TAFEL
£eidóe@oma/n£
HTTïïTl
Zwarte jongeren voeren een
ontziende strijd tegen blanke
mets
regering
Kritiek Gereformeerde Synode
op voortgang „Samen op Weg"
kerk
wereld
Onduidelijkheid rond
derde net
weer
LP
ACHTERGROND
£cidóe2outunt
DINSDAG 9 OKTOBER 1984 PAGIN CEI
JÉ
Duitse soldaten geloofsanalfabeten
Op de 29ste jaarvergadering van de in de Bundeswehr
werkzame aalmoezeniers is vastgesteld, dat zowel aalmoe
zeniers als veldpredikers tegenwoordig te maken krijgen
met soldaten die ware geloofsanalfabeten zijn. De aalmoe
zeniers noemden dat deftig "nivellering van het bewust
zijn" en klaagden, dat de hun toevertrouwde schapen geen
enkele belangstelling toonden zich bij een kerk die een ge
loofsbelijdenis hanteert aan te sluiten.
Pax Christi schrijft brief aan CDA
Pax Christi heeft gisteren in een brief de kamerfractie van het
CDA gevraagd tijdens de algemene beschouwingen politiek ac
tief te zijn op het punt van wapenbeheersing en internationale
ontwapening. Pax Christi zegt het CDA de gunst van de twijfel
te hebben gegeven ten tijde van het kabinetsbesluit van juni
inzake de kruisraketten. ,,Of er sprake is van een wapenbe-
heersings- of plaatsingsbesluit wordt bepaald door de manier
waarop in de periode juni '84-november '85 met het besluit
werd en wordt gewerkt."
Pax Christi vraagt het CDA in het bijzonder de regering te be
wegen bij de VN samen met Zweden en Mexico de zogenoemde
freeze-resolutie in te dienen.
Er is geen getuige zo
vreselijk, geen
aanklager zo
verschrikkelijk, als het
geweten dat in het
hart van ieder mens
woont.
De Gereformeerde Synode
heeft gisteren in Lunteren
ingestemd met de kritiek van
de deputaten „werkwijze sy
node" op de zwakke structu
rering van het proces van Sa
men op Weg tussen de Ne
derlandse Hervormde Kerk
en de Gereformeerde Kerk
in Nederland. De deputaten
pleiten in hun rapport, dat
gisteren door de Synode
werd besproken, voor een
planmatiger aanpak van het
Samen op Weg-proces, waar
in het naar elkaar toegroeien
van de hervormde en gere
formeerde kerk tot zijn recht
komt. „Zo'n plan is geen har
nas waarin alles gestopt moet
worden, maar een kader dat
aangeeft wat de doelstellin
gen zijn, langs welke wegen
die bereikt kunnen worden
en welke vraagstukken on
derweg nog opgelost moeten
worden", aldus de deputaten
„werkwijze synode".
De Gereformeerde Synode
besloot dat de gezamenlijke
synode van hervormden en
gereformeerden (combi-syno
de) het mogelijk moet maken
dat (gereformeerde) depu-
taatschap en (hervormde) or
ganen van bijstand een fusie
kunnen aangaan onder de
naam „samenwerkingsor-
Ds. B.J. Aalbers, secretaris
van de raad van deputaten
Samen op Weg, verzette zich
tegen de voorstellen van de
deputaten. Hij meende dat de
besluiten van de vorige com
bi-synodes voldoende ruimte
voor nadere invulling open
laten. Verder waarschuwde
hij de synode dat de her
vormden „als de dood zijn
voor het organisatorisch ge
weld van de gereformeerde
kerken". De combi-synode
vergadert 5 en 6 november in
Lunteren.
In zijn openingswoord wees
synode-voorzitter ds. H.J.
Kouwenhoven op de geloofs
crisis en het proces van af
kalving in de gereformeerde
kerken. Hij maakte een ver
gelijking met wat iemand
doormaakt tijdens een rouw
proces, maar noemde de hoop
„gewettigd", dat de kerk
minder begaan is met haar
eigen lot, dan met de toe
komst van hen voor wie ze
haar hart vasthoudt.
Synodevoorzitter Ds. Kouwenhoven: „Rouwproces".
PERSONALIA
Ds. G.M.A. Hendriksen, gerefor
meerd predikant (part-time) in
Westbroek, wordt donderdag 70
jaar. Ds. Hendriksen werd in 1940 in
de Domicaner Orde tot priester ge
wijd. Rond 1955 trad hij uit. Na een
studie klassieke talen in Lelden
werd hij leraar aan het christelijk ly
ceum De Populier in Den Haag. In
1968 werd hij gereformeerd predi
kant in België. In 1975 ging hij In
Pretoria werken onder de Neder
landse emigranten. In 1977 werd hij
predikant in Terneuzen tot zijn eme
ritaat in 1979. Ds. Hendriksen ver
zorgt dagsluitingen voor de EO-tele-
visie. Hij schreef een boek getiteld
„Van Dominicaan tot dominee" met
als ondertitel „vrijmoedige notities
bij overgang naar de Reformatie".
CHRISTELIJKE GEREFORMEERDE
KERKEN
Beroepen te Alphen ad Rijn, A.van
Heteren te Werkendam.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Bedankt voor Gouda en voor
Haamstede. R.Boogaard te Lelden.
Braziliaanse bisschoppen blijven het opnemen voor de bevrijdingstheologie
De Braziliaanse bisschoppen
zijn niet onder de indruk van
de Vaticaanse instructie waar
in de bevrijdingstheologie
wordt veroordeeld. Integen
deel, ze zijn begonnen open
lijk kritiek te uiten op optre
den van het Vaticaan. De on
tevredenheid betreft vooral
de wijze waarop in Rome de
bevrijdingstheologie wordt
behandeld. Maar ook de Vati
caanse opvatting over de be
vrijdingstheologie wordt on
der vuur genomen. Dit optre
den van de Braziliaanse bis
schoppen komt aan de voora
vond van de reis van paus Jo
hannes Paulus II naar o.m. de
Dominicaanse Republiek, en
juist voor diens grote toe
spraak van donderdag voor
de bisschoppen van Latijns-
Amerika. Verwacht wordt dat
hij dan weer de bevrijdings
theologie als „onwaarachtig"
van de" hand zal wijzen.
Volgens bisschop Tomas Ba-
luino van Goias, vooraan
staand lid van de Braziliaanse
bisschoppenconferentie
(CNBB) had het Vaticaan
eerst de episcopaten van alle
landen, en vooral van Latijns
Amerika, moeten raadplegen
voordat het kritiek uitte op
enkele aspecten van de be
vrijdingstheologie. „Het is een
ernstig falen dat bij het op
stellen van een dermate be
langrijk document men is
voorbijgegaan aan de gewoon
te van overleg binnen de
Kerk" aldus mgr. Balduino.
Hij zei voorts dat „de geloof
waardigheid van de Kerk" er
mee zou zijn gediend als een
dergelijk overleg had plaats
gevonden, alhoewel dit zijns
inziens strikt formeel niet
hoefde. Ook mgr. Pedro Ca-
saldaliga, bisschop van Sao
Felix, noemde de door het
Vaticaan bewandelde weg
„niet erg correct". Volgens
hem toont dit aan, dat „ook de
Kerk zondares is en zich moet
bevrijden van historische
kwalen en procedures die
meer wereldlijk dan evange
lisch zijn".
De 28 bisschoppen van de
deelstaat Sao Paulo weerspra
ken op hun beurt de Vati
caanse veroordeling van het
verwerken van de klassen
strijd in de bevrijdingstheolo
gie. In een document bena
drukten zij juist „het bestaan
van de klassenstrijd, niet als
een natuurlijk gevolg van de
arbeid, maar van de sociale
structuren die de mens eraan
heeft gegeven".
„Het heeft geen zi/i dit te ca
moufleren. Het is waar dat de
Kerk de klassenstrijd niet be
vordert en nog minder de ge
wapende strijd als enige weg
van de bevrijding. Maar de
Kerk kan niet nalaten duide
lijk aanwezig te zijn binnen
dit conflict," aldus deze Brazi
liaanse bisschoppen in een re
actie op de Vaticaanse in
structie.
De bisschoppen hebben uit
protest tegen de honger in
Brazilië opgeroepen tot een
donderdag te houden nationa
le vastendag. In Brazilië treft
de honger 40 miljoen van de
130 miljoen inwoners en vol
gens de bisschoppen is dit een
nationale schande die een ge
volg is van de economische
politiek.
De vorige week stonden de
Braziliaanse bisschoppen in
een officieel document de
hongerigen toe, in geval van
extreme nood andermans
spullen te pakken om in leven
te kunnen blijven.
Kardinaal Paulo Evaristo
Arns zei dit weekend dat het
onaanvaardbaar is dat in Bra
zilië de supermarkten uitpui
len van het voedsel terwijl
daarnaast de hongerigen in de
vuilnisvaten naar verrotte
etensresten zoeken.
I roe
:ide
;ngel
ing gf
•ns G
keei
let g;
Nu lijkt minister Brinkman er eindelijk van overtuigd
raakt dat een derde televisienet in Nederland haalbaar
voor de prijs van niet meer dan een tientje kijkgeldverl r.
ging per jaar, en vervolgens gaan zijn collega's in het kabire ma£
dwars liggen. Het is de zoveelste mijlpaal op de lijdensw
van dat derde net, dat door een meerderheid in de Twee egens
Kamer van CDA en PvdA wordt gewenst.
De tegenstand in de ministerraad was voor een deel HT]
spelbaar. De coalitiegenoot van het CDA, de VVD, was in
Tweede Kamer immers al volstrekt tegen dat derde net, i
het is dus niet verrassend dat de VVD-ministers in het kal
net dat nu ook zijn. Daarom moet Brinkman wel met goe
argumenten komen wil hij de overige ministers ook van
wenselijkheid van het derde net overtuigen.
Daar is Brinkman kennelijk nog niet in geslaagd. De aa
zelende ministers moet overigens worden toegegeven, dat
oprichting van een derde net met niet meer dan tien u
zendtijd per week geen goed doordachte zaak lijkt te zij
Omroep in het algemeen en televisie in het bijzonder hebb
in de loop der jaren altijd naar meer gesmaakt en het is da
om niet verwonderlijk dat de andere ministers vrezen,
het niet bij die eerste opzet zal blijven.
Ze gaan daarbij echter voorbij aan het bijzondere karakl
dat het derde net moet krijgen. Daarop moeten, met niet al
veel kosten, bijvoorbeeld programma's van culturele aard
uitzendingen voor minderheden worden gebracht. De pept EID
dure exploitatiekosten, zoals we die gewend zijn in ons v< aar
zuilde omroepbestel, zijn voor dat derde net volgens Brii
man beslist niet noodzakelijk.
MeT het bestaande omroepapparaat in Hilversum valt e
derde Nederlandse televisiezender voor het belangrijk
deel al zonder meer te vullen. Minister Brinkman moet ma
eens wat duidelijker omschrijven, wat nu precies de bed<
ling is van het derde net. Aan die duidelijkheid hebben n
alleen zijn collega-ministers behoefte, maar ook de progra
mamakers in Hilversum. Wordt die helderheid niet gesel
pen, dan dringt zich de vraag op, of wellicht ook minis
Brinkman zelf nog steeds niet echt overtuigd is van de wc
selijkheid van het derde televisienet, naast de twee grote
derlandse televisiezenders, die de concurrentieslag met
abonneetelevisie zullen moeten aangaan.
wisselvallig
DE BILT Ook morgen blijft
de wind in ons land uit rich
tingen tussen zuidwest en
noordwest waaien. De lucht
die wordt aangevoerd heMeer.
een lange weg over de Atlar mijn
sche Oceaan afgelegd en is
gevolg tamelijk vochtig,
veel zon mogen we daaf~"
niet rekenen, maar regei endt
van betekenis wordt in ii -
geval niet verwacht De t erde
lbrv
'3
(Ven
n >nva
aten
ïeubi
erdo
t
lerde
di
ïravt
3i-itie:
ioete
'egei
ijkei
uid
;red€
imm
Mexicaans gehakt,
andijvie met
paprikasaus en
aardappelen
zachtzure
gerstevlokken vla
Voor twee personen hebt u
nodig:
1 sneetje brood, 1 lepel ci
troensap, 1 lepel losge
klopt ei, 150 g gebakt,
zout, peper, cayennepeper
of chilisaus, uitje of sjalot,
30 g boter, 1 tomaat.
750 g andijvie, 15 g boter,
uitje, 15 g bloem, 1 dl wa
ter, zout, aroma, paprika
poeder, 1 lepel koffiemelk;
0,5 1 kg aardappelen;
2,5 dl melk, 40 g gerste
vlokken, 1 lepel maizena,
2,5 dl karnemelk, bruine
basterdsuiker of stroop.
Week het brood in citroen
sap en ei, maak het fijn en
kneed er het gehakt door
met zout, peper, cayennepe
per of chilisaus en zéér fijn
gesneden ui of sjalot. Vorm
per persoon een gladde bal
van het gehaktmengsel. Leg
de gehaktballen tenminste
een uur koel weg en bak ze
vervolgens in de boter in 20
minuten bruin. Bak op het
laatst wat fijngesneden ui
mee en leg de gehalveerde
tomaat in het vet. Leg de ge
haktballen met de tomaa
thelften op een warm bord
en maak de jus af met weinig
water, zout en peper.
Kook de grofgesneden andij
vie gaar in ongeveer een
kwartier. Fruit 10 minuten
na het opzetten van de
groente de kleingesneden uit
goudgeel in de boter, roer er
de bloem door, gevolgd door
het water. Warm de dikke
saus op een kleine pit nog
een paar minuten door en
voeg naar smaak zout, aroma
en veel paprikapoeder toe.
Doe er vervolgens de koffie
melk en uitgelekte andijvie
bij en warm het mengsel nog
even door.
Strooi de gerstevlokken al
roerende in de kokende
melk en laat ze twintig mi
nuten zacht koken. Bind de
pap bij met maizena, laat
haar lauw worden en meng
er de karnemelk door. Geef
er de bruine basterdsuiker of
stroop apart bij.
JEANNE
JOHANNESBURG In de
tientallen zwarte voorsteden
van Zuid-Afrika werpen dui
zenden zwarte jongeren te
genwoordig hun leven in de
waagschaal in hun strijd tegen
de autoriteiten. Tijdens de ge
welddadige botsingen van de
afgelopen weken met de poli
tie zijn er volgens officiële be
richten minstens tachtig men
sen om het leven gekomen en
vele gewonden gevallen. De
conflicten, die wat betreft
hun hevigheid doen denken
aan de onlusten in de jaren
1976-77, hebben zich over
heel Zuid-Afrika verspreid.
Afgelopen weekeinde hebben
regeringstroepen zich bij de
politiemacht in de zwarte
voorstad Soweto gevoegd om
de onrustige situatie daar on
der controle te houden.
De Zuidafrikaanse kranten
brengen dagelijks berichten
over de onrustige situatie in
de zwarte wijken, maar de ar
tikelen missen de paniekerige
toon die zo kenmerkend was
voor de verslaggeving rond de
gewelddadige gebeurtenissen
van 1976-77 in Soweto, waar
bij minstens 575 zwarten ge
dood werden. Het lijkt erop
dat alle inwoners van Zuid-
Afrika hebben geleerd te le
ven met de dreiging van het
nimmer aflatende geweld in
de zwarte voorsteden, dat zijn
oorsprong vindt in Zuid-Afri
ka's politieke systeem.
Maar de onverschilligheid
waarmee het blanke publiek
in het algemeen heeft gerea
geerd op het geweld in de
kleurlingenwijken geeft een
valse indruk van de proble
matische situatie. Volgens Dr.
Beyers Naudé, de Afrikaanse
geestelijke, wiens „banning
order" onlangs na zeven jaar
opgeheven werd, is de huidige
onrust het gevolg van een toe
nemende bereidheid onder de
zwarte jeugd zich tegen de
wet en de politie te keren.
Beyers Naudé sprak tijdens de
jaarlijkse Vrijheidsrede van
de Universiteit van Witwa-
tersrand over de verschillen
tussen de onlusten van 1976-
77 en de huidige situatie: „Eén
verschil met vroeger is de
groeiende bereidheid onder
de jeugd om hun wensen met
de dood te bekopen niet
omdat ze als martelaars be
schouwd willen worden, maar
omdat ze tot de conclusie zijn
gekomen dat dit wel eens de
onvermijdelijke prijs zou kun
nen zijn die ze voor henzelf
en Zuid-Afrika moeten beta
len."
Beyers Naudé's bewering lijkt
gestaafd te worden door die
zwarten, die weigerden de
ban op publieke bijeenkom
sten te gehoorzamen en vori
ge maand bijeenkwamen om
de zevende sterfdag van Steve
Biko te herdenken. Een der
gelijke uiting van openlijke
ongehoorzaamheid vond ook
plaats in het gebied rond de
Vaal rivier, waar de zwarte
bevolking weigerde de door
de regering opgelegde begra
fenisvoorschriften voor de
slachtoffers van de geweldda
digheden in acht te nemen.
Totale aanval
Het hoofd van de regerings
troepen, generaal Constant
Viljoen, heeft onlangs in een
redevoering verband gelegd
tussen de politieke onrust in
Zuidafrika's zwarte voorste
den en wat hij een „totale
aanval" op Zuid-Afrika
noemt. Volgens Viljoen is er
„sinds de normalisatie van de
betrekkingen met Mozambi
que een toename te zien in
het terrorisme, de boycots en
de onrust in de zwarte gebie
den."
Hoewel veel waarnemers de
nodige vraagtekens plaatsen
bij generaal Viljoens verkla
ring dat de onrust gezien
moet worden in het licht van
een „door de communisten
geïnspireerde totale aanval op
Zuid-Afrika", zijn de meesten
het er over eens dat de onrust
voortkomt uit een machtige
politieke bewogenheid
waarvan de wortels uiteinde
lijk liggen bij de ontevreden
heid van de zwarte bevolking
met hun politieke lot.
Karakteristiek voor de huidi
ge onrust zijn de vaak ge
welddadige aanslagen op de
omstreden gemeenteraden
van de zwarte voorsteden, die
vorig jaar ingesteld werden
als een gedeeltelijke compen
satiemaatregel voor de uitslui
ting van de zwarte bevolking
in Zuid Afrika's nieuwe ka
mer voor blanken, kleurlin
gen en Indiërs.
Uit de lage opkomst vorig jaar
tijdens de verkiezingen voor
Zwarte jongeren op de vlucht voor de politie.
deze raden valt op te maken
dat een overweldigende
meerderheid van de inwoners
van de zwarte steden tegen' de
invoering van deze raden
was. Als gevolg hiervan wor
den de raadsleden vaak niet
beschouwd als rechtmatige
vertegenwoordigers van de
zwarte bevolking en door veel
zwarten gezien als „collabora
teurs", die samenwerken met
de regering in Pretoria.
Zwarte gemeenteraads
leden bang
Vorig jaar wees een rapport
van politicologen van de Afri
kaanse Universiteit van Wit-
watersrand uit dat de zwarte
bevolking zich meer ergerde
aan het vooruitzicht van een
bestuur door blanken, kleur
lingen en Indiërs dan aan het
vooruitzicht van een bestuur
dat alleen uit blanken bestaat.
Hun woede was waarschijn
lijk ook gericht tegen al die
genen die de nieuwe grond
wet mogelijk maakten, dus
ook tegen de zwarte bestuurs
leden die genoegen wilden
nemen met een geringe mate
van plaatselijk zelfbestuur als
vervanging voor een zwarte
vertegenwoordiging in het
Zuidafrikaanse parlement.
Wat ook de oorzaak mag zijn
voor de haat waarmee de ge
meenteraadsleden zich gecon
fronteerd zien, zeker is dat de
haat van een bijzonder ge
welddadig karakter is. Vier
raadsleden uit het Vaalgebied
zijn op .beestachtige wijze om
het leven gebracht en ver
scheidene anderen hebben de
vlucht moeten nemen. Er zijn
al enkele malen aanslagen
met benzinebommen gepleegd
op individuele raadslieden.
De druk van de zwarte bevol
king heeft al een gedeeltelijke
ineenstorting van het ge
meenteraadsysteem tot gevolg
gehad. In Ratanda, in de
buurt van Heidelberg, is de
gehele gemeenteraad al afge
treden, terwijl in zwarte wij
ken rond Johannesburg en in
het Vaalgebied het aantal
raadsleden dat ontslag neemt
groeit.
Het resultaat hiervan is dat de
politie zich steeds vaker ma
nifesteert als handhaver van
„de wet en orde", wat voor de
politiek bewuste zwarte be
volking op hetzelfde neer
komt als blanke overheersing.
De politie en nu dus ook
het leger ziet zich tegen
over een zwarte jeugd ge
plaatst, waarvan er velen wei
geren naar school te gaan, uit
protest tegen wat zij een
„Bantoe-opleiding" in nieuwe
verpakking noemen.
In het politieke woordgebruik
van de militante zwarten is
het begrip „Bantoe-opleiding"
synoniem aan een inferieure
opleiding. De zwarte bevol
king protesteert tegen het feit
dat het bedrag dat de regering
per zwarte leerling beschik
baar stelt lager is dan dat voor
een blanke student, dat zwar
te leraren een lagere lesbe
voegdheid hebben en dat er
meer zwarte leerlingen per
leraar zijn. Als gevolg hiervan
zou het aantal zwarten dat
voor het eindexamen zakt bij
zonder groot zijn. Vorig jaar
zakte ruim vijftig procent van
de zwarte eindexamenstuden
ten en minder dan tien pro
cent kon uiteindelijk door
gaan naar een universiteit.
PATRICK LAURENCE
Copyright The Guardian
peraturen liggen ongei
rond de normale waan
voor de eerste dagen van oil
ber.
In het midden van de weF*5
krijgt de zon meer kans, raait30
een Oceaandepressie zal
dens het weekeinde ver;
woordelijk zijn voor een ni
we weersverslechtering.
Rabbani
consul af
DEN HAAG Mahrru
Rabbani, die vooral in de ja 11 W
zeventig bekendheid heeft
kregen als pleitbezorger i )["|Q
de Palestijnse zaak, is niet 1 3
ger honorair consul van k
weit. Nu Koeweit sinds
door een ambasasadeur in
derland is vertegenwoordfeen
K.A. Al-Duwaisan h< aarse
de vice-premier, tevens mil ig v
ter van buitenlandse zaken incje
van voorlichting, Sheikh 0uw
bah Al Ahmad Al Jaber al
bah, Rabbani op diens verz
„op de meest eervolle wi
van zijn functie ontheven.
Zoals bekend zullen pren
Lubbers en minister Van i
Broek van 22 tot 25 oktc ln ur
een bezoek aan Koeweit br el e<
gen. Koeweit is het eerste A,e ol
bische land dat door een 'Se I
derlandse premier wordt
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE Bil UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS, MUZIEK
THEATER, RECREATIE.EXPOSITIES «Ier
EN EEN COMPLETE AGENDA fck
naan.
imer
chapi
