije nacht begon premier
Thatcher haar geheel her
schreven rede met een
scherpe veroordeling van de
bomaanslag. Die omschreef
ze als een „onmenselijke po
ging onschuldige mannen en
vrouwen te vermoorden";
een poging „de democratisch
gekozen regering te verlam
men. Maar het feit dat we
hier in vergadering bijeen
zijn, geschokt maar kalm en
vastbesloten, is een teken dat
niet alleen deze aanslag is
mislukt maar óók dat alle po
gingen de democratie door
terrorisme te vernietigen,
zullen mislukken". Een
staande ovatie van bijna acht
minuten was na deze woor
den haar deel. „En nu weer
aan het werk", was vervol
gens, na een korte pauze, de
opmerking waarmee de Brit
se premier aan het voorlezen
van haar eigenlijke redevoe
ring begon.
Intussen begonnen in Brigh
ton uit alle delen van de we
reld telegrammen en diplo
matieke boodschappen bin
nen te komen, waarin de
aanslag in felle bewoordin
gen werd veroordeeld. La-
bour-leider Neil Kinnock
was een van de eersten die
zijn afschuw over de aanslag
uitsprak, snel gevolgd door
de Italiaanse president Perti-
ni, de Ierse premier Fitzge
rald, en president Reagan.
Geheel anders was de reactie
van Lagerhuislid Gerry
Adams, de voorzitter van de
politieke tak van de IRA,
Sinn Fein. Volgens Adams,
was de aanslag het „onver
mijdelijke gevolg van de be
zetting" (van Noord-Ierland
door Groot Brittannië). „De
enige manier om aan derge
lijke incidenten een eind te
maken is de Britse troepen
terug te trekken uit Ulster.
Eens zal een Britse macht
hebber dat begrijpen", aldus
de reactie van Adams.
In haar eigenlijke slottoe
spraak tot het partijcongres
trok premier Thatcher fel
van leer tegen de NUM. de
Britse mijnwerkersvakbond.
De leiding van de vakbond is
in haar ogen een „georgani
seerde revolutionaire min
derheid die bereid is arbeids
conflicten uit te buiten". De
werkelijke bedoeling van de
NUM-leiding is volgens
Thatcher echter het „kapot
maken van het systeem van
wet en orde en de vernieti
ging van de parlementaire'
democratie". Volgens de Brit
se premier wenst de leiding
van de NUM geen akkoord.
Twee van de be
trekkelijk licht
gewonden die
uit de puinhopen
van het Grand
Hotel werden
gehaald, het
Conservatieve
Lagerhuislid Sir
Walter Clegg en
zijn vrouw Elise,
in hun kamer in
het Sussex
County Hospital.
Dat standpunt betekent dat
Groot Brittannië te maken
heeft met de ernstigste crisis
van deze tijd: „de strijd tus
sen extremisten en de rest",
zo zei zij.
Onmiddellijk na het uitspre
ken van haar rede bracht de
premier een bezoek aan het
ziekenhuis waar de meeste
gewonden van de aanslag
zijn opgenomen. Met de
meeste slachtoffers heeft zij
kunnen spreken. „Ieder had
zijn eigen verhaal en elk ver
haal was zeer eigenaardig",
zo zei ze na afloop. „Een aan
tal van hen was gaan slapen
en werd wakker op straat of
zes, zeven verdiepingen la
ger".
MEERDERHEID BESTUUR
WIL KAMERLID ROYEREN
DEN HAAG Hoewel het dagelijks bestuur van de
Centrumpartij gistermiddag unaniem besloot het Ka
merlid Janmaat te royeren, wil deze zijn partijlidmaat
schap en kamerzetel voorlopig niet opgeven. „Ik ben
niet van plan dat ooit te doen", zo zei Janmaat gister
avond tijdens een schorsing van een vergadering met
een twintigtal partijleden in het gebouw van de Twee
de Kamer. Formeel heeft Janmaat het recht zijn ka
merzetel op persoonlijke titel te blijven bezetten.
Het dagelijks bestuur is tot zijn besluit gekomen na een escale
rende reeks ruzies met Janmaat over diens „solistische" optre
den. Laatstgenoemde dreigde al meermalen met een scheuring
en oprichting van een nieuwe partij. Het bestuur verwijt Jan
maat tevens, dat hij zijn werk in de Tweede Kamer niet goed
doet. Hij zou nauwelijks een consequente lijn in zijn beleid bren
gen en de standpunten van de Centrumpartij onvoldoende pro
pageren. Uit een telefonische enquete zou zijn gebleken dat
tachtig procent van de leden van het hoofdbestuur Janmaat
kwijt wil.
De vraag of hij een nieuwe partij op zal richten liet Janmaat
gisteren nog in het midden. „Daarover moet ik me nog beraden.
Voorlopig heeft de Centrumpartij meer weg van een politiek
zelfmoordcommando", aldus het Kamerlid.
De breuk in de centrumpartij wordt in een verklaring van de
stichting Anne Frank een overwinning op het fascisme ge
noemd. Volgens de stichting is de scheuring voor een groot deel
veroorzaakt door de druk die vanuit de samenleving op de partij
is uitgeoefend. Een woordvoerster: „Het georganiseerd fascisme
is een ontzettend groot stuk van zijn wervingskracht kwijt".
Moeder bekent moord op zoontje
GOUDA De 36-jarige P.B. uit Gouda heeft bekend haar 8-ja-
rig zoontje Rudie met een riem te hebben gewurgd. Aanvanke
lijk verklaarde de vrouw dat twee onbekende mannen het zoon
tje hadden vermoord, nadat ze de woning 's ochtends vroeg wa
ren binnengedrongen.
Volgens de Goudse politie, die een team van 20 rechercheurs in
schakelde bij het onderzoek, had de vrouw al vanaf donderdag
avond ruzie met haar zoontje. Vrijdagochtend 28 september zou
het conflict haar teveel zijn geworden-. „Er was geen land meer
met hem te bezeilen", zo verklaarde B. tegenover de politie.
81 IN wil terug
Hilversum 2
SUM De IKON
minister Brinkman om
behandeling als het
nistisch Verbond (HV),
nderdag bij de president
Haagse rechtbank be
de zendtijdtoewijzing op
sum 5 in plaats van Hil-
n 2 ongedaan te maken.
Is het HV zegt de IKON
oelgroep, maar een alge-
publiek te bedienen.
DEN HAAG Exploitanten
van kabeltelevisie moeten met
terugwerkende kracht vanaf 1
juli dit jaar auteursrechten
gaan betalen voor program
ma's uit het buitenland. Het
abonnement op kabeltelevisie
wordt als gevolg daarvan voor
de meeste Nederlanders per
maand ongeveer 1,55 gulden
duurder. Dat is het resultaat
van moeizame onderhandelin
gen tussen de Vereniging van
Exploitanten van Centrale
Antenne Inrichtingen (VE-
CAI) en de auteursrechtelijke
organisatie BUMA in Den
Haag.
Het akkoord, voorlopig drie
jaar van kracht, volgt op een
uitspraak op 25 mei dit jaar
van de Hoge Raad, die daarbij
bevestigde dat auteurs recht
hebben op een vergoeding
voor gebruik van hun pro-
dukt. Voortaan moeten kabel
exploitanten op basis van het
aantal doorgegeven program
ma's daarom een vergoeding
betalen aan auteurs, buiten
landse omroepen en filmers.
Uitzondering daarop vormen
satteliet-televisie en abonnee
televisie.
Directeur G. Deelman van de
Haagse kabelexploitant Case-
ma, die namens de VECAI on
derhandelde, begroette het ak
koord met „gemengde gevoe
lens". „We weten nu precies
wat de gevolgen zijn van de
uitspraak van de Hoge Raad.
Van de andere kant komt een
•verhoging van het tarief onze
abonnees in deze tijd wel zeer
ongelegen uit". Hij vreesde dat
een beperkt aantal kijkers niet
in staat is om de verhoging te
betalen en het abonnement op
zal zeggen.
De regeling stelt verder de
kabelexploitanten in staat om
in de toekomst via straalzen
ders de kwaliteit van het beeld
van buitenlandse programma's
op te voeren. De kosten daar
voor zullen echter eveneeens
op abonnees worden verhaald.
Bovendien moeten kijkers nog
wel enkele jaren wachten op
een betere weergave van de
buitenlandse zenders, zo
meende Deelman.
n het Reve: piraterij
mt absurde vormen aan
'HT „Wat hier van-
in de orde is is de top
i ijsberg. Dit soort pira-
leemt absurde vormen
Is ik bij een lezing
werk voordraag omdat
or het publiek gewoon
>ant is, ligt het een
ater bij de Bijenkorf in
rm die ik zelf nooit ge-
eb. Het is een corrupte
Ik had het gevoel dat
niet langer meer moest
zo betoogde een diep
jwaardigde G.K. van hef
isteren voor de Utrecht-
tbank.
ur was opgeroepen als
in de strafzaak tegen
dent Nederlands en een
ndelaar die teksten van
et Reve zonder diens
iming hadden uitgege-
verkocht. De student,
rige J.F., had in het
i«rp«^r van 1982 het plan op-
van drie brieven van
■t Reve, die jaren daar-
varen gepubliceerd in
eraire tijdschrift Hol-
Diep, een boekje voor
bers te maken,
zichzelf voor de recht
bank kenschetste als een „be
wonderaar van Van het
Reve", liet honderd exempla
ren drukken, verkocht er 65
van aan boekhandelaren en
gaf de rest weg aan vrienden
en kennissen. Na enige tijd
kreeg hij echter wroeging en
begon hij zich er zorgen over
te maken dat hij Van het Reve
niet juist behandeld had, zo
bleek tijdens de rechtzitting.
Na een gesprek met de boek
handelaar A.S., die zelf vijf
tien boekjes had gekocht, be
greep hij dat het maken en
verkopen van zogenoemde
roofdrukken een misdrijf is en
besloot het tweetal de schrij
ver zelf op de hoogte te stellen
in de hoop dat deze een rege
ling wilde treffen. Uiteindelijk
bleek een schikking niet mo
gelijk.
Officier van justitie mr R.
Behling eiste 1500 gulden boe
te tegen de uitgever S. en ver
beurdverklaring van de
schrijfmachine die met de ver
diensten van de roofdruk was
gekocht. Tegen F. werd 500
gulden boete geëist.
APPEL VAN ORANJE":
DEN HAAG Artistiek
directeur Armando Na
varre van het Scapino
Ballet in Amsterdam is
aan het denken geslagen,
toen hij alle berichten las
over Willem van Oranje
die dit jaar 400 jaar gele
den in Delft werd ver
moord. Navarre besloot
een en ander in een ballet
samen te vatten. Dit bal
let, over het leven van
Willem van Oranje is deze
week in Utrecht in pre
mière gegaan; zondag 27
januari komt het gezel
schap naar het Scheve-
ningse Circustheater.
De balletmuziek is van Willem
van Manen, die al eerder de
opdracht voor een dergelijke
klus ontving; het libretto is ge
schreven door Carel Alphe-
naar, dramaturg van Toneel
groep Centrum. Het onderzoek
is verricht door historica
Scène uit „Appel van Oranje".
mevr. Mirjam Elias. De chore-
ografgie is van Armando Na
varro. Het gaat om een volle
dig Nederlandse produktie.
Willem van Oranje is een van
de kleurrijkste figuren uit
onze vaderlandse geschiedenis.
Zijn fabelachtige rijkdom, zijn
vier huwelijken, zijn spectacu
laire geloofsovergang en de
aanslagen die op hem zijn ge
pleegd, spreken nog steeds tot
de verbeelding. Maar het
meest wezenlijk aan hem wa
ren zijn tolerante natuur en
zijn politieke vernuft dat hij in
dienst stelde van Nederlands
fel begeerde onafhankelijk
heid. Het Franse prinsdom
Orange dat hij erfde is ver
noemd naar een sinaasappel;
met enige overdrijving valt te
zeggen, dat deze zuidvrucht
hem alle introducties ver
schafte. Door dit letterlijk te
nemen is de basis gelegd voor
het ballet „Appel van Oranje",
dat in grote lijnen Willems le
vensloop volgt. Zijn „orange",
zijn sinaasappelmannetje gaat
telkens voor hem uit en baant
zijn pad. Dit mannetje wordt
zijn mascotte, zijn gangmaker
en zijn vriend. Hij voert de
toeschouwer naar de Dillenm-
burg en naar het Brusselse hof
van Karei V. Hij is secondant
bij de vier ja-woorden van
Willem en hij is Willems niet
altijd even betrouwbare lijf
wacht. Na Willems dood moet
hij naar nieuwe oplossingen
zoeken.
Schweik in 't Mechels
AMSTERDAM Het Mechels
Miniatuur Teater en het Me
chels Stadspoppenteater spelen
van 23 tot en met 27 oktober in
De Brakke Grond in Amster
dam „De lotgevallen van de
brave soldaat Schweik". De
Tsjechoslowaakse regisseur Jan
Dvorak bewerkte dit wereldbe
roemde boek van zijn landge
noot Jaroslav Hasek (1883-1923).
Manu Verreth speelt de rol van
Schweik, die als een goedmoe
dige, schijnbaar stomp: innige
maar geslepen persoonlijkheid
zand strooit in de oorlogsmachi
ne en zijn superieuren tot wan
hoop brengt door alleen maar
zichzelf te zijn en onder alle
omstandigheden te blijven.
Aanvang 20.30 uur.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS, MUZIEK
THEATER. RECREATIE, EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
(ADVERTENTIE)
voor BRUID
en BRUIDEGOM
avondkleding
en aparte
damesmode
naar
AVENUE
DEN HAAG Nederland
zal zijn besluit in no
vember volgend jaar
over het al dan niet plaat
sen van kruisraketten la
ten afhangen van een ver
klaring van de Sovjet
unie.
Dit heeft premier Lubbers gis
teren gezegd. Hij reageerde
daarmee op de uitspraak van
de Amerikaanse minister van
defensie Weinberger, dat de
Sovjet-Unie het aantal SS-
20-raketten nog steeds uit
breidt.
De Sovjet-Unie moet in een
verklaring aangeven of het
opstellen van SS-20 raketten is
gestopt of in hoeverre het land
is teruggegaan naar een vroe
ger niveau. Komt de Sovjet-
Unie niet zelf met een derge
lijke verklaring, dan is de Ne
derlandse benadering kenne
lijk niet interressant genoeg
voor dat land, aldus Lubbers.
Het Nederlandse parlement
heeft op 1 juni besloten de
plaatsing van de kruisvlucht-
wapens afhankelijk te stellen
van het aantal SS-20-raketten
dat de Russen in november
volgend jaar opgesteld hebben
staan. De Sovjet-Unie heeft
gisteren ontkend dat het aan
tal SS-20-raketten dat op
West-Europa staat gericht is
uitgebreid, zoals de Ameri
kaanse minister van defensie,
Weinberger, op de NAVO-
conferentie heeft verklaard.
