TAFEL
s
Pleidooi voor
semi-permanente
kerkgebouwen
lïfïïTl
£eidóeSowci/itfc
Heineken en Doderer
niet bij
rechtszaak ontvoering
CeülócGotnant
kerk
wereld
Voorzitter Zwinglibond kritisch over Samen op Weg
weer
680.
575.-
295.-
ACHTERGROND
DINSDAG 25 SEPTEMBER 1984 PAGING
3D
De Afscheiding in woord en beeld
Het gedenkboek „De Afscheiding van 1834 en haar geschiede
nis" wordt bij de opening van de tentoonstelling „Anderhalve
"eeuw Gereformeerden" op 12 oktober in het Rijksmuseum Het
Catharijneconvent te Utrecht aangeboden aan prof. mr. W.F.
de Gaay Fortman. Het gedenkboek is samengesteld onder re
dactie van onder anderen de hervormde hoogleraar kerkge
schiedenis dr. O.J. de Jong en zijn christelijke gereformeerde
collega dr. W. van 't Spijker. De tentoonstelling in het Catharij
neconvent is de grootste die ooit aan de Gereformeerden is ge
wijd. „Anderhalve eeuw Gereformeerden" is voor het publiek
toegankelijk van 13 oktober tot en met 17 februari 1985.
Grote manifestatie katholieken DDR
In 1987 zal onder de slagzin „De macht van God - onze hoop"
de eerste grote manifestatie van Oostduitse katholieken sinds
het ontstaan van de DDR worden gehouden. Dit hebben de
Oostduitse bisschoppen gisteren bekend gemaakt. Zij spreken
niet van „Katholiekendagen", zoals de grote manifestaties in
de Duitse Bondsrepubliek heten, maar van een „ontmoeting
van katholieken". De katholieken in de DDR namen tot de op
richting van de Berlijnse muur in 1961 in groten getale deel*
aan de Westduitse katholiekendagen. Na 1961 was dat nog
slechts voor een gering aantal katholieken mogelijk. Volgend
jaar wordt in Oost-Berlijn een katholiek jongerencongres ge
houden.
Het enige verschil
tussen een heilige en
en zondaar is, dat elke
heilige een verleden
en elke zondaar een
toekomst heeft.
Oscar Wilde
In de jaren zestig zijn in de
nieuwbouwwijken met veel
enthousiasme kerken ge
bouwd. Men ging er toen van
uit dat één op de tien gezin
nen of alleenstaanden kerke
lijk meelevend zou zijn.
Langzamerhand is echter
duidelijk geworden dat de
nieuwbouw op al te optimis
tische berekeningen was ge
baseerd. In de leeftijdsgroep
van 0-40 jaar kwam de ker
kelijke meelevendheid ver
onder het gemiddelde te lig
gen. Nu blijkt dat de meele
vendheid in nieuwbouwwij
ken in het westen van het
land zelfs niet meer dan drie
procent van het totaal aantal
wooneenheden bedraagt.
Tegen deze achtergrond
waarschuwt drs W.H. den
Ouden, voorzitter van de In
terkerkelijke Commissie
Geldwerving, tegen het nog
steeds opduikende enthou
siasme om nieuwe kerkge
bouwen op te trekken. De
commissie bestaat uit verte
genwoordigers van de drie
grote kerkgenootschappen
alsmede enkele kleinere. In
een artikel in het blad "De
kerkvoogdij", van de Neder
landse Hervormde Kerk,
wijst drs. Den Ouden erop
dat ook in kerkelijke kring
de financiële draagkracht
van de mensen afneemt als
gevolg van onder andere de
toenemende woonlasten. In
nieuwbouwwijken verdienen
daarom semi-permanente on
derkomens de voorkeur bo
ven de bouw van een kerk,
aldus Den Ouden. Ook kan
een woonhuis worden ge
huurd om voorlopig als pas
toraal centrum te fungeren.
Wordt er toch besloten een
nieuw kerkgebouw op te
richten, dan is volgens Den
Ouden eerst overleg met de
gemeenteleden nodig over de
financiële lasten. Verder
moeten goede en bindende
afspraken worden gemaakt
met andere kerkgenoot
schappen. De hervormden
raadt hij aan om in samen
werking met de bouw- en
restauratiecommissie en de
Generale Financiële Raad
van de Nederlandse Her
vormde Kerk te bekijken of
er uit de landelijke middelen
een subsidie kan worden be
taald.
Waar mogelijk pleit Den Ou
den voor samenwerking met
andere kerkgemeenschap
pen. Verder benadrukt hij de
noodzaak van een slagvaar
dig beleid om de huidige ont
wikkelingen de baas te blij
ven. De afkalving van het
aantal actieve leden zal vol
gens deskundigen zeker nog
enige tijd voortduren. Den
Ouden meent dat het kerke-
De laatste nieuwe kerk die in de Haags/Leidse regio gereed kwam is de begin juli
ingewijde, rooms-katholieke, Boskantkerk aan de Fluwelen Burgwal in Den Haag.
lijk leven in nieuwbouwwij
ken gediend kan zijn door
persoonlijke verwelkoming
van nieuw-ingezetenen, in
ventarisatie van het poten
tieel aan ambtsdragers en
medewerkers en het, aan
vankelijk, aanstellen van een
mentor in het pastoraat.
Wij wensen niet gehoor
zaam te zijn aan eriige
menselijke autoriteit op
het gebied van de kennis
over God. Het proces van
Samen op Weg, het stre
ven naar hereniging van
de Nederlandse Her
vormde Kerk en de Ge
reformeerde Kerken in
Nederland, heeft gunsti
ge en ongunstige kanten.
Dat zei ds A.J. Roodzar.t,
voorzitter van de Zwingli
bond, tijdens de najaarsconfe
rentie van deze organisatie in
Odoorn. Als het vrijzinnige
element in de Hervormde
Kerk in de samenwerking
tussen hervormden en gere
formeerden zou worden ge
neutraliseerd, moeten vrijzin
nigen zich niet terugtrekken,
maar juist op de bres gaan
staan, aldus Roodzant. Hij
wees in dit verband op de op
vattingen van dr H. Wiersin-
ga inzake de verzoening. De
Zwinglibond heeft de indruk
dat er een grote overeen
komst is tussen Wiersinga's
opvattingen en de richting
die deze bond zelf voorstaat.
Als dr Wiersinga niet ten
volle wordt aanvaard, kan er
ook geen enkele plaats zijn
voor werkelijk vrijzinnigen
in een verenigde kerk, aldus
ds Roodzant.
Roodzant maakte er bezwaar
tegen, dat artikel 10 van de
Hervormde kerkorde spreekt
van de Godheid van Jezus en
van de drie-enigheid. Dat is
voor vrijzinnigen volgens
hem onverteerbaar. De God
heid van Jezus is een eenzij
dige interpretatie van het
Nieuwe Testament in zijn ge
tuigenis. Daardoor dreigt te
genwoordig ook het gevaar
dat er bijzondere belemme
ringen ontstaan in het ge
sprek tussen de grote wereld
godsdiensten. En daardoor
loopt het christendom het ri
sico zich te isoleren, aldus
Roodzant.
Ds Roodzant deelde verder
mee dat het college van be
stuur van de rijksuniversiteit
van Groningen positief staat
tegenover de instelling van
een bijzondere leerstoel in de
geschiedenis en de beginselen
van het unitarisme. Het uni
tarisme gaat ervan uit, dat er
slechts één God bestaat. Het
ontkent de godheid van Je
zus van Nazareth en van de
H. Geest. Het college van be
stuur kwam tot zijn positieve
houding tegenover de instel
ling van een bijzondere leer
stoel na een brief van het be
stuur van de faculteit der
godgeleerdheid, dat over de
instelling van de leerstoel ge
sproken heeft met de Zwin
glibond. Het wachten is nu
nog op een beslissing van de
Groningse universiteitsraad.
Gebakken
boterhamworst met
zigeunersaus,
gesmoorde andijvie
en aardappelpuree
vla met
rumbiscuits
Voor twee personen hebt u
nodig: 2 plakken boter
hamworst a 75 g, 10 g mar
garine, 4 lepels tomaten
ketchup, uitje, mosterd,
sambal, paprikapoeder,
zout, peper, peterselie, ba
silicum;
750 g andijvie, 10 g marga
rine, zout, nootmuskaat of
geroosterd sesamzaad;
0,5 -1 kg aardappelen, zout,
melk, peper, nootmuskaat,
10 g margarine;
0,5 liter melk, 25 g custard,
20 g suiker, 4 lange vin
gers, 2 lepels rum of water
met rumessence.
Verwijder zo nodig het vel
van de boterhamworst en
bak de plakken in hete mar
garine bruin. Leg de gebak
ken worst op een warm bord.
Meng het bakvet van de
worst met tomatenketchup,
fijngesneden ui, mosterd,
sambal, paprikapoeder, zout,
peper, fijngeknipte peterselie
en basilicum tot een pittig
sausje. Schep het sausje di
rect voor het op tafel zetten
over de boterham worst.
Was de hele struiken andij
vie zo schoon mogelijk en
snijd ze vervolgens in reepjes
van twee centimeter. Was de
gesneden groente zo vaak als
nodig is, maar laat haar niet
in het water staan omdat an
ders smaak, vitamines en mi
neralen verloren gaan. Zet
de uitgelekte andijvie op met
gsmolten margarine, bak
haar even (al omscheppen
de), sluit de pan en smoor de
groente gaar in ongeveer
twintig minuten. Maak de
qndijvie af met zout en strooi
er nootmuskaat of sesamzaad
over.
Kook van de helft van de
melk een dikke custardvla,
verdun haar met de rest kou
de melk en laat haar geheel
koud worden. Breek de bis
cuits in stukjes, druppel er
rum of verdunde rumessence
over en leg er de vla op.
JEANNE
eu
or
Zwakke plek in beleid
Het sociaal-economisch beleid voor 1985, zoals vorige
in troonrede en miljoenennota bekendgemaakt, biedt
spectieven voor een verdergaand herstel van de Nederlan
economie, zo constateerden wij op Prinsjesdag in deze kol
Het succes van het kabinetsbeleid zal er echter wel vai
hankelijk zijn, of de voorstellen de mogelijkheid in zich
gen de sociale partners, werkgevers en werknemers, tot
dewerking aan dat beleid te bewegen. Wanneer we afzoni
lijke vraagstukken, zoals de nieuwe maatregelen vooi
ambtenaren, even terzijde plaatsen dan gaat het in hoofdz
om drie punten: de beperking van de uitkering bij ziekte,
inleveren van de prijscompensatie en de verdergaande
beidstijdverkorting.
Die drie kwesties liggen nu bij de sociale partners op
De werknemersbonden hikken verreweg het meest aan
gen de voorgenomen ziektewetmaatregelen. Ze zijn vooi
mens van de werkgevers te eisen, dat die als vanouds de
kering bij ziekte tot honderd procent van het normale
blijven aanvullen. De werkgeversorganisaties hebben v<
moeite met de verdergaande arbeidstijdverkorting. Ze
daar op dit moment voor hun bedrijven geen produktiviti
verbetering en dus geen winstverbetering in.
Nu die drie zaken bij elkaar op de onderhandelingstafel]
gen is het niet uitgesloten dat werkgevers en werkneme:
kaar zullen vinden. Er zal wellicht een akkoord worden]
reikt over het inleveren van de prijscompensatie, in<
daartegenover zou staan het doorbetalen van honderd
cent loon bij ziekte. De arbeidstijdverkorting zal dan ecl
niet verder kunnen worden doorgevoerd. Indien de pi
compensatie wordt gebruikt om de gevolgen van de ziel
wetmaatregel voor de werknemers ongedaan te maken,
is die immers niet meer beschikbaar om verdergaande
beidstijdverkorting door te voeren.
Hier zit duidelijk een zwak punt in de kabinetsvooif
mens. Het streven naar verdergaande arbeidstijdverkorl
zou er wel eens volledig door op de tocht kunnen komeij
staan. Dat zou zeer betreurenswaardig zijn, want die arb
tijdverkorting is het belangrijkste instrument om te korf
tot een rechtvaardiger herverdeling van de beschikbare 1
veelheid werk over het toenemend aantal mensen dat
het arbeidsproces wil deelnemen, maar daar de kans niet]j
krijgt.
Jse g
mt de
nege
tapt.
zijn
:ken.
met
irlijke
.4 6
'nS?r
,r l-weth
wel
r het
ÏL
01
'4 J
Enkele buien
DE BILT Het weer blijft
onbestendig, maar wel zal de
buiigheid in de loop van de
dag afnemen. De middagtem-
peratuur ligt rond 15 graden.
In de komende nacht daalt het
kwik tot omstreeks 8 graden.
De wind is westelijk, in het
binnenland matig en aan de
kust af en toe vrij krachtig.
Een depressie boven het S. i
gerrak verplaatst zich lal
zaam naar het noorden van)
Noordzee, terwijl een rug
hoge luchtdruk zich over]*
Britse Eilanden naar het
ten verplaatst. Deze rug
hogeluchtdruk zal de bul
heid in ons land geleide!
doen afnemen. Er komt voi
later op de dag wat meer i
Weerrapporten van vanmorgen 08.00 A
AMSTERDAM Alfred
Heineken is in het bui
tenland voor „zakelijke
besprekingen", als mor
gen in Amsterdam drie
van zijn ontvoerders voor
de rechter komen.
Chauffeur Ab Doderer
een volle neef van
„Swiebertje" zal even
min bij de rechtzaak aan
wezig zijn, zo verklaarde
een woordvoerster van
het bierconcern. Heine
ken en Doderer zijn
vooralsnog niet als getui
gen opgeroepen.
Sedert Heineken (60) en zijn
chauffeur Doderer (58) dertig
november vorig jaar ruim
twintig dagen na hun gijze
ling door ruim 70 politiemen
sen werden bevrijd, hebben
de twee zich afzijdig gehou
den van alle publiciteit. De
zelfde publiciteit is nu op
nieuw reden om bij het pro
ces verstek te laten gaan.
„Door al die camera's heeft
Heineken weinig behoefte bij
de rechtzaak aanwezig te
zijn. Bovendien wil hij een
nieuwe confrontatie met zijn
ontvoerders het liefst vermij
den", zo laat zijn woordvoer
ster weten. Mochten Heine
ken en Doderer toch als ge
tuigen opgeroepen worden
„dan zullen ze hoogstwaar
schijnlijk niet aarzelen om te
komen".
Woensdag komen drie van
de vijf verdachten in de Hei-
neken-affaire, de 35-jarige
Jan B„ de 30-jarige Freddy
M. en de 20-jarige Martin E,
voor de rechter. Ontvoerin
gen worden in Nederland ge
rekend tot de zwaarste mis
drijven en de daders krijgen
gewoonlijk hoge straffen. Het
drietal kan dan ook tot maxi
maal zestien jaar gevangenis
straf veroordeeld worden, al
dus officier van justitie mr.
H. Wooldrik.
jongen
Over ae rol die de drie bij de
ontvoeringszaak hebben ge
speeld bestaat nog weinig
duidelijkheid. Zowel Martin
E. als Jan B. beweren dat ze
slechts als loopjongen hebben
gefungeerd, zonder precies te
weten wat er aan de hand
was. Martin E. verklaarde te
genover de politie dat hij tot
taak had Heineken en Dode
rer te verzorgen „maar wat
er precies speelde wist hij
niet", aldus zijn strafpleiter
mr. C. Zwaaneveld. Martin
zou wel de bestelwagen en
Citroën waarmee Heineken
en Doderer naar hun gijzela-
dres werden gebracht, heb
ben gestolen.
Maar ook Jan B. zou in zijn
verhoren steeds hebben vol
gehouden dat hij slechts als
terreinknecht fungeerde. Het
is daarom niet onwaarschijn
lijk dat Martin E. en Jan B.
tijdens de rechtzaak zullen
proberen elkaar de zwarte
piet toe te spelen. De advo
caat van Jan B„ mr. V. Kraal
zal in elk geval voor vrij
spraak pleiten, zo verklaarde
hij „gezien de geringe be
trokkenheid van mijn
cliënt".
Mr. M. Moszcowicz, advocaat
van de derde verdachte,
heeft aangekondigd dat hij
om aanhouding van de zaak
tegen zijn cliënt zal vragen.
Volgens Moszcowicz moet M.
eerst psychiatrisch onder
zocht worden voordat het
tweedaagse proces kan begin
nen, omdat hij geestelijk „be
hoorlijk de kluts kwijt is".
„De zaak zal worden aange
houden tot 2 of 3 oktober.
Daarna zien we wel weer",
zo voorspelt de advocaat.
Martin E. is de enige ver
dachte, tegen wie een „subsi
diaire" beschuldiging in de
aanklacht is opgenomen. Als
er onvoldoende bewijzen zijn
voor de primaire tenlasteleg
ging (wederrechtelijke vrij
heidsberoving en afpersing),
kan E. nog voor medeplich
tigheid aan de ontvoering
veroordeeld worden. Voor
wat de andere twee verdach
ten betreft spelen de officie
ren van justitie mr Wooldrik
en mr Berger op „alles of
niets". Jan B. en Freddy M.
wordt uitsluitend vrijheids
beroving en afpersing tenlas-
te gelegd.
Lange nasleep
Het openbaar ministerie
wordt in de Heineken-recht-
zaak vertegenwoordigd door
twee officieren van justitie,
omdat de berechting van de
ontvoerders van de biermag
naat en zijn chauffeur nog
een lange nasleep kan krij
gen. De twee hoofdverdach
ten, de 25-jarige Willem H.
en de 26-jarige Cor van E.
zitten immers nog in de Pa-
rijse La Santé-gevangenis.
Begin dit jaar zag hef er nog
naar uit dat de twee snel uit-
leverd konden worden. Een
speciale politie-eenheid wist
ze 20 februari in te rekenen
bij een appartement in de
Rue de Ponthièvre. Recher
cheurs uit Amsterdam, die
een tip hadden gekregen
over de verblijfplaats van
Cor en Willem, waren daar
bij aanwezig.
Kort na de aanhouding ver
klaarde officier van justitie
mr Wooldrik nog, dat de uit
levering van de twee hoofd
verdachten, weinig proble
men op zou leveren. Maar
hoewel het Franse Hof van
Appel 3 mei gunstig oordeel
de over het Nederlandse uit
leveringsverzoek, hebben de
advocaten van Cor en Wil
lem het transport naar Ne
derland nog steeds weten te
voorkomen.
Volgens de Parijse raadsman
van de twee, Michel Rasle.
voorziet het uitleveringsver
drag tussen ons land en
Frankrijk niet in zaken als
ontvoering en vrijheidsbero
ving. Bovendien speelt mee,
zo zei hij gistermiddag, dat de
misdrijven niet in Frankrijk
i
Heineken en Doderer, kort na hun bevrijding dertig november vorig jaar.
Uitstel
Het liefst had het openbaar
ministerie alle vijf verdach
ten tegelijk voor de rechter
gebracht. „We hebben de
rechtzaak een aantal malen
aangehouden in afwachting
van de uitlevering, maar
daar kan je niet eeuwig mee
blijven doorgaan", aldus mr.
Wooldrik.
Met de berechting van de vijf
Heineken-ontvoerders is de
zaak-Heineken overigens nog
lang niet afgewikkeld. Nog
steeds is tweevijfde deel van
de naar schatting 35 miljoen
gulden losgeld die voor Hei
neken en Doderer werd be
taald (het precieze bedrag is
nooit bekend gemaakt)
spoorloos. Bovendien sluit de
Amsterdamse politie niet uit
dat nieuwe feiten zullen lei
den tot de aanhouding van
nog meer verdachten.
Zo rust er nog een verden
king op de 35-jarige Robby
G-, één van de 27 mensen die
na de bevrijding van de bier
magnaat en zijn chauffeur
werden aangehouden. Robby
G. werd aanvankelijk be
schouwd als het brein achter
de ontvoering, maar later
werd die verdenking herzien.
Een gerechtelijk vooronder
zoek moet nu uitwijzen wat
wél de rol van Robby G. is
geweest. Verslaggevers van
deze krant ontdekten des
tijds, dat Robby G. al juni vo
rig jaar bij een smid in Drie
bergen de handboeien bestel
de waarmee Heineken en
Doderer in een loods op het
industrieterrein Zwanenburg
werden vastgeketend.
Voorbereid
De ontvoering van Heineken
en Doderer, na die van Ca-
ransa en mevrouw Van der
Valk de derde grote ontvoe
ringszaak in Nederland, was
bijzonder goed voorbereid.
Dat blijkt niet alleen uit de
bestelling van de handboei
en: ook de vluchtauto's en
wapens (uzi-machinepistolen)
werden lang tevoren gesto
len. De ontvoerders lieten
een uzi achter in hun eerste
vluchtauto (een bestelbus) om
de politie te laten weten dat
het hun ernst was. Het wa
pen bleek afkomstig te zijn
uit een kazerne in Soester-
berg.
Hoe grondig de ontvoerders
te werk zijn gegaan bij het
nagaan van de wandelgangen
van hun potentiële slachtof
fer is tot op heden niet be
kend. Evenmin is duidelijk,
of de ontvoerders zijn getipt
door naaste medewerkers
van Heineken, voordat ze
hem op de avond van 9 no
vember voor het hoofdkan
toor van het bierconcern aan
het Tweede Weteringplant
soen samen met zijn chauf
feur in een bestelbus duw
den.
De dag na de ontvoering lie
ten de ontvoerders bij het po
litiebureau in Den Haag een
brief achter, waarin ze onder
meer eisten dat geen nadere
mededelingen meer aan de
pers gedaan mochten wor
den. Die zwijgplicht werd zo
wel door pers als politie rede
lijk nageleefd, om het leven
van Heineken en Doderer
niet in gevaar te brengen.
Ontvoerders en politie wis
selden informatie uit via ge
codeerde advertenties in het
dagblad De Telegraaf.
Bijna 750 tips kwamen bin
nen over de ontvoeringszaak.
De 547e (anonieme) tip
bracht de politie tenslotte
naar de loods op het Amster
damse industrieterrein. Ze
ventig politiemensen deden
daar in de vroege morgen
van 30 november een inval,
nadat dp loods al enkele da
gen in de gaten was gehou
den. Twee dagen eerder was
het losgeld achtergelaten bij
een viaduct bij Oudenrijn.
De waardering voor het
werk van de politie in de
ontvoeringszaak was groter
dan indertijd bij Caransa en
mevrouw Van der Valk. Ko
ningin Beatrix üitte haar be
wondering voor de Amster
damse korpsleiding en ook
Heineken zelf bleek uiterma
te dankbaar voor de goede
afloop van de zaak. Hij
schonk de Amsterdamse poli
tie een half miljoen gulden.
Bovendien heeft de biermag
naat, die nooit een lijfwacht
had gehad, zich omringd met
twintig goedbetaalde
beveiligingsmensen, voor een
groot deel afkomstig uit het
Amsterdamse korps. Daar
mee hoopt Heineken een
vierde ontvoeringszaak in
Nederland te voorkomen.
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Twente
Vlissingen
Zd. Limburg
Split®
Stockholm
Istanbul
Las Palmas
Beiroet
Tel-Aviv
wbew. 31 17 0.
(ADVERTENTIE)
ÏIDE
09 ivers
i6 likba
slteite
ïen d
on on
i*ng
eft d
tera\
o'n de
<nd.
bonc
ge fa
j men
innen
uwe
aan
de s
xima
n aa
oblem
de
ïkan.
II sti
'erg et
er ge
>jk p
NAJAARS
VAKANTIE- fu™f;
REIZEN figj,
~pe-sti;
h te f
fiten
(hting
f.
|t exti
ji-in-n
_|rden
prlopi
hg va
iversi
8DAGEN
BENALMADENA
Vertrek 8 oktober a.s.
vliesreis naar de zon
5DAGEN BAD
NENNDORF
Vertrek 2 2oktober a.s.
incl. excursies Minden. Han\ aarn
nover, Bad Pyrmont, Ha- I160 z
melnetc. bet
OQC B rden
VwWi iversi
erlijk
indie
tsraac
8 DAGEN MALLORCA
Vertrek 21 oktober a.s.
vliegreis naar de zon.
4 DAGEN BERLIJN
Vertrek 29 oktober a.s.
incl. excursies West- en
Oost-Berlijn, Rijksdagge
bouw etc.
Inlichtingen en boekingen
070-190882maandag t/m
vnjdag van 9 tot 16 uur of
persoonlijk in onze stadsvet
tiging Spuistraat 71/hoek
Spui, Den Haag.
«S-SIJTHOFF PERSf,
i
ant
pd<
ÏIDE1
ouw 1
Gari
ouw
n jon
de g
nder
ap er
her
Di
kwi
