Stille straat oversteken
kost kleuter grote moeite
Augurk op zijn retour
consumenteninformatie
jd
Nieuwe generatie
herstelmachines
n
land en tuinbouw
Dalende bloemenprijs
door warme weer
binnen de perken
CcüLc Sourant
VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1984 PAGINA 11
ek
Hgisd
lgene
kkin
ithof lanS
ijdei I
HAREN Jaarlijkse ra
ken ongeveer 2.000 Ne
derlandse kinderen van
vier tot zes jaar gewond
als gevolg van verkeers
ongevallen. Tussen de 150
en 200 kleuters komen in
het verkeer om het leven.
Opvallend is dat de mees
te ongelukken in een
straal van 200 meter rond
de ouderlijke woning ge
beuren en met name op
en rond rustige straten.
En dat terwijl juist in de
woonwijken, waar de
meeste kleuters wonen,
de infrastructurele voor
zieningen (zoals verkeers
drempel, woonerven en
snelheidsbeperkingen)
over het algemeen goed
zijn. Kortom, er mankeert
dus wat aan de gedragin
gen van de verkeersdeel
nemers.
Zegt dr.Talib Rothengatter,
hoofd afdeling gedragsbeïn
vloeding van het Verkeers
kundig Studiecentrum in Ha
ren: „Tot nu toe werd ver
keersveiligheid nagestreefd
door het treffen van infra
structurele voorzieningen. De
aandacht voor de verkeerse-
ducatie was marginaal. Maar
ondanks alle infrastructurele
ngen is het aantal
ongelukken niet sterk afgeno-
Het is dus van groot be-
om wat te doen aan de
verkeerseducatie".
ei
aan
i eei
Leerprogramma
De eerste stap op weg naar
een volledig pakket verkeer
seducatie heeft het Verkeers
kundig Studiecentrum gezet
door de presentatie van een
leerprogramma voor kleuters.
In samenwerking met Veilig
Verkeer Nederland kunnen
alle scholen gebruik maken
het leerpakket,
een onderzoek door het
Studiecentrum is gebleken,
dat kleuters met name moeite
hebben met het oversteken
kruispunten, het overste
ken bij geparkeerde auto's en
het oversteken van stille
straten.
-
Dr.Rothengatter over dat laat
ste onderdeel: „De meeste
kleuters wonen in rustige
straten. Ze kennen de omge
ving een beetje en er komen
maar een paar auto's per dag
door de straat, dus het lijkt
ongevaarlijk. Ze zijn gewoon
niet op gevaar bedacht".
De essentie van het leerpak
ket voor de kleuters is de sa
menwerking tussen scholen
en ouders. Het pakket is be
proefd op ongeveer duizend
kinderen van scholen in Gro
ningen, Leeuwarden en Delf
zijl. De medewerking van de
ouders bleek, zelfs tot verras
sing van het Studiecentrum,
meer dan optimaal. Het me
rendeel van de ouders deed
met de kinderen meer oefe
ningen dan vereist.
Het leerprogramma bevat
brochures, handleidingen en
een film. Voor scholen en
voor ouders. Het is de bédoe-
ling dat ouders op straat oefe
nen in het oversteken van
straten, kruispunten en bij ge-
1 - ■Bi 113
parkeerde auto's. De ouders
krijgen bok een scoreformu
lier. Dr.Rothengatter: „Na de
oefeningen moeten de ouders
de kinderen in de gaten hou
den. Op een afstandje kijken
of ze het goed doen. Het sco
reformulier is bedoeld om het
controleren van het kind te
stimuleren".
Kwetsbare groep
De kleuters zijn de meest
kwetsbare groep verkeers
deelnemers. In vergelijking
met andere kinderen nemen
kleuters zeven keer zo weinig
deel aan het verkeer. Maar
het grootste aantal dodelijke
ongevallen met kinderen ge
beurt als ze vier jaar oud zijn.
De grootste piek bij het ge
wond raken ligt bij kinderen
van vijf jaar.
Talib Rothengatter: „Dat
kleuters zo kwetsbaar zijn,
heeft een aantal oorzaken. Ze
hebben geen enkele ervaring,
geen enkele verkeerseducatie
en ze hebben grote psycholo
gische problemen. Ze kunnen
geen snelheid inschatten en
geen afstand. Bovendien zijn
kleuters veel meer afleidbaar;
ze kunnen nog niet met hun
impulsiviteit omgaan. Als een
kleuter de straat oversteekt
en hij ziet een dubbeltje lig
gen, dan staat die kleuter stil
en pakt het dubbeltje".
Maar er zijn meer kwetsbare
groepen in het Nederlandse
verkeer. Ouderen, die wat
langzamer reageren. Mensen
met hersenbeschadigingen.
Jonge fietsers, jonge automo
bilisten en jonge bromfietsers,
die hetzelfde manco hebben:
geen ervaring. Voor al deze
groepen wil het Verkeerskun
dig Studiecentrum een educa
tieprogramma opstellen.
Trainen
Er wordt ook een speciaal
programma ontwikkeld voor
automobilisten. Een program
ma dat automobilisten moet
trainen op wat te onderweg
kunnen tegenkomen. Dr.Ro
thengatter: „Als kinderen bij
voorbeeld een auto zien aan
komen, betekent dat niet dat
ze dan ook wachten met over
steken, hoewel veel automobi
listen dat wel verwachten".
Het automobilisten-program
ma wil vooral veel informatie
verschaffen om zo het gedrag
op de weg te verbeteren.
Want, zo zegt Rothengatter
„94 procent van de ongeval
len wordt veroorzaakt door
menselijke fouten. We moeten
onderzoeken of zo'n program
ma wel zin heeft. Misschien
zijn automobilisten wel schur
ken".
Want dat er wat aan het ge
drag van de Nederlandse
weggebruiker moet verande
ren, is voor Talib Rothengat
ter wel duidelijk. Hij noemt
met name het harde rijden in
woonwijken en het alcoholge
bruik. En infrastructurele
voorzieningen hebben niet al
tijd zin. Rothengatter: „Hoe
moeilijker je de weg maakt
voor de automobilist, hoe
minder aandacht voor onver
wachte situaties, zoals over
stekende kinderen. En zo
snijdt dat mes weer aan twee
kanten".
ARNO REEKERS
Verkeersles
voor kleuters
en ouders
Veilig Verkeer Nederland is
vorige week gestart met het
uitbrengen verkeerslessen
voor kleuters en hun ouders.
Het initiatief voor dit lessen
pakket is afkomstig van het
Verkeerskundig Studiecen
trum van de Rijksuniversiteit
Groningen, dat het pakket
aan de hand van diverse on
derzoeken heeft samenge
steld.
Uit die onderzoeken is naar
voren gekomen dat ouders
hun kinderen wel wil onder
wijzen in verkeersveiligheid,
maar niet weten hoe ze dat
moeten doen. Ook met kleu
terleidsters is dat vaak het ge
val, stelt T.Rothengatter van
het Verkeerskundig Studie
centrum.
Uit een proef is al gebleken
dat ouders, toen ze eenmaal
over het lespakket beschik
ten, veel vaker met hun kin
deren oefenden dan in feite
nodig was. Van de ouders die
daarover niet beschikten, oe
fende nog geen kwart met
hun kinderen.
Bontjassen
van
textiel
Deze winter zulen we op
straat nogal eens jassen van
het geweven bont „Jolipel"
zien. Het gaat om de textiel-
vezel Draion, dat wordt be
werkt tot een materiaal dat
lijkt op de vacht van een
roodvos, of op zijn MÉa
ver of lapin. Tot nu
het materiaal alleen
dy voeringen van
jacks gebruikt uit deze
Vederlicht en toch verassend
het niet verdwenen. No
viteit is de „bontmantel" van
textiel! Ze ziet er luxueus uit.
heeft bescheiden glans en valt
royaal om de schouders. Vaak
zijn de modellen asymme
trisch. Ook in 7-8 lengte zijn
de langlijvige funfurs accepta
bel, vooral als de mouwen zo
diep zijn ingezet dat je er war
me kleren met vleermuis
mouwen onder kunt dragen.
Bijkomstig zijn grote opgezet
te zakken, stiksels. Deze man
tels in geel, korenblauw en
felrood zijn door Parijse cou
turiers ontworpen.
Singer ontwikkelde een apparaat om knopen aan te zetten.
Het zijn niet alleen de computers die tot verbazing
dwingen door hun veelzijdigheid. Ook de naaimachi
ne heeft een ontwikkeling doorgemaakt. De heer
W.Bais, general manager van Singer Amsterdam, ver
telde dat een der nieuwste op de markt te brengen
mechanische naaihulpjes zelf knopen aanzet en dat
een tweede gaten dichtmaakt en scheuren herstelt.
Een internationaal marktonderzoek toonde in 1981 aan, dat
90 procent de vrouwen, naait, terwijl de mannen met 30
procent ook een belangrijk marktsegment vormen. Zij naai
en voor het overgrote deel met de hand. De „Magie Tailor
Knopenaanzetter" neemt dit karwei voor knopen met een
diameter van 6-28 mm over en knipt na het werk naden
kend de draadjes af.
Brandgaatjes
De elektrische ..gat- en scheurhersteller" herstelt bijvoor
beeld brandgaatjes in een colbert. Met het machientje knipt
men daartoe uit een onzichtbaar gedeelte een passend stuk
je en smelt het gaatje middels een plakkertje met een ver
hitte zool dicht.
Ook de nieuwe stikmachine neemt naaiwerk over. Zelfs
kinderen kunnen daarmee kleine klussen zelf opknappen,
bijvoorbeeld in denim. Knoopaanzetter en gat- en scheur-
machine kosten elk 69,-. Mini stikmachine 159,-.
Het warme weer van de augustusmaand heeft ervoor ge
zorgd. dat de prijzen van bloemen aanzienlijk zakten. Dit
geldt zowel voor bloemenveiling „Westland" te Honselers-
dijk als van „Berkel" in Bleiswijk. In week 34 was in het
Westland de snijbloemenaanvoer 11 procent hoger dan in
1983. Het gemiddelde prijsniveau was echter 12 percent la
ger. Hoewel in 1983 de vergelijkbare week matig was, moest
geconstateerd worden dat het nu allemaal nog minder ging.
De hoge temperaturer zorgden ervoor dat de vraag mini
maal was, terwijl er sprake was van een gigantische aan-
Ook op maandag 27 augustus zette dit beeld zich
t: er stonden toen meer anjers voor de klok dan ooit
tevoren, namelijk meer dan 1000 stapelwagens, maar het
daarbij behorende prijsniveau was matig en lag rond de
vijftien cent.
Redelijk
Een produkt dat in vergelijking met de overige snijbloemen
nog redelijk geld opbracht, was het gypsophila, hoewel op
het einde van de week de prijs hiervan ook omlaag ging. De
iddenprijs kwam over de gehele week toch nog uit op
veertig cent. In 1983 was dit bij een iets grotere aanvoer
ongeveer de helft. Voor deze week wordt een grotere aan
voer van gypsophila verwacht (rond anderhalf miljoen tak).
Ook bij rozen, irissen en asparagus was sprake van hogere
:b|prijzen: de aanvoer van asparagus zakte echter iets. De prijs
ligt met een gemiddelde van 35 cent echter belangrijk ho
ger. Nu de vakantieperiode voor velen voorbij is, ligt het
wel in de verwachting dat het prijsniveau van snijbloemen
U iets stijgt en de aanvoer met iets mindere temperaturen wat
.sp°o| lager wordt. Bij kamerplanten bleef de aanvoer gelijk, maar
de omzet steeg met een kleine vijf procent. Dit kwam dus
geheel voor rekening van hogere prijzen. Nu is het bij ka
merplanten altijd moeilijk om van concrete middenprijzen
,te spreken, want de variatie in plantgrootte is behoorlijk en
r brede assortiment wisselt steeds. Zeker is wel dat'
tpaulia gemiddeld tussen 80 en 85 cent ligt met een
hoogste prijs van twee gulden 15.
Bij „Berkel" geven de aanvoer en prijsvorming grotendeels
hetzelfde beeld, naar verhouding gezien tot grote broer
.Westland". Tot en met de eerste week van juli staat men
>p een meeromzet van 13.5 procent door meer aanvoer,
maar vooral een betere prijsvorming. Slechter dan dezelfde
tijd in 1983 met die warme zomer kon het ook niet anders.
Dit blijkt ook uit de landelijke omzetgroei.
;pelei
verl
erbai
nderf
arbee
Plantenbeurs
;l"hi I
trice
Gisteren en vandaag is hier een plantenbeurs gehouden
kwekers en handel veel belangstelling toonden.
Vandaag is tevens van acht tot tien uur de laatste
ide-avond van de tweede klokdrukwedstrijd om de Gouden
jBerkelknop. Men denkt zelfs een poging te wagen om in
I het McGuinness Book.of Records te komen. Dan is echter
controle op de verrichte prestaties via een
isoort logboek enz. enz. een eerste vereiste, want niet zonder
of stoot komt men in dit wereldberoemde boek terecht.
Het is een teelt die in het
ten van het land nog nauwe
lijks voorkomt. Alleen de in-
leggerijen rond Ter Aar ge
ven aan dat de teelt er in
vroeger jaren belangrijk ge
weest is. De augurk werd en
wordt op grote schaal in Oost
Brabant en Noord Limburg
geteeld.' De teelt komt daar
zowel onder glas als in de vol
le grond voor.
Door de slechte prijzen in de
afgelopen jaren hebben veel
telers af moeten haken en zijn
uitgeweken naar andere teel
ten om tot betere financiële
resultaten te komen. Voor een
groot aantal bedrijven was de
paprika teelt een goed alter
natief. Deze ontwikkeling
blijkt ook uit een marktover-
zicht van het Produktschap
voor Groenten en Fruit. Als
er naar de oppervlakte geke
ken wordt, dan was de teelt in
1975 op zijn hoogtepunt. Er
werden toen 294 ha augurken
onder glas geteeld en 905 ha
in de volle grond. In de daar
op volgende jaren werd de op
pervlakte geleidelijk kleiner.
In de laatste twee jaar zette de
inkrimping fors door. Dit
komt er op neer dat in 1984
de oppervlakte voor de kasau-
gurken ingekrompen was tot
slechts 90 ha. Het areaal in de
volle grond was teruggelopen
naar 420 ha. Door dit teruglo
pen van de teelt raakt de au
gurken verwerkende indus
trie in zowel Nederland als in
West-Duitsland in de proble
men. Deze industriëen moe
ten het hebben van een groot
aanbod dat in een kort tijds
bestek wordt aangevoerd. Het
gevaar zit er dus in dat de
zure bom in zijn voortbestaan
wordt bedreigd, zeker als de
teelt nog verder inkrimpt. In
1983 lag de gemiddelde prijs
voor de kasaugurken op 74
cent per kilo. Voor de natuur-
augurken werd er 59 cent be
taald. Op het ogenblik steken
de augurkenprijzen sterk af
bij die van vorig jaar. Voor de
natuuraugurken lag de ge
middelde prijs in augustus op
1.44 per kilo.
Kasaugurken waren 2 cent
duurder en brachten 1.46
per kilo op. Deze prijzen zul
len waarschijnlijk voorkomen
dat het voortbestaan van deze
teelt niet in gevaar komt.
Glasgroenten
Op de tomatenmarkt bleef het
een tamme bedoening. De
prijzen bleven op het niveau
Eikelbladsla.
van vorige week hangen en
dit was niet om over naar
huis te schrijven. De ronde to
maten brachten 60 cent per
kilo op en de vleestomaten
slechts 86 cent. Deze situatie
lijkt toch niet lang meer te
duren omdat er een kleiner
aanbod verwacht wordt. De
paprika-prijzen trokken in de
afgelopen week verder aan.
Voor rood liep de prijs op
naar 4 gulden per kilo en
voor groen werd er 1.90 be
taald.
De aanvoer van beide sorte
ringen neemt verder af en er
wordt daarom op gelijke of
hogere prijzen gerekend. Op
de komkommermarkt verliep
de prijsvorming stroef. De
zwaardere sorteringen moes
ten nog wat inleveren en voor
de lichtere sorteringen veran
derde er ntet veel. Voor de
sorteringen van 41 t/m 76 liep
de prijs op van 27 cent tot 50
cent per stuk. Gezien de mati
ge vraag lijkt erop dat herstel
nog uit zal blijven. Het be
scheiden herstel op de radijs-
markt was van korte duur, de
prijs zakte terug naar 27 cent
per bos. De aanvoer wordt
wel kleiner, maar blijft waar
schijnlijk toch nog steeds te
groot om een herstel mogelijk
te maken dat zoden aan de
dijk zet. De sla-prijzen waren
in de afgelopen week nog
steeds om te huilen. Kassla
bracht het niet verder dan 14
cent per krop. De natuursla
moest het met 17 cent per
stuk doen. Slechtere prijzen
zijn niet mogelijk, een kleiner
aanbod kan een opleving mo
gelijk maken.
V ollegrondsgroenten
Bleekselderij veranderde niet
van prijs, er werd 47 cent per
stuk betaald. Voor de komen
de week zal er voor dit gewas
niet veel veranderen. Ijsberg
sla werd ook in de afgelopen
week weer beter betaald. De
gemiddelde prijs trok met 2
dubbeltjes per stuk aan en
kwam op 72 cent uit. Het ver
der oplopen van de prijs lijkt
niet uitgesloten. Bloemkool
daalde verder in prijs. Voor
de „zessen" werd er slechts 80
cent per stuk betaald. In de
aanvoer wordt er weinig ver
andering verwacht. De prijs
zal gelijk blijven of wat aan
trekken. Broccoli liep sterk in
prijs op en kwam op 3.90 per
kilo uit. Hogere prijzen zijn in
de komende week mogelijk.
Voor snijbonen schommelde
de prijs rond 2 gulden per
kilo. Het kleiner wordende
aanbod zal tegen hogere prij
zen verkocht worden. Sper
ziebonen worden toch nog
goedkoper, nl. 1.28 per kilo.
Het verder dalen van de prijs
lijkt onwaarschijnlijk. Andij
vie bleef slechte prijzen op
brengen, namelijk slechts een
kwartje per kilo. Voor de ko
mende week wordt er enig
herstel verwacht. Spinazie
werd iets duurder, de prijs
kwam op 47 cent per kilo uit.
Dit herstel zet in de komende
week door. Prei bleef een ge
wild artikel, men betaalde
1.04 per kilo.
Wespen verzieken napret
Een flink deel van de nazomerpret in de tuin en op het terras
kan verziekt worden door onaangename insecten zoals bijen en
wespen. Sommige volwassenen worden panisch bij het ver
schijnen van deze dieren en vrijwel alle kinderen hebben een
heilig ontzag voor de insecten. De meesten van hen kennen
ook het verschil tussen beide diersoorten niet. Dit jaar lijken er
veel bijen, wespen en hommels te zijn: misschien een gevolg
van de achter ons liggende zachte winter en de bloeiende en
warme augustusmaand.
Bijen zijn buitengewoon nuttige dieren die we in de natuur ab
soluut niet kunnen missen. Al eeuwenlang worden ze als huis
dieren gehouden. Zij zorgen ervoor dat er elk jaar weer appe
len en peren aan de fruitbomen groeien, vrijwel elke vrucht
ontstaat pas 'nadat een bij, die op zoek naar nectar is, zijn be
stuivende werk heeft gedaan. Bijna iedereen weet dit.
Nuttige dieren
Dat ook wespen nuttige dieren zijn is veel minder bekend. Zij
spelen dan wel geen rol van betekenis bij het bestuiven van
planten, maar leveren een bijdrage aan het vuilniswerk in de
natuur. Wespen zijn roofdieren
zij ervoor dat veel afval in de v
ten wordt opgeruimd.
De meeste wespen eten zelf n
prooi. Die wordt meegenomen r
sel dient voor de larven.
Wespensteken kunnen dodelijk zijn. Vooral voor kleine babies
is dat gevaar niet denkbeeldig. Het eerste bekende slachtoffer
van een wespensteek was de Egyptische farao Menes die viere-
neenhalfduizend jaar geleden overleed aan zo'n steek. Dat is
indertijd tenminste vastgesteld. In de Verenigde Staten stier
ven in de vijftiger jaren in totaal nog meer dan honderd men
sen aan wespensteken.
Vers voedsel
Toch is het niet altijd de bedoeling dat een wesp zijn prooi
doodt. Sommige soorten verlammen de prooi en nemen die dan
mee naar het nest waar ze in leven blijven maar niet kunnen
vluchten. De larven van de wesp worden op die manier voor
zien van „vers" voedsel. De zogenaamde urntjeswesp jaagt
vooral op de kleine rupsen van spanners en uiltjes. Soms zijn
ze daarin zo succesvol dat elke larve in een nest wel dertig tot
vijfendertig rupsjes tot zijn beschikking heeft als de larve uit
komt. De verlamming is een gevolg van het gif dat de wesp via
de angel in zijn prooi spuit. Dat gif bevat stoffen die de verbin
ding tussen de zenuwen en de spieren van het slachtoffer ver
breken. De pijn die ontstaat na een wespenprik wordt veroor
zaakt door de stoffen in het gif, onder meer histamine, seroto
nine en kinine.
Slim te werk
Wanneer een vrouwtjeswesp op zoek gaat naar prooi gaat ze
heel slim te werk. Vaak overvalt ze een prooidier van achte
ren. Ze grijpt het slachtoffer dan vast met haar zes pootjes
waaraan telkens twee klauwtjes zitten. Ze bijt zich bovendien
met haar bekje vast en gebruikt dan de angel. Is de prooi te
groot dan wordt die vakkundig ontleed. Zo worden bij een
vlinder bijvoorbeeld de vleugels van het lijf geknaagd. Die
vleugels bevatten nauwelijk eiwitten waaraan de wespenlar
ven behoefte hebben. De wesp neemt dan ook alleen het vlin
derlijf mee naar het nest. Die nesten zitten kunstig in elkaar.
Ze worden gebouwd van afgeknaagde fijngekauwde en met
speeksel vermengde plantvezeltjes. Het speeksel is een soort
mortel. De nesten zien er soms uit of ze van papier-maché zijn
gemaakt. Wie erg veel last van wespen heeft kan op zoek gaan
naar het nest. Gemeentelijke reinigingsdiensten zijn meestal
bereid zo'n nest te verwijderen. Begin daar niet zelf aan. Wie
zich eenmaal de woede van een wespenvolk op de hals heeft
gehaald kan daarover meepraten.
