„Niet KNVB of
Ajax, maar supporters
hebben hulp nodig"
Als hij knock-out ligt ga ik niet verder, anders wel"
AMSTERDAMSE POLITIE-AGENTE:
ati
Gebruiken
ZATERDAG 13 OKTOBER 1984
'ERDAM Er gaat ook
iet nog maar amper begon-
seizoen geen wedstrijddag
,rbij zonder dat ergens in
land melding moet wor-
gemaakt van voetbalvan-
Vernielingen, ge-
Jddadigheden, ze zijn ook
de jaargang 1984/85 weer
de orde van de dag. Sinds
is het fenomeen onder-
van tal van discussies,
het probleem heeft
ideweg slechts grotere
ien aangenomen. Niets is
echte voetbalvandaal
[ijnbaar te dol. Waar ooit de
vuisten volstonden om
geschil in je voordeel te
lechten, zijn in de loop der
jn vooral door leden
de zogenaamde harde
•rterskernen de meest
inlopende attributen ge-
van messen tot frag-
itiebommen. Met name
.sides" van Feyenoord, FC
icht, Ajax en FC Gronin-
hebben in dat verband
kwalijke naam.
rapporten en aangedragen op-
li igen ten spijt, één ding staat
istotelijk vast: het kwaad laat
blijkbaar niet met geweld be
en. Ine van Brenk, voorheen
lagente van politie in Amster-
en tegenwoordig staffunctio-
op het Amsterdamse gemeen-
s, pleitte al hartstochtelijk
een dialoog tijdens de hearing,
onderdag 29 maart van dit jaar
'iet KNVB Sportcentrum te
over het veelbesproken on-
ijrerp werd gehouden. „Er
1 t altijd over, maar nooit met
ir upporters gesproken", luidde
irn van haar betoog, „en dat is
lige manier om wezenlijk iets
iet probleem te kunnen doen",
ihroomde daarbij niet ook felle
ek te uiten op haar eigen colle-
van de politie. Uit eigen erva-
diepte ze een voorbeeld op van
een provocerend optreden van de
handhavers van orde en gezag. Op
verzoek van haar hoofdcommissa
ris Nicaise was ze als lid van de
Klankbordgroep kleinschalig poli-
tie-optreden, die zich inmiddels al
vier jaar bezighoudt met de bege
leiding van krakers in de hoofd
stad, in burger meegereisd met de
F-side van Ajax, naar een uitwed
strijd van de Amsterdamse club te
gen Willem II in Tilburg. „Bij die
gelegenheid heb ik gemerkt, dat
een uitwedstrijd voor een supporter
soms heel angstig is. In Tilburg
werd ik in m'n kladden gepakt en
vervolgens met weinig zachte hand
weer neergezet. Toen men erachter
kwam dat ik een eerzame huis
vrouw was, moest mijn buurman,
die de hele dag keurig op me gepast
had, hét ontgelden. Ik dacht die
dag rustig op het station naar de
trein te kunnen wandelen. „Dat
wil je wel laten als de honden ko
men", werd me te verstaan gege
ven. En inderdaad, ik heb de hon
derd meter toen in 10,1 seconde af
gelegd. Bij Feyenoord-Ajax duurde
het twintig minuten voordat het
hek openging, heel eng allemaal.
Vervolgens kwamen we in de on
derste ring terecht met boven ons
allemaal aanhangers van Feye
noord. Ik zal u de details besparen
wat er allemaal naar beneden
kwam. Als supporter ben je echt
vaak vogelvrij. Onderhand ben ik
serieus van mening, dat de mensen
die échte hulp behoeven niet die
van de KNVB of Ajax zijn, maar de
supporters".
Hogere prioriteit
De noodkreet veranderde de dis
cussies op slag. Niet langer werd
over theorie gesproken, maar was
de praktijk onderwerp. Prof. mr.
Giltay Feth van de Commissie Vei
ligheid van de KNVB stelde na af
loop vast dat het contact met de
supporters een hogere prioriteit zal
moeten krijgen. Voorzitter André
van der Louw van de sectie betaald
voetbal sloot zich daarbij aan. „Wij
willen het geweld niet in een spi
raal omhoog brengen, maar juist
omlaag. Daar mag u ons beleid te
allen tijde aan toetsen". Hij merkte
terecht ook op: „Maar we moeten
ook duidelijk consequent zijn in het
beschermen van degenen die geen
andere bedoeling hebben dan onge
stoord van voetbal te genieten". En
Rob de Bakker, sinds 1 januari 1983
veiligheidscoördinator van de voet
balbond, haastte zich te verklaren
dat „die harde maatregelen alleen
bestemd zijn voor hen, die zich bui
ten de wet plaatsen, strafbare fei
ten of misdrijven plegen".
Een half jaar na de bijeenkomst in
Zeist stelt Ine van Brenk deson
danks enigszins wrang vast, dat de
situatie sindsdien wel wat verbe
terd is, maar dat het nog niet geldt
ten aanzien van de KNVB. „Rob de
Bakker is niet blij met ons", con
cludeert ze zonder een spoor van
genoegdoening. „We hadden ge
hoopt dat het veiligheidsbeleid bij
de KNVB een andere wending zou
nemen, maar tot onze stomme ver
bazing is dat getuige de maatrege
len die voor dit seizoen zijn afge
kondigd, niet het geval. Een bord
plaatsen met reglementen is aardig
voor de dienstdoende en nieuws
gierige diender, maar niet voor de
toeschouwers. Structureel is dat dus
zeker geen verbetering. Gelukkig
is de verhouding tussen supporters
en clubbestuur, en dan heb ik het
over Ajax, er wel een stuk op voor
uitgegaan. De F-side heeft sinds
een paar weken een eigen honk, op
kosten van Ajax gebouwd. Achter
de bar staan mensen, die in het
verleden ook niet bepaald de aar
digste jongens waren. Maar het
werkt, ook al omdat spullen die
van henzelf zijn niet zo gauw wor
den vernield. Vroeger was het een
honk van Ajax en maakte het hen
niets uit of het stuk ging, nu krij
gen ze een stukje verantwoordelijk
heid en dat is goed".
„Natuurlijk kun je niet verwachten
dat iets wat in jaren is gegroeid, nu
in één keer voorbij is. Maar je moet
ergens beginnen. En daarom moet
je je ook niet blind staren op die
vijftig kwaadwilligen in zo'n harde
groep, maar moet je je richten op
de vijfhonderd anderen die je wél
kunt bijsturen en die alleen maar
meelopers zijn. Gelukkig is er bij
Ajax en de Amsterdamse politie nu
openheid naar de supporters toe".
En hoewel recente ervaringen in
het Luxemburgse Differdange en
onlangs nog in Breda anders doen
vermoeden, stelt Ine van Brenk
vast, dat „het aantal vernielingen
door Ajax-supporters wel degelijk
drastisch is teruggelopen. Door de
dialoog. En dat is wat anders dan
het dieper maken van de gracht of
het verhogen van het hek. Want
dat helpt echt niet".
Combi-kaart
Ook het invoeren van de zoge
naamde „combi-kaart", waarbij het
vooruitreizen van supporters wordt
tegengegaan de aanhangers krij
gen met een dergelijk ticket tegen
een sterk gereduceerd tarief toe
gang tot zowel (extra) trein als sta
dion is volgens Ine van Brenk
een experiment om voort te zetten.
Ook al erkent ze grif het begrijpe
lijk te vinden dat sommige clubs
van mening zijn dat ajdus „het
kwaad wordt beloond".
Aanvankelijk wat sceptisch beke
ken, is de Amsterdamse Klank
bordgroep, die haar activiteiten
binnenkort ziet overgenomen door
het Bureau IJtunnel, ook content
met de weerklank die inmiddels el
ders in den lande wordt ondervon
den. Ine van Brenk: „De discussie
is tenminste overal losgebrand en
dat is een goede zaak. Het enige
wat ik jammer vind is dat de
KNVB zich nog altijd te veel op het
theoretische vlak begeeft. De bond
is nog niet om. Eigen clubbestuur
ders kunnen nog steeds veel meer
doen. Maar dat is moeilijker dan
harde maatregelen afkondigen,
want dit eist veel meer van jezelf.
Je moet je dan namelijk tussen de
supporters begeven, zelf met die
trein meegaan. Maar de meeste
clubs hebben helaas nog altijd het
idee dat deze mensen geen suppor
ters zijn en dus niet bij hen horen.
En dat is ontzettend jammer, want
de KNVB heeft de mogelijkheden
om positieve vorderingen te laten
uitwaaieren over het hele land. In
Amsterdam gaan we in elk geval
door, we modderen weliswaar ver
der, maar dit is niet meer plat te
krijgen".
WILLEM PFEIFFER
:ondag is er niet alleen de spanning van de wedstrijd, maar ook de sensatie van een knokpartij met de plaatselijke politie".
Cl
ijn. I n
ticuli
Vial f
e medewerkers van de Stichting het Straathoekwerk te Gronin-
ebben twee jaar lang, vanaf het najaar 1981, intensief opgetrok-
et de Z-side, de groep fanatieke supporters van FC Groningen,
varingen plus interviews werden, geïllustreerd met foto's van
ronings Foto Collectief, opgetekend in het boek „Inside Z-side,
\I van dalen in woord en beeld", dat onlangs is verschenen bij de
erij Xeno. Het boek is voor 25,- te koop.
met werken. Die hebben genoeg
premies en belasting betaald. Hoe
vaak gaan ze niet vlak na hun pen
sioen dood, dan hebben ze niets aan
hun leven gehad. Dus doe je ze zo
nog een plezier ook".
Een Z-sider: „Ik had niets te doen
toen ik hier in Groningen op school
kwam. Ik had het een en ander
over de setsight gelezen, onder an
dere dat ze in Heerenveen een bus
hadden gesloopt Dat leek me ei
genlijk een kick".
IINGEN Bij voetbalvanda-
lat het veelal om jongeren uit
enaamde achtergestelde cate-
i uit de samenleving, geken-
door een laag opleidingsni-
slechte werksituaties en ge-
ige huisvesting. De harde
wordt gevormd door 25 a 50
'erwijl de totale groep veelal
er groter is. Alleen het voet-
'oor hen niet genoeg. Niet al-
itmoeten ze elkaar ook door-
:k, ze willen tijdens een wed-
ook actief „meewerken" aan
ipaalde sfeer in het stadion
i niet tot toekijken beperken,
dingsdrang, in elk geval er-
ij te horen, meegeteld te wor-
vaak een belangrijke drijf-
Werkloosheid wordt als de
rottigheid van de maat-
>ij" beschouwd. „Je voelt je
eten, alsof je niet meer nut-
In je werk kun ie je afrea-
Als dat niet meer kan, doe je
jens anders, in de kroeg of op
En een supporter van de Utrechtse
Bunnikzijde: „Zes dagen lang ben
je een voetveeg, als je op school zit,
en als je werkloos bent. De een kan
daar beter tegen dan de ander. Je
zoekt gewoon een paar dingen op
waardoor je je niet hoeft te verve
len. De zondag is er niet alleen de
spanning van de wedstrijd, maar
ook de sensatie van een knokpartij
met de plaatselijke politie of de
spoorwegrecherche".
Want een Z-sider is in geen geval
oude mensen maar ophouden bang, voor wie of wat dan ook.
„Een Z-sider moet kunnen vech
ten. Als er ruzie is moet je meehel
pen. Doe je dat niet, dan kun je
meteen weer oprotten. Z-siders, dat
moeten knokkers zijn". En: „De-
geen met de grootste bek heeft het
meest te zeggen. De sterksten zeg
gen het meeste. Je moet het verge
lijken met de apen, de sterkste aap
is de baas". Hoewel een uitgespro
ken leider weer niet wordt geac
cepteerd: „Daaraan heb je niks, als
je iemand hebben moet pak je hem
met vijf man".
Geen verrassing
Het zal geen verrassing zijn dat
meisjes in de sides slechts mondjes
maat vertegenwoordigd zijn. Ze
worden verschillend gewaardeerd.
„Sommigen fokken de zaak extra
op, maar er zijn er ook die wel rus
tig blijven. Die denken meer na,
zijn verstandiger". Maar ook:
„Meisjes willen nooit vechten, maar
altijd zingen. Dat kun je natuurlijk
niet maken tegen andere sides. Dan
verlies je je naam en krijg je de bij
naam baby-side".
Confrontaties met andere sides zijn
op voorhand gedoemd op felle bot
singen uit te lopen. „De belangen
zijn immers'tegengesteld: het is niet
te accepteren dat de side van de te
genstander met rotjes en stenen het
spel van onze club ontregelt. Dat is
een provocatie. „In 1982 werd de
harde kern van de Bunninkzijde
van FC Utrecht in de binnenstad
van Groningen door Z-siders met
kettingen, knuppels en messen te
ruggedreven naar het station. Dit
kon ook niet anders: géén gevecht
had de onaantastbaarheid van de
Utrechters bevestigd en de reputa
tie van de Groningers ernstig in
het geding gebracht. Het tekent je
macht als je ongestraft een ander
op zijn eigen terrein kunt beledi
gen. Maar een side zal zich ook op
vijandelijk terrein moeten manifes
teren om haar reputatie te vestigen
of op z'n minst niet te verliezen".
Aanwezigheid pers
De aanwezigheid van de pers
(vooral de landelijke) werkt toene
ming van vandalisme in de hand.
„De een wil de ander de loef afste
ken. Gooit Den Haag een bom, dan
gooien wij er ook een. De volgende
dag is iedereen helemaal gek als ze
de krant lezen. Dikke stukken op
de voorpagina. Dan gaan ze een
winkel in en scheuren ze het er al
lemaal uit. Lopen ze met die stuk
jes uit de krant over straat".
Opvallend is trouwens dat iedereen
zegt niet zelf te beginnen. „Pas als
de tegenpartij begint wordt er ge
vochten. Nee, je lokt wel eens een
ruzie uit. Of zij lokken het uit of jij.
En dan gaat de vuist erin. Zo vind
ik het wel een kick zoals we bij
Feyenoord, waar we nou ja,
één lag bewusteloos en een ander
werd helemaal teruggeschopt naar
zijn eigen vak".
Zelfcontrole blijkt een probleem,
de grenzen moeilijk te bepalen. „En
dan kijk ik nog even, en als hij
niks aan zijn hoofd heeft, geen
bloed of niets, dan geef ik hem nog
een klap tegen zijn neus, zodat ie
wel bloedt. Of tegen z'n bek, dat ie
een paar tanden uit z'n smoel heeft.
Veel bloed, dat hoort gewoon bij
een overwinning".
Een ander: „Als hij knock-out ligt,
dan laat ik hem liggen en ga ik niet
meer verder. Maar zoals die Feye-
noordsupporter, die lag knock-out
in het vak bij ons, toen hij over het
hek was geklommen. Hij lag hele
maal beneden in het vak. „Niet
meer schoppen", riep er één, en
daar gaf ik hem gelijk in. Als die
jongen bewusteloos is, dan hoeft
het niet meer. Maar nog geen paar
minuten later staat hij op en wil
verder vechten. Dan denk ik bij
mezelf, als hij nog een keer op de
grond ligt schop ik 'm finaal de kop
kapot. Dan ken ik geen pardon
Averechts
De aanwezigheid van (veel) politie
werkt vaak averechts. „Neem nou
Deventer. Dat zijn van die opfok-
kers. We zijn daar met een gezelli
ge grote groep in het stadion, ko
men ze ineens aanzetten met dikke
honden. Je hoeft maar een stap te
zetten en je krijgt een knauw. Als
je d'r wat van zegt, laten ze die
beesten hun gang gaan. Dan vra
gen ze erom dat de hele groep zich
tegen hen keert. Dat gebeurt ook -
de hele wedstrijd is er gebakke
leid".
Hetzelfde geldt voor de spoorweg
politie. „Sommige smerissen in de
trein zitten altijd te fucken, elk
voetje dat een beetje naar links
staat moet terug. Die kunnen met
een de hip krijgen want die lopen
gewoon te provoceren". Maar er
zijn ook sympathieke „spopo's".
Zegt er één: „Een paar ken je goed,
die doen ook heel veel voor ons.
Die gooien je niet gelijk op de bon
als je wat uithaalt. Ik heb voor hem
'n foto meegenomen waar hij zelf
opstaat. Nou, dat vond hij hartstik
ke kick".
Laat ik nu tot begin deze week
hebben gedacht dat er in ons
voetballand weliswaar veel roe
penden in de woestijn ronddolen,
maar er slechts één apostel aan
wezig was in de persoon van de
onvolprezen Rinus Michels. Een
ieder herinnert zich nog hoe deze
bijna als een profeet over 's lands
dreven trok, om in elke uithoek
waar enigszins beroepsmatig te
gen een bal wordt getrapt zijn
heilsboodschap over aanvallend
spel rond te bazuinen. Daarover
is in die tijd in zeer ruime mate
bericht. Dus dat laat ik maar
even rusten.
Maar zie: er heeft zich een twee
de apostel aangediend. Veel min
der bekend, veel minder indruk
wekkend qua postuur ook en zijn
vocale volume kan de vergelij
king met dat van die andere ver
kondiger van de boodschap
geenszins doorstaan. Zijn naam is
Ger Blok en als mij zou zijn ge
zegd, dat deze wat kalende, iet
wat bijziende figuur bij de ijzer
handel op de hoek zou werken,
zou ik het nog hebben geloofd
ook.
Maar nee, Blok is een apostel. En
Wim van Hanegem komt de
„eer" toe hem in zijn ware ge
daante te hebben ontdekt. In
Voetbal '80 werd de boodschap
per aan de anonimiteit ontrukt op
een manier, die Harrie Vermee-
gen niet zou hebben verbeterd.
En Harrie had er een handje van
de zwakke plekken bij zijn ge
sprekspartners haarfijn bloot te
leggen. Denk maar eens aan die
grensrechter uit Drenthe. Van
wie ik me nimmer meer de naam
zou hebben herinnerd, ondanks
het feit dat hij ooit door een as
bak aan de slaap werd getroffen,
als niet Harrie hem eens onthul
lend had geïnterviewd. En hem
keer op keer op een holletje langs
de lijn had laten lopen en het vlag-
ritueel demonstreren.
Maar terug naar Blok. Van Hane
gem wandelde rustig met hem op
langs de achterlijn van een voet
balveld in Zeist en je kon zien dat
Blok op zijn hoede was. Een ner
veus gebaartje langs de kin, een
nodeloze aai over de neus, alle
maal kenmerken van iemand die
liever achter zijn bureau was blij
ven zitten. Op eigen terrein, een
thuiswedstrijd spelen. Maar Wil
lem noodde Blok naar buiten,
waar de bondstrainer af en toe
een poging deed even stil te staan
om zijn gedachten beter te kun
nen ordenen. Maar Willem bleef
meedogenloos achter de achter
uitrijdende camera aanlopen en
Blok moest mee of hij wilde of
niet.
Tot het hoge woord er uit kwam.
Willem bleef Blok prijzen, tot in
de hemel zelfs. Dat niemand Blok
kende en dat hij toch zo'n goede
trainer was en zulke goede resul
taten had geboekt met zijn
UEFA-jeugd. Helemaal de toer
van Harrie Vermeegen. En Blok
tuimelde met zijn hele gewicht in
de val, die was opgezet. „Een
apostel wordt in eigen land nooit
gewaardeerd", was Bloks laatste
poging om het naderend onheil af
te wenden. Maar juist met die op
merking tuimelde hij van het
door hemzelf gecreëerde en be
klommen voetstuk af. Willem
gniffelend af en Voetbal '80 had
weer een veelbesproken item.
Blok zal met een steen in de
maag hebben zitten kijken naar
het programma en ook bij het
zien en nóg eens terugzien van de
videoband bepaald niet vrolijker
zijn geworden. Maar zou Van Ha
negem er blij mee zijn geweest?
Willem kon op een voetbalveld
alles met een tegenstander. Het
mooiste was die tegenstander de
bal tussen de benen door te spe
len, het toppunt van vernedering
tenslotte. Ook een ferme overtre
ding was Willem niet vreemd.
Onderuit halen was dan profes
sioneel, heette het. Maar iemand
buiten de lijnen eerst de bal toe
spelen en vervolgens meedogen
loos neersabelen, dat is niet de
stijl van Willem.
Harrie Vermeegen werkt niet
meer mee aan Voetbal '80. Zoge
naamd omdat hij zich niet meer
kon terugvinden in de formule
van het programma. Eerlijker
was geweest als Harrie had ge
zegd, dat hij zijn stuntjes niet
meer kon uithalen. Zoals het ge
nadeloos onderuit halen van
grensrechter Matena. Want je
kunt je zoiets één keer permitte
ren en misschien ook nog wel een
tweede of derde maal. Maar daar
na zijn je potentiële slachtoffers
gewaarschuwd. En doen ze ge
woon niet meer mee.
Harrie kon de eer aan zichzelf
houden. Hij hoefde niemand
meer te gebruiken, hij had ander
werk. Willem doet weliswaar nog
wat bij Feyenoord, maar heeft
een schnabbel mogelijk wel no
dig. Hij moet' dan wel mensen
gaan gebruiken. Degene, die ech
ter het meest wordt gebruikt is
Willem zelf. Even zien hoe lang
het duurt voor zijn slachtoffers
en hijzelf daar achter komen.
BUYS
