inq
BOBBY
FISCHER
»e witte raven
n de sportwereld
II
leeft al vele,
velejaren
s in een heel
andere wereld
Dumpen
ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1984
Van Dé Stoop kun je veel zeggen,
maar niet dat hij te weinig in het
nieuws komt. De in de Haagse
voetbalwereld neergestreken
Amsterdammer vindt dat hele
maal niet erg. Sterker, gevraagd
naar zijn publicitaire escapades
roept hij doodgemoedereerd dat
hij voor iedere journalist die hem
belt wel weer een ander nieuwtje
heeft.
Zijn eerste stunt in de Residentie
was het lanceren van het plan
voor een nieuwe tribune met lo
ges desnoods voor hele Arabi
sche harems. Zijn laatste behelsde
het annonceren van een verla
ging van de entreeprijzen in het
Zuiderpark. Of dat straks ook
geldt voor die harems is overi
gens nog even de vraag.
Voor wie Stoop nog niet kept
even een korte introductie. Stoöp
is een koopman en zijn voor
naamste waar is hij zelf. Die
brengt hij vol overgave aan de
man, waarbij hij niet schroomt de
kwaliteit van het goed volmondig
aan te prijzen. Het spreekt van
zelf dat Stoop ook de winkel
(lees: het stadion), waarin hij
tracht zijn koopwaar van de hand
te doen, er zo goed mogelijk wil
laten uitzien. Het oog wil ook wat
tenslotte en de concurrent zit niet
stil.
Stoop zit echter met één pro
bleem. Als je in de handel succes
wilt hebben, moeten je verkoop
methoden goed zijn. En aan dat
laatste schort het. Want het
hoofdartikel kan nóg zo goed zijn
van kwaliteit, als de reclamema
kers (lees: de voetballerste kort
schieten stokt de omzet. En het
enige, dat je dan nog kunt doen is
dumpen, de prijs verlagen. In de
hoop dat de clientèle dan weer
gretig toehapt. En de wedijveren
de firma, hoewel wellicht beier
van kwaliteit, links laat liggen.
Nu kleven er aan dumpen nogal
wat problemen. Weliswaar werd
Loe Lap er ooit groot mee, maar
uiteindelijk moest hij het bijltje er
bij neer gooien. Het winkelende
publiek laat zich aanvankelijk
lokken door lekker lage prijzen,
koopt vervolgens ook nog wel
eens wat, maar kiest tenslotte
toch op grote schaal voor het iets
duurdere, doorgaans betere pro-
dukt. Dumpen is dan een syno
niem geworden voor tweede
hands van de hand doen.
Dat laatste zal het onderhavige
produkt overigens nimmer over
komen. En het merkwaardige is
dat, hoe kritisch bijvoorbeeld de
consumentenbond er ook over
rapporteert, het nooit van de
markt zal verdwijnen. Daarvoor
is het te zeer verankerd in het
consumptiepatroon. Maar zoals de
meeste produkten zo af en toe
een nieuwe campagne nodig heb
ben om weer van de nodige afzet
te zijn verzekerd, geldt dat ook
voor dit artikel en daarom had
Stoop het oog laten vallen op een
nieuwe reclame-agent. En door
dat Groot-Brittannië naar ver
luidt op dit gebied over specialis
ten beschikt, blikte hij begerig
naar de overkant.
Als zijn team van publiciteitsma-
kers zou worden aangevuld met
een expert van Engelse origine
zou het aanzien van het in het
geding zijnde produkt stijgen. Het
is immers altijd van het grootste
belang dat een artikel vóór in de
etalage ligt en niet wordt over
schaduwd door de concurrerende
spullen. En voorlopig wordt het
goed bepaald niet door een goede
campagne ondersteund.
Je moet als producent van een
bepaald artikel over de nodige fi
nanciële middelen beschikken
om goed in de markt te blijven
liggen. En als je een eerdere win
kel wegens faillissement hebt
zien sluiten, andere ondernemin
gen jouw produkt niet eens wil
len hebben en je laatste etablisse
ment de goede verkoopformule
niet kan vinden, wordt het moei
lijk. Dan wil er nog wel eens pa
niekvoetbal worden gespeeld.
De allerlaatste stunt van Stoop is
het inschakelen van reclamema
ker Huub Smeets, een globetrot
ter van het zuiverste water. Die
heeft inmiddels in Noord-Ameri-
ka en Zuid-Limburg geopereerd
en weet dus van wanten. En dan
is het van Maastricht naar Den
Haag maar een kleine stap. Nu
nog even afwachten in hoeverre
de Noorderzon in relatie staat tot
het Zuiderpark.
Door deze manoeuvre heeft het
eerder genoemde artikel in elk
geval weer de nodige publiciteit
gekregen. Nu ook nog even be
zien of de toegepaste verkoopme
thode eveneens tot een grotere
afzet leidt. Dat zal in eerste in
stantie dit weekeinde blijken.
BUYS
>by Fischer werd in 1972 na een zeer geruchtmakende
[ch tegen de Rus Boris Spassky wereldkampioen schaken. In
5 moest hij tegen de huidige wereldkampioen Anatoli Kar-
T zijn titel verdedigen. Fischer liet het afweten en heeft al
'-^ialf jaar bitter weinig van zich laten horen. De Russen varen
ivel bij. Nu verdedigt Karpov zijn troon, tegen de 21-jarige
|dozer Garri Kasparov. Karpov, held van de Sovjet-Unie,
ft z'n wereldtitel echter van Fischer cadeau gekregen. Wat
jr eigenlijk van deze bij leven al legendarische Amerikaan
'orden? Het is niet eenvoudig daar een antwoord op te ge-
Fischer schijnt nu in hotelkamertjes te huizen en wil met
a niemand iets te maken hebben. Al sinds mensenheugenis,
ijkt het althans, heeft deze kluizenaar van de 64 velden
n serieuze partij meer gespeeld. Fischer leeft in een andere
i -eld, merkte wijlen Max Eu we eens op. En zo is het.
l (SWIJK „Als ik wereld-
papioen ben maak ik een
HU over de hele wereld, om
Jpjrstellingen te geven. Ik
Mag enorme bedragen. Ik zal
g&iduizenden laten betalen.
M ik thuis kom ga ik schaak
zaken schrijven en het hele
éi reorganiseren. Ik zal mijn
en club leiden. De Bobby
cher, eh, de Robert J. Fi-
Ijer Schaakclub. Een club
l klasse. Ik koop een Roll-
pee, een straalvliegtuig en
jacht. En ik laat een ar-
;ect een huis in de vorm
een schaakkasteel bou-
n. Ja, dat is het voor mij.
;se. Trappen in de vorm
een spiraal, borstwerin-
van alles".
We schrijven 1962. Dit zijn de
woorden van een meer dan zelfbe
wuste 18-jarige Amerikaanse jon
gen. Bobby, eh, Robert James Fi
scher, is nu al weer 41 jaar oud. Hij
is wereldkampioen geworden,
vróeg (en kreeg) enorme bedragen,
maar voor de rest is er niet veel te--
rechtgekomen van zijn luchtkaste
len of luchtspiegelingen.
Bobby heeft géén wereldreis ge
maakt, géén schaakboeken ge
schreven, géén schaakpaleis laten
bouwen. Hij is wél in handen van
de Church of God gevallen. Deze
duistere sekte heeft zich gemaks
halve over z'n geld ontfermd. En
Bobby Fischer had geld.
De geruchten willen bijvoorbeeld
dat hij van president Marcos van
de Filippijnen miljoenen dollars
kon opstrijken, als hij maar bereid
was in 't land van deze dictator een
aantal partijen te spelen. Het prij
zengeld schoot in de tijd van Fi
scher met sprongen omhoog. Nu is
het, sinds het bewind van de Sov
jets, al weer veel minder.
„Alleen onderhandelen met Fi
scher kost vaak al kapitalen. Je
bent gauw vijfduizend dollar kwijt,
cash te betalen, en dan heb je nog
maar bitter weinig kans op succes".
Dat merkte Arnfried Pagel, de in
Nederland wonende en aan scha
ken verknochte Duitse miljonair
vorig jaar ook. Hij probeerde Fi
scher voor zijn vereniging „Ko
ningsclub" te strikken. Tevergeefs
natuurlijk, alhoewel Pagel toch
royaal met dollars zwaaide.
Hoe kwam het eigenlijk dat Fi
scher zoveel geld kon vragen voor
een sport die niet zo in de belang
stelling staat? Een paar trefwoor
den zeggen al genoeg: excentriek,
rebel, neuroot, enfant terrible, mo
nomaan, geldwolf. Lang niet alle
verwijten aan zijn adres zijn te
recht. Maar Bobby was en is héél
anders dan andere mensen. Bobby
moest altijd zijn zin krijgen. En hij
moest ook coüte que coüte wereld
kampioen schaken worden.
Psychologische oorlogvoering, om
zijn tegenstanders kapot te krijgen,
ging hij bepaald niet uit de weg.
Was het wel psychologische oorlog
voering? Vond Bobby niet gewoon
dat hij in zijn recht stond? Hoe dan
ook, zijn „grappen" waren niet
leuk voor de oppositie. Het was wél
smullen voor het publiek. En alsof
Bobby nog niet voor genoeg zout in
de pap zorgde: zijn strijd was de
strijd van West tegen Oost, van de
Amerikaan tegen al die Russen.
Bij dit alles mag uiteraard niet ver
geten worden dat Robert James Fi
scher een waanzinnig sterke scha
ker was, die met iedereen de vloer
aanveegde. Misschien wel de beste
schaker aller tijden, al zijn de dis
cussies daarover eindeloos en niet
erg zinvol.
Fischers elo-rating (speelsterkte
uitgedrukt in een cijfer) was toen
hij stopte 2780. De „maximalist"
won toernooien geregeld met een
straatlengte voorsprong. Het is niet
waarschijnlijk dat er ooit nog een
schaker* opstaat die in staat is zijn
prestatiecurve' te evenaren.
In elk geval zorgde Fischer voor
een enorme hausse in de belang
stelling voor het schaken. De voor
pagina's van de kranten brachten
aan de lopende band de „streken"
én de partijen van Fischer. Maar
vooral de streken. Die zijn berucht.
Iedereen moest naar zijn pijpen
dansen en deed dat ook. Massa's
mensen zijn diep in het stof gekro
pen om het Fischer tot in de pun
tjes naar de zin te maken. Bobby
was immers de grote attractie van
de schaakwereld, de man over wie
iedereen het had.
Zo'n zes maanden terug was er
sprake van onderhandelingen over
een enorme schok geven, zo filoso
feert men in schaakkringen. Een
andere theorie is dat Bobby verza
digd is geraakt. Door het bereiken
van het wereldkampioenschap en
door het verslaan van de „com
mies". Dat laatste was voor Fischer
ook een drijfveer, de Russen pak
ken. Nu hij alles bereikt heeft hoeft
het niet meer zo nodig.
Moederfiguur
Een al wat oudere dame, voor Bob
by de moederfiguur, schijnt nu
voor Fischer te zorgen en hem ui
terst zorgvuldig af te schermen
voor die akelige buitenwereld.
Door bijna niets meer van zich te
laten horen werkt Fischer de ge
ruchten over hem in de hand. En
hij wordt er een levende legende
door. Alleen door op onnatuurlijke
wijze vroeg dood te gaan kan hij
zichzelf nóg legendarischer maken.
Fischers levensloop doet denken
aan die van het eveneens legenda
rische schaakgenie Paul Morphy
(1837-1884). Die trok zich ook op
jeugdige leeftijd terug, na het hoog
ste bereikt te hebben. Morphy, een
briljante schaker, maar als advo
caat mislukt, werd door zijn moe
der onderhouden. Hij overleed op
47-jarige leeftijd, in de badkuip.
Bankrover
Vorig jaar liet Fischer in elk geval
weer iets van zich horen. Dat had
echter niets met schaken te maken.
Hij betoogde in een klagerige 1 dol
lar-brochure („I was tortured at the
Pasadena Jailhouse!") hoe de poli
tie van Pasadena in Californië hem
te grazen had genomen. Fischer
werd door de sterke arm voor een
bankrover aangezien, gearresteerd,
uitgekleed, in de cel gegooid en
mishandeld. En pas na 47 uur zit
ten vrijgelaten. Was getekend: Ro
bert J. James, beter bekend als Ro
bert J. Fischer.
Vooral op regenachtige zaterdag
avonden plegen schakers nog wel
eens weemoedig over de wederop
standing van Bobby Fischer te
wauwelen. Alle loze geruchten
over een mogelijke terugkeer ten
spijt. De koele wereldkampioen
Anatoli Karpov regeert met een in
fluwelen handschoen verpakte ijze
ren vuist, al tien jaar lang.
In schaakland heerst al meer dan
een decennium rust. De nieuwe
ster Garri Kasparov kan daar ook
niet zoveel aan veranderen, al
schaakt hij nóg zo sterk. Ogen
schijnlijk bedaard voeren die
„saaie" schakers weer hun zetjes
uit.
Wanneer komt Bobby weer terug?
MARTIN VOORN
ARNHEM Motorsport en lichamelijk letsel zijn onverbrekelijk
met elkaar verbonden, maar dat hoeft nog niet automatisch te bete
kenen dat de patiënt aan zijn lot moet worden overgelaten. De jubi
lerende KNMV, die terdege beseft als verantwoordelijke bond voor
sport met een hoog risico-factor aan sterke kritiek bloot te staan, be
steedt de laatste jaren veel aandacht aan de medische begeleiding en
de nazorg van zijn coureurs, voor wie het contact met de arts vroeger
vaak op een ware martelgang uitliep. Tot voor kort stuitte de sport-
man namelijk op een wereld van onbegrip zodra hij een stap had
gezet in een ziekenhuis of in de spreekka
mer van een huisarts. Sportbeoefening werd,
grof gezegd, als overbodige luxe beschouwd
en zeker de gelegaliseerde snelheidsduivels
werd eerder met zachte hand de deur gewe
zen dan dat zij vertroeteld werden.
nol je met een vaart van honderd-
\(g kilometer van je fiets valt en
i j£en breekt, hoef je geen mede-
bm met jezelf te hebben", zo
l ongeveer de redenering van
irts. Nou hebben de coureurs,
j fels gevolg van hun sport een
)orlijk incasseringsvermogen
)en opgebouwd, nooit een over-
ntjen portie medeleven gevraagd,
a jr de hondse behandeling die
ndiaf en toe ten deel viel, stond
i 1< ook weer tegen, vooral als ze
Phiedici vriendelijk doch drin-
1 verzochten het geneesproces
E krsnellen zodat ze zo snel moge-
yveer het ijzeren ros konden be
en. Een haast impertinente
fg aan artsen, voor wie absolute
en dus tijd het middel is
de kwaal te bestrijden.
begrip
ivih wonder dat artsen, die wel
rdfip konden opbrengen voor de
d<js van de rijders om zo snel mo-
se|k weer in het zadel plaats te
hijen, op een extra portie publici-
onikonden rekenen, of ze daar nu
ttet op waren of niet. De Belgi-
eei dokter Derweduwen maakte
etjook snel faam met zijn opera-
aaj* ingrepen, die vooral tot doel
pfien de gedwongen rustkuur
zijn patiënt tot een mininpum
te beperken. In de eenmaal door ja
loezie beheerste maatschappij wek
ten zijn methoden om breuken met
behulp van pennen versneld te la
ten helen alpm verbazing. En ook
geruchten over toenemend infec
tiegevaar deden dan de ronde. Be
halve bij zijn collega's, die wisten
dat zijn operatieve ingrepen in de
verste verte niet vergeleken kon
den worden met kwakzalverachti
ge praktijken, maar een medisch
verantwoorde en erkende manier
vormden voor de patiënt.
De in medische kringen tamelijk
progressieve aanpak van de inmid
dels overleden Belg, wiens metho
de trouwens vlak na de Tweede
Wereldoorlog bij revaliderende
oorlogsslachtoffers werd toegepast,
vindt echter in ons land steeds
meer navolging, niet in het minst
onder invloed van de uit artsen en
een fysiotherapeut bestaande medi
sche commissie, die de KNMV rijk
Hartstochtelijk
In een poging meer te weten te ko
men van het werk van deze instan
tie stuitten we op Ronald van Gas
tel en Piet Wijnheymer. Wie zich
daarbij een voorstelling maakt van
twee bezadigde heren van middel
bare leeftijd komt bedrogen uit.
Van Gastel (29) en Wijnheymer
(30) zijn zelf hartstochtelijke motor
rijders, die zich maar al te goed in
de belevingswereld van hun meer
getalenteerde collega-coureurs
kunnen verplaatsen. Zij zijn dan
ook de laatsten, die vol afschuw
met" het beschuldigende vingertje
in de richting van Boet van Dui
men c.s. wijzen. Sinds een jaar of
twee functioneren ze in de medi
sche commissie en kunnen op
grond van ervaringen uitsluitend
de loftrompet steken over de bond,
die naar hun mening alles doet om
de veiligheid van de coureurs, waar
mogelijk, te waarborgen. Al komen
ook zij tot de slotsom dat ongeval
len met ernstig letsel of met zelfs
de dood tot gevolg, nu eenmaal on
vermijdelijk zijn. Dat beseffen de
rijders, stellen ze, ook terdege.
Voor hen staan de preventie van
letsel en een adequate medische be
geleiding voorop. Doelstellingen,
die ze hopen te bereiken door een
veel uitgebreidere keuring na te
streven dan tot dusver het geval
was en een nauwer contact met
huisarts en of specialist tot stand te
brengen.
Kniebuigingen
De KNMV nam al nooit genoegen
met een keuring bestaande uit tien
Bobby Fischer, die inmiddels overigens met een baard door het leven
gaat, weigerde in 1975 zijn wereldtitel te verdedigen. De legendarische ex-
wereldkampioen schaken heeft sinds 1972 bitter weinig van zich laten ho
ren.
een schaakmatch tussen Fischer en
Hort en/of Kortsjnoi. Die zijn stuk
gelopen. Fischers eisen waren to
renhoog en hij kwam steeds weer
met nieuwe eisen. De Nederlandse
grootmeester Jan Timman heeft
nog dit jaar geprobeerd een match
met hem te spelen. Ook dat is niet
gelukt.
Die eisen doen natuurlijk denken
aan de tijd dat hij nog wél furore
maakte op de 64 velden. Berucht is
de lijst met 41 eisen waaraan speel
zalen en organisatoren moesten
voldoen. Die eisen gaan bijvoor
beeld over de lichtval, de borden
(die mogen niet te veel glimmen),
de toeschouwers (die moeten zo ver
mogelijk van het strijdtoneel wor
den opgesteld). En natuurlijk moet
het prijzengeld astronomisch zijn.
Mensen of instanties die hem pro
beren (schriftelijk) te benaderen
doen er verstandig aan te beginnen
met „Geachte wereldkampioen
schaken". Want Bobby beschouwt
zichzelf nog als de wereldkam
pioen. En de mensen moeten voor
hem door het stof, anders kunnen
ze het wel vergeten. Overigens
heeft de huidige wereldkampioen
Karpov ook nog eens geprobeerd
een match met Fischer te spelen.
Ook hij kwam van een koude ker
mis thuis.
De grote vraag is waarom Fischer
niet meer schaakt; iemand die zo
verknocht is aan het koninklijke
spel en die er z'n halve leven in
heeft gestoken Bepaald niet uit
gesloten is dat Fischer écht vindt
dat alle eisen gerechtvaardigd zijn.
Bobby weet nu eenmaal dat hij al
tijd gelijk heeft.
Maar het is natuurlijk ook mogelijk
dat hij bang is te verliezen. Dat zou
Waar
is
de
kluizenaar
van
de
64
velden?
diepe kniebuigingen en een plasje,
maar een onderzoek van de com
missie leerde dat, wat betreft de
voorgeschreven keuringen, de 21
sportmedische adviescentra
(SMA's) alle een verschillende op
vatting van hun taak hadden. Waar
coureur A. van onder tot boven
werd doorgelicht, kon collega B.
met het invullen van een vragen
lijst en een vriendelijke handdruk
van de arts volstaan. Ook het be
drag op de kwitanties liep nogal
uiteen. Vandaar dat de medische
commissie van de KNMV in nauwe
samenwerking met het Nationale
Instituut voor de Sportgezond-
heidszorg een nieuwe keuringsme
thode op touw zette, die niet alleen
een meer op de motorsport betrek
king hebbende vragenlijst bevat,
maar tevens meer aandacht vraagt
voor het bewegingsapparaat, hart
en longfuncties, alsmede het ze
nuwstelsel van de motorcoureur.
Wijnheymer: „Aan deze keuring is
meer hersenwerk te pas gekomen.
Het is bepaald niet zo dat de huidi
ge keuring tot gevolg had dat tal
van coureurs de motorsport beoefe
nen, terwijl ze daar lichamelijk en
geestelijk niet toe in staat waren.
Een keuringsbewijs is in principe
drie jaar geldig met uitzondering
van de jeugd, waarvoor we een
kortere periode nastreven. Boven
dien wordt van coureurs, ouder
dan veertig jaar, ^n cardiografisch
onderzoek gevraagd. Maar dat zijn
nog slechts adviezen, die al dan
niet van kracht kunnen worden.
We streven er in elk geval naar de
nieuwe keuringsmethode zo gauw
mogelijk te laten ingaan en dan
meer gerichte adviezen te kunnen
geven".
Aparte benadering
Wegracers en motorcrossers vergen
een aparte benadering, al gaan Van
Gastel en Wijnheymer niet zó ver
dat ze concluderen dat van een
crosser meer lichamelijke inspan
ningen worden gevraagd dan van
een wegracer. Wijnheymer: „Dat
een motorcoureur over een gebrek
kige conditie beschikt in vergelij
king met andere sportbeoefenaars
acht ik niet bewezen". En collega
Van Gastel vult aan: „Henk van
Heek (de Rijssense bakkenist van
crosser August Muller; red) zegt dat
hij nooit traint, maar toch beschikt-
ie naar mijn mening over een goe
de conditie".
Waarbij het volgende onderwerp,
het al dan niet falen van medici na
een ernstig ongeval, dat het duo
Muller-Van Heek geruime tijd ge
leden op het circuit De Zuurberg in
Holten overkwam, ter sprake
komt. Muller voelde zich naar zijn
mening niet goed behandeld in De-
Hoge pijngrens
Van Gastel: „Motorcoureurs heb
ben maar één doel voor ogen en
dat is zo snel mogelijk weer racen.
Hun pijngrens ligt hoog,, maar ze
kloppen aan de andere kant graag
bij de dokter aan al gaat het
om een gebroken vinger. Alleen
met het doel zo snel mogelijk zon
der extra risico weer te kunnen rij
den. Vergeet trouwens niet, dat de
patiënt in de loop der jaren veel
mondiger is geworden. Men slikt
niet meer alles wat de dokter voor
schrijft. Sterker nog, de motorcou
reur zal nog meer voor zijn belan
gen moeten opkomen. Dat komt
ook door de gebrekkige uitleg, die
doktoren en verpleegsters in een
ziekenhuis geven en dan wijs ik
weer eens op onbegrip ten aanzien
van juist de motorsporter. Wij zijn
nu eenmaal de witte raven in de
sportwereld. Gelukkig blijkt steeds
meer, dat het ijs gebroken raakt als
de motorcoureur er in slaagt de arts
ervan te overtuigen waarom hij
weer snel op die fiets wil stappen".
Van Gastel en Wijnheymer bekla
gen zich dan ook over een gebrek
aan medische bijstand ten aanzien
van coureurs. Een maatschap van
vijf orthopedisten in de omgeving
van Arnhem heeft zich bereid ver
klaard dag en nacht medische bij
stand te verlenen, waarbij het zie
kenhuis te Zevenaar als behande
lingscentrum kan dienen. De op
volgers van Derweduwen staan dus
klaar, de grens hoeft niet meer
door de toppers overschreden te
worden.
HES LAGRAND
venter en ook Van Heek beklaagde
zich over de naar zijn idee verre
van optimale medische zorg in het
ziekenhuis. Van Gastel, die op ver
zoek van Muller veertien dagen la
ter aan het bed van de patiënt arri
veerde, bestrijdt dat, maar erkent
dat het verplegend personeel mis
schien iets voortvarender te werk
had kunnen gaan.
