Angst voor babyproduktie maakt
ouderwetse Reagan populair
Belangstelling verheugend, wachtlijsten bedroevenc
BINNENLAND/BUITENLAND
ABORTUS OPNIEUW HEVIG IN DISCUSSIE
Bewonei
be jaardei
tehuizen
achter E
eigen deu
geheel vrf
OPEN UNIVERSITEIT MAAKT VALSE START:
Ccidóe Qowia/nt
DONDERDAG 20 SEPTEMBER 1984 PAG1
Rotterdam stapje
dichter bij „HOI"
ROTTERDAM Het ministe
rie van verkeer en waterstaat
draagt drie miljoen gulden bij
in de aankoop door de ge
meente Rotterdam van de
kade, grond en opstallen van
Verolme Tankreiniging in
Rotterdam. Rotterdam legt zelf
elf miljoen gulden op tafel.
Het aankoopvoorstel komt
binnenkort in de raad. Daar
mee is Rotterdam een stapje
dichter gekomen bij de oprich
ting van een havenontvang
stinstallatie (HOI), waar olie
en chemische afvalstoffen van
zee- en binnenschepen kunen
worden gelost en verwerkt.
Brandstichters
krijgen rekening
DOETINCHEM Doetinchem zal brandstichters
voortaan laten opdraaien voor de kosten die de
brandweer door hun schuld moet maken. In deze
Gelderse gemeente is een „verhaalregeling" van
kracht geworden, die bepaalt dat in geval van
brandstichting, bij voorbeeld uit baldadigheid, de
voorrij- en bluskosten van de brandweer moeten
worden vergoed. De Doetinchemse brandweer re
kent 100 gulden per uur voor een blusauto en 25
gulden per uur voor elke brandweerman die aan
het bluswerk te pas moet komen. Inmiddels heb
ben de eerste brandstichters de rekening voor hun
activiteiten al in de bus gekregen. Vier jongens uit
Doetinchem moeten de gemeente in totaal 650
gulden betalen voor het stichten van enkele ber
mbrandjes.
UTRECHT BEPERKT
STUGING WOONLASTEN
UTRECHT Het gemeentebestuur van Utrecht heeft
de woonlasten bewust ontzien bij het vaststellen van de
begroting voor 1985. De tarieven van elektriciteit, on-
roerend-goedbelasting, riool- en reinigingsrecht stijgen
in totaal slechts 0,8 procent, zo heeft de wethouder van
Financiën, drs J. van Lidth de Jeude meegedeeld. B en
W van Utrecht willen de begroting in 1988 sluitend heb
ben. Daartoe moet totaal 120 min gulden worden bezui
nigd, waarvan 19 miljoen volgend jaar.
Nijpels nu ook „internationaal"
DEN HAAG Ed Nijpels, voorzitter van de VVD-frac-
tie in de Tweede Kamer, is gekozen tot vice-president
van de Liberale Internationale. Dit gebeurde tijdens het
afgelopen weekeinde gehouden jaarcongres van de orga
nisatie in Israel.
ABP-onderzoek
op Jersey stokt
MAASTRICHT De gerechtelijke
autoriteiten op het Engelse Kanaal
eiland Jersey hebben nog steeds
geen beslissing genomen over het
verzoek van de Nederlandse justitie
om enkele mensen daar te horen in
verband met de ABP-affaire. De
Maastrichtse justitie is erg geïnte
resseerd in met name het verhoor
van de gebroeders John en Michael
Vibert. Die zijn op het eiland be
trokken bij meerdere maatschappij
en waarmee de twee hoofdver
dachten in de ABP-zaak, de ge
schorste directeur beleggingen mr
drs E. Masson en diens vriend en
adviseur ir J. van Zon, zaken zou
den hebben gedaan.
Braks praat met
hongerstaker
DEN HAAG Het bezoek van een
uur dat minister Braks van Land
bouw en Visserij gisteren bracht aan
hongerstaker Meester, heeft er niet
toe kunnen leiden dat de Noordhol
landse tuinder zijn actie opgeeft.
Meester is sinds enkele maanden in
hongerstaking en verblijft momenteel
in een caravan op de binnenplaats
van het ministerie van landbouw. De
tuinder voelt zich gedupeerd na een
ruilverkaveling in 1974. Hij kreeg
minder vruchtbare grond wat leidde
tot een financiële strop. Eerder dit
jaar werd Meester door de Alkmaarse
rechter een schadeloosstelling toege
kend. Volgens Meester onvoldoende-.
„Thuiswerkkonin]
weer aangehouder
AMSTERDAM De Amstei
politie heeft de 57-jarige „thui
koning" M.G. aangehouden. I
is al vele malen veroordeeld
oplichting. Hij biedt in adverÉe:
in binnen- en buitenland thu
aan, waarbij hij voor zijn bei ral
ling honderd gulden vraagt. ILp,
tentiële thuiswerker hoort na
of zij betaald heeft, niets meer R
nuari plaatste hij weer advert^
in een aantal streekbladen ror
terdam en Rijswijk. De Amstei
politie zette in diezelfde bladd
advertentie waarin zij slachlu
van G. verzocht contact op te
met de politie. Tot nu toe zijn
zestig reacties binnengekomen.
1 ui
(Van onze correspondent Mare
de Koninck)
WASHINGTON Al we
kenlang wordt de Ameri
kaanse verkiezingsstrijd
nu overschaduwd of zo
men wil verlicht door
een dispuut over de ver
houding tussen staat en
kerk. Meer bepaald gaat
de discussie over de abor
tus-kwestie en over de
vraag of kerkelijke leiders
in dat verband aan de
burgers een stemadvies
mogen geven voor de pre
sidentsverkiezingen van 6
november aanstaande.
Herkiesbaar Republikeins pre
sident Ronald Reagan is tegen
abortus in alle gevallen, behal
ve wanneer het leven van de
vrouw door de zwangerschap
wordt bedreigd. Reagan (lid
van de kleine protestantse
Christian Church, maar geen
regelmatig kerkganger) weet
zich in dat standpunt gesteund
door het Vaticaan, door de
meeste Amerikaanse bisschop
pen en door fundamentalisti
sche dominees in de VS, zoals
de populaire tv-predikant Jer
ry Falwell. Reagan en zijn Re
publikeinse partij streven naar
opneming van een abortus-
-verbod in de Amerikaanse
grondwet.
Democratisch tegenkandidaat
voor het presidentschap Wal
ter Mondale (methodistisch
protestant en ooit trouw kerk
bezoeker) is voor handhaving
van de bestaande keuzevrij
heid voor de vrouw. Die vrij
wel onbeperkte abortusvrij
heid bestaat in de VS vanaf
1973, toen het Hooggerechts
hof de Amerikaanse grondwet
in die zin uitlegde. Sedert die
uitspraak is het verzet daarte
Aartsbisschop John O'Connor van New York
gen van wel en niet religieuze
groepen steeds actief gebleven
en de laatste tijd zelfs breder
geworden en geradicaliseerd.
In de afgelopen maanden heb
ben aan de Amerikaanse oost
kust drie bomaanslagen tegen
abortuslklinieken plaatsgehad.
Tussen de standpunten van
Reagan en Mondale in zitten
die van hun respectieve kan-,
didaten voor het vice- presi
dentschap, George Bush en
Geraldine Ferraro. - Bush acht
behalve bij levensgevaar voor
de vrouw, abortus eveneens
toelaatbaar wanneer de zwan
gerschap gevolg is van ver
krachting of van incest. Ferra
ro op haar beurt zegt vanuit
haar katholieke overtuiging
persoonlijk tegen abortus te
zijn, maar als politicus die
houding niet te willen opleg
gen aan anderen: dus niet in
een anti-abortuswet te willen
neerleggen.
Voor het overige is Ferraro
twijfelaar. Op de vraag wat
zou jij doen als een verkrach
ter je zwanger had gemaakt
geeft ze het voor een Ameri
kaans politicus ongebruikelij
ke antwoord: „Ik weet het
niet".
Geraldine Ferraro's opstelling
heeft haar politiek tussen wal
en schip geplaatst. Haar per
soonlijke afwijzing van abortus
maakt haar voor feministisch
Amerika en dat is inmid
dels een groot deel van de be
volking niet bepaald tot een
emancipatie-idool. Met haar
verkiezingsbelofte om de abor
tusklinieken ongemoeid te la
ten haalt ze zich bij elke poli
tieke bijeenkomst demonstran
ten op de hals die niet schu
wen haar voor moordenares
uit te maken.
Dubbele moraal
Inspelend op een algeheel reli
gieus reveil in de VS hebben
nu met name de bisschoppen
zich in de discussie gemengd.
Mgr. James Malone, voorzitter
van de Amerikaanse bisschop
penconferentie, verwierp
openlijk de houding van gou
verneur Mario Cuomo van de
deelstaat New York, die als
praktizerend katholiek even
eens persoonlijk tegen abortus
is, maar weigert desbetreffen
de wetgeving te bevorderen.
Cuomo is een reizende ster in
de Democratische partij en
waarschijnlijk presidentskan
didaat in 1988.
Aartsbisschop van New York
John O'Connor gooide hele
maal olie op het vuur met de
uitspraak: „Ik zie niet in hoe
een katholiek in geweten kan
stemmen voor een presidents
kandidaat die niet aan de lega
le afschaffing van abortus wil
werken." Ook president
Reagan deed zijn duit in het
zakje met de verkondiging dat
„de politiek de religie nodig
heeft als gids".
Dat alles heeft heftige reacties
teweeg gebracht. De Ameri
kaanse pers puilt dezer dagen
uit van de waarschuwingen te
gen een heilloze vermenging
van kerk en staat, waarin uit
eindelijk de kansel het burger
lijk wetboek zou dicteren.
„Reagan probeert de mensen
wijs te maken dat God een Re
publikein is", aldus Mondale.
Anderen, zoals Cüomo en Ed
ward Kennedy, betichten de
bisschoppen van een dubbele
moraal. Als zij zo de heiligheid
van het leven benadrukken,
waarom geven ze dan geen
stemadvies tegen een presi
dent (Reagan) die vóór de
doodstraf is?
De Republikeinen echter heb
ben niet minder pijlen op hun
boog: de Democraten zijn de
genen die het nooit zo nauw
hebben genomen met de schei
ding tussen politiek en religie.
Van dominee Martin Luther
King via Jimmy Carter tot do
minee Jesse Jackson hebben
zij altijd de kerken gebruikt
om stemmen te winnen. Toen
vorig jaar de bisschoppen inza
ke de kernbewapening braken
met de politiek van Reagan en
opriepen tot een nucleaire be
vriezing, klaagde geen enkele
Democraat over ontoelaatbare
inmenging.
Sceptici in Amerika stellen
vast dat de hele discussie over
de verhouding tussen kerk en
staat alleen zo breedvoerig kan
plaats hebben bij gebrek aan
overige substantie in de ver
kiezingsstrijd. De Democraten
hebben op het terrein dat de
kiezers het meest interesseert
de binnenlandse economie
geen duidelijk alternatief
voor Reagans liberale beleid
en gezien Reagans enorme po-
pulariteitsoverwicht op Mon
dale is er van een stembus
strijd zelfs nauwelijks sprake
Grondwetswijziging
Kenmerkend voor de politieke
verveling is misschien dat in
de moraal-filosofische argu
mentaties de meer nuchtere
geluiden de zeldzaamste zijn.
„Het hele debat is fundamen
teel overbodig. We leven in
een democratie. Iedereen,
priester of prostitué, katholie
ke kerk of welke andere pri-
vé-vereniging dan ook, mag
proberen zijn of haar moraal
tot wet te maken. Wie meer
dan vijftig procent van het
volk achter zich krijgt, of voor
grondwetswijziging meer dan
tweederde, die kan zijn zin
krijgen. Elke politicus mag
steun vragen aan iedere vak
bondsleider of dominee. De
vraag in hoeverre er religie.
Geraldine Ferraro
lekenmoraal of commercieel
belang achter zit is staatsrech
terlijk van geen enkel belang",
aldus het commentaar in een
Washingtonse krant.
Inderdaad is ook voor
grondwettelijk abortusverbod
een tweederde meerderheid in
het Congres nodig en die zit er
volgens alle waarnemers in de
verste verte niet in. Daarmee
is overigens niet gezegd dat
zich op het gebied van de mo
raal geen belangwekkende
veranderingen voltrekken.
Van betekenis is zeker dat
Reagans grote populariteit bij
jongeren samenvalt met de
sterk toegenomen belangstel
ling van de jeugd voor bijna
alle godsdiensten en spirituele
bewegingen. De filosoof Cur-
tus Freeman stelt vast dat
naarmate de moderne techno
logie meer morrelt aan de
vroegere wetmatigheden van
conceptie, geboorte, leven en
dood, de samenleving een „na
tuurlijke en noodzakelijke
conservatieve reactie" ver
toont. „Het is zeker niet ver
ontrustend dat de jeugd abor
tus als een probleem be
schouwt. Het tijdperk van de
genetische manipulatie is al
begonnen. Vrouwen kunnen,
in ruil voor geld, kortstondige
draagsters worden van inge
plante embryo's van bepaalde
kwaliteit. Industriële produk-
tie van baby's is al bijna moge
lijk. Zeggenschap over inge
vroren embryo's is in discus
sie. Dat alles verwart de men
sen. Wetgeving terzake ont
breekt nog vrijwel. Het is nor
maal dat de mensen voorlopig
de veilige weg kiezen en dat
het huwelijk populair blijft als
het instituut waarin individue
le mannen en vrouwen volle
dige zeggenschap behouden
over nieuw leven. Misschien
verklaren die onbewuste ang
sten de herverkiezing van de
ouderwetse vaderfiguur Ro
nald Reagan", aldus Freeman.
rir
DEN HAAG Ee««
jaardentehuis zal de
cy van zijn bejaardei^e
ter de eigen kamej v
van de bewoners voL(
moeten waarborgen.* v
ten de eigen kamer
bejaarde in de ope^j
ruimten van het t( g
ongeacht zijn levej 0
schouwelijke of god%
stige overtuiging, rè^]
moeten opbrengen en
de identiteit van he[se
jaarden oord. v
Die formulering reikte
Terpstra (VVD)
Brinkman van WVC l
aan bij de voortzetting j
behandeling van
van de wet op de beja
oorden. Brinkman
daarmee wel uit de vot
kunnen. De wet zal in c
worden geamendeerd,
tekst naast steun van hef
ook de instemming zalt
ten van de PvdA valt f
bezien.
Een tweede amendemd
VVD en CDA om prol
geschillencommissies int
ven te roepen die kunn]
middelen bij conflicten
een bejaarde en de leidiA
het tehuis, geniet ruima
in de kamer. SGP,
GPV toonden zich
over de mogelijke sparl
die kunnen ontstaan
handhaving van de
van het bejaardentehuil
privacy van de bejaan
der Vlies (SGP) repte i
„miskenning van de
van de gekozen geme
met eigen regels".
DEN HAAG De Open die nu juist als doel heeft
Universiteit heeft zijn het hoger onderwijs voor
eenieder boven de acht
tien mogelijk te maken,
heeft al voor drie cursus
sen wachtlijsten moeten
instellen. De leergierigen
die de basiscursus recht,
of de oriëntatiecursussen
cultuur- en natuurweten
schappen willen volgen
kunnen op z'n vroegst pas
in februari aan de slag.
Voor andere cursussen
dreigt hetzelfde: lange
wachttijden.
poorten nog niet geopend
of hij is al te klein en
kampt met financiële
problemen. De enorme
toeloop van adspirant-stu-
denten overtreft alle tot
nu toe uitgesproken ver
wachtingen. Gemiddeld
vierhonderd aanmeldin
gen per dag, laat een
woordvoerder van de
Open Universiteit weten.
De in het Limburgse
Heerlen gesitueerde
„centrale" kan de toe
stroom maar nauwelijks
aan.
Mooi, die enorme belang
stelling. Maar...de „OU",
Het streefcijfer van 15 dui
zend studenten voor '84 is in
middels overschreden. Acht
tienduizend inschrijvingen
heeft de OU nu al te verwer
ken gekregen en dat aantal
zal dit jaar waarschijnlijk nog
stijgen tot boven de 20 dui
zend. Voor de 12 cursussen
die nu van start gaan zijn per
cursus al maxima gesteld aan
het aantal studenten. Cursus
sen, die in de loop van dit en
volgend jaar worden gestart
wacht waarschijnlijk eenzelf
de lot.
Volgens voorlopige schattin
gen is het budget voor '85
(31,5 miljoen) bij lange na niet
voldoende om iedereen aan
het studeren te krijgen. Als
dat budget niet met 5 miljoen
wordt verhoogd, zullen de
problemen alleen maar toene
men, wordt gevreesd.
Problemen
En zo dreigt deze nieuwe
vorm van hoger onderwijs
zijn eigen doel voorbij te
schieten. Nog vóór de deuren
van het „open hoger afstands
onderwijs" zijn geopend, kan
de OU niet waarmaken wat
een jaar geleden nog met gro
te stelligheid werd beweerd:
iedereen boven de achtien
kan in september '84 bij de
OU aan de slag. De veronder
stelling dat weieens proble
men kunnen ontstaan indien
de belangstelling voor het stu
deren aan de OU de (zuinige)
verwachtingen overtreffen
werd als niet reëel be
schouwd. Evenmin hebben
minister Deetman of het OU-
bestuur gerept over het feit
dat al bij de start „filevor
ming" zou optreden.
Het zijn achtereenvolgens de
onderwijsministers Pais, Van
Kemenade en Deetman ge
weest, die ieder op hun beurt
len op het OU-budget. Profes
sor De Moor, destijds voorzit
ter van de OU-stichtingsraad,
zag eind 1981 de bui al levens
groot hangen. Hij waarschuw
de de toenmalige minister
Van Kemenade (die de door
Pais voorbereide bezuiniging
van tien miljoen in de begro
ting '82 overnam) dat het
scheef zou lopen als in het
budget voor latere jaren even
eens zou worden gekort.
Welhaast profetisch stelde De
Moor dat dit jaar minstens 36
miljoen en volgend jaar mini
maal 43 miljoen onmisbaar
zouden zijn, om een verant
woorde start in '84 mogelijk te
maken. „Vermindering van
de middelen zal vooral gevol
gen hebben voor het aantal
studenten dat kan worden
aangetrokken. Daardoor wor
den de kosten per student
hoog" betoogde De Moor. Die
stelling is uitgekomen: nume-
ri fixi per cursus en wachtlij
sten per cursus.
Het bestuur van de Open Uni
versiteit gaat niet geheel vrij
uit bij de problemen die nu
zijn onstaan. Ondanks de be
zuinigingen op het budget
achtte men het verantwoord
dit jaar van start te gaan. Vo
rig jaar nog, meende het be
stuur dat de toestroom van
studenten in 1984 niet ver bo
ven de 10.000 zou uitkomen.
Daarbij baseerde men zich op
de ervaringen bij de introduk-
tie van de Open Universiteit
in Engeland, ruim tien jaar
geleden.
Inmiddels is in Nederland
echter het nodige veranderd:
de werkloosheid, instroombe
perkingen in het wetenschap
pelijk onderwijs, de door
Deetman afgekondigde slui
ting van tientallen studierich
tingen, arbeidstijdverkorting
en meer vrije tijd hebben on
getwijfeld het animo voor de
OU vergroot. Voor het jaar
1990 wordt nu al met 40 a 50-
duizend studenten gerekend.
Minister Deetman evenwel,
blijft in zijn "meerjarenramin
gen geld uittrekken voor
„slechts" 30-duizend studen
ten.
De wachttijden die nu zijn in
gesteld hebben nog een be
denkelijk effect op de doel
stelling van het afstandson
derwijs. Bij het toelaten van
leerlingen wordt namelijk het
principe „wie het eerst komt,
het eerst maalt" gehanteerd.
Dat lijkt rechtvaardig. Ware
het niet, dat de OU vooral
volwassenen zonder voorop
leiding een tweede kanfl
onderwijs wil bieden. Bfl
toelating van de studeP*
wordt evenwel geen on
scheid gemaakt tussen
ste" en „tweede-kansers"
dat ook veel éerste-kari
zich zullen inschrijven is i
zo onwaarschijnlijk, aangcf
Deetman de toelatingsleel
voor de OU op aandrang L
de Tweede Kamer van
naar 18 jaar heeft gebracr
Het is te hopen dat min
Deetman zich alsnog bel
verklaart het verschil van
kele miljoenen guldens
de begroting van 1985 bP I
passen. Anders zullen dee I
mers aan het tweede-kan!J
derwijs al bij hun aanmeltar
te horen krijgen: Er zijn
zoveel wachtenden voor C10
FRANS WEEfer
SUSKE EN WISKE AMORIS VAN AMORAS
Oud-directeur
KLM niet vervolgd
AMSTERDAM De
oud-KLM-directeur F.Besan-
Qon die verdacht werd van
verduistering van 200.000 dol
lar en belastingontduiking,
wordt niet vervolgd. Er is on
voldoende aanwijzing van
schuld, aldus de persofficier
van justitie in Amsterdam, mr.
H. Wooldrik vanmorgen. De
oud-KLM-directeur werd er
van verdacht in de periode
van 1970 tot 1972 acht maal
bedragen van elk 25.000 dollar
ontvangen te hebben van de
Amerikaanse vliegtuigfabriek
McDonnel-Douglas. Dit geld
was bestemd voor de KLM.
Volgens Wooldrik was de
identiteit van de rekeninghou
der van de Zwitserse bank
waarop het geld gestort was
niet meer te achterhalen. De
Zwitserse autoriteiten zagen
eerder van een onderzoek af
omdat mogelijke verduistering
volgens Zwitsers recht inmid
dels verjaard was.
Nieuwe ruiten in „de Ferdinand Bol"
In de Ferdinand Bolstraat in Amsterdam is men bezig met het herstel van
de schade die de krakers daar afgelopen maandag hebben aangericht. De
glasbedrijven varen er wel bij, want de etalageruiten, zoals hier bij de
Hema, zijn meest van forse afmetingen. Op het pand Singel 114, dat naar
verluidt binnenkort wordt ontruimd en van waaruit de anti-toeristische ac
ties werden opgezet, prijkt nog steeds een spandoek waarop Justitie wordt
verweten met de speculanten onder één hoedje te spelen.
