■Zuid-Holland boos
korting 2,2 miljoen
over
DeLijsbethbrug: Eigentijdse vervanger van Scheistraatbrug
Noordwijkse stiefbroers plegen
juwelenroof in hun vaders hotel
LEIDEN/REGIO
31NA 4 - -
^Z„DE REK IS ER NU VOLKOMEN UIT"
Bruggen, we maken er allemaal zijn geen technische verhandelin-
gebruik van. Zeker in een water- gen, maar historische verhalen
rijke stad als Leiden zijn het on- waarin een brug als leidraad
misbare schakels in het wegen- dient. De gegevens zijn verza-
net. Veel aandacht is er nooit aan meld door een werkgroep van
de Leidse bruggen besteed. De historisch geïnteresseerden, die
stilte rond de Leidse bruggen is veel van de geschiedenis van de
met de presentatie van het Brug- Leidse bruggen heeft uitgezocht,
genboek (waarvan de herdruk Samensteller is de begeleider van
momenteel te koop is) al gedeel- deze werkgroep, de heer P.J.M. de
telijk 'verstoord'. Het Gemeente- Baar van het Gemeentearchief,
archief aan de Boisotkade hoopt Kees van Herpen tekent voor de
dit jaar de tentoonstelling „De eindredactie. De reprodukties
Leidse bruggen" te houden. Als zijn van fotograaf Wim van
inleiding op deze expositie ver- Noort. Vandaag verschijnt het
schijnt in deze krant een serie ar- achtenveertigste artikel in deze
tikelen over Leidse bruggen. Het serie.
Celstraf geëist tegen Leidse
voor beroving bejaarde vrouw
DEN HAAG Een jaar gevangenisstraf waarvan vier maan
den voorwaardelijk hoorde een 20-jarige Leidse gisteren voor
de Haagse rechtbank eisen voor de beroving en mishandeling
van een oude vrouw in haar woonplaats, op 16 juni van dit
jaar.
De verdachte zei niet de bedoeling te hebben gehad het
slachtoffer met een hamer op haar hoofd te slaan en te schop
pen. Met haar vriend had ze het plan beraamd 's avonds bij
de bejaarde in te breken. Toen de bewoonster tegen alle ver
wachting in thuis bleek te zijn kwam er geweld aan te pas.
Het slachtoffer werd geschopt en geslagen en gedwongen vier
geldkistjes af te staan met een inhoud van totaal 7.000 gulden.
De vrouw liep letsel op aan hoofd, buik en ribben. De ver
dachte zei onder druk van haar vriend, die overigens nog te
recht moet staan, aldus te hebben gehandeld. Ze werkte voor
hem als prostituée in Den Haag. Nu het tussen beide uit is wil
ze in de horeca haar brood verdienen.
Leidse taxichauffeurs hadden het tweetal herkend van de rit
ten naar en van de plaats des misdrijfs. Op grond van hun
signalement kon de politie hen arresteren.
situatie
DEN HAAG (ANP) De
commissarissen van de konin
gin van de drie randstadpro
vincies hebben gisteravond in
een gesprek met premier Lub
bers en minister Van Aarden-
ne aandacht gevraagd voor de
slechte economische toestand
iri hun provincies. De commis
sarissen hebben zich verder
beklaagd over een zekere in
formatie-achterstand als het
gaat om het bepalen van het
sociaal-economische beleid
voor de regio's.
Na afloop van het gesprek zei
de Utrechtse commissaris P.
van Dijke dat de kabinetsdele
gatie begrip had getoond voor
de grieven van de randstad.
De drie commissarissen heb
ben geen concrete wensen
voorgelegd, omdat ze dat wil
len overlaten aan hun gedepu
teerden van economische za
ken. „We hebben hier eigen
lijk als een soort opwarmers
gefungeerd," aldus de Zuidhol
landse vertegenwoordiger S.
Patijn. Elke overeenkomst met
het recente optreden van het
„supertrio" uit de noordelijke
provincies berust overigens op
zuiver toeval, zo benadrukte
men gisteravond.
De drie commissarissen ba
seerden zich in het gesprek op
een enige tijd geleden gepubli
ceerde nota van de drie pro
vincies en het openbaar li
chaam Rijnmond. In deze nota
wordt de noodklok geluid over
de economische situatie en de
grote werkloosheid in de rand
stad. Volgens Noord-Holland,
Zuid-Holland en Utrecht is
deze situatie ook rampzalig
voor de rest van Nederland.
De drie provincies zien hun
regio als de motor van de na
tionale economie en vinden
het zeer zorgelijk dat de rege
ring wieltjes uit deze motor
blijft slopen, aldus Van Dijke.
Met Lubbers en Van Aarden-
ne is afgesproken dat hét ge
sprek later wordt voortgezet.
Ook met de kamercommissie
voor economische zaken zal
contact worden gezocht.
verder zonder veel problemen
verlopen te zijn, zij het dat
men dus de funderingspalen
heeft laten zitten.
Stadsui tbreiding
De in 1863 gesloopte brug lag
sedert de stadsuitbreiding van
1611 op deze plaats. Van de
toen gelegde bruggen over de
vroegere stadssingel, de Oude
Vest, in totaal acht stuks,
werd het merendeel gebouwd
door het eigen personeel van
de stad. Deze brug was in 1649
aan het eind van zijn normale
levensduur en op 12 juni 1649
werd aan Bruyn Jansz. van
Hogerwaert voor 1245 aan
besteed het volledig weghre-
ken van de oude brug en het
maken van een nieuwe. Daar
toe moest hij acht eiken palen
van 6.90 meter in de gaten
van de oude palen slaan en
daarop werden de vier jukken
gezet waarop over vier ope
ningen een vast houten dek
kwam en over de middelste
opening een dubbele ophaal
brug. Hij heeft zijn werk
blijkbaar goed gedaan, want
toen op 11 september 1649 het
stadsbestuur de brug kwam
inspecteren, werd hij door
burgemeesteren vereerd met
een half vat bier. En toch
heeft hij geen echte kwaliteit
geleverd. Slechts 25 jaar later,
en dat is voor een goede hou
ten brug echt veel te snel,
werd door het stadsbestuur op
24 juli 1674 het doodvonnis
geveld; „de Scheybrugge,
gantsch vervallen ende t'ene-
mael onbruyckbaar sijnde, is
goetgevonden een nieuwe
brugge van steen ter plaetse
van de oude brugge te doen,
maecken".
Metselwerk
Wellicht naar het voorbeeld
van de in 1672 vernieuwde
Turfmarktsbrug werden de
vaste gedeelten in metselwerk
uitgevoerd. Allereerst nam op
7 augustus 1674 Willem
Claesz. van Dijck voor 625
aan om in het midden van de
Oude Vest een damwand te
slaan en eerst de ene helft en
later de andere helft van de
gracht droog te maken. Ook
moest hij bij het leggen van
de grondslag en het heien zor
gen dat er geen aarde of bag
ger in de weg lag. Op dezelfde
dag nam Arent Veellant voor
345 aan om zodra hem aan
gezegd zou zijn te beginnen
(als het stadspersoneel klaar
zou zijn met het heien en de
fundering) binnen tien werk
dagen met het metselwerk bo
ven het waterpeil te zijn. Ook
moest hij al het door de stad
televerde en door hem van de
tadssteenhouwerswerf te ha
len natuursteen, of dat nu
Bremer, Benthemer pf blauwe
(Escausijnse) stukken- zouden
zijn, inmetselen en vastgieten
met tras. In het volgende
voorjaar, op 26 maart 1675,
werd het aanbrengen van het
houten beweegbare gedeelte
voor 135 aan Jan Schinckel
aanbesteed - die ging toch in
de buurt aan de slag, want op
dezelfde dag nam hij ook het
vernieuwen van de Jan Vos-
senbrug, eveneens voor 135,
Uit latere jaren vinden we
slechts vernieuwingen aan de
houten ophaalconstructie. Zo
verving in 1791 Jan Baptist de
Groot de wippen (balansen)
en vallen en later werden ook
de poorten nog eens ver
nieuwd. In 1862 was zijn toe
stand zover achteruit gegaan
dat opnieuw grote kosten ge
maakt zouden moeten wor
den, maar -dat heeft toen dus
geresulteerd in algehele af
braak. De toen nog zo moppe
rende bewoners hebben zich
daarbij maar neergelegd. In
de moderne tijd is echter de
roep om een betere door-
schrijdbaarheid van de bin
nenstad weer luider gewor
den en toen in 1978 er een
noodbruggetje over de Oude
Vest gelegd werd ter gelegen
heid van de vernieuwing van
de Turfmarktsbrug, kwam de
wens op dit later te vervan
gen door een definitieve voet
gangersbrug. De kosten hier
van werden op ƒ230.000,- ge
raamd.
De gemeenteraad stond op 21
januari 1980 vrij kritisch te
genover deze plannen; tellin
gen hadden uitgewezen dat
slechts 258 passages van het
noodbruggetje stonden tegen
over veel grotere aantallen
over de Turfmarktsbrug en
de Marebrug. Toch werd uit
eindelijk met 21 tegen 15
stemmen besloten tot de
bouw. De nieuwe Lijsbeth-
brug werd op 7 juni 1983 dooi
de wethouders Waal en
Schoute met de assistentie
van de directeuren van de
Schouwburg en Lakenhal in
gebruik genomen.
WOENSDAG 5 SEPTEMBER 1984 PAGINA 5
Randstad-
provincies vragen
kabinet aandacht
voor economische
Bruggen bouwen is niet
altijd een eenvoudig
werk. Zo is een paar jaar
geleden het ontwerpen
van een eigentijds soort
hangbrug over de Oude
Vest tussen de Lange
Scheistraat en Lange Lijs-
bethsteeg niet zonder eni
ge hoofdbrekens tot stand
gekomen en de bouw er
van was evenmin kinder
spel. Is het bouwen niet
eenvoudig, het afbreken
van een brug loopt soms
ook niet van een leien
dakje. De verdwijning
van de voorganger van de
Lijsbethbrug, de Schei
straatbrug, is daar een
goed voorbeeld van.
Deze brug was in 1863 ge
sloopt, volgens het bestek „in
haar geheel, met inbegrip van
de funderingen, zodanig dat
in den bodem der gracht geen
van de brug afkomstige ver
hevenheid overblijft". Of er
daarbij niet erg zorgvuldig ge
handeld is of dat er later ge
baggerd is in de Oude Vest, is
niet bekend, maar in 1901
meldden B W de Gemeen
teraad dat de funderingspalen
van de voormalige Schei
straatbrug na herhaalde
klachten van de schippers in
het begin van dat jaar getrok
ken waren op enkele na, die
zó diep zaten dat zij niet zoals
de andere getrokken konden
worden. Het laten zitten van
de overgebleven palen zou
wel eens ongelukken met
diepstekende schepen kunnen
veroorzaken en B W be
pleitten sterk het onschadelijk
maken ervan. Ze moesten
daartoe door een duiker bij de
grond afgezaagd worden, het
geen zo'n 600,- zou gaan kos
ten. De Raad ging zonder dis
cussie accoord met het voor
stel dit bedrag ten laste van
de post „onvoorzien" te bren
gen.
De sloop in 1863 was ook be
paald geen kinderspel. Door
De
Lijsbethbrug
als modern
soort
hangbrug over
de Oude Vest
met op de
achtergond de
Lakenhal: foto
augustus 1984.
verantwoord was. De Ge
meenteraad beraadslaagde er
uitvoerig over en uiteindelijk
werd met 13 tegen 7 stemmen
besloten het verzoekschrift
„te wijzen van de hand, ver
mits het ongerief dat voor de
adressanten (verzoekers) uit
de amotie (sloop) zal voort
vloeien, niet kan opwegen te
gen de belangrijke financiële
bezwaren welke voor de ge
meente aan eene herstelling
of vernieuwing der brug zou
de verbonden zijn". Dit be
sluit van 7 augustus werd aan
de indieners van het verzoek
meegedeeld.
Inmiddels was al kort na 15
mei 1862 overgegaan tot het
weghalen van de poorten, ba
lansen en vallen, zodat er nog
slechts twee stenen uitstulpin
gen in de Oude Vest aanwezig
waren. Op de begroting voor
1863 werd een post opgevoerd
van 2500,- om deze weg te
breken en bij de begrotingsbe
handeling op 30 oktober 1862
werd deze post na de nodige
discussie vastgesteld. Nu de
zaak deze wending kreeg,
werd er opnieuw een drietal
verzoekschriften aan de Raad
gestuurd, alle drie door de
zelfde persoon opgesteld en
geschreven. Blijkbaar was
deze persoon niet erg gelet
terd; zo dacht hij bijvoorbeeld
dat de Scheistraat Scheifstraat
heette. Na nog weer uitvoeri
ge discussie besloot de Raad
met 16 tegen 4 stemmen om
het eenmaal genomen besluit
te handhaven. Opgemerkt
werd dat iedereen snel genoeg
wennen. De afbraak schijnt
QeidócQowumt
in DEN HAAG De pro-
jvincie Zuid-Holland is
boos op het rijk, omdat
jdeze volgens haar ten on-
rechte 2,2 miljoen gulden
heeft gekort op de uitke-
ringen aan de provincie.
De regering maakte on
langs bekend de korting
in te voeren in verband
met een andere subsidië
ring van de zogenaamde
podiumkunsten. Het rijk
meent daardoor meer ta
ken te krijgen en bere
kent Zuid-Holland daar
voor 2,2 miljoen gulden.
i De Zuidhollandse gedeputeer-
de drs. J.H. Boone zei gisteren
i „met afgrijzen" kennis te heb
ben genomen van de plannen
DEN HAAG Twee
stiefbroers uit Noord wijk
hebben gisteren voor de
rechtbank in Den Haag
bekend op 22 januari van.
dit jaar uit het hotel van
hun vader een groot be-
drag aan juwelen te heb-
Een ben gestolen. De buit be-
droeg circa zeven ton.
Het tweetal (18 en 32 jaar) en
een handlanger uit Zand-
voort (37) hoorden twee jaar
gevangenisstraf tegen zich
eisen. De officier van justitie,
mr. H. Klein Breteler, had
bovendien een eis van zes
-ia- maanden in petto voor een
van Leidenaar (32), die vorig jaar
oktober met de oudste broer
men een kluis had gekraakt van
een groothandelaar in goud
I en zilver aan het Moleneind
in Rijnsburg. De inhoud had
een waarde van veertig mil-
I ^e'
r jya. Volgens de verklaringen zou
■we(j. de jongste verdachte bij de
de stadsarchitect werd geëist
dat „het afbreken zal geen de
minste stoornis mogen ver
oorzaken in het voortdurend,
geregeld en onverstoord ge
bruik van het vaarwater".
Daarom kon de aannemer
niet zomaar het water geheel
afdammen om op zijn gemak
alles weg te halen. De stadsar
chitect liet bovendien in het
midden hoe die aannemer dal
varkentje dan wel zou moeten
wassen: „aan hem wordt de
keuze overgelaten betreffende
de meest geschikte middelen
om dit oogmerk (de sloop) te
bereiken, hetzij door afdam
ming, aanplemping of dierge
lijke". De inventiviteit van de
aannemer zal dan ook wel da
nig op de proef gesteld zijn.
Bovendien moest alles wat hij
aanwendde later weer verwij
derd worden tot een gemid
delde diepte van 2 ellen (me
ter) onder Amsterdams Peil.
Toch waren er nog aanne
mers die dit karwei wel aan
durfden op deze condities: op
23 februari 1863 bleken bij de
aanbesteding H. Filippo en J
van der Tas voor 674,- de
minsteisenden te zijn. Zij heb
ben dan ook binnen twee
maanden hun beulswerk op
deze fraaie brug mogen ver
richten.
3?rf/,J
Wcerstandeti U
Het verdwijnen van een brug
zonder dat er een andere of
betere oeververbinding tegen
over staat, roept altijd weer
standen op en bij de Schei
straatbrug was dit al niet an
ders. Zodra de eerste geruch
ten de ronde deden dat er
over gedacht werd deze
slechte staat verkerende bru.
geheel weg te breken, werd e.
een verzoekschrift aan de Ge
meenteraad gericht om daar
toch niet toe over te gaan. Na
de ontvangst ervan op 23 mei
1862 vroegen B W de Com
missie van Fabricage om ad
vies. Die liet dit door stadsar
chitect Van der Paauw opstel
len. Deze woonde aan de
Oude Singel tussen de Nieuwe
Mare en de Marktsteeg, zodat
hij beter dan wie dan ook tot
oordelen bevoegd was.
Volgens hem zouden 11 mid
denstanders in de buurt van
de brug enig nadeel kunnen
ondervinden, maar niet zo
dramatisch als deze vreesden.
Gezien het verschil tussen de
kosten van herstel 3600,-)
en sloop (ƒ2000,-) meende hij
dat behoud van de brug niet
De Scheistraatbrug over de Oude Vest bij de Lakenhal, kort voor de algehele vernieuwing van
1674. Detail uit de stadsplattegrond van Chr. Hagen, 1670.
receptie van zijn vaders hotel
in de badplaats de sleutel
hebben gestolen die paste op
de kamer van een Duitse
handelsreiziger. De man had
daar een koffertje staan,met
700.000 gulden aan gouden
en zilveren sieraden. De
stiefbroer en de verdachte
uit Zandvoort zeiden dat zij
de knaap er op het nippertje
vanaf hadden kunnen hou
den de Duitser te overvallen
en met ether te bedwelmen.
De 18-jarige stond 's mor
gens ook terecht voor de be
roving van een winkelmeisje
uit de Hema. Zijn zaak dien
de achter gesloten deuren
voor de kinderrechter,
omdat hij ten tijde van de
misdrijven nog 17 jaar was.
Hij werd door de anderen af
geschilderd als het brein ach
ter de grote juwelendiefstal.
De verdachten ontkenden
dat de juwelen zoveel waard
waren als de officier van jus
titie in zijn dagvaarding had
vermeld. Volgens hen betrof
het een koffertje met een
monstercollectie, dat slechts
voor een bedrag van 52.000
D-Mark was verzekerd. De
gedupeerde zou het bedrag
bij de aangifte flink hebben
opgeschroefd. De verdachte
uit Zandvoort beklaagde er
zich over dat de officier niet
op zijn aanbod is ingegaan de
gestolen waar via de helers
te achterhalen. Mr. Klein
Breteler: „Ach, dat spul is
natuurlijk al lang omgesmol
ten. Daar heb je niets meer
aan".
De verdachten zeiden dat ze
van de opbrengst hun schul
den hadden afbetaald. Ook
werd het casino met bezoe
ken vereerd. De oudste stief
broer was volgens zijn advo
caat, mr. J. van der Plas, de
meest beklagenswaardige
van het stel. Hij was in zijn
jeugd veel moederliefde te-
kortgekomen. Op het zakelij
ke vlak wordt zijn levens
loop gemarkeerd door mis
lukkingen, maar zijn stiefva
der heeft hem inmiddels al-'
les vergeven. Na zijn deten
tie kan hij bij hem terecht
voor een baan in zijn hotel.
Mr. W. Janssen, de verdedi
ger van de Zandvoortenaar,
zei dat de zaak enorm door
de officier was opgeblazen.
„Het gaat hier om een gewo
ne diefstal".
Uitspraak op dinsdag 18 sep
tember.
van het rijk. Volgens Boone
kan het rijk niets overnemen
van de provincie, omdat het
enige provinciale orkest van
Zuid-Holland inmiddels ter
ziele is, notabene nadat het
rijk zelf weigerde daaraan mee
te betalen. „Het rijk neemt dus
niets over, maar berekent ons
wel 2,2 miljoen gulden. Dat is
voor ons volkomen onaan
vaardbaar", aldus Boone bij de
presentatie van de provinciale
begroting.
Volgens de financieel specia
list van het college van GS
komt ae korting des te harder
aan, omdat „wat de bezuini
gingen betreft de rek er nu
volledig uit is". In de begro
ting staat onder meer te lezen
dat de provincie, om alle kos
ten te dekken, twee miljoen
gulden uit de reserves heeft
moeten halen. Waar nu het
geld voor de extra korting van
2,2 miljoen gulden vandaan
moet komen is volgens Boone
nog een raadsel. „Daar willen
we nog niet meteen ons hoofd
over buigen. We gaan eerst
proberen dit onzalige voorne
men van tafel te halen, lukt
dat niet dan moeten we maar
zien waar we het vandaan
moeten halen: ook uit de re
serves, via bezuinigingen of
door verhogingen van de pro
vinciale opcenten op dè we
genbelasting", aldus Boone.
Wat dat laatste betreft: uit de
begroting voor 1985 blijkt dat
de provincie nog niet aan een
verhoging wil. Verhoging van
de wegenbelasting met een op-
cent kost de gemiddelde auto
mobilist rond de 2,30. Dat
zou de provincie ongeveer 1,8
miljoen gulden opleveren.
Provinciale Staten hebben
zich in het verleden echter
uitgesproken tegen een verde
re lastenverzwaring. Momen
teel betalen de inwoners van
Zuid-Holland 23 opcenten op
hun wegenbelasting.
Ander punt van kritiek van
Zuid-Holland op het rijk is de
invoering van de wet op de
bejaardenoorden, waarbij de
provincies de verantwoorde
lijkheid krijgen over de be
jaardenoorden. Om dat te re
gelen geeft het rijk de provin
cie 530 miljoen gulden. De pro
vincie vreest echter de dupe te
worden van plannen de AOW-
uitkering te verlagen. De be
jaarden kunnen dan de eigen
bijdrage aan hun verblijf in
een bejaardenoord niet beta
len, waardoor de provincie het
risico loopt daarvoor finan
cieel op te draaien.
„Rustenborch" tien jaar
Het Oegstgeestse bejaardenhuis „Rustenborch" bestond gisteren tien jaar. Er was veel belangstel
ling voor de sobere lustrumviering. De gehele dag was er een grote bazar annex rommelmark,
draaide het rad van avontuur, werden er oude ambachten gedemonstreerd, kon men een drankje
en hapje kopen en genieten van een uitgebreide fototentoonstelling. Een van de organisatoren, de
heer Van de Akker: „De belangstelling was zo groot dat het rad van avontuur reeds vroeg in de
middag zijn plicht had gedaan: alle prijzen waren weg. Het lijkt wel of het ieder jaar drukker
wordt".
