m
Boskalis aan rand van afgrond
door tegenslagen in buitenland
h
Schoolfobie
houdt leerlingen
ziek thuis
Staat moet
exportorders
wel verzekerei
il
Kies voor zekerheid op lange termijn.
De Rabobank Rente Stabiel Hypotheek
vangt 30jaar lang s^Su?SIStenaar
derente-schokkenopis^Kfer;i„kar
Rabobank 9
BINNENLAND/BUITENLAND
CcteUe Commit
VRIJDAG 28 SEPTEMBER 1984 PAGI1
(Van onze sociaal-
economische redatie)
DEN HAAG Bij het
bagger- en bouwconcern
Boskalis Westminister
werden vorig jaar 370
mensen ontslagen. Als re
den werd „grote interna
tionale risico's en de toe
nemende concurrentie"
aangevoerd. Ondanks te
genslagen blijft de con
cernleiding optimisch en
voorspelt zelfs dat het be
drijfsresultaat eind 1983
positief zal kunnen wor
den afgesloten.
In november van datzelfde
jaar wordt bekend dat een
mammoetorder in Soedan ter
grootte van 1 miljard gulden
aan de neus van Boskalis-
dochter Nacap voorbij is ge
gaan. De Italianen slepen met
hun staatsbedrijf ENI de op
dracht in de wacht. Nu. bijna
een jaar na dato, moet Nacap
wederom afhaken. Het gaat
hierbij om een inschrijving
voor een order van ruim twee
miljard gulden voor de aanleg
van een oliepijpleiding van
Irak via Saoèdi-Arabië naar
de Rode Zee.
Nacap moet zich terugtrekken,
maar niet omdat de concur
rentie het bedrijf een stap voor
is. Integendeel, de vooruitzich
ten op het verkrijgen van de
order zijn juist gunstig. De re
den is dit keer de inmiddels
verslechterde financiële posi
tie van het moederbedrijf,
waardoor mogelijkheden voor
voorfinanciering ontbreken.
Bovendien lukt het niet een
kredietverzekering van de Ne
derlandse Credietverzekerings
Maatschappij rond te krijgen.
De slechte financiële positie
van het moederconcern is
vooral het gevolg van een
opeenstapeling van tegensla
gen bij zeer grote projecten in
Argentinië, Algerije en Nige
ria.
Stroppen
In 1982 bedraagt de omzet van
Boskalis nog 2,5 miljard gul
den. Begin 1984 verwacht de
bedrijfsleiding 1983 nog te
kunnen afsluiten met een posi
tief resultaat van 26 miljoen
gulden. Een aantal stroppen
van projecten in Algerije en
Nigeria leiden er tenslotte toe
dat 1983 niet eindigt met de
verwachte winst, maar met
een netto-verlies van 47 mil
joen gulden.
Het werd geen eenmalige
zaak, hoewel Boskalis-topman
ing. J. Kraaijveld van Hemert
bij de bekendmaking van het
verlies daar heilig van over
tuigd beweerde te zijn. De
neerwaartse beweging zet
door. De eerste halfjaarcijfers
over 1984 geven een verlies te
zien van 69 miljoen gulden.
De verliezen zijn voor het
overgrote deel te wijten aan
stroppen in het buitenland.
Het begon met een zeer om
vangrijk pijpleidingproject in
Algerije. Het concern had zich
contractueel vastgelegd de be
nodigde pijpen af te nemen
van een Algerijns staats-staal-
bedrijf. De pijpen bleken ech
ter van een dusdanig slechte
kwaliteit te zijn dat ze onmo
gelijk aan elkaar vastgelast
konden worden. Het project
kwam stil te liggen en Boskalis
moest over het boekjaar 1983
ruim 25 miljoen extra afschrij
ven. Op dit moment zijn er
nog steeds geen deugdelijk pij
pen afgeleverd, wat nogeens
een schadepost van enkele
miljoenen per week voor het
concern betekent.
Ook het in ernstige schulden
verkerende Nigeria, dat Bos
kalis opdracht had gegeven
voor de bouw van een haven,
komt zijn verplichtingen niet
na. Wederom moet ruim 25
miljoen ten laste van het be
drijfsresultaat worden ge
bracht.
Nachtmerrie
De echte nachtmerrie voor
Boskalis is echter Argentinië.
Toen in 1981 het dochterbe
drijf Cogasco met het gelijkna
mige project startte, een groot
gas-leidingnet, leken de voor
uitzichten gunstig. Ten tijde
van de afsluiting van het con
tract (1977) was Argentinië in
financieel opzicht een gezond
land. Voor de aanleg van het
net legde een internationale
groep banken in 1981 twee
miljard gulden op tafel. Deze
leningen werden door de Ne
derlandse Credietverzekerings
Maatschappij gedekt en her
verzekerd bij de Nederlandse
staat.
Met de Argentijnen sprak Bos
kalis af dat deze de kosten van
de aanleg van het net gedu
rende zestien jaar zou terugbe
talen uit de gasopbrengsten.
Even daarna brak de Fal-
klandcrisis uit en een geldver
slindende oorlog betekende
het bankroet van de Argen
tijnse staat. Boskalis kon
(voorlopig) naar zijn geld flui
ten. Banken en NCM willen
geen nieuwe verplichtingen
meer aangaan en het geld dat
Boskalis nog nodig heeft om
het project af te ronden, wordt
door het concern zelf bijge
legd.
Eind 1983 blijkt dat het bouw
concern in totaal 430 miljoen
gulden in het Argentijnse
avontuur heeft gestoken. Bos
kalis slaagt erin 250 miljoen
gulden alsnog bij de NCM ver
zekerd te krijgen en verkoopt
dit deel van de vordering zon
der verlies aan de banken. Het
resterende bedrag van 180 mil
joen en nog eens 46 miljoen
extra financiering van het
project blijft in Argentinië
vastzitten. Momenteel staat
Argentinië nog voor 226 mil
joen bij Boskalis in het krijt.
De Argentijnse regering wil
weliswaar opnieuw onderhan
delen over de voorwaarden
met Boskalis, maar vindt dat
de prijs in ieder geval omlaag
Eigen vermogen
Ondertussen is het eigen ver
mogen van Boskalis fors uitge
hold. Bedroeg het eind 1983
nog 459 miljoen, twee maan
den later was het al gedaald
naar 389 miljoen gulden. Mi
nus de Argentijnse strop blijft
er slechts een vermogen over
van 163 miljoen gulden, te ma
ger voor nieuwe projecten
waarvoor een ruim werkkapi
taal nodig is en te weinig om
in aanmerking te komen voor
herverzekering via de NCM.
Momenteel werken er bij Bos
kalis nog zo'n 6100 mensen.
Over de effecten voor de
werkgelegenheid is de bonden
tot op heden nog niets bekend.
Bedrijfsleiding en onderne
mingsraad hullen zich in een
diep stilzwijgen.
Boskalis is van oudsher een
baggermaatschappij. Het lijkt
er op, zoals bekend, dat het
concern alleen nog kan wor
den gered via een „sterfhuis
constructie". De pijplijndivisie
als verliesgevend onderdeel
zou dan worden afgestoten,
terwijl de baggerpoot gespaard
kan blijven. Volgens ingewij
den wordt met name de werk
gelegenheid van zo'n honderd
Nederlandse werknemers die
bij de aanleg van pijpleidingen
in het buitenland zijn betrok
ken, over het algemeen hoger
gekwalificeerd personeel, be
dreigd.
MARGA REIJERSE
L. van den Akker: „Eigenlijk zou
de school beter bij moeten hou
den hoe een kind meedraait".
OEGSTGEEST De angst
die een kind voor de school
kan hebben is een onderschat
probleem. Terwijl er voor spij
belaars voor de eerste opvang
speciale schoolbussen rondrij
den, is over het verschijnsel
schoolfobie nauwelijks iets be
kend. Volgens kinder- en
jeugdpsychiater mevrouw L.
van den Akker gaat het om
kinderen „die met geen stok
naar school zijn te krijgen en
vaak in de meest letterlijke zin
van het woord schoolziek
zijn".
„Het begint vaak al de avond
ervoor. Alle mogelijke smoe
zen worden verzonnen om de
volgende dag thuis te kunnen
blijven. Het kind slaapt nau
welijks en blijkt 's ochtends
met allerlei lichamelijke
klachten uit bed te stappen.
Verzet, woede en huilen ne
men toe naarmate het kind
meer gedwongen wordt toch te
gaan. Mag het kind thuis blij
ven dan verdwijnen de klach
ten als sneeuw voor de zon".
Schoolfobie is een van de on
derwerpen die vandaag tijdens
een breed opgezette Boerhaa-
vecursus over kinder- en
jeugdpsychiatrie van de Leidse
universiteit aan de orde ko
men. Van den Akker, werk
zaam bij het academisch cen
trum kinder- en jeugdpsychia
trie Curium in Oegstgeest,
houdt de inleiding over
schoolfobie, een probleem
waarnaar in Nederland nog
weinig systematisch onderzoek
is gedaan. Ook over de om
vang van het probleem is wei
nig bekend. Uit Amerikaanse
onderzoeken blijkt dat 2 a 3
procent van de schoolkinderen
verzuimt uit angst voor de
school.
Van den Akker: „Voorlopig
gaat het erom meer bekend
heid aan het verschijnsel te
geven. Op die manier hopen
we te bereiken dat leerkrach
ten en huisartsen het pro
bleem als zodanig herkennen
en eerder bij de juiste instan
ties aankloppen. Onbekend is
bijvoorbeeld hoe de artsen
dreigende en beginnende ge
vallen van schoolangst precies
opvangen. Te vaak wordt nu
geadviseerd het nog maar een
jaartje aan te zien, terwijl dat
later een verloren jaar blijkt te
zijn. Een vroegtijdige signale
ring van het probleem kan de
behandeling eenvoudiger ma-
Kleuters
Defangst voor de school kan
op iedere leeftijd optreden. Bij
jonge kinderen gaat het vaak
om een probleem dat van de
ene op de ander dag zichtbaar
wordt.
Van den Akker: „Dat een
kleuter de eerste dagen naar
school moet worden „gedra
gen" is geen reden voor onge
rustheid. Het kind wil niet ge
scheiden worden van de moe
der en moet nog leren de leu
ke kanten van de school te
zien. Een buurkind of een aar
dige juf helpt zo'n kind wel
over de drempel".
„Anders wordt het wanneer
een kind van bijvoorbeeld
rond de acht jaar zich iedere
dag opnieuw tegen de gang
naar de school verzet. Dan
wordt het tijd eens te bekijken
wat er aan de hand kan zijn.
Misschien is er iets gebeurd
waardoor zo'n kind niet meer
naar school durft of bang is
het huis te verlaten".
Moeder
et kind met een schoolfobie
wordt vaak omschreven als
onzelfstandig, afhankelijk van
de moeder. Het heeft nog niet
geleerd om te gaan met teleur
stellingen en krijgt steeds
meer de neiging problemen uit
te weg te gaan.
„Soms gaat het om een moei
lijk te herleiden karaktertrek
van het kind, maar vaak
speelt de houding van de ou
ders wel degelijk een rol. Met
name als het om het jongste
kind gaat, kan het gebeuren
dat een moeder haar kind
moeilijk loslaat. Zo'n vrouw,
die alleen thuis overblijft, kan
vaak de eenzaamheid niet aan
en bindt het kind, meestal on
bewust, aan zich. Op die ma
nier krijgt het kind geen kans
zelfstandig te worden", aldus
de kinderpsychiater.
Bij oudere kinderen wordt
zo'n schoolfobie minder snel
zichtbaar. Ze trekken zich
langzamerhand terug uit hun
sociale omgeving en gaan niet
meer naar hun sportclubs.
Van den Akker: „Pubers met
schoolfobie worden vaak ten
onrechte uitgemaakt voor ver
stokte spijbelaars. Er bestaan
juist grote verschillen. Een
spijbelaar kent geen angst in
SUSKE EN WISKE AMORIS VAN AMORAS
de schoolsituatie. Hij heeft
geen plezier in leren en en zijn
gedrag is vaak onaangepast.
Als de spijbelaar gaat zwerven,
zijn de ouders van het verzuim
vaak niet eens op de hoogte".
Onopvallend
„Voor leerlingen met schoolfo
bie geldt eigenlijk het tegeno
vergestelde. Zij studeren over
het algemeen vrij gemakkelijk
en gedragen zich op school on
opvallend. Vooral door gebrek
aan zelfvertrouwen zijn ze
kwetsbaar en hebben de nei
ging nieuwe situaties te ontlo
pen. Zo kan bijvoorbeeld de
overgang van de vertrouwde
onderwijzer van de lagere
school naar verschillende lera
ren in het voortgezet onder
wijs onoverkomelijke moeilijk
heden opleveren. Het centrale
probleem van deze jongeren is
het onvermogen om zelfstan
dig los van de ouders te kun
nen functioneren. Wanneer de
problemen zich ophopen zien
zij geen andere mogelijkheid
dan thuis te blijven".
Kinderen met een schoolfobie
worden nog eens extra belast
als hun probleem niet als zo
danig wordt erkend. Het feit
op zich, angst hebben, is al be
schamend genoeg. Begrip bij
de ouders en een tijdige be
handeling kunnen erger voor
komen.
Van den Akker: „Doordat
leerlingen met verschillende
keuzevakken voortdurend met
andere kinderen een klas vor
men, valt het nauwelijks op
wanneer een kind niet op
komt dagen. Ook voor leraren
is het vaak niet bij te houden.
Eigenlijk zou de school beter
bij moeten houden hoe een
kind meedraait. Want wan
neer de ernst van de situatie
niet bijtijds wordt ingezien
raakt het kind steeds dieper in
de put".
FONS VAN RIJN
„RISICO'S MINDER
GROOT DAN ZE LIJKEN"
DEN HAAG Een ex
porterende ondernemer
loopt meer risico dan zijn
collega die alleen op de
binnenlandse markt ope
reert. Waar de laatste via
de rechter betaling kan
afdwingen, bestaat die
mogelijkheid voor de eer
ste vaak niet. Daarbij is te
denken aan allerlei om
standigheden, met name
oproeren, staatsgrepen en
wat dies meer zij. Maar
het leven van de expor
teur is een stuk vrolijker
geworden, sinds de Ne
derlandse regering zich in
de jaren twintig bereid
verklaarde zijn risico's te
verzekeren.
Hoe kwam dat eigenlijk zo?
„Het was ook toen een econo
misch slechte tijd en men
meende dat de export wel een
steuntje in de rug kon gebrui
ken. En de staat was de enige,
die voldoende middelen had
om zoiets aan te kunnen," ver
telt drs. G.H. Ledeboer, direc
teur Exportkredietverzekering
van het ministerie van finan
ciën. In korte tijd nam de
nieuwe activiteit zulke vor
men aan, dat de staat het al
leen niet meer af kon. In 1932
werd een overeenkomst geslo
ten met de Nederlandse Cre-
dietverzekeringsmaatschappij
(NCM). „Deze particuliere on
derneming had zoveel erva
ring, dat wij gaarne van hun
expertise gebruik gingen ma
ken", aldus Ledeboer.
Anno 1984 is de situatie in we
zen niet veranderd. De NCM
brengt de klanten aan, zorgt
voor afwikkeling van schade
claims en krijgt daarvoor een
vergoeding. De staat incasseert
de premies en draait voor ge
leden schades op. In alle ande
re industrielanden is dat onge
veer net zo geregeld. „Wij
moeten dus wel, wil ons be
drijfsleven dezelfde kansen
hebben als de buitenlandse
concurrentie".
Omslag
Gezien de vele troebelen in
onze wereld, doet het vreemd
aan te horen dat het verzeke-
ringswerk de staat lange tijd
geld heeft opgeleverd. Jaar
lijks ontving de minister van
financiën op deze manier een
douceurtje van vele miljoenen.
Tot de situatie in 1983 plotse
ling omsloeg. In dat jaar moest
649 miljoen worden uitge
keerd, waartegenover inkom
sten stonden van slechts 190
miljoen. Voor 1985 wordt re
kening gehouden met een ver
lies van zo'n 715 miljoen.
Voor minister Ruding was dat
aanleiding harde woorden te
spreken in de Miljoenennota.
De premies moesten omhoog
en grote risico's zouden voort
aan minder gemakkelijk geac
cepteerd worden. Die woorden
waren nauwelijks in druk ver
schenen of de exportkrediet-
ADVERTENTIE
Het principe van de Rente
Stabiel Hypotheek is simpel.
Steldatdehypotheekrenteop
het moment van afsluiten 8%
is. Zolang de hypo-
|theek-rente tussen
de 6% en 10% blijft, ge
beurt er met uw rente
niets. Stijgt de rente ver
der naar 11%, dan wordt
uw rente 9%. Daalt de
ente weer tot 10%,
dan gaat uw rente
bank 30 jaar lang de rente-schok
ken op. Het nieuwe, verlaagde
rente-tarief bij maandbetaling en
gemeente-garantie is 8,5%.
Kies voor zekerheid op lange
termijn. Maak een afspraak met de
hypotheekadviseur van de
Rabobank. Hij geeft u een advies op
maat en kan u precies vertellen
wat de voorwaarden van uw eigen
Rabobank zijn.
geld en goede raad
PEf
Fu<
verzekering kwam opnie(rga<
het nieuws. De bouw vapent
gaspijpleiding door Bosk^en
Argentinië zou de staal»-
strop van ruim twee m:~
kunnen opleveren. Ook Pnc
door rijst de vraag waa^a*"
heer Ledeboer en de zijnde
vredesnaam mee bezig zijfc dc
lijken bedragen tussen de^
gers door te laten glijder
een veelvoud zijn van w,
nodig is om de koopkracht115
de echte minima op pe tel
houden. sch<
Lange termijn
Ledeboer glimlacht.' „Zo
matisch is het allemaal
De risico's zijn minder
dan het lijkt." Hij wijst j,de
dat het staten zijn, die vojorte
huidige problemen zorgengew
len, Nigeria, Mexico, Lib>eve
nu ook Argentinië. „Voigns
korte termijn maakt hetura
uit wie de wanbetaler is, jurnj
voor de lange termijn wfc, g
gelijk. Onze ervaring i(jjke
een land op een gegevei>den
ment wel weer gaat bel
Onze adem is lang genoeL
dat uit te zingen". LedP555
legt uit dat de rijke landeij uv
Club van Parijs hebben aj
vormd, waar zij onderh;uo
len met arme landen, dieDA
verplichtingen niet nak<k|j|
Ook Argentinië zal de l_,
naar Parijs maken. -®l
Op Financiën acht mentrel
zelfs niet uitgesloten datdoor
derland er nog iets aan»nde
dient, omdat Argentiniè,k'url
lars moet terugbetalen,
dertijd op Fl. 2,10 stoi
maar nu Fl. 3,45 waarde sta
Ook oudere vorderingen™!^
die op Argentinië hebbeen v<
volle aandacht. Onlangs
sloten een volledige inve? REI
satie te maken van wat
aan geld binnen zou kiade
komen. Het totaal van d^,en
staande vorderingen be^'®
inmiddels 45 miljard, „mor
van moet een flink benbe
worden afgeschreven, ,nda'
van het restant schattei»9,0<
dat toch zeker de helft noj^
baar zal blijken te zijn", ^,0ni
Ledeboer.
Kostendekkend C
Maar vanwaar dan dat b^aj
om de premies te gaan v
gen en het acceptatiebele eiss
verstrakken? Ledeboer: .rso'
dat wij als uitgangspunt "3
ben dat de zaak in begees
kostendekkend moet zijn—
dere verzekeraar die vl^
lijdt, verhoogt zijn pren^fl
Hoe hoog de tarieven nu*j*
is niet zo snel gezegd. De
mies variëren naar soort r
teur (particulier of overfan<
en soort land (risicovo/
niet). Daardoor beginnen i
0,5 procent en eindigen
7,6 procent van de waarda
een order. Hoe veel de\.
mies omhoog zullen gaan
1 januari 1985, is nog niel
kend.
Verstrakking van het accT"
tiebeleid is volgens Lede
te verdedigen met het Jon
ment dat de economie vat
land weer wat aant1
„Daardoor kunnen we Hl
selectiever worden. De la»g
jaren was er toch een eleilijj
van subsidie in ons werlfAr
slopen, in die zin dat er in
risico's werden geacceple
waarvan wij zeiden: nou, itei
Maar ja, dat gebeurde de
om redenen van werkgelqaa
heid. Je wist dat als je hetlee
deed, dat een bedrijf dantie
order of de daarvoor bencids
de banklening niet kreefoc
als gevolg daarvan zijn jez
ten zou moeten sluiten, vj
kunnen we weer wat kie&tai
riger zijn en ons meer hoildl
aan ons eigen landenbeleil
na
Ledeboer legt uit dat de d
den ingedeeld zijn in vier hn
sen. Het goedkoopst zijnk
premies voor export naa{d,
industrielanden, dan volge&r
Oostbloklanden, dan de rijja;
ontwikkelingslanden en hi
slotte de arme ontwikkelho
landen. En in wat voor caütr
rie valt Argentinië nu? rtt
geen enkele. Voorlopig v«zi
keren wij niets meer wat in<
dat land gaat. Onze de^-
zijn dicht". -
RIK IN 'T H<£
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET V
INFORMATIE OVER FILMS,MUZIEK"
THEATER. RECREATIE. EXPOS1TIB
EN EEN COMPLETE AGENDA
